Helgarpósturinn - 15.05.1985, Blaðsíða 10

HELGARPÓSTURINN
Ritstjórar:
Ingólfur Margeirsson og
Halldór Halldórsson
Blaöamenn: Edda
Andrésdóttir, Jóhanna
Sveinsdóttir og Sigmundur
Ernir Rúnarsson
Útlit: El(n Edda
Ljósmyndir: Jim Smart
Handrit og prófarkir:
Magnea Matthiasdóttir
Útgefandi: Goðgá h/f
Framkvæmdastjóri:
Hákon Hákonarson
Auglýsingar:
Steinþór Ölafsson
Innheimta:
Garðar Jensson
Afgreiðsla: Ásdís Bragadóttir
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Ármúla 36, Reykjavík, sími
8-15-11. Afgreiðsla og skrifstofa
eru að Ármúla 36.
Sími 8-15-11
Setning og umbrot:
Leturval s/f
Prentun: Blaðaprent h/f
Sjötta
boðorðið
Helgarpósturinn birtir í dag
samtal við mann, sem fjallað
hefur verið um í fjölmiðlum hér-
lendis upp á síðkastið. Blaðið
birtir jafnframt bréf frá þessum
sama manni, þar sem hann ger-
ir grein fyrir þeim vanda sem
þessi blaðaskrif hafa valdið
honum og hans nánustu.
Maðurinn sem hér um ræðir
er annar tveggja Islendinga,
sem í hefur fundist mótefni
AIDS-veiru. I fyrstu frétt um
þetta mál í Morgunblaðinu var
maður þessi stimplaður kyn-
hverfur, hommi. Ástæðan var
sú, að haft var eftir landlækni,
að smit bærist eingöngu á milli
homma.
Nú vill svo til, að viðmælandi
HP er ekki hommi. Síðar hefur
svo landlæknir, og fleiri, stað-
fest, að smitleiðir séu mun
fleiri: smit geti borist með blóð-
vökva og blóðfrumum og
þannig geti smit borist við
blóðblöndun. Hún getur orðið
við kynmök, blóðgjöf og hjá
eiturlyfjaneytendum, sem nota
skítugar nálar til að sprauta sig
með.
En með orðum sínum var
landlæknir búinn að stimpla
þennan viðmælanda HR Hann
var orðinn að homma. Þessu á
maðurinn illt með að una, og
raunar fleiri.
Þess vegna kemur hann fram
í dagsljósið með þeim hætti,
sem hann gerir í blaðinu í dag.
Honum finnst, sem von er, að
hann eigi að njóta sömu þagnar
og aðrir sjúklingar, enda þótt
sjúkdómur hans kunni að vera
mjög alvarlegur.
HP gerir sér fulla grein fyrir
því, að embætti Landlæknis á í
sálarstríði, þegar svona mál
koma upp. Annars vegar hvílir
þagnarskylda á landlækni, en
hins vegar liggur á honum upp-
lýsinga- og fræðsluskylda, þeg-
ar alvarlegur sjúkdómur fer að
gera vart við sig hérlendis. Leið-
in er vandrötuð. Þó er Ijóst, að
landlæknir á ekki að ganga
fram fyrir skjöldu og lýsa því
yfir, að tiltekið smit eigi sér ein-
göngu eina leið, þegar stað-
reyndin er önnur. Með þessu er
t.d. verið að leggja í einelti
minnihlutahóp í þessu landi,
minnihlutahóp sem á erfitt
uppdráttar hvort sem er, þ.e.
homma.
En það er ekki bara opinbert
embætti, sem hefur hlaupið á
sig. Hið sama gerði Morgun-
blaðið með fréttaflutningi sfn-
um. Fréttaflutningur Morgun-
blaðsins er til þess eins fallinn
að vekja upp „hysteríu", hvetja
fólk til þess að halda sjötta boð-
orðið, og halda í heiðri og virða
heilaga stofnun borgaralegs
samfélags, hjónabandið án
framhjáhalds.
BREF TIL RITSTJORNAR
Athugasemdir
Fiskidjunnar
Freyju hf.
á Suöureyri
Með skírskotun til greina í Helgar-
póstinum í dag, varðandi skulda-
stöðu Fiskiðjunnar Freyju hf. við
Suðureyrarhrepp, þykir undirrituð-
um stjórnarformanni í félaginu rétt
að vekja athygli á eftirfarandi:
1. Við eigendaskipti í Fiskiðjunni
Freyju hf. og dótturfyrirtæki
hennar, Hlaðsvík hf., í október
1981, urðu eignaraðilar að fisk-
iðjunni þessir:
Samband ísl. samvinnufélaga og
dótturfyrirtæki, samtals 60%
Kaupfélag ísfirðinga samtals
25%
Suðureyrarhreppur, samtals
15%
Áður áttu bæði kaupfélagið og
Suðureyrarhreppur hlutabréf í
fyrirtækinu, en juku eignarhald
sitt við eigendaskiptin.
2 Eins og þeir sem fylgst hafa með
útgerð og fiskvinnslu vita, þá
fóru um þetta leyti í hönd vax-
andi rekstrarerfiðleikar, bæði
sökum minnkandi fiskgengdar,
aflatakmarkana, svo og stór-
hækkandi rekstrar- og fjár-
magnskostnaðar. Endurspeglast
þessi „afkomá* m.a. í lokun
Bæjarútgerðar Hafnarfjarðar,
sölu á tveim togurum Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur, nauðungar-
sölu á togara á Akranesi, upp-
boði á öðrum Grundarfjarðar-
togaranna, tímabundnum lok-
unum nokkurra frystihúa o.fl.
3. Þrátt fyrir þessa eindæma ótíð
hefir bæði fiskiðjunni og útgerð-
arfélaginu á Suðureyri tekist, í
öll þessi ár, að komast hjá lokun
frystihússins eða að stoppa tog-
arann, enda eigendur minnugir
þess að hér er um aðal-atvinnu-
fyrirtæki staðarins að ræða.
4. En til þess að halda úti erfiðum
rekstri þarf oftast að koma til
hærri rekstrarlán og aukið fram-
lag eigenda. Því var samþykkt af
allri stjórn félagsins, — en hana
skipuðu þá þrír heimamenn,
þ.m.t. oddviti Suðureyrarhrepps,
sem varaformaður, og Gestur
Kristinsson, ritari stjórnar,
ásamt með kaupfélagsstjóranum
á ísafirði og undirrituðum, að
vinna með aukningu hlutafjár.
5. Um það var talað að reyna að
afla fjár í eins ríkum mæli og
kostur væri á, bæði lausafjár-
stöðunnar vegna og eins sökum
aukinnar vélvæðingar í frysti-
húsinu o.fl.
í framhaldi af þessu lagði Sam-
bandið fram 4 m.kr. í ársbyrjun
1984, en jafnhliða 7,3 m.króna á
sérstakan reikning, sem skoða
mátti sem ígildi hlutafjár, til þess
að Suðureyrarhreppur gæti lagt
fram 2 m.kr. og haldið þar með
15% eignahluta sínum í félaginu
óskertum, því vitað var að
hreppurinn vildi ekki stækka
eignarhald sitt frekar. Til að
standa við sinn hluta sótti Suður-
eyrarhreppur til Byggðasjóðs
umlán þann 9. nóv. 1983 en fékk
ekki alla þá fyrirgreiðslu sem
vonast var eftir.
6. Þrátt fyrir þessi úrslit í Byggða-
sjóði treysti Freyjan því að fram-
angreindir stjórnarmenn, sem
jafnframt voru í hreppsnefnd,
gerðu sér grein fyrir þýðingu
aukins fjármagns í félaginu, og
myndu því ljá máls á skuldajöfn-
un vegna umræddra 2 m.króna,
fengist ekki lán fyrir Suðureyrar-
hrepp með aðgengilegum kjör-
um. Með öðrum orðum að þeir
væru sama sinnis í hreppsnefnd-
inni varðandi aukningu hluta-
fjárins, eins og í stjórn fiskiðj-'
unnar.
7. Allir vita að helstu tekjustofnar
sveitarfélaga eru annars vegar
útsvör og hins vegar aðstöðu-
gjöld fyrirtækja. Með því að
leggja fiskvinnsluna í líma tókst
að tryggja fulla atvinnu á staðn-
um og þar með skil á útsvorum
starfsfólks, sem e.t.v. nema um
70% af tekjustofni Suðureyrar.
Því er af og frá að álykta að tíma-
bundin vangeta fiskvinnslunnar
til fullrar greiðslu á öllum gjöld-
um til hreppsins árin 1983 og
1984 hafi komið sveitarsjóði í
úlfakreppu, — eða hvað hefði
skeð ef fyrirtækin hefðu í
greiðsluþroti orðið að loka um
lengri eða skemmri tíma?
8. Til fróðleiks skal upplýst að
launagreiðslur árin 1981—1984
voru sem hér segir:
Freyja Hlaðsvík Samtais
1981 13.695.382 5.631.521 19.326.903
1982 18.321.471 6.747.283 25.068.754
1983 27.069.172 11.275.889 38.345.061
1984 36.268.687 24.456.056 49.503.743
132.244.461
Af ofanrituðum tölum má sjá að
inntekt útsvara af þessum tekj-
um hefur verið veruleg.
9.Við samantekt á skuldastöðu
Freyju og Hlaðsvíkur við Suður-
eyrarhrepp pr. 1. maí s.L, þegar
meðtaldir eru hæstu dráttar-
vextir á vanskil, en tekið inn í
reikningsstöðuna til skuldajöfn-
unar áðurgreint hlutafjárfram-
lag hreppsins að upphæð 2
& ÆTLARSÍSAÐ
SkuidAr milljónir f sveitarsjóð
Hótar lokur. frystihússins ef hreppsnefnd
er með derring
m.króna, kemur í Ijós að
fiskiðjan á inni hjá
Suðureyrarhreppi samtals kr.
21.497,00 en útgerðin skuldar
kr. 470.619,00. Aftur á móti ef
vikist er undan hlutafjár-
framlaginu skuldar Freyjan að
sjálfsögðu einnig umræddar 2
m.króna ásamt vöxtum. Rétt er
að taka fram að álögð gjöld 1985
eru ekki inni í þessu reiknings-
uppgjöri.
10. Einn þáttur í erfiðri lausafjár-
stöðu margra fiskvinnslufyrir-
tækja, þ.m.t. Fiskiðjan Freyja hf.,
eru miklar birgðir af Nígeríu-
skreið. Á fyrirtækið — nær óveð-
sett — um 15—18 m.króna virði
í þessum útflutningsafurðum.
11. Mundangshófið er vandratað en
Ijóst er af umfjöllun Helgarpósts-
ins að skrif hans eru til þess eins
fallin að rýra álit á Sambandinu
og veikja lánstraust atvinnufyr-
irtækjanna á Súgandafirði. Er
það markmið blaðsins; — eða
hyggst það taka fleiri útgerðar-
og frystihúsaeigendur í karphús-
ið fyrir að reyna að halda úti at-
vinnulífi í sjávarþorpum við erf-
iðar aðstæður?
Reykjauík, 9. maí 1985.
Kjartan P. Kjartansson.
Búnir aó borga
— allt í einu?
Vegna athugasemda Kjartans R
Kjartanssonar skal tekið fram, að
skuldastaða Fiskiðjunnar Freyju við
Suðureyrarhrepp 1. maí sl., er í engu
samræmi við þær upplýsingar sem-
Helgarpóstinum voru veittar af á-
reiðanlegum heimildamönnum.
Einn þeirra sagði síðast í samtali við
HP á mánudag, að engar fregnir
hefðu borist af því að skuldin hefði
verið greidd sveitarsjóði. Hins vegar
hlyti það að gleðja menn ef ógreidd
þjónusta — og opinber gjöld sem
um var að ræða, og námu milljón-
um, hefðu nú innheimst. Helgar-
pósturinn ítrekar það að grein-
blaðsins um skuld frystihússins við
Suðureyrarhrepp, var byggð á áreið-
anlegum heimildum málsmetandi
manna.
Ritstj.
langt árabil haft og átt íbúð til um-
ráða í íbúðarblokk við Hjarðarhaga
28. Þar sat t.d. lektor í uppeldisfræð-
um á skrifstofu og kenndi í stofú,
þarna hafa verið þroskarannsóknir
á vegum Max Planck stofnunarinn-
ar í Þýskalandi, sem Wolfgang
Edelstein hefur stjórnað og þar
fram eftir götunum. Nú er Háskóli
íslands búinn að selja íbúðina og var
það gert án auglýsingar, eftir því
sem HP kemst næst. Samið var við
þá sem í íbúðinni voru með þroska-
rannsóknaplögg sín, að þeir rýmdu
íbúðina fyrir miðjan maí. En bið-
lund nýja eigandans (eða eigend-
anna) var þó ekki meiri en svo, að
þeir byrjuðu að skrapa og slípa íbúð-
ina um síðustu mánaðamót og tókst
þannig að eyðileggja og fara illa
með ýmis rannsóknargögn og tæki.
Fremstur í flokki var vinnuklæddur
maður að nafni Guðmundur
Magnússon.rektor Háskóla íslands
þar til í sumar. Kom þá í ljós, að
kaupandinn var dóttir Guðmundar
Hanna Valdís Guðmundsdótt-
ir.. .
H
H ingað til lands koma oft
merkir gestir þótt ekki láti þeir mik-
ið á sér bera. Þannig var hér á landi
í heimsókn á dögunum Jessica
Lange, leikkonan fræga úr t.d.
Tootsie og Frances. Jessica býr í
Hollywood og er sambýlismaður
hennar Sam Shepard, einnig
þekktur úr heimi kvikmyndanna.
Ástæðan fyrir komu Jessicu hingað
var sú, að hún var á hálfgerðum
flótta ásamt þremur vinkonum sín-
um. Þær stöllur dvöldu hér í eina
fjóra daga í sumarbústað skammt
frá Reykjavík. Ástæðan fyrir dvöl-
inni var, að Jessica og vinkonur
vildu fá hvíld og þar að auki voru
þær að forðast illræmdar krumlur
umboðsmanna, sem höfðu gert
Jessicu tilboð. Hún hafði svarað
með glannalegu háu tilboði vegna
þátttöku í kvikmynd og flaug síðan
rakleiðis til íslands í felur til þess að
enginn næði í hana til þess að fá
hana til að lækka tilboðið. Því miður
höfum við enn ekki fengið að heyra
hvernig samningurinn leit út á end-
anum eða hvort yfirleitt var sam-
ið. . .
Leiörétting
I grein HP um eftirlaunafríðindi
fyrir skömmu, var þess getið að auk
hæstaréttardómara héldi forseti ís-
lands fullum launum til æviloka.
Þetta mun hins vegar rangt. Hæsta-
réttardómarar eru þeir einu sem
halda fullum launum. Um eftirlaun
forseta íslands er það að segja, að
þau eru ákveðinn hundraðshluti af
launum. 60% hafi hann gegnt emb-
ætti í eitt kjörtímabil, 70% hafi hann
verið tvö kjörtímabil, og hafi hann
gegnt embættinu lengur en tvö
kjörtímabil, verða þau 80%. Eftir-
laun miðast við 65 ára aldur, eða að
viðkomandi sé öryrki og hafi látið af
embætti. Þá skjótum við því enn-
fremur hér inn, að í umræddri grein
var sagt að Halldór E. Sigurðsson
hefði á sínum tíma gegnt embætti
sparisjóðsstjóra. Það er rangt. Hann
starfaði hins vegar sem sveitarstjóri,
þingmaður og ráðherra, en þiggur
aðeins eftirlaun fyrir tvö síðast-
nefndu embættin.
LAUSN Á SPILAÞRAUT
Norður lætur tvistinn. Austur
trompar og spilar spaðaás og
drottningu. Þá kemur í ljós að suö-
ur átti aðeins spaðatvistinn. Nú fór
S 10-8-7-4
H Á-G-4
T 9-4
c v r o c L K-9-5’2
S K-G-9-6 S A-D-5-3
H D-9-3 H K-8-2
T 7-5 t Á-K-D-G
L D-8-6-4 L -
S 2
H 10-7-6-5
T 6-3-2
L Á-G-l 0-7-3
í verra. Hvað gerum við nú?
Þannig voru öll spilin:
Ef við spilum litlu hjarta á
drottninguna og norður á ásinn,
þá er allt í voða. Hann myndi að
sjálfsögðu spila laufi aftur og vest-
ur kæmist ekki inn á blindan til
þess að taka trompin. Það eina
sem hægt er að gera, er að spila
hjartakónginum. Taki andstæð-
ingarnir kónginn og spili aftur
laufi, þá trompar vestur, spilar sér
inn á hjartadrottningunni og spilar
svo trompi. Gefi andstæðingarnir,
er síðasta trompið tekið og tígull-
inn er tólfti slagurinn.
FREE
STYLE
FORMSKUM
LORHAL
míi
wm
A
Já — nýja lagningarskúmið
frá L'ORÉAL!
og hárgreiðslan verður
leikur einn.
10 HELGARPÓSTURINN