Helgarpósturinn - 07.03.1985, Side 6

INNLEND YFIRSYN
Veislur á vegum þings-
ins eru mjög þarfar,
segir Páll Pétursson,
forseti Norðurlandaráðs
Gaman og alvara
á þingi Norðurlandaráðs
„Ég hygg að þetta sé svona fiftí/fiftí;
skemmtun og vinna. En berðu mig samt ekki
fyrir þessu... “
Þannig mæltist einum fulltrúa á þingi
Norðurlandaráðs í gær í samtali við blaða-
mann HP. Með þessum orðum vildi maður-
inn lýsa hvernig honum virtist þinghaldið.
Um þetta þrítugasta og þriðja Norður-
landaráðsþing verður fjallað í Innlendri yf-
irsýn að þessu sinni. Spurningarnar eru
hvernig þetta þing fari fram, hvort það sé of
þungt í vöfum, hver árangurinn af því sé,
hvað það kosti okkur. Og þá ekki síst: Borgar
þetta sig?
Þar er þá kannski fyrst til að taka fullyrð-
ingu sem oftsinnis hefur verið haldið á lofti
á meðan á þessu árlega þingi hefur staðið:
Þetta er stærsta partý ársins!
„Ég verð ekki var við þennan partýsvip
sem á víst að vera á þinghaldinu," segir
Ólafur G. Einarsson Sjálfstæðisflokki og einn
átta fulltrúa íslendinga á samkundunni: „Að
vísu er ég bara nýgræðingur hérna, þetta er
mitt annað þing, svo ég veit ekki alveg
hvernig þetta var hérna áður fyrr. En miðað
við þetta þing sem nú stendur yfir, get ég
ekki ímyndað mér að menn hafi þrek til að
stunda gjálífið mikið, einfaldlega vegna þess
að hér er svo mikið að vinna.“
Undir þetta tekur Gudrún Helgadóttir á
hinum kanti íslenskra stjórnmála: „Það er
mesti misskilningur að þetta sé eitt mesta
partý ársins. Hér er unnið gríðarlega mikið
starf næstum án hvíldar." Eiður Guðnason
Alþýðuflokki er einna reyndastur ís-
lendinganna af þingum Norðurlandaráðs og
segir um þetta atriði: „Þetta er svipað hérna
og þegar þingið er haldið á hinum
Iöndunum. Ekki meira og ég vona að það sé
heldur ekki minna. Sjálfsagt geta menn
hérna fengið sér neðan í því á hverju kvöldi,
ef þeir vilja. Ég hef hinsvegar ekki ennþá séð
vín á mönnum hérna inni í þingsölunum."
Púll Pétursson, Framsóknarflokki og ný-
kjörinn forseti Norðurlandaráðs, tekur nokk-
uð annan pól í hæðina en fyrrnefndir þing-
fulltrúar hvað þetta atriði varðar: „Veislur á
vegum þingsins eða meðfram því finnast
mér vera mjög mikilvægar. Það er nefnilega
ákaflega brýnt að vinskapur milli manna
spretti upp af þessu þinghaldi og til þess eru
partýin besti vettvangurinn. Veislur eru í
mínum huga alls ekki ónýtur tími. Þær eru
þvert á móti mjög þarfar. Hitt er svo annað
mál,“ heldur forseti Norðurlandaráðs áfram,
„að hér á þinginu er unnið mjög mikið og
lengi dags. Og sú vinna er undantekninga-
laust látin sitja fyrir samkvæmunum. Við
byrjuðum til dæmis klukkan átta í morgun
að þinga, og svo mikið liggur fyrir af málum,
að allt útlit er fyrir að veislunni sem forsætis-
ráðherra ætlar að halda okkur klukkan hálf-
níu í kvöld verði frestað eitthvað fram á nótt-
ina.“
Hér hefur verið nefnd sú gríðarlega vinna
sem fram fer á þingum Norðurlandaráðs.
Hún felst aðallega í afgreiðslu mála sem þeg-
ar hafa verið unnin í þeim fjölmörgu nefnd-
um sem starfa á vegum ráðsins milli þinga:
„Norðurlandaráðsþing er fyrst og fremst af-
greiðslustofnun. Hér liggja næstum öll mál
fyrir fullfrágengin," segir Guðrún Helgadótt-
ir og er spurð í framhaldi af því hvort þetta
sé þá helst rabbsamkoma: „Nei, ég vil ekki
segja það. Oft koma hér fram hugmyndir í
ræðum manna sem verða hvati að af greiðslu
mjög áríðandi mála. Þessi þing eru síðan
ekki síst sá staður þar sem þingmenn fá að-
gang að norrænum ráðherrum og geta spurt
þá út úr um hin ýmsu málefni."
Sem sagt, vettvangur skoðanaskipta milli
þess sem menn rétta upp hönd til að sam-
þykkja fyrirfram unnin mál? „Já, einhvern-
veginn svona má lýsa þessu," segir Ólafur G.
Einarsson en leggur áherslu á þann árangur
sem oft hefur fengist af því einu að rabba við
menn á göngunum. Hann segir enm „Hér
tíðkast ekki langar ræður, eins og við íslend-
ingar eigum að venjast neðan af Austurvelli.
Þinghaldið gengur mjög hratt fyrir sig. Nei,
það er hvorki þungt né silalegt." Stefán
Benediktsson, BJ, bætir hér við: „Það hefur
mikið verið rætt um það hversu margir
fulltrúar eru hér saman komnir. Mér finnst
fjöldinn ekki skipta máli í sjálfu sér. Ef menn
tala fyrir góðum málum og eru sannfærandi,
þá skiptir litlu máli hversu stór hópurinn er
sem talað er við. Þetta samstarf skilar ár-
angri, það er engin spurning," heldur Stefán
áfram, „en á hitt ber líka að líta, að sá einlægi
vilji til þess að leysa mál sameiginlega sem
eftir Sigmund Erni Rú
birtist mjög vel á svona þingum, getur oft
snúist upp í andhverfu sína, tafið mál og jafn-
vel drepið." Vegna þessa segir Stefán þá nýj-
ung vera mjög snjalla sem nýverið kom fram,
að skipta þessu samstarfi niður í smærri
hluta, eins og til dæmis vesturdeild
Norðurlandaráðs er hugsuð: fsland, Færeyj-
ar og Grænland.
Páll Pétursson segir okkur stórgræða á
þessu samstarfi Norðurlandanna og setur
einfalt dæmi upp: „Við íslendingar greiðum
0,88 prósent af okkar þjóðarframleiðslu í
þennan sameiginiega sjóð landanna sem
samvinnan byggist á. Til baka fáum við hins-
vegar 15 og allt að 20 prósent af heildarupp-
hæð sjóðsins."
Hvað varðar kostnað við þetta þing
Norðurlandaráðs sem nú er haldið af okkur
íslendingum, segir Páll: „Við sleppum mjög
billega frá þessu. Þinghaldið kostar eitthvað
um þrjár milljónir króna fyrir ríkið, þar af
fara um eliefu hundruð þúsund í leigu fyrir
Þjóðleikhúsið. Þessir peningar skila sér
margfalt til baka,“ og undir það taka aðrir
fulltrúar íslendinga á þinginu sem hér hefur
verið rætt við. „Já, peningarnir sem fara í
veislurnar skila sér iíka, kannski einmitt best
allra fjárútláta í þetta."
En hverjir borga brúsann af bræðraflokka-
veislunum?
Eiður Guðnason og Ólafur G. Einarsson
ræddu það við blaðamann á göngunum í
einni pásunni milli handauppréttinga í gær-
dag:
„Við kratarnir borguðum okkar veislu
sjálfir, hver og einn úr eigin vasa,“ sagði
Eiður og Ólafur spurði hann hvað hver hefði
þurft að punga út miklu. „Tólf hundruð og
fimmtíu kalli, sem fór í mat, fordrykki og
koníak með kaffinu. Mér fannst þetta nú
dálítið dýrt.“
„Já, það finnst mér líka,“ sagði Ólafur og
bætti við: „Því okkar partý kostaði bara átta
hundruð kall fyrir manninn með álíka veit-
ingum. Að vísu borgaði Flokkurinn fyrir
hvern og einn, og það skilur okkur að,
Eiður...“
ERLEND YFIRSYN
Arthur Scargill er kom-
inn í minnihluta í for-
ustu Námumannasam-
bandsins.
Herská stefna beiö afhroð
í námudeilunni í Bretlandi
Rétta viku skorti á að verkfall kolanámu-
manna í Bretlandi hefði staðið árið um kring,
þegar fulltrúaráð Námumannasambandsins
ákvað að félagsmenn skyldu snúa aftur til
starfa. Samþykkt um að hætta verkfalli, án
þess að stjórn ríkisreknu kolanámanna hefði
komið hið minnsta til móts við kröfur
sambandsforustunnar, var tekin með naum-
um meirihluta og gegn atkvæði Arthur
ScargiIIs, forseta Námumannasambandsins.
Málalok í harðvítugustu vinnudeilu, sem háð
hefur verið í Bretlandi í manna minnum, eru
rothögg fyrir Scargill og þá herskáu stefnu
sem hann er talsmaður fyrir.
Frá því Scargill náði forustu fyrir námu-
mönnum árið 1982, hefur hann unnið mark-
visst að því að etja þeim út í átök við stjórn-
völd, hliðstæð því námuverkfalli sem varð
banabiti ríkisstjórnar Edward Heaths fyrir
rúmum áratug. Tækifærið taldi Scargill kom-
ið í fyrravetur, þegar Ian MacGregor, formað-
ur stjórnar kolanámanna, kunngerði áform
um að loka 20 óarðbærum námum og fækka
starfandi námumönnum um 20.000.
Scargill er í hópi herskárra marx-lenínista
í breskri verkalýðshreyfingu. Þeir skoðana-
bræður halda því fram, að veikleiki verka-
lýðsfélaganna felist í linri forustu, sem skirr-
ist við að skírskota nógu afdráttarlaust til
stéttarvitundar og baráttuvilja óbreyttra fé-
lagsmanna. í samræmi við þessa afstöðu
hafði Scargill ekki fyrir því, að bera ákvörð-
unina um verkfall til að afstýra lokun náma
og fækkun í stéttinni undir námumenn í alls-
herjaratkvæðagreiðslu. Hann notaði tök sín
á meirihluta fulltrúaráðsins til að láta það
samþykkja verkfallsboðun upp á sitt eins-
dæmi. Afleiðingin var að einstök héraðs-
sambönd og félög námumanna ákváðu þeg-
ar í upphafi að hafa verkfallsboðun fulltrúa-
ráðsins að engu. Því hélt fjórðungur 187.000
námumanna áfram störfum og virti verk-
fallskallið frá Scargill og mönnum hans að
vettugi.
Brátt kom á daginn, að Scargill hafði mis-
reiknað sig herfilega í fleiri efnum. Auðvelt
reyndist að taka upp olíukyndingu í raforku-.
verum, eftir því sem kolabirgðir þeirra
þrutu. Fæst verkalýðssambönd Bretlands
sinntu kalli námumannaforustunnar um
samúðaraðgerðir, enda hafði Scargill ákveð-
ið að láta til skarar skríða án samráðs við
starfsbræður sína í forustu annarra sérgreina-
sambanda. Meira að segja tókst Scargill og
hans nótum að spilla eðlilegri samúð bresks
almennings með námumönnum, sem vinna
einhver erfiðustu og háskalegustu störf í
þjóðfélaginu og eiga sér langa baráttusögu í
fylkingarbrjósti verkalýðshreyfingarinnar.
Forusta Námumannasambandsins taldi sig
ekkert upp á slík viðhorf komna, heldur þótt-
ist ætla að treysta á alþjóðahyggju öreiganna
námumönnum til framdráttar. Þegar í Ijós
kom, að hún fólst meðal annars í því að
þiggja framlög í verkfallssjóð breskra námu-
manna frá leppum Sovétmanna í Afganistan
og Khaddafi Libýuharðstjóra, var málstað
námumanna spillt rækilega.
Enn verr fór Námumannasambandið út úr
þeirri ákvörðun Scargills og hans nóta, að
nota tryggð námumanna við félag sitt til að
snúa verkfallsvörslu upp í bardaga við lög-
reglu og árásir á heimili og fjölskyldur verk-
fallsbrjóta. Hald var lagt á sjóði Námu-
mannasambandsins, þegar Scargill neitaði
að greiða sektir og bætur samkvæmt dóm-
um. Málstaður harðneskjusinna varð með
öllu óverjandi, eftir að steypustólpi, sem
verkfallsverðir í Wales fleygðu niður af brú,
varð að bana leigubílstjóra, sem var að aka
námumönnum til vinnu.
Verkfall námumanna kom á versta tíma
fyrir Neil Kinnock, nýkjörinn foringja Verka-
mannaflokksins. Til vinnudeilunnar var boð-
að og hún háð samkvæmt kokkabókum her-
skáa armsins í flokknum, andstæðinga Kinn-
ocks í foringjakjörinu. Þeir notuðu svo
vinnudeiluna og mál sem út af henni spunn-
ust til að þjarma að honum á alla lund. Síð-
asta flokksþing, sem að öllu eðlilegu hefði átt
að vera vettvangur fyrir Kinnock til að stað-
festa forustuhæfileika sína fyrir þingheimi
þar og þjóðinni, snerist að mestu um námu-
verkfallið, og flokksforinginn var þar settur
í úlfakreppu.
Margaret Thatcher forsætisráðherra neit-
aði lengst af öllum afskiptum af námuverk-
fallinu, kvað deiluna verkefni stjórnar nám-
anna og Námumannasambandsins. Ekki fer
þó milli mála, að Thatcher telur málalok sér
til tekna. Það verkalýðssamband, sem hrakti
fyrirrennara hennar í forustu fyrir íhalds-
flokknum úr stóli forsætisráðherra, hefur alls
engum árangri náð í verkfalli sem staðið hef-
ur frá 12. mars 1984.
Ánægjan er þó ekki óblandin hjá ríkis-
stjórn íhaldsmanna. Ráðstafanir stjórnar
námanna til að gera þær arðbærari með lok-
unum og fækkun starfsliðs eru óumsamdar
og geta hvenær sem vera skal orðið tilefni
eftir Magnús Torfa Ólafsson
nýrra átaka. Þar að auki má búast við erjum
í einstökum námum út af kröfu um endur-
ráðningu um 700 manna, sem sagt var upp
störfum fyrir að beita ofbeldi á verkfalls-
verði.
Sárast er þó fyrir Thatcher, að ekki eru
horfur á að sigurinn yfir Arthur Scargill og
liði hans verði til að rétta við álit ríkisstjórn-
arinnar. Vinsældir forsætisráðherrans og
traust á flokki hennar fara samkvæmt skoð-
anakönnunum þverrandi og eru komin nið-
ur á svipað stig og fyrir Falklandseyjastríðið.
Bresk blöð geta þess til, að almenningur
hafi tilhneigingu til að kenna forsætisráð-
herranum og alkunnri hörku hennar að sínu
leyti um árekstrana milli námumanna og
lögregluliðs, sem blasað hafa við á sjónvarps-
skjá dag eftir dag undanfarna mánuði.
Hvað sem til er í þessu, tala skoðanakann-
anir sínu máli. Könnunarfyrirtækið Mori
kemst að þeirri niðurstöðu, að Ihaldsflokkur
og Verkamannaflokkur standi jafnt í al-
menningsálitinu með 37 af hundraði fylgi
hvor um sig. Er það fimm hundraðshluta tap
hjá íhaldi frá síðustu könnun, þriggja hundr-
aðshluta viðbót hjá Verkamannaflokki, og
Bandalag frjálslyndra og sósíaldemókrata
hefur bætt við sig tveim hundraðshlutum og
náð 21%.
Niðurstöður úr Gallupkönnun hafa þó vak-
ið enn meiri athygli. Þar fær íhaldið 35%,
Verkamannaflokkurinn 32% og Bandalagið
31,5%. Samkvæmt þessu hafa íhaldsmenn
tapað 9,5% frá því í nóvember og mestallt
það fylgi, átta hundraðshlutar, safnast til
Bandalagsins. Persónulegar vinsældir
Thatcher forsætisráðherra hafa hrapað um
11% á sama tímabili, samkvæmt niðurstöð-
um Gallups.
Báðar eru þessar skoðanakannanir gerðar
áður en verkfalli námumanna lauk, en eftir
að sýnt var að hverju dró. Guardian dregur af
niðurstöðunum þann lærdóm, að þeir virðist
ætla að hafa rétt fyrir sér, sem spáðu að
námudeilan yrði vatn á myllu Bandalagsins,
þegar yfir lyki, þar sem kjósendur kenndu
Ihaldsflokki og Verkamannaflokki um að til
hennar kom og hvernig hún var háð.
6 HELGARPÓSTURINN