Alþýðublaðið - 17.04.1936, Blaðsíða 2

FÖSTUDAGINN 17. apríl 1936.
ALÞfÐUBLAÐIÐ
Grænmetisverzl. ríkls-
ins teknr tll starfa 1, mai
Viðtal við Árna G. Eylands, forstjóra.
SAMKVÆMT iögum, sem
samþykt voru á haust-
þinginu í fyrra, hefir ríkis-
stjómin heimild til að taka í
sínar hendur innflutning á
kartöflum og öðrum garðávöxt-
um frá 1. maí n. k. Þessa heim-
iid hefir ríkisstjómin nú ákveð-
1ð að nota og hefir verið ákveð-
jö. :ið Samband íslenzkra sam-
vinnufélaga taki að sér þessa
verzlun, og ennfremur, að Árni
O. Eylands verði framkvæmdar-
tjóx'i hennar.
Árni G. Eylands er nú nýkom-
inn l r íimm vikna ferðalagi um
Norðurlönd, .qg hafði.Alþýðublað-
ið tal af hohum í gær. Hann
skýrði svo frá:
„Enn ier ált í svo lausu lofti um
fyjirkamulag hinnar nýju „Græn-
metisverzlunar ríkisins", að um
það efni er ekki hægt að ræða
mikið að svo stöddu. Hins vegar
get ég skýrt yður frá því, að á
ferðalagi mínu um Norðurlönd
keypti ég um 10 þúsund sekki af
útsæðiskartöflum, og var miegin-
hluti þeirra keyptur í Stavanger,
ian í Vestur-Noregi er talið að séu
ágætar útsæðiskartöflur. Okkur
hefir ekki tekist að uppfylla allar
beiðnir kaTtöflukaupenda um sér-
stakar tegundir útsæðiskartaflna,
én hitt get ég fullyrt, að allir
munu geta fengið nóg af ágætum
útsæðiskartöflum, og það er auð-
vitað fyrir öllu.
Ég sá það, eftir að ég kom út,
hve nauðsynlegt það var að fara
tutan í þessum erindagerðum, því
að ýmsir erfiðieikar eru á því að
ná í góðar útsæðiskartöflur um
þessar mundir, og það hefði ver-
ið ilt, hefðum við ekki getað út-
vegað landsmönnum góðar út-
sæðiskartöflur einmitt nú, þegar
kartöfluræktin mun mikið auk-
ast, mieðal annars fyrir atbeina
ríkisstjórnarinnar, því að verð-
launaveitingarnar fyrir aukna
kartöfluframleiðslu munu áreið-
anlega bera mikinn árangur og
verða til þess að auka framleiðsl-
una mikið og minka þar með
innflutning á útlendum kartöflum.
Hins vegar tel ég alls ekki vera
komið neitt viðunanlegt lag á
þetta mál fyr en hér í Reykjavík
ÁRNI G. EYLANDS.
ier kominn góður kartöflukjallari
og með honum sæmilegur mark-
aðsskáli. Ég veit að þetta kemur í
framtíðinni, ©n verst er aðeins,
að slíkt húsnæði skuli ekki koma
strax, þvi að þá yrði, árangurinln
bietri. Hins yegar, skil ég að fé síé
nú ekki fyrir hendi til slíkra fram-
kvæmda, og verður því að notast
við það, sem hægt verður að fá.
En við verðum að gera okkur
ljóst, að hér er erfitt að hafa ekki
. gott húsnæði fyrir kartöflulager
vegna óhagstæðs veðurfars. Ég
kynti mér töluvert í utanferð
minni fyrirkomulag kartöflukjall-
ara, og mun ég reyna síðar að
notfæra mér þá þekkingu, er ég
fékk á því máli.“
Grænmeíisverzlunin tekur til
starfa 1. maí ?
„Já, en verzlun með innlenda
framleiðslu byrjar auðvi-að ekki
ífyr en í haust. Eins og yður er
kunnugt, á „Grænmetisverzlun
ríkisins" að selja til kaupmanina,
kaupfélaga og annara, sem hafa
vierzlunarleyfi, en ekki til n.eyt-
|enda í smásölu. Það geta fram-
leiðendur sjálfir gert. Þó er mein-
ingin að sala geti átt sér stað
frá G. R. beint til neytenda í
markaðsskála verzlunarinnar, þeg-
aj hann er fenginn.
' Framleiðendurnir skulu þó hlíta
þvi lágmarksverði, sem verðlags-
nefnd ákveður. Skal verðið ákveð-
ið fyrir uppskerutímann frá 15.
september til 1. október, en síðar
Útsæðiskartoflnr.
Undirbúið garðræktina vel. —
Látið gott útsæði spíra við sem
bezt skilyrði.
Vér seljum aðeins valið útsæði
— og heppilegar tegundir.
Samb. isl. samvinnufélaga.
skal verðið fara hækkandi, og
skal það m. a. miðað viö
geymslukostnaðinn. Þetta eru að-
alatriði laganna."
Auglýsing mjólkur
og mjólkurafurða.
Þér höfðuð ýms önnur erindi
til útlanda?
„Já, ég sótti meðal annars
sænsku landbúnaðarvikuna, en
hún hélt 25 ára afmæli sitt hátíð-
legt um þessar mundir og bauð
gestum frá öllum Norðurlöndum
og Eystrasaltslöndunum. Þessi
sænska landbúinaðarvika er ekki
annað en allsherjarfundur margra
fétaga, sem vinna að málum, sam
snierta landbúnaðinn, og eru á
þessari viku haldnir ýmsir fræð-
andi fyrirlestrar um málefni
landbúnaðarins. Þar hlýddi ég til
dæmis á mjög fræðandi fyrir-
lestra félags, sem starfar í Sví-
þjóð og vinnur eingöngu að því
að kenna fólki að neyta mjólkur
og mjólkurafurða, eða auglýsa
mjólk. Hefir þetta félag unnið
stórkostliegt starf og árangurinin
af því orðið geysimikill fyrir
sænska mjólkurframleiðendur og
jafnframt neyteindur.
Hér hefir ekkert verið gert í
þessa átt, og er þó unnið í (þeissa
átt í öllum nágrannalöndum okk-
ar. — Mjólkursamsalan ætti að
taka þetta upp og ■ hefja örugga
og glæsilega auglýsingastarfsemi
fyrir mjólk og mjólkurafurðir.
Hún, og þá bændurnir jafnframt,
mundu fá þá peninga, sem færu
í siíkan auglýsingakostnaðr marg-
falda aftur.
Á landbúnaðarvikunni voru
annars fluttir margir ágætir fyr-
irlestrar um ýms efni, er okkur
varða beint og óbeint, t. d. um
’ræktun í Norður-Svíþjóð og jurta-
kynbætur í sambandi við hana,
um mataræði og þjóðþrif o. fl.
o. fl.
Ég flutli og fyrirlestur við land-
búnaðarháskólanm í Á[s!i í Nonegi
bg einnig talaði ég í útviarplf í 'Os-
lo um íslenzkan landbúnað og
verzlun Norðmanna iOg okkar.
Ég er vel ánægður með árangur
fararinnar og vænti að hann geti
oröið að liði við ýmislegt, er
«Við í S. I. S. höfurn roeð hönd-
um.“
II
lir^ormai1 |
f sauðfé.
j Eftir Bmga Steingrímsson. [
Ormar þessir þroskast milli-
liðalaust, þeir verpa eggjum,
sem ganga niður af kind-
inni, en við vissan hita og
hentug skilyrði (raka), skríða
lirfumar úr eggjunum. Þær
skifta um ham tvisvar og
eru þá tilbúnar að sýkja kind-
ina, éti hún lirfumar. Mest fær
kindin af lirfum í sig, þegar
dögg er á grösunum í haganum,
en þá skríða lirfurnar upp grös-
in. Sömuleiðis eru lirfur á
veggjum fjárhúsa, þegar þeir
era rakir.
Haginn, sérstaklega votlendi,
sýkist af þessum ormalirfum,
þegar margt ormasjúkt fé hefir

Garðrækt og blómrækt.
Garðsrrkjnstortii.
ENN ÞÁ er tíðin ágæt og
öllum gróðri fer fram. Við
höldum því áfram þeim garð-
Leiðheiningar
eftir
Óskar B. Vilhjálmsson
yrkjustörfum, sem við erum
byrjuð á og bætum smátt og
smátt nýjum störfum við.
Matjurtagarðurinn.
Nú er ágætt að sá til gulróta.
Þeim er sáð á bersvæði og á
vaxtarstaðinn. Bezt er að jarð-
vegurinn sé myldinn og sand-
blandinn. Helzt þarf að velja
gulrótunum stað, þar sem klak-
inn er nokkurnveginn þiðnaður.
Beðið er stungið upp og rak-
að. Með hrífuhausnum em
gerðar grunnar rákir eftir endi-
löngu beðinu, með 25—30 s. m.
millibili.
Fræinu er sáð grunt og helzt
þannig, að það verði svo sem
3—6 cm. millibil á milli jurt-
anna í röðunum. Fræið er lengi
að spíra, stundum nokkrar vik-
ur.
Ef jurtirnar standa of þétt,
er nauðsynlegt að grisja þær,
en það verður að gerast
snemma.
Af afbrigðum má nefna:
Guerande, Nantes og Pariser
Torve.
Gulrætur eru mjög næringar-
og bætiefnaríkar.
Káljurtafræ það, sem sáð hef-
gengið á landinu. I hlýjum og
rökum - fjárhúsum em einnig
góð skilyrði fyrir ormalirfur að
ná fljótt þroska. Hvernig forð-
ast skuli iðraormasýkingu hef-
ir verið getið.
Því er haldið fram, að orma-
pestir í sauðfé séu að ágerast
í landinu, þó er því einnig hald-
ið fram, að með tetraclorkol-
efni, lyfi því sem' prófessor
Dungal hefir' flutt hingað til
landsins, sé algjörlega hægt að
útrýma iðraormum. Eigi þessi
fullyrðing við rök að styöjast,
þá þætti mér mál til komið, að
fara að gera gangskör að þessu.
Það þyrfti að skipuleggja svo
þessar lyfjainngjafir, að menn
gætu verið vissir um, að orm-
ar þessir væru úr sögunni eftir
nokkur ár.
Tetraclorkolefni er gamalt
dýralækningalyf. Þeir Hall og
Skillinger, hafa notað þetta lyf
með góðum árangri gegn iðra-
ormum í sauðfé, enda tel ég lík-
legt að sú reynsla, sem þá var
aflað hafi komið okkur íslend-
ingum til góða. Þetta lyf er nú
á dögum notað mikið í Þýzka-
landi gegn lifrarfliðrum í sauð-
fé, en það eru ormar, sem halda
sig í lifur sauðkindarinnar. Þeir
Nöller og Schmid blönduðu
Parafínolíu saman við Tetra-
chlorkolefnið, til þess að gera
lyfið hættuminna til inngjafar.
Þetta mun einnig vera gjört hér
á landi.
Til eru lyf, sem innihalda
Tetrachlorkolefni, ásamt öðr-
um efnum, en þó er Tetrachlor-
kolefnið aðalefnið, sem á að
verka á ormana. Efni þessi hafa
svo gengið undir ýmsum dular-
fullum nöfnum og enginn vitað
hvað í þeim var fyr en það var
rannsakað. I Bayern var lyf eitt
notað gegn lifrarfliðrum, sem
Frh. á 3. síðu.
ir verið s. 1. viku, er tæplega far-
ið að spíra enn þá, en gleymið
ekki að láta það njóta allrar
birtu undireins og það spírar.
Babarbarinn,
sem hefir veríð þakinn áburði
yfir veturinn, er nú að brjótast
til lífs. 1 nýjum görðum geta
hnausarnir hafa lyfst upp af
frostinu og það þarf að gróður-
setja slíka hnausa að nýju, und-
ir eins og hægt er.
Þeir, sem ætla að kaupa
hnausa í vor, ættu að gera það
úr þessu. Ef ekki er hægt að
gróðursetja þá undir eins vegna
klakans, má gróðursetja þá til
bráðabirgða á hæfilegum stað.
Af afbrigðum má nefna Linn-
æus, sem hefir langa, ljósrauða,
bragðgóða leggi, og Victoria,
sem er seinvaxnari, stærri, gróf-
ari og oftast með græna leggi.
Salati
má sá úr þessu í sólar eða
vermireiti. Bezt er að sá í rað-'
ir, ekki þétt. Sæðlingarnir eru
síðan gróðursettir úti í lok maí,
byrjun júní, eða þeir eru látnir
vera í reitnum og grisjaðir.
Af afbrigðum má nefna Ber-
liner, Hjerter Es, Maikönig og
Wonderful.
Salatblöðin eru borðuð sem
aukaréttur, með rjóma og þyk-
ir Ijúfengur réttur.
Spínati
má einnig sá í sólarreiti núna.
Það verður þá hæft til notkun-
ar eftir eitthvað 7—8 vikur. Því
er dreifsáð. Spínatblöðin eru
mjög bætiefnarík.
Afbrigðin Bloomsdale og De
Gaudry eru ágæt.
Skrúðjiirtagarðuriim.
Ef ekki er mjög blautt má
fara áð hreinsa alt rusl úr garð-
inum. Einnig má úr þessu fara
að undirbúa reit til að sá sumar-
blómum í. Það þarf að vera sól-
arreitur á hlýjum stað.
Sé til safnhaugur — en safn-
haugur er nauðsynlegur í hverj-
um stærri garði — má taka það-
an mold, sigta hana, og strá
þunnu lagi yfir grasflötinn.
Safnhaugamoldin færir grasinu
nýja næringu og er mjög gagn-
leg.
Innijurtirnar.
Mold sú, sem tekin hefir ver-
ið inn s. 1. viku er nú orðin notk-
unarhæf. Það má því nú, skifta
um á öllum þeim jurtum, sem
þess þurfa.
Daginn áður en það er gert,
eru jurtirnar vökvaðar vel. Þeg-
ar að skifta á er pottinum með
jurtinni snúið við, slegið við
borðrönd og losnar þá kökkur-
inn. Efsta moldarlagið er síðan
tekið burtu og jurtin gróður-
sett nokkuð fast í nýja mold í
stærri pott. Þess ber að gæta,
að skerða ekki ræturnar meira
en nauðsynlegt er.
Síðan er vökvað gætilega í
byrjun og jurtinni hlíft við
sterku sólskini, en bæði vökvun-
in og birtan aukin þegar frá líð-
ur.
Safnhaugurinn
olabogabarn garðelgenda
Safnhaugur — að eins þ-etta
-orð, Og garðieigandinin hristir
höfuðið. „Hvað á ég aö gera við
safnhaug í garðholunni minni?
Það myndi lika óprýða.“
Sannlieikurinn er sá, að vissu
t garðieigendur hvílíkur kostagripur
góður safnhaugur er, þá myudu
þieir vita ráð til að yfirvinna bæði
rúmlieysið og óprýðina. Ekki að
ósönnu er safnhaugurinn nefndur
„sparibaukur garðeiganda“.
Safnhauguritin á heima í ein-
hvierjum krók, þar sem ekkert
getur þrifist, t. d. á bak við
nokkra ribsberjarunna -eða röð af
venusvagni.
Hér ier svo safnað öllu garð-
rusli og ýmsu fleiru — vitanlega
þó ekki niðursuðudósum og
flöskubrotum. Einnig ýmsar rotn-
anlegar eldhúsleyfar eiga með
réttu heima á safnhaugnum. Þ-ess
ber að eins að gæta, að fleygja
ekki jurtum með smitandi kvill-
um, blómgvandi illgresi (fræið
herst með moldinni) o. þ. h. á
safnhauginm, því að safnfcauga
moldin á að vera frjóv og heil-
brigð, en ekki full af sýklum og
illgresisfræi.
Haugurinn -er stuinginn upp
tvisvar, þrisvar á ári og bætt við
Frh. á 4. síðu.
Hinn nýi, algildi áburður:
Kalk-Nitrophoiska 16.
14% köfnunarefni
14% fosfórsýra
18% kali og
8—10% kalk.
Helmingur köfnunarefnisins er hraðvirkt
saltpéturs-köfnunarefni og helmingurinn
ammoníak.
WT ÖRUGGUR VÍÐ ALLA RÆKTUN.