Helgarpósturinn - 24.04.1980, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 25. apríl 1980 hplrj^rpfí^fl irínn
_____helgar
pósturinn._
utgefandi: Blaðaútgáfan Vitaðsgjafi
sem er dótturfyrirtæki Alþýðublaðs-
ins, en með sjálfstæða stjórn.
Framkvæmdastjóri: Jóhannes Guð-
mundsson.
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Oskar Haf-
steinsson.
Blaðamenn: Guðjón Arngrímsson,
Guðlaugur Bergmundsson, Guðmund-
ur Árni Stefánsson og Þorgrímur
Gestsson.
Ljósmyndir: Friðþjófur Helgason.
Auglýsinga- og sölustjóri: Höskuldur
Dungal.
Auglýsingar: Elín Harðardóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir
Dreifingastjóri: Sigurður Steinarsson
Ritstjórn og auglýsingar eru að Síðu-
múla 11, Reykjavík. Simi 81866. Af-
greiðsla að Hverfisgötu 8-10. Simar:
81866, 81741, 14900 og 14906.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Askrift (með Alþýðublaðinu) er kr.
4.500.- á mánuði. Verð í lausasölu er
kr. 300.- eintakið.
„Okkur er öllum ljóst sem vinn-
um viö þetta, að þaö betrast eng-
inn maöur á þvi raunverulega aö
vera I fangelsi, þaö er alveg úti-
lokaö. Kerfiö er ekki lagað til þess
aö betrumbæta nokkurn mann.
Hitt er annaö mái, aö viö reynum
aö fara inn á þá braut aö skemma
þá sem minnst meöan þeir eru
hér.”
Þannig fórust einum helsta
fangelsisstjóra landsins, Helga
Gunnarssyni á Litla Hrauni, orö i
samtali viö Helgarpóstinn sl.
sumar og I svipaöa átt gengu um-
mæli ýmissa annarra aöila sem
leitaö var til og þekktu áhrif
fangelsisrefsingarbetur en flestir
aörir. Aliir voru sammála um aö
fangelsun bætti ekki mennina,
sem lenda bak við lás og slá, en
þaö er þó tilgangurinn eöa amk.
ein réttlæting fangelsisrefsingar.
Flestir voru sammála um aö
miklu meiri likur væru á aö
fangelsunin geröi aöeins illt
verra.
Sú grein sem birtist i Helgar-
póstinum i dag um hlutskipti
BETRUN?
fanga er hin þriöja I rööinni frá
þvlaöblaðiöhóf göngusina. Áöur
er vitnaö til greinar um gildi
fangelsunar og I haust geröi
Helgarpósturinn athugun á lyfja-
notkun I íslenskum fangelsum,
sem ljóst viröist aö er óhófleg. Sú
niöurstaöa er staðfest frekar I
viötali viö ungan óiánsmann i
biaöinu i dag.
Aö þessu sinni er tilefniö frá-
sagnir aö undanförnu um tals-
veröa ókyrrö meöal fanga á Litla
Hrauni. Undirrót hennar er sá
háttur fangelsisyfirvalda aö beita
einangrunarvist vegna agabrota
sem leitt hefur til þess aö upp úr
sauö meöal fanganna og til upp-
þots kom. Enginn vafi er á þvi aö
fangelsisyfirvöld hafa heimild til
aö beita refsingum á borö viö
einangrun, en af lýsingum á þeim
aö dæma viröast þarna vera á
ferö miöaldaaöferðir og
óhjákvæmilegt aö spyrja hvort
ekki séu til skynsamlegri og
mannúölegri leiöir til aö tjónka
viö fanga en setja þá i „sellu”.
A sama hátt vakna spurningar
um hvort enginn aöiii hafi raun-
verulega eftirlit meö þvl aö fang-
ar séu ekki beittir haröræöi I
fangelsum, — aö almenn mann-
réttindi þeirra sem fanga séu þó
virt og þurfi ekki aö sæta geö-
þóttaákvörðunum innan
fangelsismúranna. Eftir lýsingum
sem berast út úr fangelsunum
gæti þar veriö pottur brotinn og
einhver ástæöa hlýtur aö vera
fyrir því aö fangar eru nú aö hefja
réttindabara'ttu i vaxandi mæli.
Regin hneyksli islenskra
fangelsismála er þó sú staöreynd
aö á „betrunarheimili” eins og
Litla Hrauni eru fangar.sem eiga
viö geöræn vandamái aö strlöa
haföir innan um heilbrigöa, og ó-
harönaðir unglingar sem þvælst
hafa út i afbrot innan um forherta
sakamenn. Astæöan er auövitað
sú, eins og landlæknir bendir á i
viötaii, aörlkisvald sem reynir aö
skera flest við nögl, kastar varla
krónunum I utangarösmennina —
fangar hafa engan þrýstihóp á
bak viö sig. Þess vegna rikir
ófremdarástand I fangelsismál-
um hér á landi, sem varla er
sæmandi fyrir þjóöfélag sem þyk-
ist vilja velferö allra þegna sem
mesta — hárra og lágra. Aö
skemma fólk „sem minnst” er
varla háleitt markmið.
-AÞ/BVS
LENGIGETUR
VONT VERSNAÐ
Jæja — nú er voriö komiö,
fuglarnir syngja, sólin skfn, snjóa
leysir og hér fyrir austan verður
aftur fært á milli byggöalaga —
þaöer að segja þaö er aftur hægt
aö komast á milli byggöalaga.
Sumsstaöar er aö vísu haröbann-
aö aö vera að flækjast eftir
vegunum vegna aurbleytu. Vöru-
flutningabílar mega ekki keyra á
milli landshluta vegna þessarar
sömu aurbleytu ;þeir gætu festst
endanlega i drullunni — eöa keyrt
vegina sundur og Vegagerðin vill
hvorugt.
Hins vegar er Austfirðingum á
smærri bilum frjálst og leyfilegt
aö skrölta, hristast og skalla bil-
þakiö í bílunum sinum á tilþrifa-
mikinn háttámeöan þeir freista
þess aö aka holótta fjallvegina
héöan af Héraöinu niöur d firöi.
Menn taka þessu af miklu
jafnaöargeöi hér fyrir austan en
ég, sem er aðflutt, get enn þá æst
mig alveg takmarkalaust yfir
samgöngumálunum hér.
Um páskana fengum við til
dæmis góöa gesti úr Reykjavik og
ætluöum þeim til heiöurs aö
keyra uppi Hrafnkelsdal og sýna
þeim þar ýmislegt skemmtilegt.
Gott ogvel. Viðtókumbilaleigubil
hér á Egilsstööum, jeppa, og
þeystumst kampakát af staö uppá
Jökuldal.
Nú ætla ég ekki aö tiunda feröa-
lag þetta aö ööru leyti en þvi aö
þegar komiö var uppá efri dal
blasti viö okkur vegarspotti sem
sjón var aö sjá. Þar var vegurinn
undir snjó og myndarlegur,
breiöur leysingalækur streymdi
þvert yfir hann. Þessi lækur haföi
étiö vel og rækilega bæöi úr vegi
og skafli þar sem hann rann fram
af vegarbrún hinu megin þann-
ig að vegurinn var tæplega bils-
breidd og visast aö svell væri á
honum og við á sumardekkjum.
Fyrir neöan var svo brött brekka
sem endaði i grárri og ófrýnilegri
jökulsánni. Ekki veit ég hvort ég
get lýst þessu nógu vel en viö
þetta útsýni upphófust nokkrar
rökræður i jeppanum. Þær stóöu
núekki lengi. Við kvenmennirnir
haröneituöum nefnilega aö fara
yfir þennan vegarkafla. Viö
leiddum viturleg rök aö máli okk-
ar aö okkar mati og bentum á aö
við værum aö keyra þetta aö
gamni okkar og þaö væri öldungis
fáránlegt aö vera aö spóla eftir
svona Hfshættulegum vegum aö
nauösynjalausu. Viðvildum snúa
viö. Karlmennirnir voru á ann-
arri skoöun — en viö höföum okk-
ar fram.
Ég ætla ekki aö segja' ykkur
hvaö bændum á Jökuldal fannst
þetta feröalag okkar hlægilegt og
viö miklar heybrækur. Færöin
þótti nefnilega góð á dalnum og
okkur var tjáö aö eini verulega
vondi vegarspottinn væri mun of-
ar en viö komumst nokkurn tlma
— viö áttum með öörum oröum
eftir aö sjá vondu færöina.
Fólkiö þarna uppfrá er vant því
aö feröast eftir þessum vegi á
vetuma á meðan hann er beinlin-
is lífshættulegur, svellbólstrar
yfir hann — og áfram niöur i
þessa ljótustu á landsins. Fólkiö
er ekkert hresst yfir þvi aö þurfa
aö fara eftir veginum svona en
þaö verðuraö láta sig hafa þaö —
þaö á ekki annarra kosta völ. Mér
finnst þetta ástand satt að segja
algjört hneyksli og svona er
ástandiöekki bara uppi á Jökudal
heldur viöa annars staöar hér
fyrir austan. Og þaö þarf i sjálfu
sér ekkert óskaplega mikla fjár-
muni til aö laga vegina þar sem
þeir eru verstir. Af hverju er þaö
ekki gert?
Og á meöan ástandiö er svona
— viöa — þá veit maöur ekki
hvort maöur á aö hlæja eða gráta
þegar maöur sér Borgarfjaröar-
brúna rlsa viröulega úr sæ. Eöa
þegar formaöur FÍB hvessir á
mann augun útúr sjónvarpinu og
krefst bundins slitlags á hring-
veginn! Ef fólk á landsbyggöinni
gæti flogiö yfir vegina sína meö
þvi aö blaka höndunum — eöa
eitthvað svoleiöis —■ þá væri þetta
tvennt hin ákjósanlegustu for-
gangsverkefni. En á meöan svo
er ekki væri nær aö snúa sér aö
þeim þáttum samgöngukerfisins
sem veröur aö bæta úr — sem
fyrst.
HÁKARL
DRGUNNAR
FERSER HÆGT
Rikisstjórn Gunnars Thorodd-
sen er nú óöum aö festast I sessi,
ráöherrarnir, sem áður voru
svamir andstæöingar, aö læra
hver á annan, — vinnubrögö og
hugsanagang. Þó er nú varla
meira en svo aö þeir sem ekki
hafa gegnt ráöherrastörfum áö-
ur, séu komnir inn I gang mála I
„kerfinu”. Aö visu hafa þeir allir
mikla reynslu að baki sem þing-
menn. Ingvar menntamálaráö-
herra og Friöjón dómsmálaráö-
herra og Pálmi landbúnaðarráö-
herra hefur bæöi veriö bóndi alla
sina tiö, og einn helsti talsmaöur
sjálfstæöismanna i landbúnaðar-
málum.
Fjárlögin
1 raun voru þaö ekki fjárlög
rikisstjórnar Gunnars Thorodd-
sen sem voru samþykkt nú ekki
fyrir löngu, heldur samsuða Ur
fjárlögum þeim sem Tómas
Arnason lagði fram i upphafi
þings I haust, og sem hann haföi
unniö aö ásamt embættismönnum
i fjármálaráðuneytinu frá þvi I
fyrravor, og hinsvegar voru svo
þau fjárlög sem Sighvatur Björg-
vinsson náöi aö leggja fram á
sinum stutta ferli sem fjármála-
ráðherra. 1 raun er þaö lika orö-
iö svo, aö mikill meirihluta út-
gjalda á fjárlögum er bundinn
með lögum, svo þaö skiptir
kannski ekki svo miklu hver situr
I embætti ráöherra hverju sinni.
Ef einhver veruleg stefnubreyt-
ingættiaöveröa I rikisfjármálum
hér á landi, væri nauösynlegt aö
afnema þessa sjálfvirkni I fjár-
lagagerö, en taka þess i staö upp
algjörlega ný vinnubrögö og kem-
ur þar til dæmis til greina aö nota
hina svokölluðu „núllgrunns
áætlun”, en húnbyggist á þvl, aö I
staðþess aö hugsa sem svo: „Já
það er best að hafa þaö bara eins
og í fyrra, hækka þennan lið bara
um veröbólguna” þá yröi hver
fjárveiting tekin fyrir liö fyrir liö,
könnuö hagkvæmni hennar og
hvaöa rök liggja aö baki henni.
Hætt er viö aö sllkt tæki langan
tlma og fjárveitinganefnd gæti
ekki komiö sér saman um hvernig
meta ætti hlutina, þvl I stjórnmál-
um eiga auó'vitaö ekki aö ráöa
beinhörö peningasjónarmiö, eins
og i' fyrirtækjum, heldur eru
stjórnmálamenn til þess kosnir
aö taka miö af þörfum þegnanna
og jafna aöstööu þeirra eftir þvi
sem kostur er.
Fjárlögin voru sem kunnugt er
samþykkt I flýti fyrir páska og
„kerfiö” er svona rétt fariö að
vinna eftir þeim. Þaö veröur þvl
litil reynsla sem fæst af þessum
fjárlögum Ragnars Arnalds, áöur
en hann og samstarfsmenn hans I
fjárlaga og hagsýslustofnun
þurfa aö fara aö taka saman
grófan ramma aö fjárlögum
næsta árs sem lögö vei ða fram á
Alþingi um miðjan október, ef
ekkert óvænt hefur gerst I stjórn-
málum.
Skattpiningin
Þaö er kaldhæöni örlaganna aö
þaö skuli vera ríkisstjórn Gunn-
ars Thoroddsens varaformanns
Sjálfstæöisflokksins sem stendur
fyrir hinni miklu skattpiningar-
stefnu, sem þessi rlkisstjórn hef-
ur slegiö öll met i^ miöaö viö
starfstíma. Nú er svo komiö aö
ibdar I þeim sveitarfélögum, þar
sem full útsvarsálagning veröur
notuö veröa aö greiöa hvorki
meira né minna en 65 prósent af
hæstu tekjum I skatta og útsvar.
Skattstiginn hefur að vlsu ekki
veriö endanlega samþykktur á
Alþingi, en þaö er ljóst aö menn
viröast ekki þurfa aö vera neínir
hátekjumenn til þess aö komast I
65 prósent skalann. Manni finnst
nú að þaö heföi veriö i anda
Alþýöubandalagsins loksins þeg-
ar þaö fékk i sinn hlut fjármála-
ráöherrann, aö þaö heföi bætt
einu skattþrepi viö sem tæki til
dæmis 75 prósent af raunveruleg-
um hátekjumönnum, flugstjór-
um, tannlæknum, læknum, skip-
stjórum á aflasælum fiskiskipum
og fleirum slikum. Nei I staö þess
er meöaltekjufólkiö skattplnt og
svo er mörgum vikum eytt I þaö
aö kanna aftur og fram, hvort
nokkrir einstaklingar á landinu fá
30 þúsund krónum meira eöa
minna i skatta — fáránlegt!
Hinsvegarer þaö svo alveg ein-
kennandi fyrir alla skattaumræöu
hér á landi, aö menn eru alltaf aö
skammast út i tekjuskattinn, en
hinsvegar viröist alveg sama
hvaö óbeinu skattarnir, eins og
söluskattur, eru hækkaðir mikiö.
Þaö er aö visu kosturinn viö þá,
aö þá ræöur hver og einn meira
t
hvernig hann ver fjármunum sin-
um, til dæmis hvort hann vill
borga sinn hlut i söluskattshltina
meö þvl aö kaupa sér bll eöa sum-
arbústaö, svo nefndir séu valkost-
ir þeirra sem hafa einhver aura-
ráö.
Fá stórmál
Þaö veröur ekki sagt um þessa
rlkisstjórn, aö hún skilji eftir sig
mörg og merkileg stórmál, þegar
þingiö veröur sent heim nú fyrri-
hluta mai mánaðar. Aö vlsu er
eftir aö afgreiöa vegaáætlun, en
útlitið er nú ekki bjart varöandi
stórstlgar vegaframkvæmdir
eins og Ragnar Arnalds var þó
búinn aö leggja grunninn aö I
vinstri stjórninni. Þá hefur verið
talaö um aö húsnæöismálafrum-
varpiö veröi afgreitt. Þetta frum-
varp er hugarfóstur Magnúsar H.
Magnússonar úrEyjum, sem frá
upphafi ráöherratlma slns barö-
ist mjög fyrir framgangi þess.
Allt bendir til þess aö nægur þirg -
meirihluti sé fyrir frumvarpinu,
jafiivel þótt einhverjir stuönings-
menn stjórnarinnar teldu sig ekki
geta stutt þaö, en einhverjar-
breytingar viröist manni nú aö
þurfi aö gera á þvi, svo Gunnar
Thoroddsen geti meö góðri sam-
visku greitt þvl atkvæöi, þvl hann
og Magnús sem báöir eru fyrr-
verandi húsnæöismálaráöherrar,
hafa ekki alltaf veriö á sömu
skoöun I þeim efnum. En Gunnar
fer sér hægt I stjórnarsamstarf-
inuogeinbeitir sér aö þvl aö halda
góöu samkomulagi innan stjórn-
arinnar svona fyrstu mánuöina,
áöur en -átökin byrja um hina
raunverulegu stjórnarstefnu i
haust.
Hákarl