Alþýðublaðið - 26.07.1935, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGINN 26. JOLI 1935.
ALÞÍÐUBLAÐIÐ
TJTGEFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalstræti 8.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
( 4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4904: F. R.Valdemarsson(heima).
4905: Ritstjóm.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÖRSPRENT H.F.
Fleiri sildarverk-
smiðjnr.
UM það er ekki deilt lengur,
að giftusamlega hafi tekist
er rikið gekk inn á pá braut að
reisa >og starfrækja síldarverk-
smiðjur. Framtak einstaklinganna
og frjáls samkepni var þar kom-
áð í þriot og hagnýting síidarinnar
alls ekki eftir kröfum tímanna.
Alt virðist því benda í þá átt
að halda beri áfrani á þessari
braut. Þau auðæfi, sem þjóðin á
í hinum auðugu síidarmiðum,
virðast ekki fullnytjuö enn og
sölumöguleikar fyrir síldarafurðir
virðast vera miklir. Það getur því
naumast orkað tvímælis, að enn
þarf að auka við síldarverksmiðjur
ríkisins, og það fyrir næstu síld-
arvertíð.
Þegar það mál kemur til at-
hugunar varðar það inikiu að ekki
gleymist, að síldarverksmiðju á
ekki að reisa vegna útgerðar-
ma'nna einna, ekki heldur vegna
þeirra manna einna, sem við síld-
ina vinna á sjó eða landi, heldur
fyrst og fremst vegna þjóðarinn-
ar sem heildar. Síldarverksmiðju
á að reisa og starfrækja með það
fyrir augum, að hún verði eðli-
legur og nauðsynlegur liður í at-
vinnulifi þjóðarinnar, hún á að
vera -reist iog starfrækt með full-
um skilningi á því, að srfívarút-
vegur, landbúnaður og iðnaður
eru atvinnuvegir, sem verða að
styðja hver annan. Við byggingu
sjávarþorpa vorra og bæja hafa
til þessa aðeins tvö sjónarmið
komið til greina, lega staðarins
gagnvart fiskimiðum og hafnar-
skilyrði. Þetta tvent ber að sjálf-
sögðu að hafa í huga þegar reist
er síldarverksmiðja eða aðrar
framkvæmdir gerðar, sem stuðla
að þvi að mynda kaupstaði, en
auk þess ber vandlega að gæta
þess, hvar kaupstaðurinn kemur
að beztum notum sem markaðs-
staður fyrir landbúnaðinn, og
einnig hitt, hver skilyrði eru fyrir
hendi til iðnaðar. Það er sem sé
Ijóst, að að því verður að stefna,
að skapa landbúnaði okkar sem
bezta markaðsaðstöðu við sjóinn,
og þess vegna verður eftir því
sem auðið er að haga bygðinni
við sjóinn eftir þörfum landbún-
aðarins.
Þá ber hitt engu síður að at-
huga, hvar bezt er aðstaða til
iðnaðar, því að því ber að stefna^
að iðnaður vaxi upp í hverju
þorpi Iandsins samhliða sjávar-
útveginum, bæði til þess að full-
nægja atviunuþörf þeirra mörgu
manna, sem naumast geta vegna
aldurs eða af öðrum ástæðum
stundað sjávarútveg, og hins veg-
ar til þess, að bæta úr atvinnu-
þörfinni þá tíma árs, sem sjór
er ekki stundaður.
Að lokum þetta: Alt, sem gert
er að tilhlutun þess o.pinbera fyr-
ir atvinnulífið, á að framkvænna
eftir nákvæmri rannsókn á því,
hvað þjóðarheildinni hentar bezt.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Bjorgon togaran^„Lincolnshire“.
Eftir Einar M. Einarsson, skipherra.
Meðan björgun togarans „Lin-
oolnshire“ stóð yfir, birtust í
Morgunblaðinu með nokkuð jöfnu
millibili ósannar og fólskulegar
greinar um björgunarstarfið. —
Meðal annara ósanninda í þess-
urn greinum var því haldið fram,
að capt. Doúst væri enskur kaf-
ari og að hann einn ynni alt
sem unnið var. Ekki var laust
við, að þeim fjórum íslenzku
köfurum og öðrum, sem unnu að
björguninni dag og nótt, þætti
lítið gert úr verkum sínum eftir
skrifum Morgunblaðsins.
Ein fregn blaðsins til lesenda
sinna var sú, að „Ægir“ væri
búinn að missa við björgunina
einhver ósköp af akkerum, dæl-
ur og fleira, og var björgunar-
starfið ekki nærri hálfnað, þegar
„Moggi“ færði lesendum sínum
þessar fregnir með morgunkaff-
inu. Sannleikurinn við þessar
fregnir blaðsins er sá, að capt.
Doust vann ekkert að björgun
togarans undir yfirborði sjávar.
Enn fremur tapaðist ekki nema
aðeins eitt eldgamalt akkeri, sem
Idatt í sundur af ryði. Dælur og
annan útbúnað, sem Morgunblað-
ið taldi tapaðan, notuðum við á-
fram við björgunina tvo mánuði
eftir það, og reyndist hann ágæt-
lega.
Hinn 18. þ. m. er að sjá sem
gleði Morgunblaðsritstjóranna
hafi náð hámarki sínu af því að
togarinn var sokkinn. Skrifa þeir
þá langa grein. Eins og að vanda
(ætur hjá því blaði byrjar hún á
tómum ósannindum, sem þeir
fyrir heimsku sakir hrekja þó síð-
iar í greininni. Á ég þar við með-
al annars, að þeir segja að togar-
inn hafi verið þéttaður inni á
Gufunesfjöru, en segja þó síðar
í greininni, að honum hafi verið
fleytt á prömmum. Allir vita,
nema ritstjórar Morgunblaðsins,
að þéttum skipum þarf ekki að
fleyta á prömmum.
Þá segir Morgunblaðið, að ég
hafi á miðvikudagsmorgun fengiÖ
dráttarbátinn Magna. Yfir þessi ó-
sannindi ritstjóranna hefi ég eng-
in orð, sem sæma sér á prenti.
Sannleikurinn er sá, að Skipaút-
gerd ríkisins, eilaust í samráði
við capt. Doust, samdi við hafn-
arskrifstofuna laugard. 14. þ. m.
um að fá Magna til þess að fara
inn að Linoolnshire strax eftir
helgina, enda fór hann inneftir
strax á mánudagsnnorgun og var
þar til miðvikudags, að farið var
af stað með togarann.
Þá segja ritstjórarnir rangt frá
ýmsum smáatriðum, og þykir mér
rétt að leiðrétta sum þeirra hér.
Þeir segja, að dæla hafi bilað, ao
sex roenn hafi verið í togaranum
er hann sökk og skipshöfn Magna
hafi bjargað þeim, sem fóru í
sjóinn. Ef skýra skal rétt frá þess-
um atburðum, voru þeir þannig:
Engin dæla bilaði, heldur sökk
togarinn með afturendann, ásamt
prömmunum, þar til vírinn á milli
prammanna slitnaði. Dælan, sem
Morgunblaðið sagði að hefði bil-
íið, var í gangi þar til að hún fór
í kaf. Átta menn voru í togaran-
Iuiá, í stað sex. Skipshöfn Magna,
sem Morgunblaðið talar um, voru
tveir rnenn á þilfari, sem að
sönnu eru báðir bráðduglegir,
enda höfðu þeir nóg að gera á
Magna. Enn fremur var þar einn
vélamaður og hafnsögumaðurinn,
sem liafði stjórn bátsins á hendi.
Þar eð enginn þessara manna
mátti missa sig frá sínu starfi í
ofangreindu tilfelli, var það fyrst
og fremst bátur Magna, með
tveim mönnum frá Ægi og tveim
mönnum frá landi, sem bjargaði
nókkrum mönnunum, enda var
hann hafður við togarann til ör-
yggis, ef ieitthvað kæmi fyrir, þótt
mennirnir hefðu verið útbúnir
með björgunarbelti. Annan stærri
bát höfðum við aftan í Magna,
sem notaður hafði verið við köf-
un, og fór ég ásamt tveim mönn-
lum( í hann og náðum við fjórum
mönnum í þann- bát.
Viðtal Morgunblaðsins við capt.
Doust.
Þá birtir Morgunblaði viðtal
við capt. Doust. Lesendur blaðs- ;
ins halda eflaust, að þetta við-
tal hafi átt sér stað og lái ég
þeim það alls ekki, sem ekki
þekkja fréttaburð blaðsins því
betur. Mér er sagt, að capt.
Doust hafi beðið Skipaútgerð
Ríkisins fyrirgefningar, á því
sem Morgunblaðið hafi þóttst
hafa eftir sér umræddan dag, og
Iiafi hann tekið það skýrt fram,
að hann hafi ekki gefið
blaðinu neinar upplýsing-
ar.
Eftir þessu hlýtur Morgun-
blaðið að hafa talað við alt ann-
an rnami en capt. Doust, eða
misskilið svo mjög hina erlendu
tungu.
1 umtalaðri grein Morgunblaðs-
ins, en þó sérstaklega í sunnu-
dagsblaði þess, er ekki hægt að
sjá annað en að ég hafi tekið tog-
arann alveg fyrirskipunarlaust og
ætlað að fara með hann • til
Reykjavíkur, eða eitthvað annað,
jafnvel út á veiðar. Ég get full-
vissað ritstjóra Morgunblaðsins
og aðra um það, að við á „Ægi“
urðum að hlýða gefnum skipun-
úm um að sækja togarann. Þarf
enginn að efast um, að það var
gert í fullu samráði við capt.
Doust, enda lagði hann svo
mikla áherzlu á, að togaranum
yrði komið sem fyrst til Reykja-
víkur, að hann fór þess margoft
á leit, að unnið yrði við hann
sunnudaginn fyrir þennan stór-
straum. Capt. Doust fylgdist líka
vel með starfinu, sem bezt sést
á því, að hann gaf upplýsingar
mn það hér í bænum á þriðju-
dagskvöld, að togarinn væri orð-
inn réttur og útlit væri fyrir að
alt gengi ágætlega. Þar sem capt.
Doust sá að alt gekk vel og að
togarinn var réttur á þriðjudags-
kvöld, vissi hann vel, eftir allar
æfingarnar við björgun togarans,
að næsta flóð yrði notað til þess
að fleyta honum burtu, ef engin
óhöpp kæmu fyrir og veður
leyfði. Nú reyndist veðrið gott
aðfaranótt miðvikudags og nokk-
uð fram yfir flóð á miðvikudags-
miorgun, og var því sízt ástæða
til fyrir capt. Doust að halda, að
ekkert yrði gert þessa nótt, þar
eð hann vissi, að búið var að
vinna hvíldarlaust við togarann
frá því á mánudagsmorgun.
Þegar ég talaði við capt. Doust
á sutinudagskvöld og sagði hon-
um, að við færum inn í togar-
ann snemma á mánudag og
spurði, hvort hann ætlaði að
verða með, sem hann neitaði, vissi
ég ekki um aðrar hindranir fyrir
því að mega koma með togarann
til Reykjavíkur en þær, að höfn-
in óskaði eftir tryggingu. Capt.
Doust fullvissaði mig hins vegar
um það, að tryggingin skyldi vera
í lagjj í tæka tíð, og bað mig ein-
ungis að leggja alla áherzlu á, að
korna togaranum sem fyrst til
Rey k javíkur. Haf ns ögumað urin n,
sem hafði stjórn Magna á hendi,
kom frá Rvík á þriðjudagskvöld
og fullvissaði mig um, að trygg-
ingarspursmálinu væri borgið og
ekkert væri því til fyrirstöðu frá
hafnarinnar hálfu, að togarinn
mætti koma til Reykjavíkur. Enda
efast ég ekki um, að Morgun-
blaðsritstjórunum er nú ljóst, að
hafnarskrifstofan hafði trygging-
una með höndum áður en togar-
•inn sökk.
Að lokum vil ég gefa Morgun-
blaðsritstjórunum þau ráð, að ef
gleði þeirra nær hámarki sínu
yfir því, sem illa fer, fari bezt
á því, að þeir haldi því innan
sinna bæjardyra, eða að minsta
kosti leiti sér þannig upplýsinga,
áður en þeir skrifa um það, að
ekki sé hægt að hrekja hverja
setningu.
E. M. Einarsson
Lansn blikksniia-
deiinonar og rang-
færsinr Mgbi.
Á miðvikuaaginn er skýrt frá
því í Mgbl., að samkomulag hafi
náðst í blikksmiðadeilunni og
.n. -
samið hafi verið upp á sömu
kjör og áður.
1 greininni ,er urn þetta fjallar,
.stendur eftir farandi klausa:
„I gær komust á sanmingar í
deilunni á þeim grundvelli, að
greitt verður sama kaup og áður.“
Blaðið gerir auðsjáanlega lítið
ur þeirri fyrirhöfn, sem hið unga
og fámenna félag blikksmiða
hefir haft fyrir því að bæta'kjör
meðlima sinna. -Ég get ekki látið
hjá líða, að gefa þeim lesendum
Morgunblaðsins, er kynnu að
taka þessi skrif alvarlega, skýr-
ingu á því, hvernig kjör og kaup
blikksmiða voru áður en deilan
hófst.
Það er að vísu rétt, að útkomas
á vikukaupi 3—4 manna yerður
sú sama, en þeir höfðu kr, 1,40
um tímann með 10 tíma vinnu
á dag alla virka daga vikúnnar.
En kaup hinna var mjög mismun-
andi, frá kr. 0,80 upp í kr. 1,20
urn tímann. Viku sumarfri með
hálfum launum var áður gefið á
sumum verkstæðunum, þó ekki
ölium. Strax eftir að félagið var
slofnað var gert uppkast að samn-
mgstilboði til verkstæðiseigenda.
Þar fórum við fram á, að kjör
okkar og kaup yrðu bætt þannig,
að fullgildir verkmenn (en það
teljast allir núverandi félags-
menn) fengju kr. 1,50 um tímann
og að vinnutíminn yrði 10 tímar
5 daga vikunnar, en 6 tímar á
laugardögum, eða unnið til kl. 1.
Eftir þann tíma yrði greitt eftir-
vinnukaup, sem farið var fram á
að yrði kr. 2,00 um tímann. Einnig
var farið fram á 6 daga sumarfrí
með fullu kaupi.
Þetta voru aðalkröfur félagsins,
og eins og samningurinn, sem
undirskrifaður var á mánudags-
kvöld, ber með sér, hafa verk-
stæðiseigendur gengið að þeim
breytingarlaust.
Það má heita mikil bót fyrir
okkur, að hafa fengið hið fá-
menna félag viðurkent, og að allir
félagsmenn skuli nú hafa sömu
kjör og kaup.
Eftir þessar ofan greindar upp-
lýsingar trúi ég ekki öðru en að
almenningi komi það einkennilega
fyrir sjónir, hvernig Miorgunblaðið
hefir skýrt frá lausn deilunnar.
Ég hefi þá skoðun, að það sé
mjög óviðeigandi að ræða mikið
um deilur eftir að sættir eru
bomnar á, en þegar farið er jafn
Efltng fþróttalífsins
erc nauHsyai fyrir framtíð þjóðarimiar
Síðasta Allsherjarmót í. S. í.
sannaði okkur Islendingum það
áþreifanlega, að öll stóru orðin
um fræknleik okkar í íþróttum
hafa verið meiningarlaust gort út
í loftið, sem við ekkert hefir haft
að styðjast. I öllum iþróttum
stóðum við óralangt að baki öll-
um öðrum þjóðum og meira að
segja að afturför er bersýnileg.
Þetta hlýtur fyrst og fremst
að stafa af áhugaleysi íþrótta-
manna, eða réttara sagt unga
fólksins í landinu, en auðvitað
hjálpar ýmislegt fleira til þess að
gera ástandið svona bölvað og þá
meðal annars vanræksla sú, sem
íþróttalífinu er sýnd af stjórnar-
völdunum, en sú vanræksla hefir
alla tíð verið landlæg hér.
Það er áreiðanlegt, að Islend-
ingar eru ekki meiri vesalmenni
en aðrar þjóðir, þó að þeir séu
víst ekki að neinu hraustari, og
það ætti því að vera hægur vandi
fyrir okkur að ná þeirri kunnáttu
í hinum ýmsu íþróttum, sem gæti
sett okkur á bekk með öðrum
þjóðum' í þessu efni.
Þetta er ekki svo lítið áberandi,
þar sem þess er gætt, aö íþróttir
eru mikil auglýsing, eða réttara
sagt, að fræknir, drengilegir í-
þróttamenn, er sigla til framandi
landa, eru lifandi auglýsing fyrir
þjóð sína, um líf hennar og til-
veru, um atvinnu hennar og af-
urðir. Það má t. d. fullyrða það,
að afbragðs iþróttamaður, sem
skarar langt fram úr öðrum, vek-
ur jafnvel meiri athygli á þjóð
sinni en frægur vísindamaður, og
það kemur ekki þessu máli við
hvort það sé tilhlýðilegt, svona er
paþ.
Það er því skylda hins opinbera
að styðja íþróttahreyfinguna af
ráðum og dáð, en það er líka og
ekld síður skylda íþróttamanna að
legja mikla stund á íþróttir
sínar og sýna alvöru í því, sem
þeir taka sér fyrir henduir í þessu
máli, en það er áreiðanlegt að það
hafa þeir ekki gert, það sýna
úrslitin á allsherjarmótinu og það
sýnir utanför Vals m. a. Við Is-
lendingar höfum dáðst að þýzku
knaítspyrnumönnunum, sem hér
hafa verið undanfarið. Það er líka
sagt að þeir verði skilyrðislaust
að hlýða þjálfara sínum í einu
og öllu, hvað viðkemur íþrótt
þeirra, það er sagt að hann skamti
ofan í þá matinn daginn sem
þeir eiga að keppa, að þeir verði
að leggja sig til hvíldar rétt áður
en kappleikur á að hefjast og
helzt að sofa eina stund. Hvort
sem þetta er satt eða ekki, þá eK
þe ta sjálfsögð regla, og Þjóðverj-
arnir sldlja það, hve áríðandi það
er fyrir þá að sýna góða frammi-
stöðu, þeir vita á hve miklu það
ríður fyrir þá einmitt nú, þegar
þeir eiga svo mikla andúð víðast-
hvar erlendis. Þeir hafa líka sýnt
það hér, að þeir eru afburða í-
þróttamenn.
En Islendingar hafa það frjáls-
ara, og óvíst er að hægt væri að
halda saman liði hér ef svona
rangt með málið eins og Morgun-
blaðið gerir á miðvikudaginn, þá
álit ég ekld nema rétt að leið-
rétta það.
Guðm. Jóhannsson.
strangt ætti að vera, og er það
þó nauðsynlegt. Islendingar eru
svo litlir alvörumenn. Úrvalsliðið,
sem kepti við Þjóðverja síðastlið-
inn sunnudag, sýndi frábæran
l'eik, en þó var liðið götótt, auð-
séð var, að í liðinu voru margir,
sem ekki iðka íþrótt sína af al-
vöru og kostgæfni.
Hér er eitt dæmi:
Kl. 6V2 var bíll að fara úr
Hveragerði á sunnudaginn, það
var síðasti áætlunarbíllinn það
kvöld. Þegar bíllinn var að leggja
af stað kom maður hlaupandi að
honum og bað um far til Reykja-
víkur. Bílstjórinn neitaði því og
sagði, sem satt var, að bíllinn
væri troðfullur. Maðurinn kvað
pað afar slæmt, pvl að hann cettt
að keppa á íþróttavellinum um
kvöldið kl. S1/2 eða eftir 2 stundir.
Þegar farþegarnir í bílnum
heyrðu þetta, kváðust þeir skyldu
rýma til og þrengja að sér, svoj
að maðurinn gæti komist með.
Maðurinn fór þá í bílinn, en þá
kom í Ijós, að hann var með
konuna sína, og hann hélt á
henni 1alla letðina til Reykjavíkur.
Auðvitað átti þessi maður alls
ekki skilið að farþegarnir hjálp-
uðu honum til að verða sér ekki
til skammar. En . hvernig halda
menn að þessi maður hafi verið
í fótunum um kvöldið? Hann
kom til bæjarins tæprnn klukku-
tíma áður en leikurinn átti að
hefjast, og hafði því engan tíma
til að hvíla sig undir þrekraunina,
enda var hann einhver lélegasti
maðurinn á vellinum og gat
sjaldan haldið boltanum, þó hann
fengi hann, og eitt biaðið sagði,
að eitt sinn hefðu fæturnir á hon-
um orðið eins og máttiausir, er
hann komst í skotfæri, svo að
hann tapaði knettinum.
Svona menn eiga ekki að fást
við íþróttaiðkanir; þeir sví'kja alla,
sem treysta þeim, og ekki sízt
félaga sína, sem keppa með þeim.
Nú er knattspyrnuflokkur í
þann veginn að fara til Þýzka-
lands. Allir treysta þeim, sem
taka þátt! í þeirri för, til að taka
á öllu sínu og verða þjóð sinni
til sóma, og það er trygging fyrir
því, að svo megi takast að Guð-
mundur Ólafsson, þjálfari K. R.,
sem er einhver bezti áhugamaður-
inn í iþróttum, sem við eigum,
verður þjálfari liðsins og leik-
foringi. Hann verður að eins að
vera nógu strmgur.
Síðan þetta var skrifað hefir
5Ú ákvörðun verið tekin, að
Guðrn. Ólafsson fer ekki með
knattspyrnumönnunum til Þýzka-
lands, heldur Friðþjófur Thor-
steinsson. Mun þessi breyting ekki
mælast vel fyrir meðal knatt-
spyrnumanna.
K.
I. O. G. T.
BARNASTÚKAN ÆSKAN Nr.
1, fer skemtiferð austur í
Ölfus næstkomandi sunnudag
kl. 9 árd. ef veður leyfir. —
Áskriftarlisti liggur frammi í
Bókhlöðunni, Lækjargötu 2,
til kl. 12 á laugardag. Ódýrt
far. Gæslumenn.
Frá og með deginum í dag verðum við til viðtals í Mjólkur-
félagshúsinu, herbergi nr. 15, kl. 11—12 og 4—5 alla virka daga.
Stjómin.