Helgarpósturinn - 24.04.1980, Side 18

18
3000 ára gömul egypsk harpa Mússorgskl meft sitt fræga
brennivinsnef.
Jarösafi og
dauðahreinsun
Osian Ellis frá Wales var
nýstárleg uppákoma i flokki
tónlistargesta. Oftast fáum vift
pianista, fiftlara efta söngvara,
gn nú kom hörpuleikari frá
Sinfóniuhljómsveit Lundúna og
alþýftusöngvari I senn.
Og þetta er býsna góöur
hörpuleikari, enda hefur ekki
minni maftur en Benjamin
Britten séft ástæöu til aö semja
sérstakt hörpuverk handa
tionum. (Britten er einn af fáum
nútimatónskáldum, sem enn
virftast geta skrifaft i C-dúr,
sagöi Osian i Austurbæjarbiói).
Þetta sýndi hann strax i konsert
Handels á sinfónlutónleikunum
17 aprfl. Þessir konsertar
Háhdels frá 1735-36 eru annars
þekktari sem orgelkonsertar, af
þvi þeir voru fyrst gefnir út á
þrykk sem slikir. Einfaldlega af
þvi þaft var auftveldara aft selja
konserta fyrir orgel en hörpu.
Svo kvaö Osian.
Harpan er annars firna-
gamait hijóftfæri, sem hefur
tekift miklum breytingum,
einkum snemma á 18. og 19. öld,
þegar fótafjalirnar bættust vift
til ýmiskonar temprunar. Og
tiarpan i núverandi mynd er i
megindráttum frá þvi um 1820,
verk Sebastiens nokkurs Érard,
jarösafanum. Auk þess er Osian
Ellis tæpast nógu mikill
söngvari til aft þola þvilika
umgjörö.
Myndasýning.
Svipaft má raunar segja um
Myndir á sýningu eftir
Mússorgski (1839-1881). Ekki
vantar, aft hljómsveitarút-
setning Ravels frá 1923 sé nógu
glæsileg hvert sem litift er enda
efnivifturinn frábær. Margir
aörir hafa réyndar tekift sér
fyrirhendur.aftfæraþetta verk i
hljómsveitarbúning. Samt
finnst mér alltaf meira til um
pianóverkiö einsog þaö kom af
skepnunni, frumgerft
Mússorgskis sjálfs. Er mér æ i
minni, þegar ég heyrfti þaft i
fyrsta skipti: leikift af Jóni
Nordal á sal Lærftaskólans fyrir
hartnær 30 árum.
Mússorgski var fullur af
frumkrafti og dirfsku, meftan
honum entist þrek og heilsa, en
þótti skorta tæknikunnáttu og
haffti raunar hálfgerfta skömm
á allri þeirri daufthreinsun,
■einsog sést i bréfi frá honum:
Verndift mig fyrir sinfóniker-
um! En hann virtist eiga afar
sem var frægur þýskættaftur
tiljóöfærasmiftur i Paris.
Kannski er unnt aftfara eitthvaft
nærri um útlit hörpu Davifts
konungs, en mikift hefur mig
alltaf langaft til aft vita.,
hvernig harpa Heimis Í
Hlymdölum var I laginu, fyrst
hann gat falift i henni stúlku-
barnift Aslaugu Sigurftardóttur
Fáfnisbana. En af þessum
tilvisunum má skjótt skilja, aft
harpan er ekki endilega hljóft-
færi fyrir konur, þótt okkur
finnist þaft mjög vift hæfi nú á
dögum, aft þær sitji vift hana
einsog fagrar nornir aft gripa i
örlagaþræfti.
Leikni sina og túlkunarmáta
birti Osian Ellis enn betur hjá
Tónlistarfélaginu á laugar-
daginn, þar sem auk Handels
komu vift sögu Gabriel Fauré og
Benjamin Britten, en einnig
minna þekktir menn: Þýskar-
inn Albert Zabel og sá ungi
William Mathias frá Wales.
Fylgdu þessum flutningi einatt
skondnar skýringar i stil hinna
heimsfrægu keltnesku sagna-
manna. Þar fór hann einnegin
lipurlega meft dróttsöngva frá
heimaslóftum sinum og
breytileg þjóftlög, sem einsog
allir eiga aft vita eru aldrei eins
og aldrei rétt efta röng fremur
en eiginlegar þjóftsögur.
Ekki var ég alveg eins
ánægöur meft þjóftlagaflutn-
inginn á sinfóniutóiileikunum.
Þjóftlögin frá Wales hafa I sér
sama bjórkennda safa og önnur
keltnesk, Irsk og skqsk. Og þau
njóta sin best meft einföldum
undirleik. Hér er vitaskuld um
mörg smekksatrifti aft ræfta, en
ég kann ekki viö aft setja þau
upp á einhverskonar
akademiskan stall meft heilli
strengjasveit auk hörpunnar.
Þaö tapast eitthvaft af
erfitt meft aft ljúka vift nokkurn
hlut efta finna sinum snilldar-
legu hugmyndum endanlegt
form. Sumir samtiftarmenn
hans.einkum Rimski-Korsakoff
og yngri tónsmiftir voru þvi
óftfúsir aft vinna úr þessu hrá-
efni, fullgera verk hans efta
„fága” þau. Hann var hins-
vegar á undan samti'öinni, og
þvi finnst mörgum okkar hinn
upphaflegi búningur einatt
skemmtilegri en umbæturnar.
Þetta er miklu skemmtiiegra
og meir lifandi en venjuleg
myndasýning. Dvergurinn
höktir um meft skrykkjum og
uxakerran nálgast silalega, fer
framhjá okkur meft argandi
hávafta, f jarlægist og hljóftift frá
risastórum hjólunum deyr
smámsaman út. Kjúklingarnir
dansa inni 1 eggjunum, en
reyndar varö hinn snotri granni
stjórnandi likastur ófiftrúftum
unga á pallinum, þegar þaft fór
fram.
Þessi ungi James Blair gérfti
þaft heldur gott á þessum
tónleikum og haffti greinilega
hug á aft fá fram allt aft þvi
ruddalegan leik á köflum, svo
sem i grafhvelfingum Parisar.
Sama viftleitni fannst lika i
Rómeó og Júllu forleik
Tsjækofskis, einkum i bardaga-
atriftinu, og var vissulega
gaman aft þeim guöspjöllum.
Þess má geta, aö Osian Ellis
sýndi þarna, aft hann er maöur
ólatur. 1 Myndum á sýningu eiga
helst aft vera tvær hörpur, en
hljómsveitin hefur vist ekki ráft
á nema einni. Þaft vakti athygli,
aft harpa Osians var ekki
borin alla leift út af sviöinu eftir
einleikinn. Og þegar nokkuft var
liftift á myndasýninguna,
laumaftist minn maftur inn og
greipi sina strengi vift hliftina á
Móniku Abendroth.
Föstudagur 25. apríl 1980 —helgarpásturinnL
NEW YORK. NEW YORK
Asamt London er New York
helzti umbrotastaftur I sköpun
rokktónlistar I dag. Pönkift I
London hefur vissulega leitt af
sér mikla og oft góöa tónlist,
sem unglingar hafa þó fyrst og
fremst borift uppi, þannig aft I
heildarmyndinni virkar pönkift
sem einangraft fyrirbæri. Hlift-
stæö endursköpun hefur átt sér
staö i New York og hefur þaftan
komift rokktónlist, sem er kraft-
mikil og hefur i raun samtiman-
um eitthvaö aft segja. Rokktón-
listinni þar sem eru samhang-
andi margs konar menningar-
fyrirbæri, sem spanna aftrar
greinar nýlista og þannig er
samtímalistsköpun I New York
vifttækari og heilsteyptari, en
t.d. I London. Þessir samfelldu
straumar og vixlverkun list-
greina á milli hafa skapaö
áhrifarika og einstæfta New
York menningu. Vafalaust er
stór þáttur i þróuninni undan-
farin ár, sú staftreynd aft
borgaryfirvöld hafa gert stór-
kostlegt átak til aft gera borgina
á ný aftlaöandi. Er þaft þvi af
sem áftur var, er borgin ramb-
aöi á barmi gjaldþrots árift 1975.
Þaö ár má lita á sem eins konar
upphafsár þeirrar kynslóftar
tónlistarmanna, sem standa aft
rokkmenningu New York i dag.
Greenwich Village
1 upphafi sjöunda áratugsins
var mjög blómlegt listalif I New
York sem var þó aft mestu
bundift listahverfinu Greenwich
Village. 1 smáklúbbum og kaffi-
húsum hverfisins skaut þjóft-
lagatónlistin á ný rótum og var
mörkuö þar á árunum
1960—1963 áhrifamikil stefna I
bandariskri tónlist. A þeim tima
náftu aft skapa'Sér nafn, fyrst I
hverfinu og siöar um allan
heim, tónlistarmenn sem Fred
Niel, Tom Paxton, Joan Baez og
Bob Dylan. Innreift rokktón-
listarinnar meft tilkomu hljóm-
sveita, sem Bitlunum, hjaftnafti
þessi þjóftlagavakning nokkuft
skyndilega. A grunni þjóftlaga-
tónlistarinnar spruttu upp nýjar
rokkhljómsveitir, sem léku I
þeim sömu klúbbum og þjóft-
lagatónlistin haffti blómstraft i.
Þessar hljómsveitir New York-
borgar náftu aldrei aft skapa
viftlika menningu og þá er
spratt upp á sama tima I Cali-
forniu af rótum þjóftlagahefftar-
innar þar. Enda lágu straumar
tónlistarfólks frá borginni til
Californiu. Ýmsar eftirminni-
legar hljómsveitir komu frá
N.Y. á þessum tima, eins og
Lovin’ Spoonful og Youngbloods
og fundu þessar hljómsveitir
ekki grundvöll sinna vinsælda I
N.Y. heldur likt og flestar aftrar
bandariskar hljómsveitir i Cali-
forniu. Þeir tónlistarmenn þjóö-
la^atónlistarinnar, sem áfram
heldu velli, höföu tengt tónlist
sina rokkinu, meö Bob Dylan
sem ljósasta dæmift.
Velvet Underground —
Lou Reed
An efa er ein athyglisveröasta
hljómsveit N.Y.-borgar á sjö-
unda áratugnum, hljómveitin
VelvetUnderground. Ólikt þeim
hljómsveitum, sem yfirgáfu
N.Y. i kjölfar hippamenningar-
innar, var borgin ávallt miftstöft
Velvet Underground. Enda var
tónlist þeirra af ólikum toga
spunnin og staftbundin vift ein-
angrafta menningu stórborgar-
innar N.Y. Þótt Velvet Under-
ground hafi orftiö eftirminnileg-
ust allra hljómsveita N.Y. þess
tima, þá störfuftu á grunni svip-
aftra heffta margar aftrar ail
Tóm Verlain
MMÍ- P
Popp
eftir Asmund Jónsson og Guðna Rúnar Agnarsson
-
Lífiö er ein bið
Leikfélag Akureyrar:
Beðift eftir Godot.
Höfundur: Samúel Beckett, þýft-
ing: Indrifti G. Þorsteinsson.
Leikmynd og búningar: Magnús
Tómasson
Lýsing: Ingvar B. Björnsson
Leikstjóri: Oddur Björnsson
Þatttakendur: Arni Tryggvason
(Estragon), Bjarni Steingríms-
son (Vladimir) Viftar Eggertsson
XLucky), Theodór Júliusson
(Pozzo), Laurent Jónsson
(Drengur)
Leikári Leikfélags Akureyrar
lýkur aft þessu sinni með sýning-
um á einu af höfuðverkum leik-
bókmennta þessarar aldar
„Beðift eftir Godot”, eftir Samuel
Beckett^ irskan leikritahöfund
sem lengst af hefur búið og starf-
að i Paris og skrifar á frönsku.
„Beftið eftir Godot” var frumsýnt
i Paris árið 1953 og vakti strax
mikla athygli. Hefur það siftan
verið fastur liftur á verkefna-
skrá allra þeirra leikhúsa sem
undir þvi nafni vilja risa hvar
sem er i veröldinni.
Höfuðviðfangsefni þessa verks er
biðin. Tveir umrenningar eru
stöðugt að bifta eftir einhverjum
dulárfullum bjargvætti sem nefn-
ist Godot. Godot er eina von
þeirra um frelsun frá hinu ömur-
lega lifi þeirra. Hinu ömurlega lifi
alls mannkynsins sem sifellt er aft
biða eftir sinum Godot, og reynir
að stytta sér biðina með allskyns
uppátækjum, misjafnlega fárán-
legum. Umrenningarnir verða
tákn þessa mannkyns, rótleysi
þeirra verður tákn rótleysis kyn-
slóðar eftirstríðsáranna. En böl-
sýni er þrátt fyrir allt ekki rikj-
andi þáttur ' í þessu verki. Þrátt
fyrir umkomuleysi sitt er þessum
tveim flækingum ekki fyrir mun-
að að lifa i voninni sem drengur-
inn, boðberi Godots, verður tákn
fyrir. Framtiðin er jú barnsins og
hver er kominn til með að segja
að hún verði ekki betri en nútiðin.
Þáttur arðræningjans harð-
skeytta Pozzos og Luckys burðar-
Arni Tryggvason f hlutverki
Estragons
manns hans er einkar umhugsun-
ar verður einmitt nú i dögun
tölvualdar. Margir bera þann ugg
i brjósti að mannkynið i ákafa
sinum að gera véltæknina sér
undirgefna, missi tök á þess-
arri tækni, og breytist, likt og
Pozzo, i aumkunarverða blind-
ingja. En blindaðist Pozzo i raun
og veru? Höfundur lætur áhorf-
andanum eftir svarið við þeirri
spurningu.
„Beðið eftir Godot” hefur oft
verið flokkað sem svokallað ,,ab-
súrd” leikrit og vissulega er það
rétt, að minnsta kosti upp að
vissu marki, en spyrja má hvort
lifið sjálft sé ekki að vissu leyti
absúrd lika. En „Beðið eftir
Godot”, er engu siður raunsæis-
Sveinn Björnsson fær
ferðastyrk úr minningar-
sjóði Barböru Árnason
Sveinn Björnsson listmálari i
Hafnarfirfti hlaut 500 þúsund
króna ferftastyrk úr minningar-
sjófii Barböru Arnason lista-
manns, þegar dregift var úr um-
sækjendum um siftustu helgi.
Sjóðurinn var stofnaftur fyrir
andvirfti af yHrlitssýningu yfir
verk Barböru, sem var haldin aft
Kjarvalsstöftum árift 1976, en hún
lést árift áftur. Styrkurinn er ætl-
aöur félögum i Félagi Islenskra
myndlistarmanna.
— Þetta er Lfyrsta sinn sem ég
fæ styrk af nokkru tagi til aft
sinna myndlistinni, og ég er aft
sjálfsögftu himinlifandi. Ætli ég
noti ekki þessa peninga til að
koma upp stórri sýningu á K^ar-
valsstööum, sem verftur i águst.
Auk þess haffti lslendingafélagift I
Noregi beöift mig aft halda sýn-
ingu i Osló I haust. Þetta kemur
sér þvi mjög vel, þvi þaft er mjög
dýrt aö mála svona stórar myndir
eins og ég geri, sagfti Sveinn vift
Helgarpóstinn en hann starfar
sem rannsóknarlögreglumaftur i
Hafnarfirfti.
Þau hjónin, Barbara og
Magnús A. Arnason, höfðu veittt
félögum FIM, árlega ferftastyrki
árum saman áftur en minningar-
sjófturinn var stofnaftur.
— Barbara hlaut arf fyrir
mörgum árum, og þaft geröi okk-
ur kleift aft ferftast dálitiö um
heiminn. Siftan var þaft eiginlega
tilaö sefa samviskuna, aft vift fór-
um aft veita Islenskum mynd-
listamönnum ferftastyrki, sagöi
Magnús vift Helgarpóstinn eftir
aft Valdís Vifilsdóttir, sonardóttir
hans, haföi dregiö nafn Sveins
Björnssonar upp úr mexikanskri
körfu i vinnustofu afa sins i Kópa-
vogi. -ÞG.