Nýja öldin - 16.06.1898, Qupperneq 1

I, 50.
1898.
NÝJA ÖLDIN.
Af sérhverju tölublaði NÝJU
ALDARINNAR eru síðan 1. Apríl
borin út hér um bæinn á
fjórða hundrað eintök. —
Það votta ég, sem er af-
greiðslumaður blaðsins.
Reykjavík, 20. Maí 1898.
Umboðsmenska »g erindrekstur.
Undirskrifaður, sem hcfir verzlun-
arborgararétt í Reykjavík, tekst á
hendur að kaupa hér alls kyns varn-
ing fyrir karla og konur út um land
og senda hann með strandferðum;
einnig að selja hér alls konar ísl.
vöru ’ gegn peningum eða vörum fyr-
ir utanbæjarmenn. — Erindi þessi
rekin samvizkusamlega og fyrir sann-
gjarna þóknun.
Jón Olafsson ritstj.
Þegar vörurnar eru keyptar
hjá kaupmönnum, sem auglýsa í
„N. Ö.“, tek ég engin ómákslaun.
Eftirlauna-herinn.
í grein með fyrirsögninni „Þegar
öllu er á botninn hvolft“ gaf ég dá-
lítið yfirlit nýlega hér í blaðinu yfir
þ®r aðalhvatir, sem að mínu áliti
hafa dregið Bandaríkin til að segja
Spánverjum stríð á hendur. Þar
mintist ég meðal annars á iuamiklu
hersingu eftirlaunamanna í Banda-
rikjunum, og hverníg samveldisraenn
heíðu mokað ut landsfé í eftirlaun,
að eins í þeim tilgangi að auka sér
áhangendatölu og tæma landssjóðinn,
svo að eigi skyldi þykja í mál tak-
andi að lækka innflutuingstollana.
í sambaudi við þetta dettur mór
í hug að sumum kunni að þykja
rétt fróðlegt að sjá tölur þær, sem
hér koma á eftir. Ég datt ofan á
þær aftur nú af hendingu, en hafði
þær ekki við hendina um daginn
þegar ég skrifaði grein mína.
Nú sem stendur eru það yfir 976
þúsundir manna, sem hafa eftirlaun
úr landssjóði í Bandaríkjunum. —
Eins og ég áður hefi getið um, þá
Reykjavík, Firatndag 16. Júní.
fá embættismenn og ekkjur þeirra
engin eftirlaun vestra, heldur að eins
þeir sem barist hafa og særst í ó-
friði eða beðið vanheilsu af þeim
völdum, og svo ekkjur og annað
náið skuldalið þessara manna og
þeirra sem fallið hafa í stríði fyrir
ættjörðiua.
I>að lætur sem næst að 70. hvert
mannsharn sé þannig á eftirlaunum.
En það er sama sem að 1000 manns
hefðu eftirlaun úr landssjóði hjá oss,
og mundi oss þykja það ærinn
sægur.
Ejöldi þessi má virðast því meiri,
sem nú er liðinn þriðjungur aldar
síðan samþegnastyrjöldinni miklu
lauk í Bandaríkjunum, en frá henni
stafa flestir eftirlaunamennirnir. Ueir
hafa enda farið sífjölgandi til þessa.
Hve mikil svik eru samfara þessu,
má meðal annars marka á nolikrum
dæmum, sem upp hafa komist. Einn
blámaður varð uppvís að því að
hann hafði heimili á 21 stað í ríkj-
unum og hóf eftirlaun á öllum stöð-
unum. Hann dvaldi nokkra stund
árlega á hverjum, en var mest á
ferðalögum. Þó gerði ekkja ein
betur, sem hafði dvalfang á 35 stöð-
um og hóf eftirlaun á 35 stöðum.
Enn eru 7 ekkjur 4 lífi eftir menn,
sem féllu í stríðinu er endaði 1783.
Má af því marka að aldraðir hafa
þeir kvænst ungurn konum. Eftir
menn, sem „særðust11 i stríðinu 1812,
eru enn 3287 ekkjur á lífi, er eftir-
launa njóta.
Sem stendur greiðir landssjóður
Bandaríkja 520 milíónir kr. á ári i
slík eftirlaun. Það er sem næst
sama sem 7 kr. 50 au. nefskattur á
hvert. marnsharn í landinu. Það er
52 kr. 50 au. skattur á hvert heimili,
er 7 menn væru á.
Skyldi það ekki þykja þung út-
gjöld annarstaðar — að eins til eftir-
launa, auk allra annara gjalda til
landssjóðs og annara þarfa.
J. Ó.
Ráðaneytis-íslenzka,
Hvem gud gir et embede, gir han
forstand,
den sætniní*- er stundom bestredet;
men giver han ikke forstanden, sá
lvan
en fuldmœgtig bruges istedet.
Erilc Bogh.
Lauslega má þýða það svo: Ef
svo skyldi fara, þegar drottinn gerir
einhvern náunga að íslands-ráðgjafa,
að hann gleymdi að gefa honum um
leið kunnáttu í íslenzku máli, þá
má þó ævinnlega komast af með ís-
lenzkan skrifstofu-fulltrúa í staðinn.
En það er, því miður, ekki ein-
hlítt. Það er ekkert gagn í því
fyrir ráðgjafann að hafa islenzkan
skriístofustjóra né íslenzkan skrif-
stofu-fullt.rúa, ef þessir herrar kunna
ekki dönsku.
Og því er nú miður, að þeir
kunna ekki dönsku — og það sem
enn verra er — ekki íslenzku heldur.
Ráðgjafinn kann ekki íslenzku.
íslendingar (alment) kunna ekki
dönsku.
Svo er stungið nokkrum löndum
inn i skrifstofur ráðaneytisins, til að
vera túlkar ráðgjafans, sem ekki
kann íslenzku, og íslendinganna, sem
ekki kunna dönsku.
Og þessir túlkar kunna hvorugt
málið, hvorki íslenzku né dönsku.
Ekki er vakurt, þó riðið sé!
Það eru ærin dæmi til forn og
»ý-
Vér skulum nefna eitt að eins frá
eldri tíðinni. Það var í tíð Nelle-
manns gamla, að stjórnin lagði fyrir
alþingi frumvarp, og stóðu í þvi
þessi orð: „skal fastsættes efter
skjon11 (þ. e. skal ákveða eftirmati).
Þetta höfðu ritsnillingarnir í íslenzka
ráðaneytinu lagt út: „skal ákveða
af handahófi (!).
Það vildi nú svo vel til, að eng-
inn vafi gat leildð á þvi, að sá, sem
þessa þýðing gerði, skildi dönskuna
fullvel; en hann skildi ekki íslenzka
orðtækið: „af handahófi“.
Rétt í þessu augnabliki berst oss
nr. 11 af A-deild Stjórnartíðindanna.
Þar er (á bls. 42—43) „skrá yfir
vörur þær af dönskum uppruna,*
er njóta jafnréttis við vörur þeirra
þjóða, er beztum kjörum eiga að
sæta í Port,úgal“.
Þrettándi vöruliður, sem þar er
upp talinn, er „Træmasse“. Þetta
verður á ráðaneytis-íslenzku „efni-
viður“!!
Nú vill svo illa til, að „Træmasse“
þýðir alt annað. „Efniviður“ heitir
á dönsku „Gavntammer1*, en það er
viðui , sem ætlaður er til að smíða
úr (hús, verkfæri o. s. frv.). „Træ-
masse“ er aftur á móti viðarefni
*) Þetta „af dön9lyim npprnna" er nú ramm-
vitlaus Ijýfting & dönsl<u ortmnum „af dansk
Frembringelse".