Alþýðublaðið - 22.01.1937, Síða 3

FÖSTUDAGINN 22. jatx. 1937.
CIPTIDBIKBI9
4líliÍ»UBLAÍlÍ
arrsTJORi:
R. Bm valdemahssom
RITSTJORM;
AlþýOHbfiBlom.
mngangtu' tt» iuvo)tsstx&>t
aaosLa.
aiþ/OnliAfltmm.
4«ansiu tn av»rfla»n. -
CPtfAR.
«800—4906
"*00- AÆgreíðfll*. flusiýniiSH
ftitwjoni tmnOKiau tnfe&s<
903; Rltetíórl.
«ft: VUbJ. S. VUbj&lmflfl. tfccu»
•004: P ®. VkidflnuuraaoB ítuslm-
m msmmt.
*a*
Þðgoin.
UM allt land er nú talað um
þær upplýsiingar, sem Al-
þýðublaðið hefir gefið um Kveld-
úlf, en blöð Sjáifstæðisflokksins
og Framsóknarflokksins þegja.
Hverju sætir þessi þögni?
Sjálfstæðisblöðin hafa til þessa
fengið æðisköst þegar minnst hef
Sr verið á Kveldúlfssvindlið, en nú
hentar þeim bezt að þegja.
Hvera vegna?
Um ástæðuna efast enginn, þau
geta ekki með rökum andmælt
einu einasta atriði í þeim upp-
lýsinigum, sem blaðið hefir gef-
ið um Kveldúlf. Geri bankamir
skyldu sína, verða þau öll, hvert
og eitt einasta, sönnuð fyrir al-
þjóð.
Það er þagað í þeirri veiku
von., að stjóm bankanna bresti
heiðarleika til að framkvæma
kröfur þjóðarinnar um uppgjör
KveldúlfiS. Verði sú v-on að veru-
lexka., hyggjast þessi þöglu blöð,
að leysa frá skjóðunni, og hvít-
þv-o Kveldúlf og Thorsbræður
Upp úr sviksemi banikastjóranna.
En, þjóðin hefir skilið þögn
þeirra, hún metur hana sem sam-
þykki, og það samþykki eykur
á þann þunga, sem lagður er í
kröfuna til bankastjórnanna um
uppgjör Kveldúlfs.
BÁLFARAFÉLAG 1S-
L A N D S. Innrftun nýrra félaga
1 Bókaverzlun Snæbjamar Jóæ.*-
sonar. Axgjald kr. 3,00. Æfittb
lag 25 krónur.
Lýðræðlsrfikln
að blndasf sa
! i
verða
tðknm.
Þau verða að vera fljót
og ðrugg í framkvæmdam
Viðtal við Per Albin Hansson í Times.
ENSKA stórblaðið „Tirnes"
birti fyrir noklkru viðtal við
Pier Albin Hansson forsætisráð-
herra Svíþjóðar. Viðtalið er aðal-
lega um samvinnu Norðurlanda
og nauðsyn þess, að öll lýðræð-
ísríki álfunnar taki upp nánara
samstarf en verið hefir. Virðist
nú af síðustu fréttum að dæmia
að þetta sé að takast. Per Albin
Hansson segir meðal annars:
öryggi hinna lýðræðislegu
þjóðfélaga veltur ekki á orðun-
inn einum heldur fyrst ogfremst
á framkvæmdum okkar, hæfileik-
um okkar til að geta lagað okk-
ur eftir breyttum aðstæðum og
nýjum straumum iog hugrekki
okkar og vilja tll að leggja í
rústir úrelt ókvæði, fórna göml-
um hindurvitnum til hagsmuna
fyrir heildina í samræmi við kröf-
ur hins nýja tíma.
Það ríður á þvi, að hin lýð-
ræðislegu ríki framkvæmi fljótt
og örugt, þegar á þarf að halda;
þau má ekki skorta framkvæan.da-'
þrek. ;
Við megum ekki láta einræðis-
ríkin, sem koma hvað eftir ann-
að hieiminum á óvart með til-
tektum sínum og pólitískum vafn
ingum, skapa það álit, að lýðræð-
ið skorti alt þnek og hugrekki.
Síðan hvetur Per Albin Hans-
son til rnjög aukinnar samvinniu1
allra þeirra þjóða, sem byggjat
þjóðskipulag sitt á lýðTæðinu..
PER ALBIN HANSSON.
og þar er samvinnan þ-egar fyrir
hendi. Það er ekki sama og að
við séum bundin einhverjum
pólitískum böndum, hvorki hem-
aðarlega né á annan hátt, ew
það þýðir að við Norðurlanda-
búar, sem allir erum frændur,
eigum enga aðra beitari ósk en
að fá að lifia í friði við allar
aðrar þjóðir. En við krefjumst
þess hins vegar, að fá að lifa
frjálsir og öðrum óháðir.
Italia senðir engaB lail-
tnia ú fund pifeiibaidi-
lagsrúðsiBS.
BERLIN, 21. jan. FÚ.
Nú sem stendur eru í heirn-
Edem kom í gær til París á leið
inmn tvær andstæðar fylkingar
og bilið milli þeirra stækkar með
hverjuim degi og hættan á ófriði
fer vaxandi. — Allt það, sem
getur stutt hin minni ríki, sem
hvorugri stefnunni vilja fylgja,
er því til að styrkja heimsfrið-
inn, og það verða Englendingar
að styðja af öllum mætti. Næst
hjarta mínu er þó auðvitað af-
fcoma og menning NinTðurlanda,
sinni til Genf. I Paris heimsótti
hann Loon Blum á heimili hans.
ítalía mun ekki senda fulltrúa
| á fund Þjóðabandalagsins í Genf,
ein sá fundur hefst í dag. Er þessi
áfcvörðun rökstudd meið því, að
fulltrúum Abeisisiníu sé leyfð þátt
taka í störfum Þjóðabandalags-
ins. Á moðan s-líkt sé látið við-
gángast setidi ítalía ekki full-
trúa á fundi Þjóðabandalagsins.
Verkamannafélagið Dagsbrún.
félagsins verður haldinn sunnudaginn 24. januar M. 1,30 e. m. i Iðnó
FUNDAREFNI:
1. Skýrsla félagsstjómarinnar og refkningar félagsins.
2. Tilkynnt úrslit um kosningu stjómar.
3. Lagabreytingar, tilkynnt úrslit allsherjaratkv»ðagr*i&slu um þær.
4. Mjög áríðandi hagsmunamál félagsmanna.
Fjölmennið á fundinn! — Hátölurum verður komið fyrir í hiiðar-
herbergjuin og í salnum á efri hæðinni. Stjómin.
Ellilann - Eltirlann.
Það hiefir margt og mikið ver-
Tætt og ritað um framfærslumál-
in svoikölluðu undanfarið. Mun-
tilefni þess aðallega vera úthlut-
un hinna svonefndu ellilaunia, er
fmm fór rétt fyrix jólin. Svo mik-
il mistök óttu sér þar stað, að
fnam hjá þeim verður ekki þ'egj-
andi gengið, og verður að koma
í veg fyrir, þegar á næsta þingi,
að slíkt geti endurtekið sig.
Er t. d. atriði eins og frk. Lauf-
ey Valdimarsdóttir gerir m. a. að
umræðuefni í gnein í Alþbl. ný-
lega, um framfærsluskyldu bama
á foreldrum sínmn. En vegna
þeirrar skyldu, sem er hin fárán-
legasta (spyr t. d. nokkur um,
hvort sá maður eða kona, er eft-
irlauna nýtur, eigi börn, s-em séu
bjargólna eða „bomist af“?), hefir
fjöldi gamalmenna, allslausra og
í mörgum tilfellum örkumla, eng-
in ellilaun hlotið. En orðið elli-
laum ier efcfcert annað en alþýðu-i
útgófa af orðiinu eftirlaun, sem
þykir fínt orð, þótt munurínn sé
hins vegar mjög áberandi á út-
hlutun þiessara misfínu launa.
Ellilaun fá ekki aðrir en þeir,
sem a. m. k. eru fcominir yfir 60
ára aldur, og það því aðeins að
þeir séu blásnauðir, og eigi ekiki,
affcomendur, sem samkv. dómi
vissrar nefndar séu aflögufærir.
Hversu oft mun slíkri nefnd eUcki
geta skjátlast í mlati sínu?
Eftirlaun (þau, sem dtthvað
múnar um) geta menn hins vegar
fengið þó þeir séu ekki jýkja
gamlir, og eftir því hærri, sem
þeir hafa haft tryggari og betur
launaðar stöður hjá þvi opin-
bera, og hafa þvi haft meiri skil-.
yrði til að „leggja eitthvað upp“
til elliáranna. Þar er ekki verið
að spyrja um efni eða afkomu-
möguleika afkomendanna. Tal-
andi dæmi um réttindamismun
hinna svonefndu „heldri manna''
og fjöldans er t. d. borgarstjórinn
okkar fyrv, með sin 10 þús. kr.
eftirlaun (hvort hann er örorka
íennþá veit ég ekki) og örsnauða
gamalmennið mieð 750 kr. elli-
launin, í hæsta lagi. Og hann
þarf ekki að vem að sækja um
þau árlega. En sleppum því og,
fögnum yfir þeim grundvelli, sem
með alþýðutryggingarlögunum er.
lagður undir jöfnun þessa herfi-
lega mismunar.
Það, sem mér finst að gera.
þuxfi í þessu tilfelli, er að kveða
skýrt á um það í lögunum um!
ellitryggingar, að öll gamalmenni,
er náð hafa hinum tilskilda aldri,
i
og ekki eiga eignir, sem nema a(
m. k. ríflega ársframfæri þeirra,
skuli skilyrðislaust fá jöfn elli-
laun, að frádregnum þeim tekjum,
er þau kunna að hafa haft, togj
skulu þau vera það há, að nægi,
þeim til sómasamlegs lífsfram-
færis. Er það ólíkt réttlátara iog,
stoemtilegra fyrirfcomulag heldur,
en að vera að burðast með alls
fconar hundavaðsmatsnefndir,
aldrei geta framið annað en mis-
rétti.
S. S.
Syrpa.
— Brezku og frönslku herddld-
irnar, sem verið hafla í Addis A-
beba, til verndar sendisveitunium
þar, eru nú famar þaðan.
Nazistastjómin þýzka hefir á-
kveðið, að almenniugur skuli éta
1/5 minna af smjöri en hingað til.
— Fyrir rétti í Búlgaríu eru nú
47 fcommúnistar, sakaðix um und-
irróðursstarfsemi. Heimtar hinn
opinheri ákærandi hins búlgarska
eiinræðisvalds, að dauðadómur
vierði kveðinn upp yfir 22 þeiriia.
— Um daginn var lík Konstan-
tins hdtins Grikkjakoniungs flutt
frá Italíu og grafíðj í Aþenutrjig.
Voru um V2 mllljón manna við-
staddir þessa seinni jarðarför
Konstantins, þar á nueðBl 60 bisk-
(upar í skrúða.
— Tyrkland er nú búið að jaf na
sig svo vel, að þar verða öll iran-
flutningshöft afniumin 1. jan. n.
k.
— Panama-ríkið er að þvíleyti
likt íslandi, að það hefir hvorki
her né flota. Það hefir verið sjálf-
stætt síðan 1903. Flatarmál þess
er um s/4 af flatarmáli íslands,
en íbúatala ferföld við það, sem
hún er hér.
Island, og virðast sambönd hans
óvenjuigóð'. Hefir svo um samist
með okkur, að ég sendi honum
nauðsynlegar myndir og svari
þeim fyrirspurnum, er hann ósk-
ar að leggja fyrir mig 0g síðar
inotar 1 greinum sínum.
Bianldarfkira. Formaðurinn fyrir
félagi eirlendra blaðamanna i
New York, sem er fréttaritari
Lundúnablaðsins Daily Hexald,
stendur í stöðugu sambandii við
jmig. Hann er nokkurs konar full-
trúi .skrifstofuinnar í New York
að því leyti, að honum hefír
vreið sent mikið af bæklingum og
hann síðan dneift þeim út, þar
sem hann telur þá helzt að haldi
fcoma. Hefir þetta valdið því, að
ýms félög hafa skrifað skrifstofl-
unni og beöið uin nokkurt upp-
lag af bæklingum. Þá hefir hann
skrifað allmikið um Islan,d í ame-
risk og ensk blöð. Þá er og að
íkoma út bók eftir hann um Is-
land — „Ioelarad — Sanctuary
of thei North“ — og hefi ég
sent honum myndir í hana. Þá
hefir hann og nokkuirt upplag af
imyradum fyrirliggjandi, er hann
selur til annara blaðaaraanna, er
vllja skrifa um ísland. Mjög mik-
ið er á að græða bendingum
þessa manns um propaganda í
Ameríku.
Blöðin. New York Times i
New York og The Evening Star
í Washington hafa birt greinar
eftlr mig, sem hafa komið nokkru
róti á Norðmenn vestra út af
Leifi heppna, og hafa þeir skrif-
að mótmælabréf til blaðanna
gegn túlkun minni á Ameriku-
fundinum. Tilefnið til þess að ég
skrifaði greinar þessar voru mjög
villandi ummæli sendiherra
Norðmanna i Washington, er
hann afhenti Gongressinum í
Bandarikjunum mynd af Leifi
heppna, sem gjö’f frá Norðmönn-
um.
„The Globe“, ferðamannatíma-
rlt, hefir fen,gið hjá mér langa
rltgerð um Islarad sem ferða-
mannaland.
Holllani'd. I því laradi hafa birzt
eftir mig þrjár ritgerðir um Is-
land, og koma þær hver fyrir
s;ig í þremur stórblöðum sam-
tímis.
Kialnlada. Ég sterad í samningum
við Þjóðræknisfélag Vestur-ísr
lendlnga um að það taki að sér
alla forystu um íslenzkt propa-
garada í Kanada. Verður senni-
tega gengið frá því máli á þingi
félagsinis í næsta mánuði.
Ðiarainörk. „The Danish Foreign
Offiœ Joumal“, þ. e. tímarit ut-
anríkisráðuneytisins danska, hef-
ir fengið hjá mér all-langa rit-
gerð um „Travellers in Iœland",
sem birt verður nú í byrjun þessa
árs á fjórum tungumálum.
Geta vil ég þess, að hr. Sven
Poulsen, ritstjóri, hefir ekki ein-
ungis birt stórlega vinsamlegt
samtal um. Ferðaskrifstofuna,
heldur og aðstoðað mig margvís-
lega með bendingum sínum um
gagnleg sambönd í Danmörfcu.
En, leitt þykir mér að geta þess,
að ég hefi ekki getað gefið hon,-
um úrlausn. um útvegun á hent-
ugri íslandsfilmu, er hann lang-
aði til að raota við fyrirlestur,
er hann hefir fyrirhugað að halda
um ferðalög á íslandi,. En ann-
ars mun, ég siðar minnast lítið
eitt á íslandsfilmu.
Ritstjóri „Radio Avisen,“, en
svo raefnist fréttastofa útvarpsins
í Danmörku, sem yfirleitt lætur
sér mjög umhugað um íslenzk
efni, bauð mér að tala um mál-
éfini Ferðaskrifstofunnar, er ég
var þar nýlega á ferð, og þáði
ég að sjálfsögðu það boð.
Bretlarid. Af skiljanlegum á-
stæðum er rneira um vert að
halda uppi sem stendur propa-
ganda í Bretlandi. en í nokkru
öðru laradi. En það er allmiklum
erfiðleikum bundið fyrir erlenda
meran að koma því að í blöð, sem
ritstjórar líta á sem propaganda
eða auglýsingar — þótt dulbúið
sé. En nú hefir þó svo skipast,.
að meira hefir verið skrifað um
Island víðsvegar um Bretland á
þessu ári, heldur en, nokkru
sinni áður. Ferðamennirnir hafa
sjálfir skrifað. En, óhætt er að
fullyrða, að fæst af því hefiði
orðið til, ef Fefða&krifsiofunnar
hefði ekki notið við. Nokkuð af
greinunum er að miklu leyti skrif
að af mér, og annað er ritað
upp úr aug’lýsingum, sem höf-
undar hafa fengið frá mér. Sök-
um persónulegrar kynningar af
ferðamönnunum, svo sem ég
gerði grein fyrir hér að framan,
gafst mér tækifæri til þess að
komast að raun. um áhugaefni
þeirra, og þar með kostur á að
vekja athygli þeirra á því, sem
þeir höfðu löngun til þess að
seigja frá. Sá ég mikið af þessu
í úrklippum í Breitlandi í haust.
Meðal annara, sem ég ráðfærði
mig við í Loradon, var blaðafull-
trúi sendisveitarinnar dönsku. —
Hann taldi mikil tormerki á að
koma að aðsendum propaganda-
grein.um í ensk blöð. Þó fór svo,
að ég samdi um birtingu á fjór-
um ritgerðum, sem ég er nú að
vinna að. En annars' er það at-
hugunarvert í þessu sambandi,
að Norðuráifulöndin, og þá senni
leiga flest lönd í Evrópu, hafa
sérstaka „press-agents“, auk þess,
sem biaðafulltrúar eru við sendi-
sveitirnar, og hafa þeir það hlut-
verk að koma í Englandsblöðin
sífelldum áminningum um hlut-
aðeigandi land. Allar þjóðir virð-
ast nú sitja um að ná vinfengi og
áheym hiras enska blaðamanna-
heimS'. Yfir áhrifamikla blaða-
iraenn rignir sífelt boðunum að
korna í heimsóknir til landanna
og er þá farið með þá sem rikis-
ges'ti. I fyrra sumar fór fjölmenn
sveit enskra blaðamanna til Dan-
Imerkur í boði dönsku ríkisstjóm-
arinnar, og mun þvi fé, er til þess
fór, hafa þótt vel varið.
Ég álít það mjög mikilsvert
fyrir landið, ef unnt væri að
hafa verulega duglegan, blaða-
mann sem nokkurskonar ráðu-
naut um propagandaefni í Lond-
on. Hefi ég þegar haft tækifæri;
til þess að berada atvinnumála-
ráðherra á mann, sem ég hefi á-
stæðu til að ætla að yrði sérstak-
lega nytsamuir. Hefir hann tölu-
verða þekkingu á Islandi, enda
tengdur merkum mönnum ísilenzk
um, en mjög mun jafnan vera
til hans leitað af enskum blaða-
mönnum, þegar þeir þurfa að fá
sérstaka fræðslu um málefni á
Norðurlöndum.
Ýmsir hafa á það berat með
réttu, að eina vöm íslands í Ihaf-
róti póiitískra afla í Evriópu væri
sú virðing, sem unt yrði að vekja
á þjóðirani, sem landið bygði. En
einangrunin veidur því, að slíkt
koatar mikil átök. Og umfram ait
þoiinmæði og látlausar áminning-
ar. Frá póliitíslku og verzlunar-
legu sjónarmiði er því afar áríð-
anidi, að hér komi upp fréttastofa
iraeð heimssambandi við erlendar
fréttastofnanir. Við fáum nú dag-
lega erlendar fréttir í gegn um
útvarp og blöð, en, það má heita
nærri því tilviljun, hvað berst til
heimsbiaðanna um íslenzk tíðindi.
Hér er ofurlítill vísir til slíkrar
stofnunar, þar sem er samband
Otvarpsiiras við Radio Avisen í
Danmörku, sem svo að sínu leyti
sendir áleiðis til annarar frétta-
Sitofu, en þessi vísir er vitaskuld
eins, með öllu ófulinægjandi.
Sldpafélög-. Ég hefi leitast við
tneð bréfaskriftum og samtökum
að vékja áhuga ýmsra félaga,
sem ýmist gera út skip eða leigja
skip til skemtiferða, á því að
senda hingað skemtiskip og haga
ferðum og fyrirkomulagi á aran-
ara veg en títt hefir verið. Hefí
ég lagt s.érstaka áherzlu á, að
ótækt væri, að skip dveldu að
eiras einn dag í Reykjavík, eða
rúmlega það, heldur ættu félög-
m að efina til sérstakra íslands-
fejrða (og steppa t. d. Spitzberg-*
ein) með 4—6 daga viðdvöl, svð
ferðamönnum gefist kostur á að
sjá landið. Hefi ég skýrt fyrir
þeim, hvað urat væri að sýna
þeim á þessum tíma., bæði hér
sunnanlands og eins ef dvalið
væri á Akureyri. Þá hefi ég eran-
fremur vafcið atihygli þeirra á
að taka mæíti raokkum hluta far-
þegarana landveig frá Reykjavík
til Akureyrar.
Mér er óhætt að fullyrða, að
sum félög' Lafa mikinn óhuga
fyrir málirau, en þess varð vart,
að búiz't var við að krýningar-
hátíðin í Englandi mundi mjðg
rugla skipaferðir að sumri. Var
talið ví.s;t, að hörgull yrði á skip-
um yfirteitt til flutninga yfir Atl-
aratshaf. Er því óvíst, að þessar
málaleitanir beri árangur þegar
á fyrsta ári. Frh.