Alþýðublaðið - 25.08.1935, Blaðsíða 2

SUNNUDAGINN 25. ÁGUST 1935
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Nftari Hite eða Stalias?
Þýzki njósnarinn Franz Glienke segir
frá æfintýrnm sínum.
v.
NÆSTU vikur líður mér alveg
hræðilega. Nú er sá tími lið-
inn, sem GPU hafði ákveðið að
ég yrði í Þýzkalandi, og nú átti
ég að vera kominn til Moskva. Ég
kemst eftir margs konar heilabrot
að þeirri niðurstöðu, áð dr.
Braschwitz hafi fengið einhverjar
illar bifur á mér og ákveð því að
gera fífldjarfa tilraun. Ég heim-
sæki nazistanjósnarforingjanin í
héraðinu, Kassel, og skýri hon-
um frá því, að Rússi nokkur hafi
heimsótt mig og ég hafi ástæðu
til að halda, að dr. Braschwitz sé
leynilegur umboðsmaður fyrir
Rússa og þess vegna vilji hann
ekki að ég komist til Rússlands.
Kassel er næstum dottinn af
stólnum við að heyra sögu mína.
Hann bitur saman tönnunum og
segir:
— Glienke, í pólitík eru allir
hlutir mögulegir. Ég ætla að
koma sögu þinni til réttra hlut-
aðeigenda. Við munum rannsaka
málið í k.yrþey.
Þá hefi ég lagt þessa gildru
fyrir doktorinn. Um leið hefi ég
komið í veg fyrir það, að ég
verði tekinn fastur næstu daga,
það gefur mér frest. En ég er
þó enn ekkert nær takmarkinu. 1
huganum rifja ég upp samtal mitt
við félaga Meier um að snúa
málunum inn á hið hernaðarpóli-
tiska. Hvers vegna þá ekki að
fara beint til ríkisvarnarliðsins?
Samstundis ákveð ég því að fara
enn einu sinni til Berlínar.
Ég geng lengi fram og aftur
fyrir framan byggingu ríkisvarn-
arliðsins í Wilhelmsstrasse. Að
síðustu tek ég þó ákvörðun og fer
inn. Vogun vinnur og vogun tap-
ar. Nokkur orð við dyravörðinn
nægja til að nafn mitt er skrifað
á lista og eftir stutta stund fæ
ég kort og einn hermannanna
fylgir mér til deildarinnar fyrir
gagnnjósnir í Bendlerstrasse.
Eftir aðeins nokkurra mínútna
bið er mér fylgt inn til foringj-
ans. Kafteinn Touzet stendur með
stórum bókstöfúm á dyrum hans.
Foringinn er klæddur venjuleg-
um borgarabúningi, hann er í
mjög slitnum skrifstofujakka.
í stuttu máli skýri ég honum
frá# hinni pólitísku fortíð minni,
frá ferð minni til Rússlands fyrir
leynilögregluna og hinni einkenni-
legu framkomu dr. Braschwitz
gagnvart mér. Ég skýri honum
frá því að frestur sá, sem ég
hafði fengið til að vera kominn
aftur til Rússlands, sé bráðum á
enda, og ef ég ekki fari nú, þá
verði ég rekinn úr flokknum fyr-
ir að fara ekki eftir fyrirskipun-
um flokksins, og ég bæti því við,
að það sé ekki svo létt að ná
sambandi við Komintern, að það
borgi sig að slíta því af hand-
vömm einni saman.
Touzet skilur málið undir eins.
Eftir langa umhugsun segir hann:
— Þetta er alt saman mjög
gott, en ég held þó ekki að þér
getið orðið okkur að neinu liði.
Þér getið ekki aflað okkur nema
pólitískra frétta, og þess þurfum
við ekki með. Það er annað, sem
okkur vanhagar meira um núna.
— Hvað er það? gríp ég fram
í fyrir honum.
— Ja, til dæmis: Upp á síð-
kastið lrafa Rússar og Frakkar
nálgast mjög mikið hvorir aðra.
Ef þér getið sagt okkur hvort
nokkuð verði úr þessu, eða hvort
upp úr þessu sé nú að slitna, þá
myndum við verða yður þakk-
VAR Pranz Glienke njósnari fyrir Nazista? Eða var hann
njósnari fyrir rússnesku leynilögregluna ? Hvaða svar
gefa lesendurnir við þessum spurningum, eftir að þeir hafa
lésið eigin frásögn Glienkes um hið æfintýraríka líf sitt?
Frásögn Glienkes byrjar á götuvígum Hamborgar 1918.
Skýrt er frá dvöl hans í útlendingahersveitinm í Afríku. En
þaðan fer hann með lesandann inn í innstu fylgsni hinnar
pólitísku þýsku leynilögreglu og hinnar rússnesku GPU.
Greinar Glienkes, sem birtast hér í blaðinu gefa einstætt
tækifæri til að kynnast hinum myrkustu skúmaskotum
.. Evrópu nútímans.
látir. En um þetta vita aðeins
örfáir menn, og ég býst ekki við,
að þér getið fengið neitt upp úr
þeim.
— En það er þó margt annað,
sem nauðsynlegt er að fá að
vita um, held ég áfram.
— Auðvitað eru öll lönd fíkin í
að fá að vita um her nágranna-
landsins, nýjungar í hergögnum
o. s. frv. En til þess að ná þeim
upplýsingum, verður sá maður,
sem það gerir, að vera hermað-
ur og helzt foringi í hernum. En
þér skuluð koma aftur á morg-
un, þá skal ég vera búinn að tul$
við einhvern af yfirmönnum mín-
um.
Næsta morgun hringi ég til
Touzet, en fæ afsvar. Þá sný ég
mér aftur þangað, sem ég kom.
Ég fer í Prins Albrechtsstrasse
og spyr eftir dr. Braschwitz. Ef
þér bara vissuð, . . . hugsa ég, og
svo skýri ég honum mjög ákveð-
ið frá því, að það liggi við borð,
að ég verði rekinn úr kommún-
istaflokknum.
Hann byrjar aftur að tala um
það, hvernig bezt verði komið á
beinu sambandi við Moskva, og
hann stingur upp á því, að ég fari
einu sinni á viku frá Moskva til
Leningrad og hitti þýzka nazista,
sem koma þangað á skipum.
Þó að þessi tillaga sé ekki- í
samræmi við áætlanir GPU, gríp
ég þetta tækifæri eins og síðasta
hálmstráið. En svo segir dr.
Braschwitz:
— Eftir fáa daga kem ég til
Hamborgar, þá skuluð þér hringja
til mín.
En upphringingar mínar í Ham-
borg verða árangurslausar.
Braschwitz er að visu í •Hamborg,
en það er ómögulegt að fá að
tala við hann. Þegar hann er far-
inn frá Hamborg segir Abraham
mér að Tunze álíti þessa leið nú
alveg ófæra.
Öllu er lokið. Það er ekki hægt að
koma plani GPU í framkvæmd.
Ég á nú einskis annars úrkosta
en að reyna að komast með
leynd til útlanda og senda þaðan
skýrslu til Moskva. En hvernig á
ég að klófesta , peninga til þess
að gera þetta? Ferðir mínar til
Berlínar hafa eyðilagt fjárhags-
afkomu mína, sem ekki var neitt
sérstaklega heilsugóð áður. Alt,
sem ég get við mig losað, er
komið til veðlánarans. Ot úrþess-
um vandræðum bjargar Tunze
mér algerlega. Hann verður mjög
undrandi þegai; ég hitti hann á
leið minni frá Abraham.
— Þetta er ákaflega merkilegt,
segir hann hvað eftir annað. Það
hefir foringinn ekki látið mig
vita um. Glienke, nú skal ég
segja yður eitt, þér skuluð koma
til mþi í fyrra málið. Ég hefi gott
mál fyrir yður til að glíma við.
Nú er það augnablik komið,
sem ég. hefi lengi kviðið fyrir.
, — Þekkið þér þennan og þenn-
an? Vitið þér hvar þessi eða.
þessi heldur sig núna?
Það er Tunze, sem næsta dag
rífur margar myndir út úr skúffu
sinni og hellir yfir mig öllum
þessum spurningum. Tunze hefir
(ipp á síðkastið lækkað í (tigninni.
Hann er ekki lengur yfirmaður
deildarinnar, sem sér um njósnir
gegn social-demokrötum ogkom-
múnistum. Hann brýtur nú aðeins
heilann um sprengjutilræði, sem
hann þykist hafa fengið að vita
um að sé í undirbúningi. En hin-
ir venjulegu njósnarar hans geta
ekkert hjálpað honum, og þess
vegna vill hann að ég hjálpi hon-
um. Hann spyr mig um ýmsa fé-
laga. Hvar er Barstedt, hvar er
Schmidt, hvar er Stendal? Og
hann býður mér 150 mörk fyrir
upplýsingar um Barstedt.
Eftdr að hafa talað við Tunze
sé ég að nú er ekki annað fyrir
mig að gera en að hrökkva eð'4
stökkva. Annaðhvort verð ég að
gerast svikari eða að flýja. En
hvernig á ég að fara að því að
flýja, mig vantar peninga. Ég held
fund með konu minni, bara að
ég hefði nú vegabréf!
Áður hafði ég um tíma búið í
Blankenese. Þar er sjálfstæð
vegabréfaskrifstofa. Hálfhræddur
spyr ég á skrifstofunni hvort ég
þurfi vegabréf til þriggja daga
skemtifarar til Kaupmannahafnar.
— Já, segir embætttismaðurinn.
En ef þér hafið mynd og útsvars-
kvittun, þá getið þér fengið það
undir eins.
í flýti næ ég í þetta hvort-
tveggja og fæ vegabréfið, en ég
verð að skrifa undir yfirlýsingu,
sem síðan er send til ríkislögregl-
[unnar í Altona.
Þá er nú það versta búið. Ég
leigi mér eitt herbergi í bænum
handa konu minni. Síðan pakkal
ég niður og er tilbúinn að leggja
af stað.
Daginn áður hefi ég skrifað
Tunze, sagt honum að ég sé í
þann veginn að ná sambandi við
kommúnistana í Hamborg, en að
pg sé í mikilli hættu og ég þurfi
að fá peninga. Tafarlaust fæ ég
send 20 mörk, en á póstávísun-
unni stendur: „Sent frá ríkislög-
reglunnd í Hamborg.“ Smart,
hugsa ég með mér. Þeir eru að
vefja um mig net sitt.
Til Stokkhólms kostar ferðin
50 mörk. Svo skrifa ég dr. Brasch-
witz og bið um peninga. Jafn-
framt reyni ég að fullvissa hann
um, að ég muni ná sambandi við
stjórn kommúnista í Berlín.
Hvort Braschwitz sendir mér
peninga eða ekki, fæ ég aldrei
að vita, því að alt í einu ryðjaist
fjórir S.-S.-menn inn til okkar,
rannsaka alt og taka mig fastan.
Lögreglustjórinn í Altona hefir
fengið grun á mér af því að ég
undirritaði yfirlýsinguna á vega-
bréfaskrifstofunni.
Fyrst næsta dag fæ ég lögregl-
|una í Altona til að setja mig í
samband við Tunze í Hamborg.
Eftir hálftíma opnast dyrnar að
klefa mínum, Tunze er kominn
til að sækja mig.
— Glienke, Glienke, segir hann,
hvaða heimsku hafið þér nú gert,
hvað ætlið þér að gera við vega-
bréf ?
— Herra Tunze, svara ég, þér
vitið vel, að ef mér mistekst
þetta, þá er ég búinn að vera. i
Ég fer. með Tunze til Café Mön-
ke á Reberbahn. Hann biður mig
að hjálpa sér í mjög alvarlegu
máli að hans áliti. Einn af þefur-
um hans hefir sagt honum, að
ákveðið hafi verið að fremja
sprengjutilræði 17. október. Þeg-
ar ég svara að þetta sé hin mesta
vitleysa, svarar Tunze gremju-
lega:
Nei, nei, Glienke. Sá maður,
sem sagt hefir mér frá þessu, er
margreyndur að nákvæmni og
sannsögli.
Kona mín verður mjög glöð er
hún heimtir mig frá helju eftir
aðeins tveggja daga burtveru.
Fangelsun mín hefir vakið mikla
þthygli í hinum litla bæ, og það
hefir verið breitt út, að ég hafi
verið tekinn fastur fyrir ósæmi-
legt líferni.
Tíminn er dýrmætur. I flýti
sel ég fyrir sama og ekkert öll
eldhúsáhöld okkar. Um nóttina
læðumst við með annan húsbúnað
burtu.
Ég hugsa mikið um sögu Tun-
ze. Annaðhvort er hún búin til til
að reyna mig, eða hún er rétt,
og ef svo er, verð ég að aðvara,
félaga mína. Þrátt fyrir hið á-
kveðna bann GPU næ ég sam-
bandi við miðstjórn kommúnista
í Hamborg. Segi þeim frá hætt-
unni og nefni nöfn þeirra manna,
. sem tafarlaust verði handteknir,
er þeir sjást. Þegar þeir spyrja
mig hvernig ég hafi farið að því
að fá vitneskju um þetta, bið
! ég þá að senda skýrslu mína til
I Moskvá. Um nóttina ætla ég að
1 yíirgefa Þýzkaland.
| Næsti dagur er sunnudagur.
Áður en ég fer af aðaljárnbraut-
arstöðinni, skrifa ég Tunze bréf
og segi honum, að ég hafi fengið
1 skipun um að fara strax úr landi.;
1 Það á að verja mig, ef ég verð
j tekinn fastur á landamærunum.
j En alt fer annars vel. Um Sass-
j nitz-Trelleborg kemst ég heilu og
; höldnu til Svíþjóðar.
I (Næst: Fyrsta morðtilraunin í
, Stokkhólmi.)
Guðmundur Guðfinnsson
héraðslæknir á Fáskrúðsfirði er
á leið til Reykjavíkur með Skelj-
ungi alvarlega veikur og ætlar
að leita lækninga hér.
í. S. I.
f. E. E.
Heistaramótið
heldur áfram í dag kl. 2
ir afram
síðd. á íþróttavellinum.
Fer þá fram kepni í:
200 metra hlaupi.
Kúluvarpi.
Langstökki.
1500 metra hlaupi.
Stangarstökki.
10,000 metra hlaupi.
400 metra hlaupi.
110 metra grindahlaupi.
Hástökki.
Fimtarþraut.
DANZLEIKUR
íþróttamanna hefst í Iðnó
kl. 9% í kvöld.
Hljómsveit Aage Lorange.
Stjórn Ármanns.
Iogóltnr Jónsson
cand. juris fyrv. bæjarstjóri.
Allskonar lögfræðisstörf, mál-
færzla, innheimta, samninga-
gerðir, kaup og sala fasteigna.
Bankastræti 7 (næstu hæð yfir
Hljóðfærahúsinu). Sími 3656.
Viðtalstími kl. 5—7 sd.
Bwkjavlk - Iveragerði.
Fastar fertir alla daga vikunnar
Frá Keykjavík kl. 10 f. h. nema
mánud. og þriðjud. kl. 1 e. h.
og laugardaga kl. 5 e. h.
Frá Hveragerði kl. 5 e. h. nema
sunnuduga 1 1. 6 e. h. og mánu-
daga og þriöjudaga kl. 7 f. h.
Afgreiðsla j Keykjavík lijá
Símoid Jóussyni, Laugaveg 33,
búðiuni, sími 3221.
Jón Guðlaugsson.
XMAAÚGLY5INGAK
ALÞÝOURÍÁtSIvJ
M
30
íbúð.
Mig vantar 2—3 herbergi og
eldhús 1. okt. með öllum þæg-
indum helst nálægt miðbænum.
Vilhjálmur S. Vilhjálmsson,
blaðamaður, Hverfisgötu 16. —
Sími 4903 eða 4905.
TILWNNINGAR^K
Við hreinsum fiðrið úr sæng-
urfötum yðar frá morgni til
kvölds. Fiðurhreinsun islands.
Sími 4520.
Til Akoreyrar.
Á tveimur dögum:
Á einum degi:
Alla þriðjudaga, fimtudaga, iaugar-
daga
Hraðferðir um Borgarnes, alla
þriðjudaga og föstudaga.
Frá Akureyri áframhaldandi ferðir:
Til Austi'jarða.
Afgreiðsla í Reykjavík Bifreiðastöð íslands. Sími 1540.
Bifreiðastöð Ak ureyrar.
Til Aknreyrar
Alla mánudaga, miðvikudaga og föstudaga.
fá Akereyri
Aila mánudaga, miðvikudaga og föstudaga.
Afgreiðsla á Akureyri er á bifreiðastóð
Oddeyrar.
BifreiðastðD Steindórs,
Reykjavík. — Sími 1580.
Að vörun.
Útsvör. Dráttarvextir.
Dráttarvextir falla á annan hluta þessa
árs útsvara um næstu mánaðamót.
Ræjarráðið hefir ákveðið, að þeir sem
greiða útsvör 1935 að fullu íyrir mánaða-
mótin 1. september, losni við að greiða
dráttarvexti, sem fallnir eru á þau.
Bæjargjaldkeri Reykjavíkur.