Alþýðublaðið - 21.10.1936, Blaðsíða 1

KEESTJORI: F. R. yALÐEMARSSON ÚTGEFANBI? AI^ÍBUFLOKKURINN
XVII, ÁRGANGUR MIÐVIKUDAGINN 21. okt. 1936. 239. TÖLUBLAÐ
Ihaldíð kefir beðið úrslita-
ósiflir nin ðj£ Norðnrlond.
Ihaldlð hér éttast sðmu útrelð.
Lygarnar íum samfylkingn koma þvi
að engn haldl hör á landl fremnr en
annars staðar ð Norðurlðndum.
MEÐ koiminfunum I Noresi er
loklð þelrri röð af kosn-
tngfum, sem farið hafa fram á
öllum Norðurlöndum síðan í
fyrra haust.
Þessum kosningum hefir verið
veitt mikil athygli um allanheim
og úrslit þeirra hafa verið talin
tíauðadómur yfir einrœöisstefnu
og nazisma meðal hinna norrænu
þjðða.
Allar þessar kosningar hafa
•ýnt sívaxandi fylgi alþýðuflokk-
anna á kostnað hinna borgaralegu
fhaldsflokka.
fhaldsflokkarnir hafa allir í
kosningabaráttunni beitt sömu
Ibardagaaðferðlnni, að ljúga því
upp að alþýðuflokkamir væru að
gera samfylkingu við kommún-
ieta.
Petta hafa þeír gert til að dylja
ðitt eigið daður við nazismann.
Eftir að allar þessar kosningar
hflfa fariö fram jg sýnt hin sömu
úr»llt, hefir ihaldið farið að neynh
•ð nota sömu vopnin sem ihalds-
flokterntr á Norðurlöndum hafa
nolað, en hafa mistekist og snú-
t*t algerlega gegn þeim.
Kossiissffarixar á
NoriarKðndiim.
Árið 1936 hefir verið merkisár
í sögu Noröurlandaþjóðanna.
Á eínu ári, frá því haustið 1935
hafa farið fram almennar kosn-
ingar meðal fjögurra stærstu
NorÖurlandaþjóðanna, í Dan-
mörku, Svíþjóð, Finnlandi og nú
síðast í Noregi.
Kosningamar til Fólksþingsins
í Danmörku fóru fram 20. olctó-
ber 1935. f þéim fékk Alþýðu-
Búisstúiknr gera
krlfi n bitt
kjlr_sín.
Dm bygfija hrBfnr sinar ð
satnninfinm úmm vii Samsöl-
nna.
FÉLAG afgreiðslustúlkna í
brauöa- og mjólkursölubúö-
um hélt fjölmennan fund i gær-
kveld|i í Alþýðuhúsinu.
AÖalumræðuefni fundarins voru
sanmingar við bakarameistara.
Gera stúlkurnar kröfur um bætt
kjör og byggja þær á þeim kjör-
um, sem félagið hefir haft við
Samsöluna.
Á fundinum var kosin nefnd til
að tala við bakarameistam.
Þá fór fram kosning á fulltrú-
um til 13. þings Alþýðusambands
Islands, og voru kosnar Laufey
Valdlmarsdóttír og Guðrún
Finnsdóttlr.
flokkurinu 759 071 atkvæði og
vann nærri 100 þúsund ný at-
kvæði og 6 þingsæti. — Hafði
flokkurinn eftir ko&ningaraar
fleiri atkvæði en allir stjómar-
andstöðuflokkarnir til samans.
Af 1 646 þúsund atkvæðum, sem
greidd vora við kosningarnar,
fengu nazistar aðeins 16 þúsund
atkvæði.
Næst fóru kosningar fram í
Finnlandi 2. og 3. júlí í sumar.
Þar hlaut Alþýðufiokkurinn
452 191 atkvæði. Bætti við sig
38 640 atkvæðum og 5 þingsæt-
um.
Er alþýðuflokkurinn á Finn-
landi eins og annars staðar á
Norðurlöndum langstærsti flokk-
urinn, þótt hann fari þar ekki
með stjóm, og vantar aðeins
nokkur þingsæti til að hafa hrein-
an meirihluta.
Finsku nazistarnir, „Lappó“-
mennimir alræmdu, voru svo að
segja þurkaðir út við kosningarn-
ar.
Þá komu kosningarnar í Sví-
þjóð 20. september sl.
Þar hlaut Alþýðuflokkurinn
1336544 atkvæði, bætti við sig
300 þúsund nýjum atkvæðum og
, 10 þingsætum.
Einnig þar voru nazistarnir
þurkaðir út af þingi og fengu
ekki nema nokkur þúsund at- 1
kvæði.
Og nú síÖast komu kosningam-
,ar í Noregi.
Þar er sjáanlegt, að Alþýðu-
flokkuriim fær yfir 600 þúsund
atkvæði og bætir við sig yfir
100 þúsund nýjum atkvæðum,
þótt hann hins vegar vinni ekki
nema 2 þingsæti vegna úreltrar
kjördæmaskipunar.
Þar fá Naziistamir aðeins rúm
20 þúis. atkvæði af einni og hálfri
miljón, sem greidd eru og tapa
frá síðustu kosningum 2500 at-
kvæðum.
Þannig hafa alþýðuflokkarnir á
þessum 4 Norðurlandanna feng-
ið 3147 816 atkvæði við þær
kosningar, sem farið hafa fram
á einu ári, síðan I fyrra haust.
Þeir hafa samanlagt unnið yfir
Va milljón nýrra atkvæða.
ÍBdsttðnilokknnk hafa
En jafnfratnt því, sem alþýðu-
flokíkamir hafa þannig unnið stór-
kostlega á um öll Norðurlönd,
hafa aðfil findistöðuflokkar þeirra
tapað fylgi. Það hefir ekkert stoð-
að fyrir þá, þótt þeir hafi reynt
að koma á kosningabandalagi og
samfylkingu milli lallra borgana-
legra flokte Ineira að segja við
nazista, sem undanfarið hafa
Unnið bæði leynt og ljójst í sam-
bandi við þá. Þvert á móti. Kjós-
(Frh. á 4. síðu.)
Qroin eftir H. K. Lax-
sess i blaðion imorg-
nn.
HALLDÖR KILJAN LAX-
NESS hefir fyrirnokkru
setið rithöfundaþing í Buenos
Aires í Argentínu.
Var þetta sögulegt þing og
skemtilegt, og hefir Laxness
sent AlþýðublaÖinu grein um
það, sem byrjar að koma hér
í blaðinu á moigun. — Greinin
er einhver sú skemtilegasta,
sem H. K. Laxness hefir lengi
skrifað.
heidnr fnnd i kvöld.
firlndl m Sambanúsbing
daaskra' verzlaaarmanna.
FolltrAabosiiinoar.
V'RZLUNARMANNAFÉLAGIÐ
heldur fund í kvöld kl. 81/2
í Alþýðuhúsinu, gengið inn frá
Hverfisgötu.
Aðaldagskrárefni fundarins eru
frásagnir af samtökum norrænna
verzlunarmanna og störf sam-
bandsþings danskra verzlunar-
manna, en tveir af meðlimum
Verzlunarmannafélagsins sóttu
það þing.
Þá verða kosnir fulltrúar á 13.
þing Alþýðusambands Islands,
sem hefst í næstu viku.
Allir verzlunarmenn, sem vilja
í raun og veru bæta kjör stéttar
sinnar og hafa, í því samstarf við
allsherjarsamtök íslenzkrar al-
þýðu, ættu að gerast félagar í
Verzlunarmannafélaginu þegar í
kvöld.
Norska pjóðin hefir lýst trausti
sfnu á viðreisnarpólitik AlpýOn
f lokksins, segir Nygaardsvold*
Ælpýðnllokhsstiérnin íer ðfram með vðldin.
EINKASKEYTI TIL ALÞÝÐUBL. KAUPMANNAHÖFN f moírgfin.
TrOSNINGAÚRSLITIN í NOREGI eru almeut tek-
in sem stóvkostleg traustsyfirlýsing norsku
þjóðarinnar á Alþýðuflokksstjórninni og þeirri
stórfeldu umbóta og viðreisnarpólitík, sem hún hefir
rekiö.
Það er ekki búizi við neinum breytingum á
stj árninni fyrst um sinn. Forsætisráðherrann Johan
Nygaardsvoid, hefir í viðtali lýst yfir, að hann
hafi enga trú á þvi að hægt sé fyrir Alþýðuflokk-
inn að mynda sameiginlega stjórn með vinstri
flokknum eða Bændaflokknum eftir þá kosninga-
baráttu, sem þeir hafa háð á móti Afþýðuflokkn-
urn. „Aiþýðuflokksstjórnin mun“, sagði Nygaards-
vold, „halda viðreisnarpólitík sinni áfram; pað er
hún, sem foarizt heiir verið um i kosninguuum, og
kjósendurnir hafa lýst trausti sínu á“.
Alþýðuflokkurinn fær yfir
600000 atkvæði!
Hann fékk 500 000 árið 1933.
Bifreið rekst ú hjéi-
reiðafflaoi í fflonii
HJölfeiðamaðurlnn hand-
leggsbiotnar.
Klukkan rúmlega 7 í morgun
var bifreiðin Re. 182 á leið inn
Hverfisgötu.
Er hún kom inn á móts við
Frakkastíg, kom maður á reið-
hjóli ofan Frakkastíginn.
Lenti hann á bifreiðinni og féll
á götuna. Brotnaði önnur pipan á
framhandlegg hjólreiðamannsins,
og var hann fluttur á Landsspít-
alann.
Maðurinn heitir Brynjólfur Hall-
grímsson og vinnur hjá Slátur-
félagi Suðurlands,
Upptalningu atkvœða er ekki
enn alveg lokið, en það er nú
þegar sýnllegt, að Alþýðuflckk-
urinn fær á annað hundrað þús-
und ný atkvæði og þar með sam-
tals yfir 600000 atkvæði. Við síð-
ustu kosningar haustið 1933 fékk
hann samtais 500 000 atkvæði.
I morgun voru atkvæðatölur
flokkanna orðnar sem hér segir
(tölumai' í svigunum sýna at-
kvæðatölur fiokkanna á sömu
stöðum við síðustu kosningar ár-
ið 1933):
Alþýðufl.
Hægri fl.
Vinstri fl.
Bændafl.
Þjóðfélagsfl.
Nazistafl.
Kristilegi fl.
Kommúnistafl.
Frjálslyndi fl.
562 709 (458147)
251000 (224 000)
220 866 (205 333)
152173 (166 913)
40178 (17 268)
23 340 (25 898)
18429 (9 623)
4000 (23 000)
13 386 (18 580)
Þótt enn sé eftir að telja nokk-
uð af atkvæðunum, þykir nú þeg-
ar sýnt, að þingsætin muni skift-
ast þannig niður á flokkana (töl-
(arnar í svigunum sýna þingsæta-
fjölda flokkanna fyrir kosning-
arnar):
Alþýðuflokkurhm 71 (69)
Hægri flokkurinn 36 (30)
Vinstri flokkurinn 23 (24)
Bændaflokkurinn 18 (23)
Kristilegi flokkurinn 2 (1)
Þjóðfélagsflokkurinn 0 (1)
Frjálslyndi flokkurinn 0 (1)
Þjöðfélagsflokkurinn fær senni-
lega ekkert sæti og nazistar og
kommúnistar áreiðanlega ekkert.
Alþýðufiokkurinn fær þaxmig
ekki nerna 2 ný þingsæti, enda
þótt hann hafi unnið yfir 100 000
ný atkvæði. En hægri flokkur-
inn fær hins vegar 6 ný þing-
sæti, og liefir þó ekki urmið nema
í mesta lagi 30 000 ný atkvæði!
Það er kosningabandalag borg-
araflokkanna og úrelt kjördæma-
skipun, sem voldur þessu, en
hins vegar hafa aðrir borgara-
flokkar tapað — vinstri flokkur-
inn 1 sæti og bændaflokkurinn
5, þjóðfélagsflokkurinn 1 og
frjálslyndi flokkurinn 1.
Borgaraflokkarnir hafa þvi
samtals tapað 2 þingsætum, sem
Alþýðuflokkurinn hefir unnið!
Það vekur mikla eftirtekt, að
svarið, sem Knut Harnsun hefir
fengið við áskorun sinni um að
kjósa nazisía Quislings á þing,
OSCAR TORP,
forseti norska alþýðuflokksins.
hefir orðið það, að Nazistaflokk-
urinn hefir tapað yfir 2500 af-
sinni fyrri atkvæðatölu!
Það vekur einnig eftirtekt, að
þjóðfélagsflokkurinn hefir aukið
atkvæðatölu sina alls staðar þar,
sem kommúnistaflokkurinn hafði
engan lista í kjöri, en tapað í
Bergen, eina staðnum þar sem
konunúnistar buðu fram. Foringi
; þjóðfélagsflokksins, Dybwad-
Brochmann, féll við kosninguna í
Bergen.
! Það er litið svo á ,að kommún-
; istar muni hafa gefið fylgismönn-
um sínum skipun um það, að
greiða alls staðar annars staðax’
i atkvæði með þessum smáborgara-
lega flokki, til þess að sjá til
; þess, að þeir yrðu ekki til þess
að auka fylgi Alþýðuflokksins!
' OVE
Segja Rússar npp hlut-
íeysissamnlngaum i dag?
Stjórnarherinn hefir hafið gagn>
sókn snnnan og vestan Madrid.
iefir stJóriaiheilBi
teklð Illescas altar ?
EíNKASKEYTI TIL
ALÞÝÐUBLAÐSINS.
KAUPMANNAHðFN í morgun.
AÐ er búist við því í Lond.-
* on, að Sovét RússLand muni
kalia fuiltrúa sinn í hlutleysis-
nefndinni svonefndu burt úr
nefndinni í jdag cg þar með segja
upp hlutleysissamningnum.
Blað enska Alþýðuflofcksins,
„Daily Herald", Bkrifar, fið ef það
eigi að viðgahgast að Þýzkaland
og Italia dragi það á langinn að
svara ákæru Sovét-Rússlands um
stuðning við uppreisnarmerm á
Spáni, þangað til Madrid sé ffiil-
(Ln í hendur uppreisna;ima.niaa, þá
sé hlutleysisnefndin 1 baj.a að
hjálpa þessum fasistísku löndum
til þess íað blekkja og svíkja lýð-
ræðWöndin í Evrópu.
OVI.
LONDON í moxguix. (FB.)
STJÖRNARHERINN hefir haf-
ið gagxxsókn á vígstöðvxmum
suðvesían við Madrid, við Hle-
scas, og segja sumar fregnir, að
hann hafi aftur náð borginnl á
sitt vald.
Iliescas náðu uppreisnamxenn á
vald sitt alveg nýlega, og var
þessi sigur þeirra talinn allmikil-
vægur, vegna vegarins, sem ligg-
ur frá Illescas, og talið var, að
uppreisnarnxenn mirndu nú ná
valdi á. En stjórnarsinnar hafa
varist af þrautseigju þama og
fleiri stöðum í nánd. Þessi sigur
stjórnarhersveitanna, að ná Illes-
(Frh. á .4. siðu.)