Alþýðublaðið - 01.07.1937, Page 3

FIMTUDAGINN 1. JÚLÍ Íð37.

*** w—^*-1* *ni -
VátryoglngarblntafélaQlð
Nye Daiske af 1864
Líftryggingar og brunatryggin gar
Bezt kjör,
Aðalumboð fyrir Island:
Vátrsoningarsbrifstofa
Sigfúsar Sighvatssonar,
Lækjargötu 2 Sími 3171.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngaugur írá HveríisgötuJ.
SÍMAR: 4900 — 4908.
4900: ASgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S.Villijálmsson(heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Ritstjórn.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
SamvinDa Framsóko-
ar m ihaldsins?
ff^ORMAÐUR Frámsóknar-
flokksins, Jónas Jónsson frá
Hriflu, skrifar í gær langa grein
í Nýja Dagblaðið um kosning-
arnar og borfurnar ujrri stjörn
landsins eftir jrær.
Þó að hugleiðingum þessa
manns um stjómmál hafi í seinni
tíð ek'ki verið gefinn neinn sér-
stakur gaumur, er að þessu sinni
ástæða til þess fremur venju,
vegna þess að vitað er, að þessi
grein hans er skrifuð að nýaf-
loknum fyrsta miðstjórnarfundi
Framsóknarflokksins, sem hald-
inn er eftir kosnjngarnar, þar sem
mættir voru flestir hinna nýkosnu
þingmanna fiokksins.
Er varla ástæða til að halda
að flokkurinn leyfði formanni
sinum undir Jressum kringum-
ptæðum að tala í nafni flokksins
um afstöðu hans, ef hún væri
fekki þegar ákveðin, þó slíkt hafi
vissulega komið fyrir áður.
Af þessari grein Jónasar Jóns-
sonar virðist tnega ráða, að
Framsóknarflokkurinn sé um
þessar mundir alvarlega að at-
huga möguieikana til samvinmt
við íhaldið á komandi hausti í
síðasta lagi.
Formaður Framsóknarflokksins
kemst svo að orði, að „núverandi
stjórnarfiokkar hafi nægilegt
þingfylgi til að fara með stjórn
saman, eins og hingað til, ef ekki
dynur yfir landið hallærisástand
minkandi sjávarafla." En „um
það verður ekki sagt fyr en iok-
ið er síldveiðuniun í sumar.“!
Alþýðublaðið ætlar ekki að
hengja sig í oröalag greinarhöf-
undar, því varla mun það vera
meining hans, að þingmönnum í-
haldsins muni fjölga í sumar að
sania skapi og síldartunnurnar
kynnu að verða færri á Siglu-
firði; og verða orð hans því ekki
i alvöru skiiin á annan veg, en
að Framsóknarflokkurinn sé að í-
huga þann möguleika, að mynda
stjórn með ihaldinu, einkum ef
síldveiðin skyldi bregðast.
Þeim, sem vej hafa fylgst með
þróun Jónasar Jónssonar og nán-
ustu samstarfsmanna hans í
bankaráði Landsbankans og ann-
ars staðar, mun ekki koma þessi
ummæli hans neitt á óvart; en
sé það svo, að ailur hinn nýkosni
þingfiokkur Framsóknar sé á
einu mSli utn þessa afstöðu
flokksins, mun kjósendum þeirra
vafalaust þykja það tíðindi til
næsta bæjar.
Eigi Tormaður Framsóknar-
flokksins við það, eins og hann
igefur í skyn í lok greinar sinn-
ar, að rétt muni að mynda „þjóð-
stjórn“ með þátttöku þriggja að-
alflokka þingsins, er rétt að
minna hann á, að Alþýðuflokk-
urinn hefir lýst því yfir, að hann
muni ekki undir neinum kring-
umstæðum mynda stjórn með í-
haldinu. Alþýðuflokkurinn hefir
hins vegaT lagt fram tillögur sín-
ar til að ráða bót á því ball-
ærisástandi, sem hefir myndast á
tveim síðustu árum við sjávarsíð-
una vegna aflabrests og mark-
aðshruns, og vilji Framsóknar-
flokkurinn engu sinna þeim til-
lögum er óþarfi fyrir hann að
bíða til haustsins með að taka
áikvörðun um samvinnu við í-
haldið.
Bókin
um Shirley Temple, sem lék i
tnyndinni „Aumingja litla ríka
stúlkan", fæst hjá öllum bóksöl-
um.
Stundu fyrir miðnætti
heitir amerísk sakamálaanynd,
sem Nýja Bíó sýnir um þessar
mundir. Aðalhlutverkin eru leikin
af Joel McCrea og Jean Art-
hur. Gamla Bíó sýnir ennþá
frönsku gamanmyndina Vand-
ræðagripurinn með Daniele Dar-
rieux í aðalhlutverkinu.
115 ARÁTTAN fyrir því að bæta
aðstöðu bárnanna og auka
frjálst uppeldi þeirra hefir aldrei
verið háð af meiri krafti hér á
landi en einmitt nú. Þetta er að
nokkru eðlilegt. Til skamrns tíma
höfum við, íslendingar, sýnt mál-
éfnum barnanna og uppeldi
þeirra mjög litla rækt; alt slíkt
hafa heimilin verið látin sjá um,
og sum og jafnveí mörg þeirra
hafa verið fákunnandi urn alt,
sem snerti uppeldi barna. Það
stafaði hins vegar af því, að
við höfum ekki átt fræðimenn á
þerssu sviði svo neinu næmi.
Fyrir nokkru höfum við eignast
þessa menn, vel mentaða unga
menn, sem eru nýkomnir heim
fullir af áhuga fyrir uppeldi
þjóðarinnar og með reynsiu stór-
þjóðanna að mælisnúru í s;ínu
starfi.
Árangurinn af þessu starfi er
jægar kominn í ljós að nokkru
leyti. Aldrei hefir einis mikið ver-.
ið rætt um börnin og uppeldi
þeirra eins og einmitt nú, og
jafnhliða starfi þessara ungu
manna gengur kennarastéttin í
h-ejld fram og heimtar að þjóðin
taki tillit til tillagna hennar um
þessi mál.
Þessu starfi e.r fylgt af mikiili
athygli af Alþýðuflokknum, enda
hefir hann alla tíð barist fyrlr
bættum uppeldisskilyrðum, og
það e,ru ekki mörg ár síðan aið;
Alþýðuflokksmenn stóðu á al-
þingi og börðust gegn tiilögum
íhaldsmanna um að minka bama-
fræðsluna. Við þær umræður
kom það skýrt í ljós, að auð-
valdið tejur alþýðuæskuna einsk-
is annars þurfa meÖ etn vinnu-
þre)*ið, svo að hún geti orðið
þræiar og ambáttir þess.
Hér í Reykjavík sjáum við á'
hvetjum degi hvemig búið er að
börnunum af ráðamönnum bæjar-
iras. Það vantar barnaheimili,
barnagarða, leikveilli o. s. frv.,
en við öllum kröfum um þetta
daufheyrist ihaldið.
Hið eina, sem gert hefir veriði,
hefir verið gert fyrir þrotlaust
starf einstakra áhugamanna, og
styrk til starfsemi Barnavinaffit-
lagsins Sumargjafar hefir orðið
að toga út úr bæjarstjórn með
töngum, og það e.r athyglisvert,
að ríkið, sem að réttu iagi ber
engin siðferðileg skylda til að
styrkja slíka starfsemi hér í
Reykjavík, leggur Barnavinafé-
laginu hærri upphæð en bæjar-
stjórnin. Þetta er að eins niunur
á mönnum og stefnum.
1 íhaldsrykinu í Reykjavík eru
börriin höfð út undan, og þó
byggist öll framtíðin á þeim.
Vegna skammsýni ráðamanna
bæjarins í uppeldismálum yngstu
kynslóðarinnar aukast afbrot
barna. íhaldið skilur það ekki, að
Reykjavík er orðin borg, og að
það verður að hætta að stjórna
henni eins og litlu bæjarfélagi.
Alls staðar liggja opnar leiðir
fyrir börnin út á glapstiguna, en
það er að eins ekkert gert af
bæjarfélaginu til að skapa börn-
unum heilbrigð viðfangsefni og
forða þeim frá glapstigum.
Alþýðublaðið hefir undanfarna
daga birt erindi það um afbrot
barna og unglinga, sem Sveinn
Sæmundsson lögregluþjónn flutti
'á hinu nýafstaðna uppeldismála-
þingi. Það mun næstu daga birta
fleiri erindi, sem flutt voru á
þinginu, en alt of fáir höfðu
tækifæri til að hlusta á. Á morg-
un byrjar að koma hér í blaðinu
érindi Sigurðar Magnússonar
kennara um barnavernd og
afbrot barna. Er sjálfsagt
fyrir almenning að lesa þessi
erindi, því að á börnunum veltur
framtíðin, og sú kynslóð, sem nú
ber hita og þunga dagsins, verð-
ur að bera ábyrgð á uppeldi
þeirra. Hún raéður því, hvort hér
á að vaxa upp spilt borgarkyn-
slóð eða djörf og göfug kynslóó.
Fisktnarkaðurinn í Grimsby
miðvikudaginn 30. júní: Bezti
sólkoli 46 sh. pr. box. rauðspetta
56 sh. pr. box, stór ýsa 24 sh. pr.
box, miðiungs ýsa 21 sh. pr. box,
frálagÖur þorskur 18 sh. pr. box,
stór þoriskur 8/6 sh. pr. box og
smáþorskur 8 sh. pr. box. (Tilk.
frá Fiskfmálanefnd. — FB.)
BindiDðisþiDB á Þino
VðllDB.
—. m r n
AÐ er ekki langt síðan síð-
ustu leyfar áfengisbannsins
voru afnumdar, en á þeini stutta
tíma hafa þó allar spár bann-
manna um þann ófarnað, seni af
því mundi leiða, orðið að veru-
leika, og nú ríkir hér það ástand
í áfesngismálunum, sem ósam-
boðið er siðmentaðri þjóð.
Ráðið til úrbóta er það sama
og áður, að kenna sem flestum
einstaklingum albindindi.
Fleiri og fleiri hinna mætustu
manna og kvenna koma nú auga
á þessa staðreynd og hefjast
handa um boðun bindindis. Ný
vakniing gengur yfir á þessu sviði
þjóðlífsins, eins og mörgum öðr-
um. Þessi vakning kemur meðal
annars fram í vexti Góðteniplara-
reglunnar og vaxandi áhuga inn-
an vébanda hennar. Gleðilegur
wottur um þennan vaxandi áhuga |
er það, að umdæmisstúkan nr. 1,
en starfssvið hennar er Sunn-
lendingafjórðungur, hefir boðað
til bindindisþings á Þingvöllum
45 ágúst. Til þessa þings verður
ðllum þeim félögum, sem starfa
að bindindi í umdæminu, boðið
að senda fulltrúa, og einnig stétt-
um, sem ætla má að hafi sér-
stakan áhuga fyrir þessum mál-
,um. Auk þess verða allir þeir,
sem áliuga hafa fyrir bindindis-
málinu, hvar á landinu sem þeir
Farþegar
með e.s. Brúarfoss til útlanda í
fyrradag: E. Arndal, Jóna Möl-
ier, Mr. Turtle, Mr. A. Cameron,
Miss Mellor, Mr. Woosnam, Mr.
Reynolds, Sig. Thorlacius skóla-
stjóri og frú, Mr. & Mrs. Ashby,
Miss J. Gee, Miss Reynolds, Jón
Gíslason, Friðþj. Jóhannesson,
Birgir Thorlacius, Tryggvi Svein-
björnsson, Helga Davíðsdóttir,
Jón Helgason, Gísli Jónsson,
Ingibjörg Friðriksdóttir, Salvör
Sigurðardótti'r, Miss Rooke, Sulla
Thorlacius, Sveinbjörn Finnsson,
Leifur Grímsson, Brandur Tóm-
asson, Halldór Pálsson, Þóranna
Thorlacius, Hjördís Sigurðardótt-
ir, Lóa Jónsdóttir, Kristin Jó-
hannesdóttir, Mr. Beales, Fred
Muller, Mr. George H. Daft, Mr.
Albert Scott, Dagbjört Jónsdótt-
ir, Árný Hulda Júlíusdóttir, Stef-
anía Stefánsdóttir, Magnús Brynj-
ólfsson, Sigurfinnur Ólafsson,
Loftur Erlendsson, Óiafur Þor-
steinsson, Ásgeir Jónsson, Max
Jeppesen, Axel Grímsson, Óskar
Pétursson, Guðmundur Pálsson,
Þorvaldur Jónsson, Guðjón Run-
ólfsson, Helgi Guðmundsson, Hr.
Abraham.
búa, boðnir og velkomnir.
Þess er vænzt, að bindindis,-
rnenn fjölmenni til þessa þings
og haidi blysum áhuga og rnann-
vits þar svo hátt á iofti, að þjóð-
in rati við skin þeirra ihn á
réttar leiðir í áfengismálunum.
Afbrot barna og unglinga:
Ur reynslu lðgregK
unnar fi Reykjavik.
Erindi flutt á uppeldismálaþinginu af
Sveini Sæmundssyni, lögregluþjóni.
(Nl.)
Á þessu hefir verið misbrestur
undanfarin ár, og eru hinar háu
afbrotatölur einstakria barna og
unglinga, sem tilfærðar eru í yf-
irlitinu hér að fraiman, glögt
dæmi um það. Að þessu liggja
ýmsar orsakir, sem ég kem nán-
ar að seinna, en vil aðeins í þessu
sambandi geta um nærtækt dæmi
þessu máli mínu til stuðnings frá
siðastliðnum vetri, þar sem upp-
lýstist að einn piltur 15 ára gam-
all hálfeyðilagði sinn flokk í at-
vinnubótavinnu unglinga, með
þvi að draga nokkuð af félögum
sínum út í þjófnaðarafbrot með
sér.
Með lögum um barnavernd frá
23. júní 1932 er ,svo ákveðið, að
barnaverndarnefnd skuli starfa í
öllum kaupstöðum landsins. Jafn-
íramt er tala nefndannanna í
Reykjavík ákveðin 2 hærri en
annars staðar, þannig að í
Reykjavík eiga sæti í barna-
verndarnéfnd 7, manns.
Störf nefndarinnar eru æði utn-
fangsmikil, og vil ég þar vísa .
til 6. gr. laganna, og hér aðeins ’
minnast mjög lauslega á sam-
starf lögreglunnar og nefndar-
innar.
Jafnskjótt og lögregian hefir
upplýst afbrot barna innan 16
ára aldUrS'i sendir hún barna-
verndaxne-fnd skýrslur um þaÖ.
Barnaverndarnefnd kynnir sér
svo allar aðstæður viðkomandi
bajrns' og sérstaklega andlegan
þroska þess og heimilisbrag all-
an, sem það á við að búa, og
hagar svo gerðurn sínum eftir
þeim niðurstöðum, sem þessi
rannsókn leiðir í ljós.
Þetta eitt út af fyrir sig er all-
mikið starf, og með því að bæta
,öðrum þeim störfum við, sem 6.
gr. gerir ráð fyrir, er fljótséð áð
hér í Reykjavík er um meira en
ígripa- eða aukastarf að ræða,
eins og lögin þó virðast gera ráð
ífyrir.
Lögreglain og barnaverndar-
nefnd hafá verið á einu. máli
um það, að það eina, sem.- t flest-
um tilfellum er hægt "að gera
gagnvart bömum þei)4l, sem sek
verða um þjófnaði e,ða clnnur af-
brot, er það, að koma þeim til
lengri dvalar á góð svfe'itaheim-
ili. Reynslan hefir sýnt, að ef
þetta er gert í tíma og dvöiin
ekki alt of stutt, er ekki. ástæða
til að óttast um framtíð þeirra
barna, frekar en barna 'alment.
En á þessu eru ýmsir an.nmark-
ar. Oft veitist örðugt að útvega
þau sveitaheimili, sem fullkom-
lega er hægt að treystá í þessu
efni, þegar mest á ríðurí.
Aðstandendur barnanna fá oft
ekki skilið, að þessara ráðístaf'
ana sé þörf, og eftir því sem
éinstakir barnaverndanuenn bafa.
sagt mér, hefir stundum strandað
á því, að ekki hefrr náðst sam-
komulag á milli fram*færslunefnd-
arinnar og . viðkomandi hús-
bænda, þegar foreljdrar barnaTina
hafa ekki reynst þess meignugir
að greiða sjálf þann kostnað,
sem um var að ræða.
Á þessu sviði er fuli þörf á
að auka vald og fjárráð barnla--
verndarnefndarinnar, og eins er1
það mjög aðkallandi, að barna-
verndarlögunum verði b'reytt í
það horf, að barnaverndarnefndim
ha.fi hliðsjón með þeim bömum,,
isejin þurfa þykir, til fullra 18 ára'
aldurs.
Eins og ég gat um áður, gild—
ir það oft. framtíð barns þess,v,.
sem komið er út á afbrotabraut-
ina, að það sé yfir lengri tíma
burtu úr þvi umhverfi, sem það
var í þegar brotin voru framin,
og öil sambönd þess slitin við
fyrri félaga. Nú hefir barnavernd-
arnefndin ekki lögum samkvæmt
vald til að ráðstafa börnum til
dvalar á sveitaheimili eða annað
lengur en til 16 ára aldurs.
Að vísu getur lögreglustjóri
lagt til við domsmálaráðuneytið,
að í einstökum tilfellum séu börn
úrskurðuð úr bænum fram yfir
16 ára aldur, en þessu ákvæði er
ekki beitt nema sjaldan.
Reynsla síðustu ára hefir því
of oft verið þessi:
Ýnisar hluta vegna hefir börn-
um fyrst verið komið í burtu úr
bænum, þegar þau hafa verið bú-
in að fremja svo og svo mörg
afbrot. Vegna ónógs eftirlits, ann-
ríkis og ósamkomulags um með-
lagsupphæð hefir dvalartíminn
oft orðið styttri en til var ætl-
ast. Þegar 16 ára aldrinum er
náð, er ekki lengur um neinar
hömlur að ræða. En hvað tekur
;þá við? í mörgum tilfellum halda
unglingarnir, sem svo er ástatt
fyrir og að framan er lýst, áfrarn
uppteknum hætti og eru svo áð-
J ur en varir farnir að taka út
fangelsisrefsingu með föngum
af ýmsu tagi, alt frá bruggurum
glæpamanna, á okkar mæli-
kvarða.
Undanfarið hefjr nokkuð veriö
rætt um það, að nauðsyn bæri
til að hið opinbera kæmi upp
fullkomnu hæli fyrir börn þaiu,
sem til afbrota kunna að leiðast
og önnur vandræðabörn, og hafa
flestir eða allir, sem um það
máil hafa talað eða skrifað, verið
á einu máli um nauðsyn þessa,
og jafnvel talið að með þvíværi
þessum málum borgið.
Nauðsyn þessa máis er sízt
að efa, þó ég telji það ekki eins
aðkallandi enn sem komið er og
sumir hafa gert. 'Þessi skoðun
mín byggist fyrst og fremst á
í>ví, að ég tel göð sveitaheimili
hafa flest það bezta að bjóða
börnum og unglinigum, sem þau
íundir þeim kringumstæðum
þarfnast, en vera aftur laus við
| þann ágalla, sem uppeldisheimili
! óhjákvæmilega fylgir, og á ég
þar við þá hættu, sem bömum,
I sökum mismunar á aldri, þroska,
eðiis- og erfðahneigða stafar af
j ■sa.mverunni hvert við annað. Á
. •erlendum barnaheimilum, sem ég
I Stillega þekki til, eru bömin á
j sama heimilinu sem næst á sama
j aklri og með sem líkustum
þroska, og er það sjálfsögð ráð-
stöfun til að koma í veg fyrir
áð þau eldri og óstýrilátari hafi
•áhrif á þau yngri og veiklund-
aðri. Þessari ráðstöfun verður
fekki komið á hér sökum þess,
áð við getum ekki búist við að
á nálægum tíma verði reist hér
( sunnanlands fleiri en 2, í hæsta
Jagi 3 slík heimili, þar sem þörf-
in er einnig aðkallandi fyrir önn-
ur hæli. Annað eða eitt af þrem-
ur yrði þá ætlað stúlkubörnum,
en hitt drengjum.
Ég tel því rétt að bamavernd-
arnefndin ieggi áherzlu á að
tryggja sér som víðast á land-
inu góð heimili, sem hægt sé að
koma börnum á til lengri dvalar,
og mér finst mjög eðlilegt og
viðeigandi, að starfsemi þessi
væri skipulögð þannig, að kenn-
arar og skólanefndir væru hver
á sínum stað umboðsmenn barna-
'Verndarnefndarinnar hér i Reykja-
vtk og viðar i stærstu kaupstöð-
unum, þar sem þörfin er mest
aðkallandi, bæði að útvega vand-
ræðabömum stað á góðum heim-
ilum og einnig að fylgjast með
líðan þeirra og framförum.
Af reynslu þeirri, sem ég hefi
feingið í sambandi við starf mitt
við lögregluna, og ég hefi nokk-
uð skýrt frá hér að framan, vil
ég leyfa mér að draga eftirfar-
andi ályktanir:
1. Nauðsynlegt er að barna-
kennarar geri nemendum sinum
eins fljótt og því verður við kom-
ið kunnar þær reglur, sem giida
í bænum og helzt taka til barna,
,og haldi þeTrri kenslu áfram eft-
'ir þvj sem þroski barnanna vex.
2. Nauðsynlegt er að kennarar
og aðrir æskulýðsleiðtogar beiti
sér fyrir tóbaks- og vínbindindi í
skólum iandsins.
Frh. á 4. síðu.