Alþýðublaðið - 08.09.1935, Síða 3

SUNNUDAGINN 8. SEPT. 1935.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
TJTGEF ANDI: -
ALÞÝÐUFLGKKURINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalstræti 8.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Ritstjóm.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÖRSPRENT H.F.
Sjðlfstæðisfiokkirin
pp bændsm.
ALDREI hefir verið hafin
eins svívirðileg árás á hag
íslenzkra bænda, eins og mjóllt-
urverkfall Sjálfstæðismanna,
sögðu menn fyrir nokkrum
mánuðum síðan, og það með
réttu.
En Sjálfstæðismenn hafa nú
að minsta kosti náð sínu fyrra
meti á þessu sviði og sennilega
farið langt fram úr því.
I'ormaður og framkvæmdar-
stjóri Sjálfstæðisflokksins
stuðla að „kjötverkfalli“.
Nú, þegar bændur eru í þann
veginn að senda helstu fram-
leiðsluvöru sína, kjötið, á mark-
aðinn, stofna Sjálfstæðismenn
félag með það fyrir augum að
vinna að því að útiloka kjöt frá
samvinnufélögum bænda af
Reykjavíkurmarkaðinum.
Félagslögin ganga frá Ólafi
Thórs til Sigurðar KJristjánsson-
ar og sjá, þeir eru þeim sam-
þykkir.
Ennþá gefur Sjálfstæðisflokk
inn bændum ,landsins gjafir,
vissulega munu þeir kunna að
launa þær sem vert er.
Vinnubrögðin.
Sjálfstæðismenn hafa farið
um allar sveitir landsins og flutt
bændum þann boðskap, að þéir
væru með afurðasölumálunum
sýnilega verið stórfeldar, þótt
hins vegar sé heilbrigðisástandið
mjög slæmt, sé það t. d. borið
saman við Islendinga. Dánartal-
an er enn afar-há og barnadauð-
inn mikill, þótt hvortveggja þess-
ar tölur lækki nú hraðfara. Töl-
ur Þ. Þ. hafa annars eitthvað
raskast í framsetningun^i um
þetta^efni. Barnadauði getur ekki
verið talinn 19,1 af þúsundi sé
með bamadauðia áttvið það sama,
sem átt er við með því orði í
alþjóðlegum skýrslum (þ. e. börn
á fyrsta ári). Þetta á þá senni-
lega að vera 19,1 af hundraði
og er það afarhá tiala. Meira en
fjórum sinnum hærri en samsvar-
andi tala á Islandi, enda standa
Islendingar í þessu efni svo að
segja fremstir allra þjóða. En
þótt tölurnar séu háar, þá skiftir
þó mestu máli, hversu framfar-
irnar eru greinilegar.
Hafa bolsevikar Rússlands reist
sér stórfeldan bautastein með
breytingum þeim, sem þeir hafa
komið á í þessum efnum.
Þegar nú þess er gætt, hve
hér er um mikilsvert og hug-
næmt efni rætt, þá verður naum-
ast fyrirgefin sú truflun, sem les-
andinn verður fyrir af hinni ró-
mantisku glýj|u í jaugunum á Þör-
bergi'. Hann er sendur á vegum
ferðaskrifstofunnar til sjúkra-
hússins. Tveir læknar taka á móti
ferðamönnunum með alúð og
vingjarnlegu viðmóti. Þetta verð-
Knattspyrnumennirnir komnir heim.
„Ferðin var engic slgurfOr, en hún var lærdómsrík fyrir ísl. knattspvrnumeun.“
Viðtul
við Jón
Magnússon.
Knattspyknumennirn-
IR, sem fóru til Þýzka-
lands, komu heim í gær með
Dettifossi. Alþýðublaðið hitti
Jón Magnússon, sem setti tvö
af þremur mörkum Islendinga,
að máli og bað hann að skýra
dálítið frá förinni
„Förin varð skemtiför fyrir
okkur, en engin sigurför, og þó
er mér óhætt að fullyrða, að aílir
myndu hafa óskað að skemtunin
hefði verið minni, en sigurinn
meiri, eða öllu heldur ósigurinn
minni," segir Jón Magnússon.
„Okkur var alls staðar tekið með
kostum og kynjum, helzt eins og
við værum nazistaforingjar frá
tunglinu, eða einhvers staðar
þaðan, sem enn er ekki kunnugt
um að nazisminn hafi náð til.
(mjólkur- og kjötlögunum),
Ólafur Thórs hefir meira að
segja látið sér um munn fara,
að hann væri hinn raunverulegi
höfundur mjólkurlaganna.
Þessu er heimskum mönnum
ætlað að trúa, því Ólafur veit
vel að bændur kunna að meta
þær hagsbætur, sem þeir hljóta.
vegna afurðasölulaganna.
En hann rennir einnig grun
í það, að þeir heimsku séu í
miklum minnihluta meðal bænda
og þess vegna verður að gera
alt sem auðið er, bak við tjöld-
in, til þess að spilla fyrir árangri
laganna, því ef þau reynast illa
þá má alt af kenna rauðu flokk-
unum það.
Af þessum orsökum eru verk-
færin sett í hreyfingu til þess
að kenna mönnum að hætta að
kaupa mjólk og kjöt. Guðrún
í Ási og Ragnhildur í Háteig
eiga að sjá um mjólkina. Valdi-
mar Hersir og Arnljótur Kollu-
dóms eiga að sjá um kjötið, úti
í sveitinni er svo svarið fyrir
verkfærin, en árangurlaust, því
allir sjá og skilja nú orðið að
Sjálfstæðisflokkurinn berst
I gegn hagsmunum bænda.
Allir, sem við hittum, gterðu alt,
sem í þteirra valdi stóð, til að
gera okkur förina sem óglteym- ■
anlegasta. Við vorum á sífeld-
um ferðalögum, ekki einungis
milli þeirra staða, sem við kept-
um á, heldur einnig og miklu oft-
ar um þá staði, sem við dvöld-
um á, og hefðum, í raun og veru
þó miklu fremur átt að nota þann
tíma til að hvíla okkur undir
órrusturnar, því að við vorum í
stríði, stríði fyrir okkar þjóð. og
það er tekki garnan að kom aeim
með sliðruorðið á bakinu. Eina
sárabótin er sú, að Þjóðverjar
eru einhver herskáasta þjóð í
knattspyrnu, sem nú er 'uppi. Og
þó er ég sannfærður um að við
hefðum unnið sigur í Hamborg,
hefðum- við kept á malarvelli.
Þar vorum við all-sæmilegir, þó
að ég segi sjálfur frá.“
Keptir þú í öllum leikunum?
„Nei, ég kepti aðeins í tveim-
ur og hálfum. Ég kepti í seinni
þálfleiknumi í Berlísn og báða leik-
ina í Oberhausen og Hamborg,
þó m-eiddist ég lítils háttar þegar
15 mínútur voru eftir af síðari
hálfleiknum í Hamborg og varð
að ganga úr leik.“
Hvar var sterkasta liðið, sem
lék á móti ykkur?
„Tvímælalaust í Dresden. Það
var þrælsamæft lið. Og okkur
JÓN MAGNÚSSON.
KNATTSPYRNUMENNIRNIR
1 í LEIPZIG.
Við ininnismerkið um sigurinn
yfir Napoleon 1813.
var sagt að þeir þar hefðu æft
stöðugt í langan tíma eingöngu
undir komu oiíkar. Annars voru
allir, sem kieptu gegn okkur, ein-
vala menn. Þeir voru frábærir
1 leikni, fljótir, snarir og ótrú-
lega vissir með boltann.1'
Háfið þið lært á ferðinni?
„Já, ég skil ekki í öðru. En
það liggur í hinum mismunandi
skilyrðum, hve munurinn var
mikitl á okkur og þeim, stem við
keptum á móti. Þeir geta æft
atlan ársins hring, en við aðeins í
fjóra mánuði eða svo. Þeir hafa
ágætum, sérstaklega mentuðum
þjálfurum á að skipa, það höf-
um við ekki, þó að ég sé hins
vegar ekki á neinn hátt að á-
fellast okkar þjálfara. Þjóðverjíar
standa þjóða fremst í þessari í-
þrótt. Það, sem hamlaði okkur,
var auðvitað fyrst og fremst það,
sem ég hefi talið upp, en einnig
breytt loftslag, afskaplegur hiti,
grasvöllurinn og mismunurinn á
stærð vallanna, sem við keptum
á, og sem við höfum vanist, og
svo voru ferðalögin of mikil og
veizluhöldin of löng og ströng.
Það vil ég þó takja skýrt fram,
að ég er ekki á neinn hátt að
áfellast þá, sem veittu okkur, ef
einhverja er hægt að áfellast þá
er það þá, sem stjórnuðu för-
inni. Við áttum auðvitað að öllu
leyti að vera undir stöðugri þjálf-
un. Að þessu sleptu var mjög
góð regla hjá þeim, sem voru
læppendur, og tandar okkar mega
ekki álíta, að við höfum verið
óregtusamir. Við, sem kieptum,
vorum stakir reglumenn alla
ferðina. En við vorum oft þxieytt-
ir af of miklum ferðalögum og
umstangi, eins og ég hefi þegar
tekið fram.“
Hvað álitur þú að íslenzkir
knattspyrnumenn þurfi nú helzt
til að geta staðið Þjóðverjum á
sporði i knattspyrnuíþróttinni ?
„Við þurfum stöðugri ogstrang-
ari þjálfun en við höfum hafí.
Við þurfum grasvöll, við þurf-
um meiri ábyrgðartilfinningu sem
íþróttamenn, við þurfum reglu-
samara tíf.
Það virðist vera mikið atriði í
menningarviðleitni hverrar þjóð-
ar, að eiga sem bezta afreks-
menn í íþróttum. Á þetta hiefir
viljað skorta hér hjá okkur, en
svo búið má ekki standa lengur."
Og hvað sáuð þið svo í þriðja
ríkinu?
„Við sáum, eða öllu heldur,
okkur var sýnt það fallegasta og
bezta. Við sáum sífeldar hergöng-
ur og göngur, sífeldar myndir af
Adolf Hitler, siem við sáum þó
aldrei öðruvísi. Við sáum ein-
kennisbúninga og húfur, en ekki
frelsi. Við sáum upprétta hand-
leggi og útréttar hendur í ítveðju-
skyni, en við sáum ekki menn-
ingarstarfsemi verkalýðsins."
Var það með samþykki liðsins,
að hrópað var húrra fyrir „ríki
Adolfs Hitlers" eins og átti sér
stað á einurn stað?
Nei, ekki fyrirfram samþykki.
Við vissum ekki fyrri til en Gísli
Sigurbjörnsson sagði á þýzku, að
við skyldum hrópa húrra fyrir
ríki • þessa manns og í fátinu
gerðum við það.
Það hiafði orðið að samkomu-
lagi áður en við fórum, að við
skyldum eklá sýna neinn póli-
tiskan lit á framkomu okkar á
ferðalaginu. Og þetta var brot á
því. Við vildum sýna fulla kurt-
edsi, hylla Þýzkaland og þjóðina,
en iekki ríki Adolfs Hitlers, sem
verkalýðurinn þýzki á enga hlut-
deild í.
Annars v-ar engin pólitísk agi-
tasjón höfð í fnammi við okkur
beinlínis. Við mættum alts stað-
ar hinni mestu kurteisi og fram-
úrskarandi vináttu. Það var lík.a
fyrir öllu. Annað kom okkur ekki
við á ferðalagi okkar. Við vorum
þó auðvitað forvitnir og athug-
uðum alt eins og við gótum."
RÚLLUGARDÍNUR.
Beztar og ódýrastar.
Helgi Sigurðsson,
Grettisgötu 21. Sími 3930.
iiiiiiuiiiiiiiiiiiiitiiiiiimiiiiii)iiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiimiiiiitiiiiiiiitiiiiiiiiiniui]mm>'
Útvegnm
saltkjöt í heilum, hálfum og fjórðungstunnum.
Ilpplýsingstr i búðiœni.
Pöntunarfélag verkamanna
Skólavörðustíg 12. Sími 2108.
I lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUIII
ur höfundinum tilefni til þess að
filósófera yfir þeim geysimun,
sem sé á kurteisi Rússa og ann-
ara manna. Rússar eru ástúðleg-
ir af einlægni, aðrar þjóðir af
undirhyggju. Þetta er að mis-
bjóða dómgreind hvers manns.
Og höfundurinn saninfærist jafn-
framt urn það, af komu sinni í
sjúkrahúsið og af því, sem hann
segist hafa séð og heyrt annars
staðar, að læknar allir í Rúss-
landi standi öllum öðrum læknum
ofar að siðferði í starfi sínu.
Hugur þeirra er þrunginn af ást-
úðlegri umhyggjusemi, rétt eins
og sjúklingarnir og þjónustufólk-
ið væri börnin þeirra. Hins vegar
er svo að sjá, sem það sé yfir-
leitt fögnuður lækna í öðrum
löndum er drepsóttir sækja menn
heim. Höf. talar í samhandi við
lækna utan Rússlands unx „hagn-
að af að viðhalda sjúkdómum
og bjóða sóttirnar velkomnar“.
Þetta skraf er ekki hentugt til
þess að vekja traust á öruggleika
i athugana og ályktana höfundar-
^ ins.
Annars vekur frásögn Þórbergs
nxikla forvitni um ýmsar stofn-
anir, sem hann segir frá. Ekki
á þetta sízt við um „menningar-
garðiana“ — þessi leinkennilegu.
alþýðlegu fyrirtæki, sem virðast
sameina á svo viðfeldinn og að-
laðandi hátt skemtanir og fróð-
lexk. Og um barnagarðana ier pað
að segja, að meðal annara ráð-
stafana, sem við koma börnum,
sanna þeir orð Þórbergs um að
„bolsevikar leggja tvímæ.lalaust
alúðarroeiri rækt við barnaupp-
eldi en nokkur önnur þjöð“. Er
sú rækt töluvert annars eðlis en
sú, er frá var skýrt í blaði hér
í bænum nýlega um uppeldisað-
ferðir á barnahæli í Reykjavík.
Forstöðukona hælisins var int eft-
ir því, hvaða stefnur í uppeldis-
málum hún einkum aðhyltist. Hún
kvað sér bezt hafa reynst þær
uppeldisaðferðir, ier tengdar væru
við trúarbrögðin. Nánari skýring
á þessu leiddi í ijós, að þessar
uppeldisaðferðir í tengslum við
trúarbrögðin væru í því fólgnar,
að segja börnunum, að ljóti karl-
inn tæki þau ef þau væri óþekk.
Mjög eftirtektarverður er kafl-
jinn í bókinni um „uppeldissafn-
[iÖ“ *) og í sambandi við það um
afstöðu ríkisins til mæðra og
meðferðar ungbarna. Hins vegar
*) Höf. segír að safn þelta í
Mosjlxva sé í höll gamalli, er hafi
verið eign frægrar danzkonu
rússneskrar, að nafni Asjedora
Dunkan. Þetta er að sjálfsögðu
hin nafnkenda, gáfaða kona, Ise-
dora Duncan, sem ékki var rúss-
nesk, heldur amerísk, en bolse-
víkar fengu til Rússlands til þess
að leiðbeina sér um það efni,
hvernig danz yrði að nýju gerð-
ur að list og það list alþjóðar.
er ekki rnikið að græða á kafl-
anum um skólana. Maður, sem
færi í gegnum Austurbæjarskól-
þnn hérna í Reykjavík, gæti lýst
honum á ekki ósvipaðan hátt og
Þórbergur lýsir rússnesku skól-
unum, að öðru leyti en því, að
útbúnaður er að sjálfsögðu meiri
þar eystra. Helzt kynni það að
bera á milli* að samkvæmt lýs-
ingu Þórbergs virðist handavinna
fjölbreyttari. En sennilega er
mismunurinn djúptækari. Meðal
annars er þess að vænta, að á-
hrifa hinna nýrri rússnesku sál-
arfræðinga gæti verulega í kenslu-
aðferðunum.
Kaflinn í bókinni um dómstóla
og réttarfar er eftirtiektarverðast-
ur alls þess, sem þar er skýrt
frá. Enda eru engar fréttir frá
Rússiandi, sem segja frá eins
djúpu rofi frá fyrri tíðar hugs-
unarhætti eins og endurskipun
Rússa á réttarfari. Bæði það, sem
Þ. Þ. segir frá, og aðrar frásagn-
ir bera því vitni, að í þiessum lefn-
um er hugsað frá rótum og engin
hiiðsjón höfð af eldri hiefð í rétt-
arfari önnur en sú, að varast víti
hennar. Nú stendur svo á, að þrír
lögfræðingar íslenzkir hafa verið
til þess valdir að endurskoða
refsilöggjöf vora. Vierður fróðlegt
að komast að því, hvort þeir
hafa gert sér nokkurt far unx að
læra af hinum djörfu Rússum
og kynt sér styrkleika og veilur
þeirra hugmynda, sem þeir hafa
reynt að gera að veruleika í
þjóðlífinu.
Þetta er að verða nokkuð
langt mál og vei-ður því ekki
viðkomið að skýrá frekar frá
einstökum atriðum, er Þórberg-
ur ræðir í bók sinni. Sjálfsagt
er fyrir alla að lesa hana, en
hér er aðeins bent á, fyrir
hverju menn skuli sérstaklega
vera á verði við lesturxnn. Þeg-
ar hefir verið drepið á það, að
það er hin rómantíska glýja í
augunum á höfundinum. Þessi
sjónartruflun er svo alvarleg, að
hann getur sameinað á samri
stundu hrifningu sína yfir því,
sem eru algjörar andstæður. Má
taka þar til dæmis frásögu
hans um kaupgreiðslur. Frá því
er skýrt, að kaup manna sé
mjög misjafnt. Og um kennara
er t. d. sú meginregla höfð, að
því meiri mentun, sem þeir búa
yfir, þess hærra er kaupið. Síð-
ar í bókinni segir svo:
„Þegar ég spurði Zikov hvort
Stalin hefði ekki hærra kaup en
algengur verkamaður, svaraði
hann steinhissa: — Nei! Hvers-
vegna ætti hann að hafa það?“
Já, hvers vegna ætti hann að
hafa það?
Þeirr-i spurningu geta menn
fljótlega svarað í gamla heimin-
um. En í ríki socialismans læt-
ur hún álíka einkennilega í eyr-
um eins og ef spurt væri: Hvers
vegna er Stalin ekki lengri en
Georg Bretakonungur?"
Nú verður það ráðgáta les-
andanum, hvers vegna Zikov
þurfti að verða svona steinhissa,
þegar honum var sennilega ekki
ókunnugra um það en Þórbergi,
að hinir endurfæddu menn, sem
eiga sjötta hluta heimskringl-
unnar, eru ekki allir ánægðir
með að hafa sömu laun. Og enn
örðugra verður að ráða þessa
gátu þegar maður heyrir, að í
þessu landi, þar sem menn hafa
mismunandi laun,þá skuli spurn
ingin um þáð, hvort einn mað-
ur hafi meiri laun en annar, láta
yfirleitt eins bjálfalega í eyrum
manna eins og hin, hvers vegna
Stalin sé ekki lengri en Georg
Bretakonungur. Ég hefi enga
trú á, að Rússar séu svona illa
gefnir menn. Hitt er töluvert
líklegra að glýjan hafi vilt Þ. Þ.
sýn.
Þetta rómantíska villuljós
skýrist nokkuð af árás Þ. Þ. á
hina klassisku rómantíkara
þessa lands — Jónas og Bjarna.
Hann deilir á þá harðlega fyrir
dálæti þeirra á fortíðinni og
sérstaklega söguöld íslands. —
Heldur hann því fram, að þeir
ljúgi dáðum og dygðum á land
og þjóð, sem hvorttveggja hafi
verið ómerkilegt og lítilsiglt til
forna. Sem dæmi þess eru tekin
kvæðin „Þú nafnkunna landið“
Frh. á 4. siðu.