Ísland - 24.05.1898, Blaðsíða 3

IS'LA'ND.
83
vera hringjari. Viitu ieyfa nijer að leggja
eina eða tvær spurningar fyrir þennan
vinnukarl ?“
„Já“, sva’-aði konungur hugsandi, og
var sem ský drægi fyrir andiit hans.
Þá skrefaði herforinginn fram báðum
fótum, setti á eig drembilegan svip og
sagði við manninn:
„Heyrðu iieilla-karl, hve leingi höfum
við verið hjer að vinnu?“
„Tvær kkkkustundir eða þar í kring,
eftir sóliiini að dæma“, segir hann.
„Og hversu mikið af þinni vinnu höfum
við leyst aí hendi á þðim tíma?“ segir
herforinginn og depiar um ieið framan í
hann augunum.
„Herra“, segir maðurinn, og bonum
verður það óvart að brosa lítið eitt, „reið’
ist þjer ekki af orðum míuum. Fyrsta
hálftímann uunuð þið fjörutíu og fimm
mínútur fyrir okknr, næsta liálftímann
þrjátíu mísút:ir, þriðja hálftímann fimmt-
án mínútur og fjórða háiftímann tvær min-
útnr“.
Hann var nú hættur að brosa; en það
brá fyrir leiftri í augum hans, þogar hann
sagði: „Nú tel jeg líklegt, að ykkar dags-
verk sé á enda og að þið farið til mið-
degisverðar og borðið sætt og drekkið
sterkt; og við eigum að fá brauðbita og
halda síðan áfram að vinna hjer, þangað
tii sóiin er sest og tunglið komið upp.
Ekki veit jeg nú, hvernig eða hvar þið
eigið að sofu, nje hverja hvíta veru þið
fáið að vafjti í faðmi ykkar, meðan nóttin
líður og stjörnurnar lýsa; en að því er
okkur snertir, þá eigum við að vera komn-
ir til vinnunnar aftur, meðan stjörnurnar
eru enn á lofti — hugsið þið eftir því.
Ekki veit jeg hverja gleði og gaman þið
munuð tala ykkur saman um til morguns,
meðan þið eruð að ríða heimleiðis; en
þegar við komum hingsð aftur á morgun,
þá er fyrir okkur eins og einginu dagur
hefði verið í gær' og ekkert hefði þá ver-
ið gert, og sú vinna, sem framkvæmd
verður í dag, á líka að vera sem ógerð,
því að samt verður ekkert h!je á okkar
striti, og næsta dag byrjum við enn á nýj-
an leik og svo geingur koll af kolli, þang-
að til við lifum eingan morgundag fram-
ar. Ef þér því hafið í hyggju að leggja
á okkur nýjan skatt eða skuldbindinga,
þá hugsið þjer yður vel um áður, þvi að
verið getur, að við rísum ekki undir því.
Allt þetta segi jeg því óhræddari, sem jeg
sje, að þessi maður hjer við hlið mjer í
svörtu flauelistreyjunni og með gullkoðj-
una um hálsinn er kouunguriun; ekki
hugsa jeg heldnr, að hann drepi mig fyrir
það, sem jeg hef sagt, þar sem hann hef-
nr nógu raarga Tyrki til að bera sín
voldugu vopn á“.
Þá sagði herforinginn: „Á jegaðvega
manniun konungur? Eða hefur hann
haldið þá ræðu, sem þjer bar að heyra?“
»Högg þú hann okki, því að hann hef-
ur talað það, sem mjer bar að heyra“,
mælti konungur. „Heyrið ræðu þessa
raanns, herrar mínir og ráðgjaf&r! En
meðán annar hefur sett fram hugsanir
vorar, hefur það fætt af sjer aðrar hugs-
anir, og nú á jeg eftir að halda aðra
ræðu; en jeg ætla að sleppa því að sinni.
Nú skulura við fara til miðdegisverðar“.
Síðan fóru þeir, konungur og hans göf-
ugu fylgdarmenn og settust á fljótsbakk-
ann við þytinn í öspunum og þeir sátu og
drukku og voru glaðir. Og konungurbauð
að bera leifarnar til víngarðsmannanna á-
samt með væuu tári afvíui bogmaunaaua,
og verkstjóranum gaf hann stóran guli-
pening og hverjum verkmanni þrjá silfur-
peniuga. En þegar manna-aumÍDgjarnir
höfðu allt þetta milli handa, var sem þeir
hefðu himin höndum tekið.
Konungur og fylgdarmenn hans riðu
heimleiðis í kvöldsvalanum. Konungur
var ýmiss hugar og þögull; en loks sagði
herforinginn sem reið við hlið honnm:
„Haltu nú síðari ræðuna yfir mjer, herra
konungur!“
„Jeg hugsa að þú vitir hvernig hún
muni hljóða“, svaraði konungur, „annars
mundir þú ekki hafa talað við manninn
eins og þú gerðir; ensegðumjer: hver er
atvinna þín og allra þessara m&nna? á
hverju lifið þið eins og leirkerasmiðurinn
lifir á leirnum?“
Þá svaraði herforinginn: „Eins og ieir-
kerasmiðurinn íifir á leirnum, eins lifum
við á því, að ræua frá fátæklingum11.
Aftur spurði konungur: „Og hver er
mín atvinna?“
Hinn svaraði: „Þín atvinna er, að vera
konungur slíkra þjófa; þó ert þú ekki
verri en hiuir“.
Koaungur hló.
„Mundu þetta“, sagði h&nn, „svo skal
jeg segja þjer, hvað jeg hugsaði, meðan
þessi maður var að tala. „Maður sæll“,
hugsaði jeg, „væri jeg í þínum sporum
eða þinna lagsbræðra, þá mundi jeg taka
mjer í hönd sverð eða spjót eða þá raft,
ef ekki væri annað til, og jeg mundi
skipa kinum að gera eins, og síðan skyld-
um við haida á stað; og fyrst við vær-
um svo margir og hefðnra ekkert að mipsa
nema okkar auma líf, þá mundam við
berjast og vinna sigur og gera enda á at-
vinnu konunga og okurkarla, og þá skyldi
að eins vera ein vinna í heiminum — sú,
að við skyldum vinna ánægðir fyrir okkur
sjálfa og lifa ánægðir á því“.
Herf'oringinn svaraði: „Þetta er þín
ræða. Hver mun gefa gaum að henni, ef
þú flytur hana?“
Konungur svaraði: „Þeir, sem vilja
t&ka vitlausa konunginn og setja haun á
vitfirringaspitala fyrir konung; þess vegna
flyt jeg ekki ræðuna. Og samt skal hún
verða
„Eu þó án þess að neinn gefi gaum að
henni“, sagði herforinginn, „nema þeir, sem
hálshöggva og heiugja þá, sem flytja nýj-
ar kenningar, sem eru heiminnm til góðs.
Okkar atviimu er óhætt um marga ætt-
liði“.
Meðan þeir ræddust þetta við, komu
þeir að höll konuugs, og þeir átu og drukku
og sváfu og heimurinn var í sömu skorð-
um og áður.
Málaferli
Björns prests Þorlákssonar.
Þar sem málaíerli íalonskra presta hafa
nýlega hvað eftir annað verið gerð að um-
talsefni í blöðunuro, og þar á meðal í
„Verði ljós“-inu, seft. ’97, þá sendi jeg
yður, herra ritstjóri, skýrslu yfir mála-
ferli Bjarnar prests Þorlákssonar á Dverga-
steini írá 1885 til 1893, sem jeg hef feing-
ið í staðfestn eftirriti frá sýslumanninum
i Norður-Múlasýslu, og vona jeg að þjer
ljáið henui rúm í blaði yðar ásamt þess-
um línum frá mjer. Því skýrslau ætti
sannarlega að geta orðið öðrum til við-
vörunar og kirkjustjórninni til upplýsing-
ar, sem áður er ef til vill ekki fullkuun-
ugt um þassi aukaverk Bjarnar prests fyr-
ir utan prestsyerkin. Hjer er þá
ÍJtdráttur
úr dómsmAlabóknm Norður-Múlasýslu yfir
mál, sem Björn ptestur Þorláksson hefnr átt í
ríðan hann varð prestur í Dvergasteins-
prestakalli.
*
* *
9. júlí 1885. Björn prestur Þorláksson
kærður fyrir síldartöku úr annara mannanót
á sunnndagskvöldi og þar með að hafa spillt
veiðinni; dæmdur í lögreglurjetti Norður-
Múlasýsln 4. maí 1887 í 200 kr. sekt og
skaðsbætur og málskostnað og 40 kr. sekt
fyrir ósæmilegau rithátt; sýknaður í lands-
yfirrjetti 15. ágúst 1887, þareð málið að á-
liti rjettarins væri ekki rjett höfðað, en
prestur dæmdur í 10 kr. sekt fyrir ósæmi-
legan rithátt og allan málskostuað fyrir
undir- og yfirdómi.
9. júlí 1885. Málið: Björn prestur
Þorláksson á Dvergasteini gegn nótafor-
manni Östen Johnsen út af því, að hann
hefði þjófkennt prestinn fyrir síldartöku.
9. júlí 1885. Málið: Björn prestur
Þorláksson gegn síldarformanni Chr. Sam-
úelsen út af sama efni og næsta mál á
uodan.
9. júlí 1885. Málið: Björn prestur
Þorláksson gegn Otto Wathne út af sama.
Allir þessir þrír ofannefndu eru dæmdir
sýknir af kærum og kröfum prestsins.
20. okt. 1885. Málið K. A. Strömsvald,
norðmaður, gegn Birni presti Þorlákssyni
út af geymslu á síldarnótum hans. Með
dómi 1. desbr. 1885 or presturinn skyld-
aðnr til ’ð greiða K. A. Strömsvald 55
kr. upp í viðskifti þeirra.
28. desbr. 1886. Málið Björn prestur
Þorlákssoa gegn Oddi Jóussyni á Búðar-
eyii fyrir að hafa lagt síldaruet fyrir Sel-
staðalandi; Oddur dæmdur i 2 kr. sekt og
til greiðslu andvirðis þeirra sílda, er hann
veiddi.
28. desbr. 1886. Málið: Bjarni Sig-
geirsson gegn Birni presti Þorlákssyni.
Bjarni fiytnr œálið sem sækjandi fyrir
hönd tengdamóður sianar, prestsekkju
Bjargar Magnúsdóttur, og var risið út af
því, að presturinn vildi ekki inna af hendi
til prestsekkju þessaiar 18 kr. 16 aur., sem
var tekjuhluti sá, er henni bar að lögum
sem prestsekkju í Dvergasteinsprestakalli
og var presturinn með dómi uppkveðnum
í aukarjetti Norður-Múlasýslu 28. febr. 1887
dæmdur til að greiða nefndri prestsekkjn
þessa upphæð 18 kr. 16 aur. svo og í
málskostnað 20 kr.
8. janúar 1887. Málið: 0. Wathne
gegn Birni presti Þorlákssyni út af því, að
presturinn hafði látið draga síldarnet hans
í laud fyrir Selstaðalandi og þar með
skemmt netið og spillt veiðinni.
5. ágúst 1887. Rjettvísin gegn Birni
presti Þorlákssyni á Dvergasteiai fyrir
brot gegn 113. gr. hegningarlaganna;
dæmt í hæstarjetti 7. nóvbr. 1889 og
hinn ákærði prestur þar sýknaður fyrir
eigi lögfullar sannanir, en að öðru ieyti
var hjeraðsdómurinn og yfirrjettardómur-
inu staðfestur, þannig, að hinn ákærði
prestur var dæmdur í sekt fyrir ósæmi-
legan rithátt fyrir hjeraðsrjettinum og til
að greiða málskostnað að öllu leyti.
15. ágúst 1887. Málið: Björn prestur
Þorláksson gegn hreppsnefnd Seyðisfjarð-
ar út af greiðslu peninga úr sveitarsjóði
Seyðisfjarðarhrepps til kirkjubyggingar á
Vestdalseyri. Málið unnið af prestinum.
23. apríl 1888. Rjettarraunsókn gegn
Birni presti Þorlákssyni út af því, að hann
bar fram á sök á hendur hlutaðeig&ndi
dómara, að sjer hefði verið ókunnngt um
framburð vitnisins Stefáns Einarssonar,
annars sáttasemjara í Brimnes-sáttaum-
dæmi, í sakamáii út af áflogum nefnds
prests á sáttafuudi við Bjarna Siggeirsson
og gaf þannig tilefni til að dómarinn neydd-
ist til að láta vitni þau, er hann notaði
við rjettarhaldið (rjettarvituin) staðfesta
með eiði að bókin væri rjett færð við á-
minnst próf eftir því sem fram kom í
málinu.
23. apríl 1888. Björn prestur Þorláks-
son kærir, að Stefán prestur Halidórsson
i Hofteigi hafi tent i áflogumvið Bjarna
Siggeirsson á sáttafundi. Mil þetta fjell
niður, þareð kæraa reyndist ekki á rökum
byggð.
28. maí 1888. Rannsóku út af kæru
Bjarnar prests Þorlákssonar til amtsins
út af því, að Þórarinn verslunarstjóri Guð-
mundsson hafi tekið trefii af líki manns,
er vorið 1886 datt út af biiggju á Seyðis
firði og drukknaði. Eftir haldna rannsókn
og fengnar npplýsingar fann amtið ekki
ástæðu til að láta halda lengra út í mál
þetta.
26. júlí 1888. Rjettvísin gegn Birni presti
Þorlákssyniút af meiðyrðum um sýslumann-
inn í Norður-Múlasýslu sem dómara í
varnarskjali lögðn fyrir rjett, þar sem
sýslumaðuriun sat sem dómari. Dæmdnr
með hæstarjettardómi 13. mars 1890 í
200 kr. sekt og málskostnað fyrir öllum
rjettum.
5. nóvbr. 1892. Málið: Sveinbjörn Sveins-
son á Hjartarstöðum gegn Birni presti Þor-
lákssyni út af kaupreikningi. Málið sætt
fyrir rjetti.
29. desbr. 1892. Kæra gegn Birni presti
Þorlákssyni út af meintum horfelli og illri
meðferð á skepnum. Málið undir rann-
sókn.
27. janúar 1893. Málið: Björa prestur
Þorláksson gegn Sigurði Eiríkssyni á Búð-
areyri út af umkvörtun frá Sigurði, er hann
ásamt mörgum fleirum hafði sent bisknp-
inum yfir íslandi gega þessum sókuar-
presti sínum. Málið lekki útkljáð.
Samkvæmt dómsmálabókum Norður-Múla-
sýslu vottar.
Skrifstofu Norður-Miilasýslu 8. febrúar 1893.
Gjald: Einar Thorlacius.
BO-fimmtíu-aurar.
E. Th.
Lagt fram í aukarjetti Norður-Múlasýslu 10 febr.
1893.
Einar Thorlacius.
Rjett eftirrit af fylgiskjali nr. 3 við Ltra E í
málinu: Björn prestur Þorláksson gegn Sigurði
Eiríkssyni.
Ritlaun: staðfestir
BO-fimmtíu-aurar. Jóh. Jóhannesson
Borgað.
Jóh. Jóh.
Að því er sjerstaklega snertir 3 málin
9. júlí 1885, þá er þess að geta, að dóms-
úraiitin þykja hjer ekki heppileg, heldnr
jafnvel hneyxlanleg, þar sem prestur á í
hlut, sem situr og á að geta setið í em-
bætti.
Selnesi í Breiðdal, 30. mars 1898.
B. Siggeirsson.
Frá fjallatindum
til fiskimiða.
Hvítárvelli í Borgarfirði hefur Andrjes Pjeld
steð nú selt þýskum baróni, sem dvalið hefur þar
upp frá um tímn í vor. Þjððverjinn kvað ætla að
dvelja þar á sumrin, reka þar landbúnað og lax-
veiðar, og er sagt að Sigurður Pjeldsteð, Bonur
Andrjesar, verði bústjóri bans. Hvítárvellir eru