Fram - 20.10.1917, Qupperneq 1

Útgefandi:
Hluíafélag á Siglufirði.
Ritstjórar:
Friðb. Níelsson og
Hannes Jóhasson.
1. ár.
Siglufirði 20. október. 1917
50. blað.
Hvalnefndin.
. i.
Nefnd sú, sem kosin var 19. maí
s. 1., tii joess að koma í peninga og
ráðstafa á annan hátt háhyrningum
þeim, sem reknir voru hér á land
þann sama dag, og sem alment er
nefnd Hvalnefndin, er aðal umtalsefni
bæjarbúa þessa dagana. Var þess
getið í síðasta blaði að Hafnarbænd-
ur hefðu stefnt nefndinni fyrir það,
að hún vildi ekki greiða þeim lands-
hlut, einn þriðja verðs af 66 há-
hyrningum, sem þeir telja að unnir
hafi verið á sinni lóð, og fluttir
þaðan burtu að þeim óspurðum.
Sáttakærufundur var haldinn 16 þ.
m., en alveg árangurslaust, komst
þar engin^sætt á, svo málið fer til
dóms.
Vér höfum fengið fjölda af Tyrir-
spurnum um gjörðir nefndarinnar,
og áskoranir um að birta í blaðinu
einhverjar upplysingar í málinu, en
vér höfum því ver ekki getað neitt
af þessu, því oss hefir verið jafnlít-
ið kunnugt um nefndina og gjörðir
hennar, sem almenningi. ítrekaðar
tilraunir vorar til að fá upplýsingar
hjá nefndarmönnunum, hafa litinn
eða engan árangur borið, hafa þeir
ýmist varist allra frétta, eða þá sagt
sitt hver.
Pað eina sem"[séðst hefir opin-
berlega frá nefndinni, er auglýsing
sem fest var upp á götum bæjarins
hér í sumar, þar sem allir er þátt
tóku í innrekstri og landflutningi
háhyrninganna, voru beðnir að gefa
sig fram við einn nefndarmanninn.
Fyrir nokkru fór svo sú fregn
— hvalfregn sögðu^sumir — að
berast út'milli manna, að þeir sem
eitthvað hefðu verið við hvalina rið-
nir, þyrftu ekki annað en fynna Jón
Guðmundsson verzlunarstjóra, þá
fengju þeir þetta frá 10 krónum og
uppí 200 krónur eftir dugnaði og
þátttöku. Ekki tilkynti nefndin þó
þessa ákvörðun sína, hvorki með
formlegum tilkynningum til hvers
einstaks né heldur með auglýsingu,
heldur lét sér nægja að hvfsla því
éþ kunningjum sínum, treystandi því
hklega að þeir svo létu það »ganga
um bæinn, frá manni til manns.*
Vér höfum átt tal við þó nokkra,
sem »sótt hafa gull í greypar Jóns,«
og segjast þeir fá töluvert misjafna
upphæð, þótt sama verkið hafi þeir
unnið margir hverjir. En eftir því
sem vér komumst næst af sögnum
þeirra, þá er útborgunarreglan eitt-
hvað á þessa leið.
F*eir sem komu að sjá dýrð-
ina, en urðu að gatjga snökkklædd-
ir meó jakkann á handleggnum,
vegna sólarhitans, fá 10 kr. Peir
sem réru háhyrningana í land og
unnu eins og menn, fá 15 krónur.
Þeir sem urðu blautir í fæturnar, fá
20 kr. En hásetarnir á vélbátunum
sem úteftir fóru, fá 200 kr. Þeir sem
voru farþegar á vélbátunum fá að
sögn ekki neitt, enda þótt þeir hljóð-
uðu eins og hinir og hentu grjóti
af mikilli snild, — en fargjald sleppa
þeir við að greiða. En hvað þeirfá
sem á árabátunum fóru og sem
réru alt skinn af höndum sér, vit-
um vér ekki.
Ymsar fleiri ráðstafanir höfum vér
heyrt nefndar, svo sem að Sjúkra-
samlagið ætti að fá 500 kr. og Sjúkra-
skýlissjóður hreppsins stóra upp-
hæð; en hvort þetta er satt eða log-
ið getum vér ekki sagt um, því þó
einn af nefndarmönnunum hafi full-
yrt það, þá hefir annar neitað því.
Um kaupgjald.
Nýlega fréttist það, að þeir er
sótt hafa um vinnu í Tjörnessnám-
um, yrðu að ganga undir nokkurs-
konar próf, áður er þeir fengju lof-
orð um vinnuna. Þetta mun vera
gert til þess að fá jafna menn til
vinnunnar, allir afkasta þá jafnmiklu,
og fá jafnt kaup. Þetta er í fyrsta
skipti, sem eg hefi heyrt getið um
svona fyrirkomulag með vinnu hjá
okkur íslendingum, minstakosti er
það óþekt áður hér á Norðurlandi.
Fyrirkomlag þetta er hið eina rétta
og ætti að takast upp af öllum vinnu-
veitendum að svo miklu leyti, sem
hægt er að koma því við. Með því
væri ráðin bót á hinum mikla órétti
sem áður hefir átt sér stað, að slæp-
ingurinn hefir fengið jafnt kaup og
dugnaðarmaðurinn, hefir þetta gilt
fram að þessum tíma bæði til sjós
og lands.
Það er eðlilegt, að allir þeir, sem
ekki hafa annað að lifa á en vinnu
sína, þurfi að fá atvinnu, en
þeir sem ver eru útbúnir, annað-
hvort af náttúrunnar hendi, eða af
eigin vilja, eiga engan rétt á, að fá
jafnt kaup og hinir, sem sýna mest-
an dugnað, trúmensku, stundvísi og
, verklægni. Hver sá sem verki á að
stýra finnur fljótt mismun manna,
en séu mennirnir í fyrstu ráðnir
fyrir jafnt kaup, er ervitt að gera
mismun á þeim; það veldur jafnan
óánægju.
En hitt er einnig ástæða til ó-
ánægju fyrir duglegu mennina, er
þeir fá ekkert meira fyrir sína góðu
frammistöðu, en liðléttingurinn. Það
verður þeim ástæða til þess að draga
af sér, þeir finna enga hvöt hjá sér
til þess að leggja sig í framkróka
með að afkasta miklu, þegar þeim
er ekkert betur borgað en hinum
sem lítið vinna. Afleiðingin af þessu
verður sú, að þeir draga af sér,
vinna ekki meira en hinir, allir vinna
lítið og vinnuveitandinn fær oflitla
vinnuframleiðslu á móti því kaupi
sem hannn geldur.
Að vísu eru margir góðir verka-
menn, sem haga sér ekki eins og
að framan er greint, en þeir eru
færri en hinir.
Að fá breyting á þessu erbýsna
ervitt. Víða þar sem vinna er mikil
eru verkamenn ráðnir með samning-
um og ákveðnu kaupi í öðrum stöð-
um, sá sem mennina ræður kaup-
ir köttinn í sekknum, þekkir ekki
mennina, því ervitt er að dæma þá
eftir útliti þeirra. Þegar svo mennirn-
ir eru komnir á staðinn þar sem
þeir eiga að vinna, kemur mismun-
urinn fram, en þá eru vottfastir
samningar því til fyrirstöðu að hægt
sé að breyta kaupgjaldi, og ástæð-
ur vinnuveitanda oft svo að hann
getur ekki mist manninn þó léleg-
ur sé, vegna þess, að ekki er hægt
að fá annan í staðinn, verður hann
því að sætta sig við að hafa hann
þó hann vinni ekki fyrir umsömdu
kaupi.
Eg álít, að það væri gott ráð, að
hver verkamaður hefði vitnisburðar-
bók, sem hver vinnnuveitandi, er
hann vinnur hjá skrifaði í, að end-
uðum vinnu tíma. Mætti þar taka
fram hvernig maðurinn væri að sér
gjör um: verklægni, hirðusemi stund-
vísi trúmensku hlýðni o. s. frv.
Bók þessa legðu menn svo fram er
þeir réðu sig, mætti þá nokkuð eft-
ir þvi fara með ráðningarnar og
kaupgjald manna.
Ennig mætti hafa í samningunum
ákvæði um að kaupgjald breyttist,
ef maðurinn vinnur ekki fyrir hinu
ákveðna kaupi.
í þessu máli sem öðru er hið
réttasta best, og full þörf er á að
eitthvað sé gert til þess að betra
fyrirkomulag fáist.
H. J.
Skyídurækni.
Alt, sem er þess vert, að það sé
gert, er líka þess vert, að það sé
gert vei, segir gamalt orðtæki, og
það;segir satt.
Æðri sem lægri, vitrir sem fávís-
ir, allir hafa einhverjum störfum að
gegna, sem þeim sérstaklega eru
ætluð og þeim trúað fyrir, annað-
hvort eru það störf fyrir sjálfa þá
eða aðra. Skylda hvers manns er
að inna störf sín samviskusamlega
af hendi, og kappkosta að gera þau
vel. Verk mannsins eru partar af hon-
um sjálfum í þeim koma fram eig-
inlegleikar hans, og það í ljósri
mynd, allir kannast við setninguna:
af ávöxtunum skuluð þér
þekkja þá, og það er sannarlega
satt, að af verkum manna má þekkja
þeirra innra mann.
Það er sumra siður, þeirra er und-
ir aðra eru gefnir, að veita því ná-
kvæmar.. gætur hvort yfirmaðurinn
sér til þeirra, sé jhann nálægur er
unnið af kappi, en jafnskjótt og
hann er genginn frá, er slegið slöku
við, og það án tillits til þess, hvort
áríðandi er að hraða verkinu eða
ekki.
Þegar tveir eða fleiri vinna sam-
an að einhverju, hvort sem það nú
er vanaleg vinna, eða eitthvert opin-
bert starf, vill það ósjaldan til, að
annar, ef tveir eru, eða suinir ef
fleiri eru draga sig til baka, kasta
áhyggju sinni á meðstarfendur sína,
og ætla honum eða þeim meiri
framkvæmdir en ber. Þetta getur
stafað af mörgum ástæðum svo sem
leti, hirðuleysi, þreytu vegna ann-
ara starfa o. s. frv.
En ekkert af þessu getur dugað
sem afsökun. Það sem maðurinn
hefir tekið að sér að gjöra, verður