Alþýðublaðið - 26.04.1936, Blaðsíða 4

SUNNUDAGINN 20. Spril 1936,

9 GAMIABlO flj
Flóttinn.
Afar spennandi og við-
burðarík amerísk talmynd
sem sýnir á skemtilegan
hátt eltingarleik á milli
lögreglunnar og stroku-
fanga yfir þvera Ameríku.
Aðalhlutverkin leika:
Eobert Montgomery,
Madge Evans og
Nat Pendleton.
Myndin sýnd kl. 9, alþýðu-
sýning kl. 7 og bamasýn-
ing kl. 5.
uxmiftnuifiii
Æska og ástir
efttr C. L. Anthony.
Sýning í dag kl. 8.
Aðgöngumiðar seldir í dag
eftir kl. 1.
Sími 3191.
I. O. G. T.
Stúkan Víkingur nr. 104 heldur
fund annað kvöld. Inntaka.
Sumarfagnaður að fundi
' loknum.
STOKAN FRAMTIÐIN nr. 173
lieldur skemtifund (sumarfagn-
að), mánudaginn 27. þ. m. kl.
8.1/2 Bræðumir annast. Upp-
lestur, fiðlusóló, ræður og fl.
Síðustu boranir
á Reykjum hafa leitt í ljós, að
120 lítrar fást á sek.. af 83—84
gráðu heitu vatni.
RÆÐA HERMANNS
JÓNASSONAR.
Frh. af 1. síðu.
Friðrikssyni. Það er einhver sú
eftirminnilegasta herferð, sem
hafin hefir verið hér í þessum
bæ. Hvað var þá gert? Þá voru
menn fyrst og fremst sviftir
persónufrelsi. Það var enginn
úrskurður gefinn um það frá
yfirvöldunum. En samt þótti
skylt að taka þátt í herferðinni,
og átti að refsa þeim, sem ekki
gerðu það. Þannig var farið
með persónufrelsi einstaklings-
ins í þessari uppreisn.
Eu það var gert meira.
Það eru tii nægilega mörg
vitni hér í bænum, sem muna
eftir því að þá var hlustað ÁN
DÓMSÚRSKURÐAR á símtöl í
Reykjavík, á samtöi andstæð-
inganna. Það var ekkert farið
dult með það, um hvað var tal-
að. Það eru tíl óteljandi vitni í
þessum bæ, sem geta um þetta
borið.“
Því næst las forsætisráðherra
upp eftirfarandi úrskurði:
„Ár 1921, föstudaginn 18. nóvem-
ber kl. 12% var lögregluréttur
Rvíkur settur í bæjarfógetaskrifstof-
unni og haldinn af fulltrúa bæjarfó-
getans Lárusi Jóhannessyni með
undirrituðum vottum, var þá tekið
fyrir:
Mætti fyrir réttinum Jón Kjart-
ansson, lögreglufulltrúi, og upplýsti,
að hann teldi brýna nauðsyn bera
til, ef mótstaða væri sýnd af hálfu
Ólafs ritstjóra Friðrikssonar við
brottflutning drengsins Nathan
Friedman, að heilmild væri til þess,
að einangra hús það, sem hann býr í,
Suðurgötu 14, frá símasambandi svo
og afgreiðslu Alþýðublaðsins, sem
Ólafur Friðriksson er ritstjóri að. I
húsinu Suðurgötu 14 eru símar nr.
401 og 980, en afgreiðsla Alþýðu-
blaðsins hefir síma nr. 988. Dómar-
inn kvað upp svohljóðandi úrskurð:
Með því að lögreglan telur nauð-
synlegt, að lokað verði simum þeim,
er liggja til hússins Suðurgata 14
og afgreiðslu Alþýðublaðsins við
brottflutning drengsins Nathan
Friedman úr húsinu ef mótstaða
verður sýnd, þá úrskurðast:
Lögreglan má, ef þörf þykir láta
loka simanúmerum nr. 401, 980 og
988 meðan á brottflutningi Nathan
Friedman stendur.
Rétti slitið.
Lárus Jóhannesson
AIÞÝÐUBLAÐIÐ
ftr.
Jón Kjartansson
ftr.
Vottar:
Kristján Jónasson
Guðlaugur Jónsson."
„Ár 1921, fimtudaginn 24. nóv.,
var lögregluréttur Reykjavíkur settur
í bæjarfógetaskrifstofunni og hald-
inn af bæjarfógeta Jóh. Jóhannes-
syni með undirrituðum vottum. Var
þá tekið fyrir.
Fyrir réttinum mætti settur að-
stoðarlögreglustjóri í Reykjavík,
varaliðsforingi Jóhann P. Jónsson, og
upplýsti að lögreglan teldi nauðsyn-
legt að rannsaka bækur, bréf og
skjöl sem Ólafur rltstjóri Friðriks-
son, sem tekinn hefir verið fastur
fyrir mótþróa gegn lögreglunni og
fleira, hefir haft i vörzlum sínum, og
óskaði að fá réttarúrskurð fyrir því
að þetta væri heimilt. Rétturinn
kvað upp svohljóðandi
ú r s k u r ð :
Með því að lögreglan telur nauð-
synlegt, til upplýsingar í máli, sem
hún hefir með höndum út af mótþróa
gegn henni o. fl., að rannsakað sé
bækur, bréf og skjöl, er Ólafur Frið-
riksson hefir haft með höndum, en
hann er tekinn fastur í nefndu máli
þá úrskurðast:
Rannsaka má lögreglan bækur,
skjöl og bréf, sem Ólafur ritstjóri
Friðriksson hér í bænum hefir haft
í vörzlum sínum hvar sem það finnst.
Úrskurðurinn var lesinn upp í rétt-
inum.
Rétti slitið.
Jóh. Jóhannesson.
Jóh. P. Jónsson.
Vottar:
F. Ámadóttir
St. Jóh. Stefánsson."
„Þannlg var ekki einungis
hlustað á tiltekin númer í bæn-
um hjá andstæðingunum, held-
ur var beinlínis lokað fyrir sím-
ann. En hvað mundu þingmenn
segja nú er í bílaverkfallinu eða
einhverntíma þegar óeirðir
væru á ferðinni, væri lokað fyr-
ir símann hjá Vísi og Morgun-
blaðinu?
Hann mætti hjá bæjarfóget-
anum í Reykjavík og svo var
kveðinn upp úrskurður um það
að það skyldi rannsaka öll skjöl
og gögn sem Ölafur Fríðriksson
kynni að hafa undir höndum og
þau birt.
I SÞAi
Næturlæknir er í nótt Valtýr
Albertsson, Túngötu 3, sími
3251.
Næturvörður er í nótt í
Laugavegs- og Ingólfs-apóteki.
MESSUR:
Kl. 11 í dómkirkjunni. B. J.
Kl. 2 í dómkirkjunni. Fr. H.
Kl. 12 í fríkirkjunni. Á. S.
ÚTVARPIÐ:
13,00 Enskukensla, 3. fl. —
13,25 Esperantókensla. 15,00
Miðdegistónleikar: Létt lög (af
plötum). 17,40 Útvarp til út-
landa (öldulengd 24,52). 18,30
Barnatími (Arngr. Kristjánsson
kennari og nemendur hans
skemta). 19,20 Hljómplötur:
Létt klassisk lög. 19,45 Fréttir.
20,15 Erindi: „Nirvana“ (Klem-
ens Guðmundsson bóndi).
Leynivínsali
tekinn f gœr.
í gær var kallaður fyrir rétt
Gunnar Jónsson, Hverfisgötu
76 B, ákærður fyrir leynivín-
sölu.
Játaði Gunnar Jónsson að hafa
rekið leynivínsölu í stórum stíl,
þannig að 6 mamna fjölskylda
hans hafði haft uppihald af hinni
ólöglegu vínsölu.
Komst upp um Gunnar á þan,n
hátt, að hlustað hafði verið á
símtöl við hann.
Þeir lokuðu símanum hjá
flokksblaði andstæðinganna og
jafnframt var gert annað, sem
var enn alvarlegra.
Það var þá sett skeyta-
skoðun, þannig að það
voru skoðuð öll skeyti sem
fóru frá landinu og til
þess, án dómsúrskurðar
og án þess að það lægi fyr-
ir nokkur rökstuddur
grunur.“
FRÖNSKU KOSNINGARNAR.
Frh. af 1. síðu.
neitað að vinna saman við n-okk-
um anman fl-okk við kosningar,
og atkvæði hans því farið f-or-
görðum í síð-ari k-osningaumferð,
þ. ie.. a. s. í öllum þ-eim kjör-
dæmum, sem hann hefir ekki haft
hxieinan meirihluta í.. En nú nýtur
hann í fyrsta sinni k-osninga-
bandalagsins við Alþýðuflokkinn
-og sósíalradikola fl-okkinn.
Övænt úrslit ekki
útilokuð.
Enginn v-eit, hvaða áhrif fas-
istamir kunna að hafa á þ-essar
k-osning-ar. Þeir hafa engan sér-
stakan pólitískan fiokk, og stærsti
félagsskapur þ-eirra „Eldkrossinn"
hefir engan frambjóðatnda í (kjöri,
en hefir fyrirskipað d-eildum sín-
um úti um allt land að vinna af
alefli að sigri íhaldsflokkanna.
Þrátt fyrir alla útreikinga og
líkur, geta úrslitin orðið óvænt í
því ófriðlega ástandi sem nú er
í Evrópu, og einnig hefir sín á-
hrif á innanríkismál Frakk-
lands. STAMPEN.
Ní JA Blö
Endnrfæðlng.
Mikilfengleg Amerísk tal-
mynd samkvæmt heims-
frægri skáldsögu eftir
rússneska stórskáldið Leo
Tolstoy.
Aðalhlutverkin leika:
Sýnd í kvöld kl. 5 (lækkað
verð) og kl. 9. Börn fá ekki
aðgang.
Þessi vinsæla sænska mynd
verður eftir ósk fjölda
margra sýnd kl. 7, en ekki
oftar.
Reykhyltingar
og Hvítbekkingar
í Reykjavílt halda skemtifund í
Oddfellowhúsinu (uppi) n. k.
mánudagskvöld; hefst kl. 9.
Félagar mega hafa gest.
Fyrirspurn til hr. Vilmundar
Jónssonar landlæknis.
I grein yðar hér í blaðinu 22.
apríl („Straumur og skjálfti
og lögin í landinu") minnist þér
á, að háseti, sem ekki kunni
neitt í sjómannafræði, hafi,
þegar skipstjórann bilaði kjark,
tekið stjórn hákarlaskipsins
„Feyki“, sem í ofsaveðri slitn-
aði upp af Skagastrandarhöfn.
Álítið þér að hásetinn, sem
tók stjórn skipsins og bjargaði
með því skipverjum og skipi,
hafi unnið sér til hegningar,
vegna þess að hann hafði ekki
skipstjóra réttindi?
N. F.
Svar:
Nei, og tilsvarandi lækninga-
starf manns, er ekki hefði lækn-
V.;
ingaleyfi, mundi heldur ekki
varða refsingu samkvæmt gild-
andi lögum um lækningar.
V. J.
*
I Það er neyðfa,
í
sem knýr nú hverja þjóð til að búa sem bezt að sínu.
X En það er svo f jarri því að vera neyð fyrir oss Islendinga, $
legri og andlegri hreysti þjóðarinnar. — Afram nú:
meira SKYR — meiri OSTA.
í Meiri MJÖLK
V
i
V
•;<
v
•♦<
•:<

r<>
sagði, að það væri nýtt, danskt
læknislyf. Hann fékk aðeins 10 daga
fangelsi fyrir svik. — 1 Brúargöt-
unni i Osló seldi töfralæknir lyf eitt,
sem átti við öllum sjúkdómum og
kostaði þó aðeins 25 krónur flask-
an. Efnafræðingur lögreglunnar,
Bruff, Ieiddi í Ijós, að lyfið var
vatn og uppleyst i því laxersalt, 6
aura virði. (Talið er, að i Noregi sé
fólk gabbað til að kaupa skottu-
lækninga- og töfralyf fyrir um 10
miljónir króna á ári, verzlunarbrask,
sem hér var á uppsiglingu, en kæft '
í fæðingunni með lækningaleyfislög-
unum frá 1932, meðal annars með
því ákvæði, að banna skilyrðislaust
allar auglýsingar fyrir almenningi
um lyf og lækningatæki).
Hnykklæknar og hryggjarliðir
gengnir úr skorðum. Það er síðasta
skottulækningatízka, að allir sjúk-
dómar stafi af því, að hryggjarlið-
imar gangi úr skorðum, og sé ráðið
við því að hnykkja þeim í réttar
skorður aftur — kenning, sem ekki
styðst' við neitt af því, sem vitað er
um sjúkdóma og byggingu manns-
líkámans. Málafærslumaður í Osló
leitaði hnykklæknis (kiropraktors).
Sá hnykti og hnykti, og bar það
engan árangur. Að lokum leitaði
málaflutningsmaðurinn læknis, sem
tók af honum Röntgenmynd, er leiddi
í-ljós, að hann gekk með nýrnastein.
Prófessor Edvard Poulsen segir ýms-
ar aðrar hræðilegar sögur af þessum
hnykklækningum, sem þó hafa farið
„sigurför" um allan heim, en getur
þess að lokum, að nú sé þeirra dýrð
að líða hjá. (Einn frömuður menn-
ingarinnar hér á landi hefir heimsótt
mig sem landlækni, borið mjög fyrir
brjósti að fá hnykklækningar þess-
ar upp teknar hér og gert mér „hart
tiltal" fyrir lækningaleyfislögin, sem
hann taldi sig hafa ástæðu til að
óttast, að ekki yrði komist í kring-
um.)
llér verður staðar að n-ema, þó
að af nægu sé að taka. Sk-ottulækn-
ingasaga Islands er því miður enn
óskráð -og yrði blóðugur póslur, þó
að ekki næði yfir 1-engra tímabil
en frá þvi að Jón læknir Péturs-
son (1733—1801) skráði sínar
k.assisku skottulækningasögur -og
til vorra tíma. Eftir Jóni Péturs-
syni s-et ég rhér tvær sögur hans„
sín-a tilbeyrandi hv-orri höfuðgreiin
lækningavísindanna, lyflækning-
um og handlækniingum:
„Sumarid 1772,“ segir Jón Pét-
ursson, „litlu eftir þat ég var
kominn hingad til landsins, var ég
kalladur til eins prests, er lá í
bólgusótt (febre inflamat-oria), -og
í tvær reisur hafdi innt-ekid tó-
bak, pipar og brennuvín; þá hin
fyrri inngift hafdi ekki verkat,
v-ar tekin brennuvínsmörk, ein al-
in tófcaks og pipar (ég veit ei hvat
mikill), þietta alt samanblandat
var sodid, og prestinum í einu
inngefit. Þá ég til hainns kom,
!var hann staddur í hördu dauda-
strídi; þvag hanns var svart sem
blek, þrotinn og v-erkirnir óbæri-
legir, og þessari kvöl linnti ei,
fyrr en inníflin rotnudu, og lífid
yfirum þvert, upp undir bring-
spalir og ofan að nafla, vard blátt
s-em klædi, strax vid og eftir
hanns aindlát.“ '
„Ég má ei þessu sv-o sleppa,1'
heldur Jón Pétursson áfram, „at
j ég -ei ávísi mínum lesendum,
j hvernig 2ur blódtökumönnum
tókz at hjálpa einum sjúklingi
fridsamlega úr þ-essum heimi:
Madur nokkur quartadi um höf-
(udverk í hálfu höfdinu vid einn
frægann blódtökumainn, er bar at
hanns húsum; hinn sagdi þessi
hanns qvilli skyldi höinum jafn-
skjótt batna af slnni blódtöku,
hversvegna blódtökumadurinn
rédi til -at opna ædina fyrir fram-
,an -eyrat; en í stadinn fyrir blód
f-eck hann upp úr beninni svo
stóra kúlu, at hönum ógnadi, og
yfirgaf manninn med sv-o búit,
hver eftir þ-enna áv-erka þving-
adiz miklum mun m-eir enn ádur,
bædi af verk í höfdinu, slætti
sudu, og nid fyrir eyranu, svo
h,ann þ-oldi ei af sér at b-era, -en
umgetin kúla vóx ódum, sem v-on
v-ar. Daginn eftir bar at þessum
bæ einn annan blódtökumann,
sem kúluna skodadi -og sagdi hin-
um sjúka, og þ-eim, er nærstadd-
ir vóru orsök þessa tilfellis, er
þann kvad vera ógna vind í æd-
inni, af hv-erjum hún væri útþan-
in, en sakir dugnadarleysis og ó-
nýtra verkfæra hefdi hinn madur-
inn ei n-ema sn-ert ædina; þ-essa
speki stadf-esti hann med því at
opna kúluna, hvat hönum gekk
at óskum. Þegar nú blædt hafdi
nóg, ætladi þessi gódi madur at
stilla ædina, hvat ei vel lukkadiz,
því þá hann hugdi sig allt sem
bezt gjört hafa, tók hún sig upp
sem fyrr, og þetta gekk daginn
út. Þá qvölld var komit, tekur
blódrásin til med mikilli ákefd,
vid hverri hann kvedz eigi kunna
nema eitt rád, og verdi hann út
-at fara; en á medan megi ædin
blæda, hverju hanns ordi allir
hlýddu; en sem hann beid 1-engur
burtu en fólki sýndiz fært, fóru
n-okkrir at leita þessa læknis, og
urdu þess varir, at liann var med
öllu burthjaupinn; mæddi þá
manniinn svo blódrás, at hann gaf
upp öndina litlu sídar."
Enginin skyldi ætla, að atburðir
á borð við þ-essa séu nú alls
fjarri, -og er ekki 1-engra að minin-
ast, en að í læknistíð þ-eirra
lækna, sem enn eru staríandi,
veiktist ungur piltur í sv-eit á Is-
1-andi af m-ergbólgu í legg eða
læri, hinum kvaiafylsta sjúkdómi.
Drengurinn lá 1-engi, sv-o lengi, að
gröfturinn náði að brjóta sér leið
út í giegnum b-einið og h-oldið um
mörg op. Ég þ-ori -ekki að fara
nneð það, hvort hann var fluttur
á sjúkrahús m-eð þykkan bakstur
úr mannasaur yfir kaununum, en
hitt veit ég, að þeirri lækningu
hafði verið beitt við hann um
langan tíma, unz lærðs læknis
var lieitað s-eint -og síðar meir.
Á slíkum og þvílíkum óþv-erra
höfum við Islendingar sigrast á
siðustu mannsöldrum og vorum
til skamms tíma á góðri leið -mieð
að gersigrast á allri viðurstygð
skottulækninganna, fyrir aukna
alþýðufræðslu, góða -og batnandi
læknastétt, s-em yfirleitt hefir g-et-
ið sér hið bezta traust méðal al-
mennings, og síðast en ekki sízt
fyrir skynsamlega afstöðu lög-
gjafans, sem náði því með læk-n-
ingaleyfislögunum 1932 að setja
þau ákvæði um þessi efni, s-em
mega v-erða til fyrirmyndar öll-
um þjóðum. Og er gott að sjá
það tekið jafnskilm-erkil-ega fram
og í ritgerð prófess-ors Edvards
Poulsens og af öðrum eins mainrii,
hversu framarlega við stöndum
að þessu leyti.
En þegar svo vel horfir, flæðir
^alt í einu yfir landið sk-ottulækn-
ingafaraldur á grundvelli endur-
vakinnar hjátrúar og hindurvitna.
Heilar sv-eitir íeika á reiðiskjálfi
og fólk sturlast, jafnvel þrent á
sama h-eimili. Einn af b-eztu -og
mest m-etnu héraðslæknum lainds-
ins er rekinn á dyr, þar s-em hann
er ekki eingöngu að siinna sjúk-
lingi sínum, h-eldur að gæta nauð-
synlegra sóttvarna, s-em varöað
getur fjölda fólks, og er sýnd
hviers konar lítilsvirðing. Hiinn ný-
skipaði bierklayfirlæknir, sem nýt-
ur óskifts trausts allra þeirra, er
bezt kunna um að dæma, fær ekki
ráðið meðf-erð berklasjúklinga,
sem séð -er fyrir af ríkinu, vegna
afskifta skraddara, siem læknar
með blýplötu og kartöflu, iog bíl-
stjóra, sem hefir það fyrir eftir-
vinnu á kvöldin að tal-a við anda.
Ung stúlka m-eð b-erklabólgu í
hnélið er undir h-endi Iæknanna
við Landsspítalann. Það er ’hin
eina v-on um fullan bata hennar,
og getur jafnvel varðað líf henn-
ar, að liðurinn fái alg-erða hvíld
í langan tíma, og í því skyni er
búið um hann í þar til g-erðimi
gipsumbúðum. Bílstjóri sá’, er fyr
getur, ogfrúhans, búsett í Skerja-
firði, dirfast að taka fram fyrir
hendurnar á Landspítalalæknun-
um. Að þeirra ráðum eru um-
búðimar teknar af stúlkuinni
bierklaveiku, og þegar h-enni
versnar, sem v-on var, er henni
skipað að hlífa í engu fætinum.
tJr bólgunni verður ígerð, s-em
opnast, -og útferð h-efst á berkla-
smituðum grefti, sem gera má
ráð fyrir, að dreifist víðsv-egar.
Það ier -eins og ekki aé nóg um
berklaveikina í landinu! Þ-essi
hjón gera það að skilyrði fyrir
„hjálp" sinni, að ekki sé vitjað
annara lækna. Þau taka 10—15
krónur fyrir viðtalið, vildu að
vísu gj-aman taka minna, en fá
því ekki ráðið fyrir hinum fram-
liðna lækni, s-em þau eru í sam-
b-andi við, og fór þó ekki orð af
því, að hann væri 'dýrseldur í
lifanda lífi.!
Þiegar •b-erklayfirlæknirinin og
yfirlæknir við Landspítalann, pró-
fiessor Guðmundur Th-oroddsen,
geta ekki þagað við ósómanum
-og kæra hann, er rannsókn haíin
hér í Reykjavík að minni tilhlut-
an. Fleiri skottulæknar -en þeir,
sem kærðir voru, -en á svipaðan
hátt h-afa starfað, dragast inn í
málið, vegna framburðar hinna á-
kærðu. Mál ier höfðað -og dpmur
uppkveðinn eftir landslögum.
Allir þeir, sem fyrir málshöfð-
uninini urðu, reynast sannir að
söik um að hafa stuncTað ólögleg-
ar lækningar, þ. e. lækningar án
lækningal-eyfis. Þeir, sem ósann-
að er um, að unnið hafi tjón
mieð þessum lækningum sínum,
fá lítilsháttar sektardóm, -en hinir,
sem sannað er á, að tjóm hafi
unnið, fá fangelsisdóm, þó skil-
orðsbundinin.
Þegar hér er komið, sýnir það
sig, að til eru þeir andl-egir Leið-
|ogar í þessu landi, sem -öira ekki
þessum úrslitum — slíkum lögurn
og slíku réttarfari. Því er sagt
stríð á hendur. Eg vildi mega
vænta þ-ess, að þeir hinir sömu
þurfi ekki um að kvarta, að því
herboði hafi ekki verið sint.
Vilm. Jónsaon,
"í”l
■i
íí' •
t'.