Alþýðublaðið - 04.08.1935, Blaðsíða 3

SUNNUDAGINN 4. ÁGÚST 1935.
ALÞTÐDBLAÐIP
ALÞÍÐUBLAÐIÐ
TTTGEFANDI:
ALÞÝÐUFLOKKURINN
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÖRN:
Aðalstræti 8.
AFGREIDSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiasla. auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjáhnss. (heima)
4904: F. R. Vaidemarsson (heima)
4905: Ritstjóm.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÓRSPRENT H.F.
Afgreiðsla aílra
fólksflutningsbíla á
einum stað.
SJÍIPUILAGNÍNG sú, sem fram
hefír farið á fólksflutningum
með bílum, liefir ]>egar sýnt góð-
an árangur. Fargjölct hafa á all-
mörgum leiðum lækkað, ferðir
orðið tíðari og reglubutidnari.
En prátt fyrir þetta skortir mik-
ið á um pað, að pessi mál séu
kornjih, í pað horf, sem pau purfa
og eiga að komast í.
Hvað Reykjavík snertir er pað
til stórra ópæginda, að bílar peir,
sem annast fólksflutninga frá
borginni, fara ekki allir frá ein-
um og sama stað. Hér parf að
koma, og pað sem allra fyrst,
ein allsherjar bílastöð, er kæmi
til með að hafa svipaða pýðingu
fyrir Reykjavík eins ög járnbraut-
arstöðvar hafa fyrir erlendar
borgir. Bezti staðurinn fyrir
slíka stöð myn-di sennilega vera í
Austurbænum, um pað bil sem
vegir skiljast til Hafnarfjarðar og
Suðurlandsundirlendis. Par' yrði
að reisa allstóran skála, og yrðu
pá allir áætlunarbílar, sem koma
til borgarinnar eða fara paðan,
iað keyra í gegnum hann, og ætti
hver áætlunarleið sinn ákveðna
afgreiðslustað í skálanum, og
væri par rækilega auglýst um alla
tilhögun ferðarinnar, viðkomu-
staði, gististaði, kostnað o. fl.
Með pessu fyrirkomulagi yrði
með öllu bætt úr peim ópægind-
um, sem af pví leiða að ferð-
irnar á sömu áætlunarleið eru í
mörgum tilfellum á fleiri en
ejnni hendi. Þannig er pað t. d.
með Akureyrarferðir. Menn heyra
dag eftir dag auglýst í útvarpi,
að pessi og pessi stöð hafi fastar
ferðir pessa og pessa daga. En
niðurstaðan verður nú samt sem
áður sú, að ef einhver ætlar að
bregða sér til Akureyrar, pá man
hann aldrei hvaða stöð pað er,
sem hefir ferðir einmitt pann dag-
inn. Væri hins vegar komin ein
allsherjar stöð fyrir alla fólks-i
flutningsbíla, væri vandinn sá
einn að muna, að bílar fara til
Akureyrar frá pessari stöð kl. 8
á hverjum morgni, og pangað
mætti snúa sér með alt, sem að
ferðinni lýtur.
Það er í raun og veru ástæðu-
laust að fjölyrða um petta mál,
pað er augljóst, að að pessu ráði
verður horfið fyr eða seinna, og
pví fyr pví betra.
Skátablaðið,
1. tölubl. 1. árg., er nýkomið
út. Er þetta vandað blað og
fjölskrúðugt. Ritstjóri blaðsins
er Jón Oddgeir Jónsson en
meðritstjórar eru Frank Michel-
sen og Ástvald Love. Efni þessa
fyrsta tölublaðs er: Mynd á
forsíðu frá Hvítárvatni; Ávarp
frá A. V. Tulinius; Lærið að
kasta björgunarlínu; Örin,
skátasaga frá Nýja-Sjálandi,'
Óli B. Guðmundsson íslenzkaði;
Samkeppni skáta 1 stundvísi;
Landsmótið 1935; Úr heimi
skáta
Auðvaldið skipuleggur sam~
tök sín gagn verkalýðnum.
Eftir Pétur G. Guðmundsson.
Nýlega var frá pví sagt í Al-
pýðublaðinu, að í Alpýðusam-
bandi íslands væru nú 72 félög
með samtals 10 700 meðlimum.
Þessi er pá orðinn árangurinn
af baráttu Alpýðuflokksins fyrir
samtakastarfsemi verkalýðsins, og
munu margir líta svo á, að hana
sé eftir atvikum mikill og góður.
En pegar litið er yfir leiðina
frá pessum áfangastað verður pó
ljóst, að pað er aðeins stuttur
spölur, sem farinn er, en löng
leið eftir ófarin að pví marki,
að verkalýðurinn sé allur skipu-
lagður, að hann, sem meiri hluti
pjóðarinnar, hafi meirihlutavald
um stjórn allra pjóðmálanna.
Og pað má jafnvel gera ráð
fyrir, að pessi ófarna leið verði
sízt greiðfarnari en sú, sem far-
in er. Verkalýðurinn má vera við
pví búinn, að par verði við enn
meiri erfiðleika að etja en Al-
pýðuflokkurinn hefir haft af að
segja hingað til,
Atvinnurekendur eru nú farnir
að sjá pað, og hafa nokkrum
sinnum preifað á pví, að Alpýðu-
sambandið á í ölliun pumlum við
einstaka hópa atvinnurekenda,
jafnvel pótt peir séu nokkuð fjöl-
mennir og fésterkir. Þeir eru farn-
ir að skilja pað, að ef peir eiga
að geta haldið valdi sínu yfir
verkalýðnum áfram, haldið hon-
um til hlýðni við sig, haldið hon-
um niðri við sultarmarkið og
dregið arðinn af striti hans að
meiri hluta í sína pyngju, pá
verði peir, atvinnurekendurnir, að
taka höndum saman allir, nota
samtakaaðferðina og beita afli
samtakanna leynt tog ljóst, og
beita par bæði harðfylgi og
kænsku. Þeir eru fyrir nokkru
farnir að sjá og skilja, að stjórn-
málastarfsemin er ekki einhlít
bardagaaðferð. Sá tími er liðinn
hjá, og kemur kannske ekki aft-
ur, að hægt sé að vernda hags-
muni peningapursins og prengja
kosti verkamannsins með laga-
setning og lagaframkvæmd ein-
vörðungu.
Það er engin ágizkun petta, að
atvinnurekendur og gróðabrallar-
ar hafa tekið upp nýja baráttu-
aðferð, til hliðar við stjórnmála-
sviðið. Það er pegar komið í ljiós
í verki, svo ekki verður um vilst.
Þeir hafa undanfarin missiri
verið að skipuleggja samtök sín
í heildarfélagsskap, sem nefnist
Vinnuveitend\afélag íslands. Það
hefir farið hægt af stað, starfið
lot-ið mest að pví að treysta
innra skipulag sem bezt. En nú
er pví verki svo langt komið,
að Vinnuveitendafélagið telur sig
nógu öflugt til pess að láta til
sín taka út á við.
Verkalýðurinn má ekki ganga
pess dulinn, að stofnun vinnu-
veitendafélags er stórviðburður í
atvinnulífi pjóðarinnar. Þetta fé-'
lag hefir afi peirra hluta, sem
gera skal, í ríkum mæli. Það
Munar ekkert um að leggja af
mörkum 100 púsund krónur, og
pó meira væri, til pess að koma
vilja sínum fram, ef nokkuð pyk-
ir við liggja. Það hefir reirt með-
limi sína römmum viðjum með
sektarákvæðum og öðrum viður-
lögum, sem binda vilja peirra
og hendur og svínbeygja pá til
blindrar hlýðni við skipanir fé-
lagsstjórnarinnar. Vinnuveitenda-
félagið getur, hvenær sem pví
póknast, svarað kröfum verka-
lýðsins með verkbanni, ekki að
eins í -peirri atvinnugnein, par
sem deila hefir risið, heldur í
mörgum eða öllum atvinnugrein-
um, ef pví býður svo við að
horfa. Ef t. d. verkafólk í klæð-
skeraiðninni ákveður að gera
kröfur til klæðskerameistaranna
um svipuð kjör og verkafólk í
mörgum iðngreinum öðrum á við
að búa, pá má pað vera við pví
búið, að par verði ekki klæðskera-
meisturum að mæta, heldur stjórn
Vinnuveitiendafélags íslands.
Þetta er nefnt sem dæmi. En
að pví hlýtur að reka bráðlega,
að einstökum samtakahópum
verkalýðsins verður algerlega um
rnegn að koma fram nokkrum
kröfum á hendur atvinnurekenda
upp á sitt eindæmi. Það kemur
að pví fyr en varir, að pegar
verklýðsfélag í einhverri atvinnu-
grein unir ekki kjörum sínum og
vill fá pau bætt, pá hefir pað um
prjá kiosti að velja:
1. Að sætta sig auðmjúklega við
ókjörin.
2. Að leggja út í deilu við at-
vinnurekendur j atvinnugrein-
inni, og tapa.
3. Að fela Alpýðusambandi ís-
lands málið fyrir sína hönd,
sem allsherjaraðila verkalýðs-
ins gegn allsherjaraðila at-
vinnurekenda, Vinnuveitenda-
félagi Islands.
1 rauninni má segja, að petta
sé hin eðlilega frampróun stétta-
baráttunnar.
Þessi nýja baráttuaðferð auð-
valdsins gegn verkalýðnum, að
beita harðfylgi meö allsherjarsam-
tökum, er eðlileg, samkvæmt
stefnu pess. Hún felur ekki fán-
ann undir úlpunni, og er að pví
leyti ekki ámælisverð.
En samhliða pessari óduldu og
augljósu skipulagningu samtaka
sinna hefir auðvaldið tekið upp
aðra aðferð, sem er meira dulin
að sér. Það er líka samtakaað-
ferð, ósköp hógvær, með ljóm-
andi hvítasunnuandlit, og kallast
Lands&amband iðnaðarmanna.
Þetta Landssamband er auð-
vitað alveg ópólitísk stofnun, par
sem hún fæst eingöngu við iðn-
aðarmál. Það ættu svo sem allir
að geta skilið, að atvinnumál
snerta ekki pjóðmál, sem öðru
nafni eru nefnd pólitík(!). Og til
sönnunar pví, að hér sé ekki umi
sérhagsmuni atvinnurekenda að
ræða, lýsa forsprakkar pessa fyr-
irtækis hátíðlega yfir pví, að öll-
um félögum iðnaðarmanna sé par
heimil þátttaka(!),
Ef við viljum vita deili á manni
af sjójj, pá verður okkur víst
oftast fyrir að líta fyrst á höf-
uðið. í
En hvernig er svo höfuðið á
pessu Landssambandi iðnaðar-
manna? Eitthvert mark ætti að
vera takandi á pví.
Helzti frömuður pessa sam-
bands og forseti pess er alpekt-
ur og eldheitur Sjálfstæðisflokks-
maður.
Af 5 mönnum, sem stjórnina
skipa, eru aðeins 2 iðnaðarmenn,
báðir með öflugustu atvinnurek-
endum hvor í sinni iðngrein, og
að minsta kosti annar svarinn
fjandmaður verklýðssamtakanna.
Er nú pessi skepna — eftir á-
sjónunni að dæma — ekki næsta
líkleg til að vera hliðhollari at-
vinnurekendum en verkalýðnum?
Við skulum nú samt segja, að
petta séu ekki einhlít kenninierki.
Uppruni sambandsins og starf-
starfsemi pess beri pví veiga-
meira vitni.
Voru pað kannske iðnverka-
menn, sem viidu koma á fót
pessu Landssambandi iðnaðar-
manna og hafa pað eins og pað
er?
Því fer fjærri. Það woru at-
vinnurekendur og nnenn, sem
aldrei hafa komið nærri iðnað-
inum nær undantekningarlaust,
sem tóku upp á pessu og sniðu
sambandinu stakkinn. Félög iðn-
verkamanna voru ekki kölluð til
samvinnu um pað, engra ráða
spurð.
En pegar búið var að tryggja
pað, að atvinnurekendur gátu haft
töglin og hagldirnar í pessu sam-
bandi, og pegar vitað var að fé-
lög iðnverkamanna vildu ekkert
með petta hafa — vildu ekki
rugla ráðum sínum saman við
ráð atvinnurekenda á pessum
vettvangi —, pá fyrst ér farið
að bjóða iðnverkamönnum að
vera með, — mjög æskilegt að
fá páf í hópinn til að vera samá-
byrga um allar gerðir meirihlut-
ans par. Reyndar var sá varnagli
sleginn, að fulltrúar sveinafélaga
í iðnaði fengju ekki að hafa at-
kvæðisrétt á „iðnpingi“ sam-
bandsins, pó að peim væri boð-
in par seta og málfrelsi, nenia
peir uppfyltu viss skilyrði, sem
fyrirfram var vitað að peir myndu
ekki geta uppfylt, Eðlileg iog snið-
ug varúðarráðstöfun petta.
Og hvað er svo um fram-
kvæmdirnar? Hefir petta sam-
band kannske unnið að pví að
skipuleggja og styrkja samtök
verkalýðsins í iðnaðinum, svo
iðnaðurinn geti orðið peim pað,
sem hann fyrst og fremst áx að
vera, sæmilegt lífsuppeldi?
Ég skal ekki fortaka að pað
hafi áttt sér stað. En ef svo er,
pá hefir Landssambandið farið
undarlega dult með pá starfsemi.
Ég hefi ekki orðið hennarsvar, og
enginn, sem ég hefi spurt.
Yfirleitt hefir pess ekki orðið
vart, að Landssambandið hafi
neitt gert út á við, sem teljandi
sé, síðan pað var stofnað, par
til nú í vor, á aðalfundi pess,
svonefndu iðnpingi á Akureyri,
að_,pað afgreiðir um 40 mál, sem
„snerta iðnað og iðjustarfsemi í
landinu“.
Af pessum 40 málum eru nokk-
ur lagafrumvörp, par á meðal
nýtt frumvarp til laga um iðju og
iðnað, samid að tilhlutun stjórn-
ar Landssambandsins, og jafn-
framt pví var sampykt áskorun
til alpingis að sampykkja petta
frumv. nú í haust.
Endurbætur á iðnlöggjöf lands-
ins eru stórnauðsynlegar, og end-
urskoðun peirra laga eða ný lög
um pau efni geta orðið mjög af-
drifarík fyrfr jðnaðarmálin og
velfarnað peirra manna, sem að
iðnaði starfa.
Nú er mér ekki kunnugt um
efni eða orðalag pessa frumvarps
sambandsstjórnarinnar og get pví
vitanlega hvorki lofað pað né
lastað. En mér verður að spyrja:
Hvers vegna er algerlega gengið
framhjá félögum iðnverkamanna
við samning slíks frumvarps?
Hvers vegna eru pau algerlega
hundsuð í máli, sem snertir pau
jafnmikið og petta? Eða á mað-
ur að líta svo á, að petta sé
hlutur, sem peim komi ekkert
við? ;
Mér kæmi ekki á óvart pó að
svör við pessum spurningum
mætti lesa út úr frumvarpinu
sjálfu, pegar pað kemur fram í
dagsbirtuna. Við sjáum til.
Iðnaður hér á landi efr í hröð-
um vexti. Allar horfur eru á pví
að ekki sé langt pangað til að
iðnaðarmannastéttin er orðin fjöl-
mennasta atvinnustétt í landinu. I
Reykjavík lifir nú hartnær i/2 !
hluti bæjarbúa á iðnaði.
Það segir sig sjálft, að pað er
ekki smáræðisatriði fyrir at-
vinnurekendur að vera nógu fljót-
ir til að hagræða sinum áhuga-
‘málum, i iðnaðinum og nota tæki-
færið meðan iðnverkamenn eru
enn andvaralitlir urn málið. En
petta verður að gera með klók-
indum. Það parf að tefja fyrfr
samtökum iðnverkamanna með
pví að lokka pá inn í aamábyrgð
með Landssambandinu, bjóða
peim til setu á „iðnpingi“, leiða
huga peirra frá nauðsyn eigin
Knattspyrnumennirnirfaraáleiðis
til Dýzkalands nœstkomandi mið-
vikudag.
URVALSLIÐIÐ, SEM FER TIL ÞÝZKALANDS
KNATTSPYRNUMENN
úr öllum knattspyrnufélög-
unum hér í bænum fara áleiðis
til Þýzkalands til að keppa þar
í knattspyrnu í f jórum borgum.
Leggur flokkurinn af stað
héðan 7. þ. m.
Fyrst fara knattspyrnumennimir
til Hamborgar, og tskur þar á
móti peim Wiedeke ritari Norræna
télagsins í Þýzkalandi og verður
hann síðan með peim meðan peir
dvelja í Þýzkalandi.
Frá Hamborg verður farið til
Liibeck, par sem aðalmóttakan á
sér stað, enda er þar aðalstöð
Norræna félagsins pýzka.
Þaðan verður farið um Berlín
og Leipzig til Dresden. Þangað
verður komið að kvöldi dags 16.
ágúst.
Fyrsti kappleikjir verður í
Dresden daginn par á eftir, senni-
lega kl. 4—5, pýzkjir tími. Verð-
ur honum útvarpað.
Frá Dresden verður farið á
skipum upp eftir Elben-fljótinu
og verða þar skoðaðir ýmsir
merkisstaðir í hinu svo nefnda
Saxneska Sviss, og um kveldið
verður farið frá Bad Scandau með
eimlest til Dresden um kvöldið.
1 Dresden verður dvalið í prjá
daga og farið paðan til Berlínar
21- ágúst verður kept í Berlín.
Verður par sem annars staðar
kept við úrvalslið úr þeim lands-
hluta, en í pessu tilfelli er það
Prússland.
I Berlín verður ýmislegt skoð-
að pessa prjá daga, sem par verð-
ur staðið við. Farið verður til
Potsdam og skoðaðar hinar sögu-
frægu hallir. Sömuleiðis verður
skoðaður hinn stóri flugvöllur.
Tempelhof-feldt, sem er rétt hjá
Berlin. Þá verður og athugaður
undirbúningur, sem hafður befir
verið fyrir Olympisku leikana,
sem fyjirhugaðir eru næsta ár.
Frá Berlín verður farið með
næturhraðlest til Mains í Rínar-
héruðunum og komið pangað
snemma morguns 24 ágúst. Þá
verður farið með skipi eftir Rín-
arfljótinu, fram hjá mörgum
frægum og fögrum stöðum og
komið til Bonn og farið með
nýju ríkisbílabrautinni til Köln.
Um kvöldið verður haldið á-
samtaka, smeygja lagafrumvörp-
um, sem sambandsstjórnin sem-
Ur’ ibn í alþingi, með svo litl-
um fyrirvara, að iðnverkamenn
fái ekki ráðrúm til að átta sig á
efni þeirra, koma allri yfirstjórn
iðnaðarmálanna í hendur Lands-
samhandinu með pví að gera það
að ráðunaut pings og stjórnar
um iðnaðarmál. Og til frekari á-
réttingar purfti líka að gera poð,
sem „iðnpingið“ gerði, pegar pað
sampykti að ljúga pví að öðrurn
pjóðum, að Landssambandið sé
hinn „aut'0riseraði“ allsherjarað-
ili iðnmálanna hér á landi.
Pétur G. Guðmundsaon. .
áfram til Oberhausen, sem er
mikil iðnaðarborg.
25. ágúst verður kept I Oher-
hausen, og má geta pess, að par
verður i marki Jurissen, sá er
bezt lék hér.
1 Oberhausen verða sfeoðuð ýms
f ramleiðsl ufyrir tæki.
27! ágúst verður farið til Ham-
borgar og komið par laust eftir
hádegi sama dag.
Næsta dag verður 4. og síðasti
kappleikurinn í utanförinni háð-
ur.
I Hamborg verður mönnum
sýnd borgin og höfnin ásamt
ýmsu fieiru. 31. ágúst verður
lagt af stað heimleiðis til íslands
aftur með Dettifossi.
Forstjóri Norræna félagsins,
Funkenberg, Koch fulltrúi Knatt-
spyrnusambandsins, og dr. Er-
bach munu sjá um móttökurnar í
hinum ýmsu borgum Þýzkalands.
Lofsamleg um«
mæli þýzkra
ténlistafræð~
inga um Jén
Leifs og tén~
smiðar taans.
Eins og menn muna stóðu í
fyrra miklar deilur í Þýzkalandi
um tónskáldið Hindemith, sem af
mörgum er talinn snjallastur af
yngri tónskáldum pýzkum, en hef-
ir unnið sér pað til „saka“, auk
pess að hann fer nýjar brautir í
tónverkum sínum, að hann er af
Gyðingaættum, og er pví ofsótt-
ur af nazistum og bannað að
leika verk hans í öllu Þýzkalaudi.
Þær ofsóknir náðu hámarki sínu
með pví, að frægasti hljómsweit-
arstjóri Þjóðverja, Furtwangler,
varð að hröklast úr stöðu sinni
sem stjórnatidi „Philharmonisches
Orchester" í Berlíu fyrir pað, að
hann hafði skrifað varnargrein
fyrir Hindemith í blöðin.
I sambandi við pessi tvö tón-
skáld eru eftirtektarverð ummæli,
sem nýlega hafa borist hingað
um Jón Leifs, par sem honum
er annars vegar líkt við Hinde-
mith af pektum tónlistarfræðingi
pýzkum, en Furtwangler sjálfur
hefir hins vegar haft hin Iofsam-
legustu 'ummæli um Jón Leifs.
1 ummælum um Jón Leifs tón-
skáld, dagsettum í Berlín p. 9,
9. júlí 1935, kemst þýzki tón-
listarrithöfundurinn Dr. Zeitschel
pannig að orði:
„Islenzka tónskáldið Jön Leifs
er efalaust eitt hið merkilegasta
og próttmestia í hópi hinna nýrri
tónskálda. Tónskáldskapur hans
er að vísu nokkuð ósamhljóma
(atonal), en pað er langt frá pví,
að hann sé af þeirri ástæðu sam-
inn af minni gáfu eða ósnjallari
Frh. á 4. síðu.