Alþýðublaðið - 22.01.1937, Síða 2

tir&vwðriis *'«£«#
FÖSTtfDAGINN 22. jan,. 1937.
,Stéttaréttarinn(
og Elrifcat HiartaisoB.
Eíríkur Hjartarsion skaiíaði ný-
lega greinafl'Okik í „Nýja degbla'ð-
ið“. Hann byrjar á því að lýsa
fyrir mönnum hvernig ástandið
ivar í iðinaðinum áður en iðnað-
armenn fóru að skipuleggja sig
iðnaðarlega ng félagslega. Hann
segir: „Ýmsir v.oru aLt í senn,
járnsmiðir, gullsmiðir, bókbindar-
ar io. fl. o. fl.“ „Kröfur voru pá;
alment ekki háar, og mörg verk-
in eftir pví“. :i
Ég slral strax viðurktenna það,
að nemendatakmörkunin er vand-,
ýraéða'ráðstöfun, sem skapast af
vandræða ástandi í vandræða
pjóöfélagi. En lausn E. H. er eng-
in lausn, hvorki til bráðabirgSia
eða frambúöar.
Sama öngþveitið myndi skap-
ast, sem hann er að lýsa í til-
vótinunum hér að ufan, ef iðn-
félögin opnuðu fyrir öllum þeim,
sem vilja læra éinhvern iðnað.
' ÝLð skulum nu velta fyrir -okkur
málinu ofurlitla stund og vita,
'hvað við' getum af f>ví lært.
Ungir stárfsfúsir menn myndu
fylla alla vinnustaði, þar sem þeir'
væru látnir 'vinna undir stjómi
eða eftirliti vérkstjóra óg e. t. vi
eins eða tveggja' sveina, en öll-
um þurra sveina sagt upp vinn-,
unni, sém í fléstum tilíeilum eru
heimilisfeður, sem hafá fyrir konu
Ög börnum að sjá ien ungir og ó-
giftir menn tækju þá' frá þeim
Jþiéirra, lífsmöguleika, á'gruindvielli
' þess lága kaups, sem nemendur
fá greitt
Þetta ut áf fýrir sig er naégi-
iegt til að sýna,' að „réttiæti" E,
H. er argasta óréttlæti, sem iðn-
stéttirnar aldrei geta látið við-
gangast. Honum væri nær iað taka
undir kröfu okkar iðnaðiarmanna,,
sem.er á þessa leið:
Eins marga faglærða iðnaðar-
mienn eins og iðnaðurinn hefir,
þörf fyrir á hverjum tíma, en
þeim, sem þá eru afgangs, sé séð
fyrir lífvænlegri atvinnu af bæj-,
xun ug ríki, eins og núverandi,
stjórn hiefir reynt að leggja
grundvöllinn aó, þó í smáum stíl
sé, með unglingavinnunni (vega-,
iagningar o .fj.).
I þeim iðinaði, sem ég er kunn-
ugastur vaf ástandið þannig áður |
©n nemiendfltakmörkun koniít á,
að nemendur kenndu nemum, „og,
voru mörg verkin eftir því“ eins
og gefur að skilja. Enda er ár-,
angurinn sá, *ð þeir sem lærðu.
undir þehn kringumstæðum,
þykja lélegir „fagmenn“ og lenda
því fyrst í atvinnuleysingjahópn-
um, Við litum svo á, að þetta
væri hreinn og beinn glæpur gagn
vart ungum mönnuim, sem héldu
að þieir væru kiomnir á verkstæð'
in til að læra, en voru í reyndinmi
efifeert annað en ódýr viranukraft-
ur, sem útilokaði sveinana.
Og þegar meistararnír, sökum
misskilins stundanhagnaðar, v-oru
að eyðileggja hinn unva vaxandi
iðnað, voru sveinaiélögin til-
neydd að takia í taumana.
9-íónarmið E. H. er siónarmiÖ
atvinnurekand-ans, sem vill deila
vi'nnunni, deila hungrinu, í stað
þess að gera þær -einu ráðstiafanir
sem duga, sem er vinna h-anda
öllum, sem vilja og geta unnið,
en hvort auðvaldsjrjóðskipuliagið
er þess m-egnugt, er ég efinn í,
og ef E. H. skyldi nú við nánari
yfirvegun komast að því sama, þá
skiora ég á hann að vérða sjálf-
um sér samkvæmur, og skipa sér
í fylkingar þeirra mianna; sem
hafa hug eg dug til þess að horf-
ast í augu við stia-ðreyndimar, og
hjálp-a til mieð að gegnumfæra
sósíiaiismann, sem -einn -er fær
um að láta öllmn í té andleg
•tf
iog efnaleg menningarskilyrði.
'Eiríkur Hþartarson talar um
það, að eklki megi viðgangast, að
ain stétt auki hag sin,n á foostn-
að ann-arar. Þarna er ég hionum
sammála, en hann snýr bara
hlutunum við, vegna þ-ess, að
hann á.hér við vinnandi stéttirn-
ar. Eg veit ekki betur, en margir
eigendur iðnfyrirtækja skammti
sér ieitt þúsund krónur á mánuði
qg býggi sér villur til að búa
í á sama tíma og iðnaðiarverka-
yuenn hafa sem næst að jafn-
aöi ,þrjú hundmð krónur, og
neyðast því til að bú’-a við okur-
leigu hjá stéttarbræðrum E. H.
eg geta þvi -ekki eignast sitt eig-
jð his.
E. H. þykist vera vinur þ-eirra
lægst launuðu iog segir, að það
sé engin sanngirni að látia at-
vinnulieysið falla í hluta lægst
launuðu stéttanna. Þarn-a er hann
að reyna að fooma af stað stríði ■
milli iðnlærðm og óiðnlærðra
verkamanna, en s-em betur fer, I
mun þ»ð mistakast yegna þess, að
þessar atvinnustéttir eru alltaf að
skilja það betur ug betur, að
þær hafa sðmu hagsmuna að
gæta, enda styðja iönaðarmenn
kröfur stéttarbræðran;na um að
hið opinbera sj-ái öllum þeim fyr-
ir atvinnu, sem afgangs eru á
hv-erjum tíma.
E. H. er atvinnurekandi í iðn-
aðl eftir því sem ég bezt veit,
enda er-u það sjónarmið atvinnu-
rekanidans- sem k-oma fram hjá
honum, eins og ég hefi áður
sagt; ©n mitt sjónarmið er sjón-
armið þess manns, sem hefir -orð-
ið að selja vinnuafl sitt hæst-
bjóðanda, en þrátt fyrir það, ekki '
t-ekLst að verða efn-alega
sjélfstæður; fyrir því hafa stétt-
arbræður E. H. séð, sem af sinni
alkunnu fégræðgi, réttu fram
h-endumar, krefjandi: „sitt', ogvel
það.
Þar af leiðandi fékk ég mitt
og tæplega það. Það var ekki ó-
fögur fylking, skattheimtumenn
frá bæ, frá ríki, kaupmenn og síð
ast en ekki sízt húsaleiguokrar-
arnir.
Sumum kann að virðast að ég
sé kominn hér út fyrir e-fnið, en
svo er þó ekki, vegna þess, að
ég hefi verið að lýsa þeim að-
stöðumun, s-em er á iðnvei'ka-
manni og iðnrekanda, sem E. H.
kallar hina réttlausu. Hinir fyr-
niefndu hafa að hans dómi stétta-
réttinn (-og fátæktina), hinir síðar-
nefndu, réttleys-ið (og allsnægtim
ar). Nú liggur við að ég sé farin-n
að gera „grm“ að E. H. og er
því bé-zt að hætta áður en lengra
er gengið á þ-eirri braut.
Loftur ÞorstdÍTijsson.
«UM-6 qnr i—
Abessiniumenn
verjast eun.
LONDON í m-orgun. FÚ.
Kas Desta nerir dregið saman
10 þúsund manna lið í vatnahér-
aðinu í Norðveistur-Abessiníu.
Graziani hefir nú sent fj-órar her-
deiidir frá Addis Abeba til móts
við hann, eða alla um 20000
menn, og er ætlunin að um-
foringja lið Ras Desta.
Kvöldskemtun
heldur Terkamannsfél.
brúia í Iðnó laugardaginn 23. þ. m.
. kl. 9,30 e. h.
Stuft skemtiskrá*
Hljómsveit Bltie Boys.
Munið danzinn i Iðnó á laugardaginn
Nefndin
Jafnaðarnamafélasið
í Hafnarfirði heldur aðalfund sinn í
Beejarþingssalnum föstudaginn 29. þ.
m. kl. 8,30 síðdegis.
Stjórnin.
Pákkínn
I\þst&r
ilJM^ MTj
Ik. >
7 /
F" * w ÍIIÍÍÍK / ö/fum MMWHM
v—: : . Ji
Muulð 1 kröna máltiölmar
Heltt & Kalt
Fyrst og síðast. — Fatabúðln.
Odýrt.
Matarkex 0,75 1/2 k«r.
Kaffi, frá 0,85 pk.
Export (L.D.) 0,65 stk.
Bón, allar teg., 0,85 dósin.
Kristalssápa 0,50 pk.
Verzlanln
Brekka,
Bergstaðastræti 35 og
Njálsgötu 40. Simi 2148.
Daglega nýtt fiskfars í Pönt-
unarfélagi verkamanna, Skóla-
vörðustíg 12.
er þjóðfrægt fyrlr gæðl.
Norræuu tónlelikamir.
Danska blaðið B. T. í Kaup-
/r annahöfn ritar um norrænu tón-
leiikana -og þátttöku islands í
þeim, -og isegir, að hún hafi friem-
ur b-orið íslendmgum vitni sem
ungri þjóð, en gamalli menning-
arþjóð. islenzku íónleikarnir,
segir blaðið, voru friemur berg-
mál af hreyfingum síðustu alda
út'i. í Evrópu en mynd af lands-
liins eigin náttúru eða hinum harð-
gerða blæ f-omsagnanna. Fegursti,
hiuti tónleikanna var söngur
Maríu Markan með sína tiudrandi
vörmu sólskinsrödd.
Sænska blaðið Dagens Nyheter
í Stokkhólmi ritar um norrænu
útvarpstónlei-kana og fer lofsam-
legum orðum um íslenzka út-
varpið, sérstaklega kórlög Árna
Thorsteinssonar 0g söng Maríu
Markan. Svenska^ Dagbladet
segir að það sé auðheyrt, að ís-
lenzk tónlist sé enn á ungum
alidri, og að tónsmíðar Islendinga
séu einfaldar, en jafnframt megi
sjá þess vott, að íslenzk tón-
Mis tsé i framför.
Island og önnur lönd.
Eftir Ragnar E. Kvaran
0 YRIR tæpu ári saðan var
Fe'rðasíkrifstofa ríkisins sstt
á sitofn, og var svo tii ætlast, áð
einn þáttur af verkefni þesisarar
sjkrifstofu væri í því fólginn, „áð
sitarfa að upplýsinga- og fræðslu-
starfsemi fyrir landið" og kyinna
það á þann hátt, að menn fái
,stem gleggsta hugmynd um lands-
og þjóðar-háttu, menningu, at-
Vinnulif og framleiðsju."
Svo- hefir atvikasit, að. ég hefi
valisit til þess að hafa þetta verk-
,efni siérstaklega með hön-dum, og
er því umtalsiefnið í þessu erin-di
. minu svo nák-omið mínu eigin
sitarfi, að ég get ekki verið að
hirða um að greina þar meitt
verulega í -siundur. Ferðaskrif-
stofan er stofnuð fyrir þær tvær
sakir, að löggjafarvaklinu fanst
nauðsyn bera til að reynt y;rði
■/jztfy au-ka fjárhag'silegan afrakstur
.,af kojnu qrlendra ferðamanna til
.landsins, qg jafnframt að auka
Vfig ,pg virðjngu fyrir landinu,
mcinningu og afurðuin þesis, með-
- al annara þjóða. En hvorttvcggja
.eiru þesisi atriði raunar svo sam-
fléttuð hvort öðru, að á -siumum
. sviðum virðast þau naumast að-
greind. Vér treystum því, að auk-
in þokking auki virðinguna fyrir
landinu, en hún eykur þá jafn-
framt fcirðamannasitraum hingað.
Og hinsi vcgar skifta móttökur
ferðamanna hér miklu um þær
dkoðanir á landinu, sqm dreifast
út um hejiminn.
Það e)r eftirtektarvert, að í
þeiim opinberu umræðum, stem
fram hafa farið um sitofnun
Fcirðasjkrifstofunnar, hafa menn
yfirleitt verið á einu máli um
nauðsfymna á aukinni landkyn-n-
ingu, þótt þqir ha-fi verið ósiam-
jnála um, að hve miklu leyti
rííkið ætti að hafa meið höndum
m-óttöku fcirðamanina. En þó fer
því fjarri', að almemmingur hafi
yfirleitt gert siér lj-óst, hversu
hiiklu sikiftir að réttar hugmyndir
um ísiland dreifist út um heiminn,
og þá eikki siíður hitt, að men-n
'taki að líta sjvo á, að þeim k-omi
að eiinihverju leyti við hvað gerist
hér í úthafmu. Við eigum hér við,
óvemjulega- ramman rieip að.
draga, þar sfiim er fjariægð úr
alfaravegi 0g simæð þjóðarinmar.
Hinsj vegar vegur hér á móti ekki
eingöngu óvenjuleg náttúrufyrir-
hæri, ©infoennilegt la-nd, eftirtekt-
a-rveirð siaga o,g markverðar bók-
memtir, ein-s og margoft hefir ver-
ið bemt á, og ait er þesis eðlis, að
eikki er ógerlegt að leiða athygli
manna að því, hel-dur sú merki-
lega s-taðreynd, að vér erum
meista verzlunarþjóð h-eimsins að
tiltölu við fólksfjölda. Hér er
vitasikuld átt við utanríkisvejrzlun,
og etr hún svo stórfel-d, að hún er
'hagfræðingum hið me-sta furðu-
efni. Sænski hagfræðingurinn
Chir. vom Sydow bemdir á það, að
þar sem utanrikisverzlun Eng-
lands sé árið 1935 -466 sænskar
krónur á mann, þá sé veirzlun
Islands 662 sænskar krónur á
mann það ár og kr. 714 á mann
árið 1934.
Þeisisar tölur sýna það, a'ð það
eir afsitaðan til útlanda, sem alt
veiltur á um afkomiu þessarar
þjóðar. Þeitta eru að vísu svo al-
þ-eikt s-annindi, að naumast mætti
viröast ástæða til þess áð taka
þau fram, em áreiðanlega er á-
stæða t-il þess að leggja mikla á-
berzlu á, að þjóð, siem svoina er
'ástatt um, veirður sífelt og óaf-
látanlega að minna á sig. Mun
ég síðar drepa á það, hversu
mikla áheirzlu aðrar þjóðir, sem
í raun og veru eiga tiltölulega
minna í hiúfi, ieggja á þetta at-
riði.
% sjkal nú leiiiast við að gera
stuttiega grei-n fyrir, í hverju
landkynnlngarstarfseimin hefir að-
allega veriið fólgin, jafnframt
því, seim ég læt fylgja noikkrar
athugaseimdir um sum atriðin.
Ctgáfur bæklinga. Fyrsta veirk
ijmitt í sambandi við skrifstoifuna
var að s-eimja á ensku bækli-ng
þann, sem gefinn hefir verið út
undir nafninu „Holidays: in Ioei-
Iand“. Er það almenn lýsing á
landi og þjóð á þann hátt, eir
heilzt þótti benda til þess, að
v-ekja forvitni manna — og þá
sérstaklega ferðamanna — á
hvorutveggja. Bækiingur þessi
var síðan þýddur — m-eð breyt-
ingum, er við þóttu eiga — af
dr. Jómi Gíslasyni á þýzka tungu,
-og gafinn út á því máli. Þá
samdi ég emn fremur minni bækl-
ing, og var það lýsing á 13 daga
feirð væntanlegra ferðamanna
meið e. s. Esja frá Glasgow til
Islands, og líkan bækiing um
sams konar feirð með e. s. Pri-
mula frá Leiith.
Nauðsynleigt er að halda áfram
útgáfum bæklinga ár frá ári, þar
til fyrir liggja stuttorðar lýsingar
á öllu því helzta, sem oss fýsir
að b-emda ferðamönnum á. Auk
þ-eiss breytast ýmsar ástæður ár
frá ári, og veirður ekki hjá því
k-omist, að geira grein fyrir því í
nýjum útgáfum.
Þótt því farl fjarri, að ún-t sé
að hafa upplag bækliinga hér eins
stórt og títt eir í þeim löndum,
seim hafa milljónir króna í tiekjur
af ferðamönnum, þá er þó furðu
legt, hver.su þeir dr-eifast mikið
út um heiminn. Til gamans má
geta þess, að nýlega barst mér
í hemdur gœin úr blaði, sem gef-
ið er út á ensfou i Argentínu, og
eir efni greinarinnar „H-olidays in
Ioeland". Höfunidurinn hefir séð
bæklinginn og b&ndir í því sám-
handi á, hversú rangar hugmynd-
ir menn að jafnaði hafi um fjar-
læg efni. Og sérstaklega gimileg
virðist honum sú hugsun, að
bregða sér til Islands, þeigar sum-
arhitarnir í Argemtínu séu að
kreista út úr manni síðasta svita;
dropann.
Móttaka feirðamauua. Þegar
Feirðaskrif-stofan síðast liðið sum-
ar tók á móti ákveðnum hópum
fetrðamanna, var sv-o jafnan hátt-
að ferðaáætlun, að fyrsta daginn
í Reykjavík var þeim sýnd b-org-
in, söfn hemnar o. s. frv., og deg-
inum I-okið m-eð því að fara með
þá á „Garð“, þar sem drukkið
var te sameiginlega. Ég flutti er-
indi um ísland undir b-orðum og
bauð síðan geistum að spyrja mig
þeirra spurninga, er þá fýsti að
fá leyst úr um Island. Spuming-
amar og svörin við þeim, tóku
oft lan-gan tíma, og kom þá jafn-
a:n í Ijós, að feirðamennimir
höfðu mjög margvísleg og ólík
áhugaefini. Leitaðist ég við að
flokka þá eftir áhugamálum þess-
um og hlutaðist síðan til um, að
þek ættu kost á að kynnast þvS,
eir þeim va-r sérstaklega hugleikið.
Meö kennara var farið í Austur-
bæjarskólann, lækna og hjúkrun-
arkomur í Lanidsspítalann o. s.
frv. Sérstaka ánægju vakti það
jafnan, ef nokkur hluti ferða-
mannanna átti foost á að líta
iinn á eiinkaiheimili. Sýndu ýmsir
bæjarbúar þá veivild, að leyfa að
komið væri með þá heim til sin,.
Varð ég oft að kvabba á mönn-
um í þessu efni, sérstafclega til
þess að geta gefið ferðamönnum
kost á að sjá íslemzk málverkj.
Flestir málarar eru fjarverandi á
sumrum og einginn staður til, þar
sem unt sé að gefa mönnum
theildaryfirlit íslenzkrar málara-
listar. Væri mjög æskilegt, ef
opin væri m-álverkasýning sum-
arlangt í jRe-ykjavík, þar sem
flestiir af ísl. málurum í fremri
röð h-efðu. málverk til sýnis.
Hin, beinu afskifti af ferða-
inönnum hafa reynst mjög mikils
verð, og mun, ég gera frekari
gœin fyrir því, síðar í sambandi
við propaganda í blöðum e-r-
lendiis.
BLAÐA-PROPAGANDA
ERLENDIS
Þýzkalanld. Ég istend í jsam-
ban-di við þ-ektan blaðamann í
Þýzkalandi', s-em- hefir k-omið
tvisvar til Islands og e-r hér mjög
kunnugur. Hann hefir sent hing-
að mikinn fjölda af tímarits-
greinum, er hann hefir ritað um