Alþýðublaðið - 22.03.1927, Blaðsíða 2

2
ALfcÝÐUBLAÐIÐ
] ALÞÝÐUBLABIÐ
J kemur út á hverjum virkum degi.
J Afgreiðsla i Alpýðuhusinu við
J Hveríisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
J til kl. 7 síðd.
| Skrifstofa á sama stað opin kl.
j 9V2—10V2 árd. og kl. 8-9 siðd.
j Simar: 988 (aígreiðslan) og 1294
J (skrifstofan).
5 Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
j mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15,
J hver mm. eindálka.
j Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
j (i sama húsi, sömu símar).
Sextén
Sextíu aurar um klukkustund
er kaupið, sem útgerðarmenn ætla
að skamta verkakonum í var og
sumar.
Það er réttur helmingur þess
kaups, 'teem verkamönnum er
trygt með samningi hér í Reykja-
vík.
Það er fimm aurum lægra um
tímann en par, sem kaup verka-
kvenna er lægst annars staðar á
landinu.
é Þaci er tíu aurum lægra en út-
gerðarmenn í Hafnarfirði hafa
með samningi skuldbundið sig til
að greiða verkakonum þar.
Það er tuttugu aurum lægra um
tímann en kaup verkakvenna hér
Var í fyrra, og þrjátíu aurum
lægra en það var 1925.
Það er kr. 3,00 — prem krón-
um — lægra á dag en það var
fyrir hálfu öðru ári.
Þriggja króna lækkun á dag
nemur kr. 78,00 — sjötíu og átta
króna — lœkkun á mánudi bara á
dagkaupinu einu saman.
Sé gert. ráió fgrir fimm máinada
samfeldri vinnu, nemur lœkkun
dagkaupsins kr. 390,00 — prjú
hundrud og níutíu krónum •—
fyrir hverja verkakonu.
Fyrr má nú rota en dauðrota.
Meðrá tielM.
Hvíldartími togaraháseta.
Lenging hvíldartima þeirra í 8
stundir á sólarhring kom í gær ti!
1. umr. Framsöguræða Héðins
Valdimarssonar verður birt hér í
blaðinu- Bráðlega sagði sanngirn-
in til sín. Jón Ólafsson útgerðar-
stjóri, sem kunnur er af virðingu
þeirri, er hann ber fyrir friðhelgi
jóiahátíðarinnar, sem eðlilegt er
um slíkan kirkjuhöíðingja (stjórn-
arnelndarmann frikirkjunnar, sem
ísvagnarnir fóru fram hjá), hóf nú
upp raustu sína og kvað þessa
kröfu sjómannanna vera einn lið-
linn í því að heimta mikið kaup
fyrir litla vinnu og gló^aði urn
aktaskrjft. Undirskriítir sjómann-
anna kallaði hann „þess konar
krot“. Hann hefði sjálfur alt af
verið á móti hvíldartímalögunum.
Sjómenskan á togurunum væri
svo sem enginn þrældómur og
heilsu hásetanna ekki mikil hætta
búin af vökum. M nn gætu alveg *■
eins, þegar þeir færu að venja
jsig á það, vakað í tvo sólarhringa
í einu 0g sofið svo þann þriðja,
eins og sofið venjulegan svefn á
hverjum sólarhring. Þóttist hann
sjálfur færastur til að dæma um
málið af þekkingu, og minti ræða
hans á setningu Friðriks 6.: „Vér
einir vitum.“ Héðinn spurði Jón
þá, hvort hann héldi þá ekki líka,
að sjómennirnir gætu eins vakað
alla veiðiförina í senn, jafnvel 10
sólarhringa, og sofið svo í 5 sól-
arhringa í teiinu á eftir eða þá haft
svo langan vöku- og svefn-tíma
í senn úr árinu, sem verkast vildi.
Annars virtist Jón ekki sjá það,
sem skipstjórar hans sæju mæta
vel, að reglulegur svefn yki starfs-
þrek hásetanna. Minti hann Jón
á, að fáir myndu þeir vera meðal
framkvæmdastjóra útgerðarfélag-
anna, sem vinni 16 stundir í sólar-
hring, hvað þá meira, jafnvel þeg-
ar mikið er að starfa. Hefði Jón
og stétt hans auðgast á vinnu tog-
arahásetanna, og ættu þeir að
kunna að meta það. — Aðrir tóku
ekki til máls um frv. Var því
síðan vísað til 2. umr. og sjávar-
útv nefndar. Var nafnakall viðhaft.
Þeir, sem greiddu atkv. með frv.,
voru þessir 11: Héðinn, Ben. Sv.,
Bernh., H. Staf., Jón Guðn., Jör.
Br., Magnús Jónss., Magn. Torfa-
son, P. Þórð., Tr. Þ. og Þorl.
J. Á móti þessari sjálfsögðu rétt-
arbót greiddu 9 íhaldsmenn atkv.:
Jön 01. og ÓI. Th. (laun fyrir störí
sjómannanna?), P. Ott., Magn. G.,
J. A. J„ Jón á Reynistað, Þór-
arinn, Jón Kjart. og Árni. Af fund-
inum voru farnir: Jakob, Bj. Línd.,
Hákon, Ing. Bj., Sveinn, Sigurj.
og Klemenz. Hann var nýíarinn
út. Ásg. var veikur.
Rannsókn sjávanitvegsins o. fl.
Þingsál.-till. um skipun milli-
þinganefndar til að rannsaka hag
bátaútvegsins og gera tillögur til
tryggingar honum var til fyrri
umr. Hafði Sveinn framsögu (því
að þa var hann ekki farinn út)
og hóf hana með formála, sem
var mestallur dylgjur um verka-
menn í kaupstöðum. Gaf hann í
skyn með hálfkveðnum orðum, að
þeir væru að seilast ofan í vasa
atvinnurek-enda til þess að fá sem
mest kaup fyrir sem minsta \ innu.
jSkyldi Jóni ÓI. ekki bráðum finn-
ast sér skylt að láta gera Svein
áð heiðursfélaga í „Varðar“-félag-
inuSj Þegar Sveinn loks komst að
tillögunni, lýsti hann sig á móti
brt. Héðins, að nefndin rannsak-
aði hag sjávarútvegsins alls. Kvað
hann það ofmikið verkefni handa
neíndinni. Nokkru áður hafði for-
setinn skýrt frá áskorun, er Fiski-
féíagið sendi alþingi um að láta
r-mnsaka sjávarútveginn yfirleitt.
Fléðinn benti á það og eins hitt,
að þar sem þriggja manna nefnd
er ætlað að rannsaka landbúnað-
arlöggjöfina, þá ættu fimrn menn
að komast yfir að rannsaka sjáv-
arútvegsmáiin, þar sem margt er
sameiginiegt um útveginn allan.
J. Ól. var á móti nefndarskipun-
inni, sérstaklega rannsókn á stór-
útgerðinni, og virtist halda hennar
' litla þörf. [Hver skyldi fær um að
sjá betri ráð en útgerðarstjórna-
vitringarnir sjálfir!] Ef hag báta-
útgerðarinnar þyrfti að rannsaka,
þá mætti fela Fiskifélaginu það.
— Málinu var vísað til sjávarútv,-
nefndar og síðari umr., en tillaga
H. V. kemur ekki til atkvæða fyrr
en við þá umr.
Frv. um notkun bifreiða (skoð-
unarmenn o. fl.) var afgreitt til
e. d„ frv. um 7. flokk bankavaxta-
bréfa við veðdeild Landsbankans
vísað til 2. umr., þingsál.till. um
breytingu á reglugerð Ræktunar-
sjóðsins til landbn. og einni umr.
frestað og þingsál.till. um kaup á
húsefgninni Hafnarstræti 16 til af-
nota fyrir landssímann til síðari
umr. og fjárhagsn. Kaupverðið er
115 þús. kr. samkvæmt skýrslu
M. GuÖm.
Sveitarstjórnarlagafrv. kom ti!
3. umr. Lenti þeim þá saman út af
því, Hákoni og M. Guðm. Kvað
Hákon frv. að eins vera nýja bót
á gamalt fat, og er það réttmæli.
Sérstaklega var hann óánægður
út af ákvæði í frv. um, að odd-
viti hfeppsneíndar skuli standa
. sýslumanni skil á manntalsþingi
á gjöldum hreppsins til sýslusjóðs
og hreppsnefnd ábyrgjast lög-
boðnar greiðslur að viðlögðum
dagsektum, er sýslumaður á-
jkveði í fyrstu, og megi taka þær
jlögtaki í eignum oddvita eða þess
nefndarmanns, er þar eigi sök á.
Sama gildi, ef fyrirspurnurn æðri
stjórnarvalda er ekki svarað.
Dagsektaákvæðið er nýtt. Hákon
kvaðst vera hissa á, að „hæstvirt
stjórn, svo að ég hafi það ekki
öðru vísi“, sagði hann, skyldi bera
frv. fram svona. Hafi oft verið
talsverðum vandkvæðum bundið
að fá réttingu mála hjá stjórnar-
ráðinu á aðgerðum yfirvalda. M.
;Guðm. gerði lítið úr lögfræðiþekk-
ingu Hákonar og spurði, hvort
hann hefði ekki fyrr orðið var við
ákvæði I lögum, sem staðið hefir
síðan 1921, um, að oddvíti skuli
aíhenda sýslusjóðsgjald hreppsins
á manntalsþingi. Kvað hann Há-
kon ekki þurfa að bölsótast yfir
frumvarpinu. — Var umr. þá frest-
að að ósk Hákonar og málið tekið
út af dagskrá.
Efa*i deiM.
Þar var sýsluvegasjóðsfrv. Jón-
asar Kr. til 3. umr, 0g var það
afgr. til n. d. Síðara málið á dag-
skránni var frv. um heimild fyrir
Tíkisstjórnina til að ábyrgjast lán
fyrir Landsbankann, og var það
til 3. umr. J. Baldv. vítti enn alla
framkomu stjórnarinnar í málinu
og benti á, að Landsbankinn sjálf-
ur þyrfti ekksrt lán. Svo bar hann
sig og upp undan hinu dæma-
lausa framferði varaforseta við
sig við aðra umræðu málsins. M.
Kr. sá ýmsa agnúa á láninu, en
taldi sér þó ekki fært að vera á
móti því; þó lét hann það á sér
Y
skilja, að hann myndi ekkl vilja
veita fleiri lánum stuðning. Jón-
as Kr. mælti mjög slitrótt og við-
vaningslega bæði að efni og
formi. Hann kvaðst vilja hlíta
ráðum góðra manna, og átti hann
þar víst við bendingu Jórís Þorl.
til hans í forsetastóli, en Alþýðu-
flokknum hélt hann litla gæfu
stafa af ráðum J. Baldv., sem
bæði stæði fyrir auknum kaup-
kröfum verkamanna og verkföll-
um. Hann lýsti því og, hver
kreppa og vandræði gætu komið
yfir landið, og væri það jafnvel
fyrirsjáanlegt, og ætlaðist hann
til, að lánið færi til að mæta
henni. Þetta hefir fjármálaráðh.
aldrei viljað játa, svo að óvíst er,
hverja þökk ráðherra kann Jónasi
fyrir orðin. Kvað hann loks
flokksofstæki valda andstöðu J.
Baldv. og annara við málið. E. J. !
þótti þeir Jón Baldv. og Jónas frá
Hriflu „slíta sig út úr heild i-
haldsflokksins,“ og urðu andlit
deildarmanna brosmild, er þeir
hcyrðu. Jónas frá Hriflu taldi enn
upp mótbárurnar gegn frv„ að
óforsvaranlegt væri að taka ó-
takmarkað lán, að Landsbankinn
þyrfti ekkert lán, því að hann
hefði nóg fyrir sig að leggja, og
enn laumuspil það, er leikið hefði
verið um málið. Hann kvað Jón-
asi Kr. hafa verið bægt frá þátt-
'töku I 2. umr. af flokksbræðrum
sínum og ekki að ósekju, eins
og ræða hans nú sýndi, svo
hefði hún verið full af ósannind-
um 0g fáfræði. Ætti Jónas Kr. að
tala varlega um flokksofstæki,
því að af þeirri ástæðu hefði hann
við atkvæðagreiðslu um ölvun-
arfrv. greitt atkv. á inóti því, þótt
hann af öllum þorra kjósenda
sinna væri kosinn af þeirri á-
stæðu einni, að hann hefði verið
álitinn bindindisfrömuður. Fjár-
málaráðh. vildi hvorki kannast við
hlutdrægni útibús íslandsbanka á
ísaf. né við hitt, að landsstjórnin
hefði ráðstaíað neinu af láninu,
ekki jheldur þeirri milljón, sem
Islandsbanki á að fá. Hann kvað
lánið þurfa að vera svona hátt
af því, að viðskiftabanki Lands-
íbankans I Danmörku, Landmands-
jbankon, væri mjög báglega stadd-
ur, svo að við mætti búast, að
hann kipti að sér hendinni, og
ætti þá að grípa til lánsins. Jón-
as frá Hriflu taldi hann vera mjög:
keimlíkan geðveikum manni, og
að honum svipaði til Lears kon-
ungs. Mikið hafði hann orð á því,
hve Jón Baldv. 0. fl. töluðu lengi,
að honum þótti, en sjálfur talaði
hann «þ ó engu skemur en þeir.
Jón Baldv. deildi á M. Kr. vegna
fylgis hans við frv. Sýndi hann
fram á, að það vissi út í hafsaugá
að vilja alt af vera rrieð slíkum
málum „að eins í þetta sinn“, rétt
eins og Irinhver von væri til, að
slí/k mál kæmu ekki aftur, og þá
færi á sömu leið. Einhvers staðar
yrði að nema staðar. Afskifti
Jónasar Kr. af málinu hefðu ekki
verið séríega karlmann'.eg. Hann
/