Helgarpósturinn - 15.05.1985, Qupperneq 17

KVIKMYNDIR
Eddie Murphie — ungur maöur á uppleið
Þetta verður svolítið kúnstugur kvik-
myndadómur. Hann fjallar lítið sem ekkert
um Beverly Hills Cop, myndina sem hann
ætti að vera um. í fyrsta lagi vegna þess að
dómar um hana hafa nú þegar birst í öllum
öðrum blöðum og annar hver maður í bæn-
um er að tala um hana, og í öðru lagi vegna
þess að myndin er einfaldlega skotheld
skemmtimynd sem e.t.v. er lítil ástæða til að
velta sér mikið uppúr. Hún er spennandi og
fyndin, og Eddie Murphy... jú, hann er eins
góður og allir segja að hann sé.
Murphy, sem er kornungur, eða aðeins um
25 ára, vakti þjóðarathygli í Bandaríkjunum
fyrir svosem þremur árum þegar hann hóf
leik í Saturday Night Live sjónvarpsþáttun-
um. Og vegna þess hve ótrúlega oft þá þætti
ber á góma í umfjöllun um nýjar bandariskar
gamanmyndir datt mér í hug að nota tæki-
færið og fræða háttvirta lesendur um fyrir-
bærið.
Upphaf þáttanna má rekja til þess að vorið
1976 ákváðu forráðamenn NBC sjónvarps-
stöðvarinnar að hætta að nota tímann frá
hálftólf til klukkan eitt á laugardagskvöldum
undir endurtekið efni. Þeir settu sér að finna
uppá einhverju sem fengi ungt fólk til að
koma snemma heim á laugardögum, og réðu
Lorne nokkurn Michaels til þess að stjórna
tilrauninni. Sá réð til sín unga og lítt þekkta
leikara — Chevy Chase, Dan Aykroyd, Gilda
Radner, John Belushi og Michael
O’Donoghue — og byggði þættina upp á
stuttum leiknum grínatriðum með tónlistar-
innskotum þekktra músíkanta, og einum
mjög frægum gestaleikara í hverjum þætti.
Þættirnir, einn og hálfur tími, voru sendir
út í beinni útsendingu. Það, og brjálæðisleg-
ur húmorinn gerði það að verkum að ekki
aðeins ráðsettir forstjórar NBC, heldur einn-
ig stór hluti amerísku þjóðarinnar, sat stífur
við sjónvarpið og beið þess að í sjónvarpssal
færi allt til fjandans. Vinsældir þáttanna voru
ótrúlegar frá fyrstu útsendingu og ungu leik-
ararnir urðu að stjörnum. Chevy Chase var
aðalstjarnan til að byrja með og feit kvik-
myndatilboðin náðu honum fljótt frá sjón-
varpinu. Sömu leið fóru Dan Aykroyd og
John Belushi og Gilda Radner (The Woman
eftir Guðjón Arngrímsson
in Red), en áður hafði Lorne Michaels ráðið
nýja leikara fyrir þættina sína.
Bill Murray kom fljótt til sögunnar, sömu-
leiðis Steve Martin og fleiri minna þekktir á
íslandi — og nú síðast Eddie Murphy. Uppúr
samvinnu þessara leikara og höfunda, og
fleiri aðila sem tengjast Saturday Night Live,
hafa orðið til margar vinsælustu gaman-
myndir síðustu ára: Foul Play, Animal Hoúse,
Blues Brothers, Stripes, Ghostbusters,
National Lampoons Vacation, Trading
Places, Beverly Hills Cop og margar fleiri.
Velgengnisár þáttanna eru nú liðin, en á
meðan skemmtimyndir á borð við þær sem
hér voru nefndar halda áfram að renna und-
an rifjum Eddie Murphy og félaga alla ieið
uppá ísland er ekki ástæða til að kvarta.
LEIKLIST
Kötturinn og rifbeiniö
Leikfélag Akureyrar:
Kötturinn sem fer sínar eigin leidir.
Ævintýraleikur byggdur á smásögu eftir
Rudyard Kipling.
Höfundur: Ólafur Haukur Símonarson sem
einnig samdi tónlist og söngtexta.
Leikmynd og búningar: Messíana Tómas-
dóttir.
Lýsing: Alfred Alfredsson.
Hljóöfœraleikur og tónlistarútsetningar:
Gunnar Þóröarson.
Leikstjóri: Sigrún Valbergsdóttir.
Þær eru orðnar margar sköpunarsögurnar
sem sagðar hafa verið í gegnum tíðina. Allir
trúarbragðahöfundar hafa sagt þessa sögu í
mismunandi útgáfum, sem allar eru þó
furðulega keimlíkar. Og margir fleiri en trú-
arbragðahöfundarnir hafa spreytt sig á því
að segja sköpunarsöguna, þessa tímanlegu,
en þó eilífu sögu.
Ein útgáfa þessarar sígildu sögu mann-
kynsins er nú komin á fjalirnar hjá Leikfélagi
Akureyrar. Hún er ættuð upphaflega úr
breska heimsveldinu, sögð af einu helsta
skáldi þess, Rudyard Kipling, tilreidd handa
íslenskum börnum á öllum aldri af fjöllista-
manninum Ólafi Hauki Símonarsyni. Þessi
bráðsmellna dæmisaga um sköpunina sem
stöðugt heldur áfram, er hér sögð í um það
bil klukkustundarlangri sýningu, og má
segja að það sé hreint ekki svo lítið sem höf-
undur færist i fang. En timinn og rúmið, það
eru nú svo afstæð hugtök.
Við erum stödd í helli langt inni í myrkum,
votum frumskóginum þar sem þetta allt byrj-
aði. Sagan fjallar í stuttu máli um það hverjar
afleiðingarnar verða þegar Skaparanum
flýgur það allt í einu í hug að stela rifbeini
villimannsins og skapa úr því Konuna, tákn
þess fyrirbæris sem við gjarnan köllum sið-
menningu. Með kænsku sinni og útsjónar-
semi tekst henni að temja hin vilitu dýr. En
kænsku hennar er þó takmörk sett. Hún nær
ekki að temja köttinn sem sífellt leitast við að
fara sínar eigin leiðir. Hann verður henni yf-
irsterkari, og henni lærist að hún verður að
gefa eftir, þar sem hún getur ekki án þjón-
ustu hans verið. Hún verður að ganga til
samninga við þennan erkióvin sinn, en hann
fyrir sitt leyti verður einnig að gefa eftir. Sá
sem fara vill sínar eigin leiðir á fullan rétt á
sínu frelsi, en þetta frelsi verður ávallt að
vera háð samningum við þá sem tilhneig-
ingu hafa til þess að hefta það, það er að
segja við siðmenninguna. Þetta er kjarninn í
boðskap sögunnar, boðskapur sem ýmsir
virðast eiga erfitt með að skilja. Því er það
svo, að enn þann dag i dag eru svo margir
þeirra sem fara vilja sínar eigin leiðir lokaðir
inni á geðveikrahælum, ef þeir eru þá ekki
bara hreinlega skotnir. Og svo vaknar auð-
vitað sú sígilda spurning hvort það hafi ekki
verið óskaplega mikil skammsýni hjá Al-
mættinu að fara að leika sér með þetta rif-
bein. Eða hvað hefur maðurinn að gera með
alla þessa siðmenningu, ef hann ætlar bara
að nota hana til að tortíma sjálfum sér.
Óneitanlega býður hin ágæta dæmisaga
Kiplings upp á ýmsa möguleika. Úr henni
hefði mátt semja hvort heldur sem er hefð-
bundið ævintýraleikrit handa börnum, póli-
tískt ádeiluverk, eða rokkóperu, og allt þetta
er að finna í þessu stutta og laggóða verki
Ólafs Hauks. Ymislegt er þarna með ágætum
gert, til að mynda tónlistin og söngtextarnir
sem sumir hverjir eru alveg drepfyndnir og
lögin létt og grípandi en ef til vill ekki að
sama skapi frumleg. Og ósjaldan bregður
fyrir hnyttilegri kimni, þannig að oft má hafa
ágætt gaman af leiknum. Helstu gallarnir
eru aftur á móti visst stefnuleysi, þannig að
maður áttar sig ekki alltaf á því hvort verið
er að skrifa fyrir börn eða fullorðna. Þá vant-
ar stundum mikið upp á að höfundur nýti sér
hina dramatísku möguleika sögunnar til
fullnustu. Þannig hefði mátt gera miklu
meira til dæmis úr togstreitu hinna tveggja
andstæðu póla, Konunnar og Kattarins.
Teygja dálítið úr verkinu án þess að slaka á
tempóinu, þó að það kunni einnig að vera
viss kostur hversu stutt verkið er. Einhvern-
veginn hefur maður það á tilfinningunni að
jafn góður höfundur og Ólafur Haukur hefði
getað gert jafnvel enn betur, ef hann hefði
lagt dálítið meira í verkið. Til dæmis gefur
hinn stutti tími sem sýningin tekur ekki þá
möguleika á persónusköpun sem skyldi.
Leikur í sýningunni er yfirleitt fremur góð-
ur, ekki síst þegar tillit er tekið til þess hversu
leiktextinn setur persónusköpuninni þröng-
ar skorður, eða öllu heldur skortur á leik-
texta. Theodór Júliusson leikur Köttinn sjálf-
an, og finnst mér hann á stundum vera fuil
mikil „fígúrá’ til að geta talist sannfærandi
fulltrúi andófsins i heiminum. Betri lausn
hefði verið að sýna hann frekar sem eins-
konar eldhuga, jafnvel skoplegan. Þórey
Aðalsteinsdóttir sýnir með ágætum hinar
mörgu og óræðu hliðar Konunnar þ.e. sið-
menningarinnar og hefði vafalaust gert mikla
hluti með meiri texta, og Þráinn Karlsson
dregur upp ágæta en ef til vill full neikvæða
mynd af Manninum, því það er nú einu sinni
svo að karlmenn eru eins misjafnir og þeir
eru margir. Marinó Þorsteinsson túlkar vel
hina þýlyndu duttlunga Hundsins, Pétur
Eggerz er traustur Hestur sem fúsiega tekur
á sig öll vasadiskó siðmenningarinnar, og
Sunna Borg hin seiga, þumbaralega Sam-
vinnukýr sem ekkert fær haggað, jafnvel
ekki fallbyssudrunurnar í Normandí, og Rós-
berg Snædal er átakanlegur á köflum í um-
komuleysi Barnsins. Leikmynd Messíönu
Tómasdóttur er stílfærð og haganleg en
hefði ef til vill mátt hafa yfir sér ögn villtari
blæ, til dæmis með notkun grárri lita. Aftur
á móti eru dýragervi hennar ef til vill full
„mennsk”, ekki síst þegar hinir yngri áhorf-
endur eru hafðir í huga. Dýrslegri gervi
hefðu einnig gert samsvörunina milli manns-
ins og dýrsins ljósari fyrir hinum yngri áhorf-
endum. Lýsing Alfreðs Alfreðssonar var
ágæt, nema ef vera skyldi í upphafi og endi,
og hvað upphafsatriðið varðar þá hefði mátt
gera það miklu vilitara en það var, bæði með
notkun lýsingar, tónlistar og leikhljóða sem
annars voru vel notuð. Þegar allt kemur svo
til alls þá er hér á ferðinni hin þokkalegasta
„fjölskylduskemmtun” með þörfum, sígild-
um boðskap, en varla nein tímamótasýning.
Þó eru það auðvitað alltaf tímamót og gleði-
leg tíðindi útaf fyrir sig þegar frumsýnt er
nýtt íslenskt barnaleikrit.
POPP
Gísli og orkuveriö
ÁSTARJÁTNING - Gísli Helgason.
Útgefandi: Gísli/Þor.
Það er fáheyrt — ef ekki einsdæmi — að
listamaður hefji sólóferil sinn með útgáfu á
safni bestu laga, sem útlenskir nefna
„greatest hits“. Þannig plata er Ástarjátning
þó. Af fimmtán lögum plötunnar hafa tíu
komið út áður með Gísla Helgasyni, Hálfu í
hvoru, Vísnavinum, bræðrunum Gísla og
Arnþóri og Stevie nokkrum Wonder. Fimm
heyrast nú fyrsta sinni. •
Tónlistarferill Gísla er órðinn langur. Fyrst
man ég eftir honum og Arnþóri, er þeir ferð-
uðust um landið, spiluðu í samkomuhúsum
og söfnuðu fé handa hjálparsjóði æskufólks.
Þá taldi maður Arnþór eiga einhverja fram-
tíð fyrir sér í tónlistinni. Hann spilaði þó á
hljómborð. Gísli blés bara í barnaflautu,
sams konar og sumir sveittust við að læra á
í söngtímum. Það var ekki mikil framtíð í
slíku púkablístri.
Síðan eru liðin mörg ár, bræðurnir vaxnir
úr grasi og blokkflauturnar hans Gísla... ja,
við skulum segja að iiann sé einn sárafárra,
sem hefur tekist að beisla þær. Tónlistarferill
Gísla Helgasonar er því orðinn býsna langur,
þó að hann hafi ekki verið sérlega áberandi.
Síðustu árin hefur hann starfað með hljóm-
sveitinni Hálfu í hvoru og mig grunar að
hvað tónlistina varðar hafi hann verið
prímus mótor þeirrar grúppu.
Ástarjátning er í heild sinni mjög þægileg
plata. Lögin fimmtán eru nokkuð misjöfn.
The Day After the Night Before, Sitthvað er
bogið og Kvöldsigling standa upp úr. Ástar-
játning — titillagið — vinnur á. Hins vegar
get ég ómögulega skilið til hvers I Just Called
to Say I Love You var látið fylgja með. Mér
heyrist Gísli vera talsvert undir suður-
amerískum tónlistaráhrifum. Verð reyndar
að játa mig fremur ófróðan í þess háttar
spilverki, en gæti vel ímyndað mér að Peron
heitinn hefði farið létt með að blístra lögin
hans Gísla við morgunraksturinn hér í den
tid.
Eitt annað en áðurnefnd lög gerir Ástar-
játningu að gæðagrip. Útsetningar Helga E.
Kristjánssonar eru aldeilis prýðilegar og
falla vel að þeim laglínum sem hann hefur úr
að moða.
Og að síðustu þetta: Hagnaðurinn af sölu
Ástarjátningar rennur til styrktar bókaút-
gáfu á blindraletri. Ekki er mér kunnugt um,
hvort á að efna til happdrættis til styrktar
þeirri bókaútgáfu, en Ástarjátning hefur eitt
fram yfir venjulegan happdrættismiða: Við
kaup plötunnar hefur maður þegar hlotið
vinning; ljúfa, afslappaða og áheyrilega
hljómplötu sem hvergi særir eyrað.
33’A — The Power Station.
Útgefandi: EMI/Fálkinn.
Bassaleikarinn er mest kvennagull breskra
poppara. Gítaristinn er samstarfsmaður hans
í vinsælustu táningabólu heimsins um þessar
mundir, Duran Duran. Trommuslagarinn
kemur úr einu hljómsveit diskóbylgjunnar
sem einhverrar virðingar nýtur: Chic.
Söngvarinn er sérvitringur. Hann var í hópi
breskra ryþmablúsara í upphafi áttunda ára-
tugarins, en hefur átt skrykkjóttan sólóferil
síðan sjötíu og þrjú. Þeir kalla sig The Power
Station. Fyrsta afkvæmið hefur litið dagsins
ljós. Það er bastarður.
Með þessum orðum er ég þó engan veginn
að afskrifa plötuna 33‘/3. Þar má margt gott
heyra. Til dæmis það, að Andy Taylor gítar-
leikari nýtur sín engan veginn í Duran Duran
— alltént ekki á plötum hljómsveitarinnar.
Tony Thompson trommuleikari sannar það
sem mann grunaði eftir að hafa hlustað á
hann á Let's Dance plötu David Bowies, að
þar fer sterkur leikmaður, sem tekur ómerki-
lega diskótakta í nefið ef honum sýnist svo.
Þeir eru sem sé menn plötunnar, Andy og
Tony. John Taylor er ósköp venjulegur
meðaljón á bassa og Robert Palmer er í
röngum félagsskap.
Á 33 'A eru átta lög. Palmer og Taylorarnir
eftir Ásgeir Tómasson
semja fjögur, Palmer og Bernard Edwards
upptökustjóri plötunnar eitt, og annað er
eftir Palmer og G. Pratt. Tvö teljast til elli-
smella, lögin Get ft On (T. Rex) og Harvest
For the World (lsley Brothers). Tvö þau síð-
astnefndu koma best út og eru bara áheyri-
leg. Afgangurinn er ekki nógu sterkur og yfir
það verður ekki breitt með miklum látum og
voldugri pródúksjón.
Til hverra er svo verið að höfða með gerð
3373? Eg efast um að aðdáendum Roberts
Palmer sé skemmt. Trommuleikur Tony
Thompsons er að vísu stjörnuleikur, en feilur
tæplega í kramið nema hjá öðrum trommu-
leikurum og sérvitrum áhugamönnum um
það hljóðfæri. Duran-aðdáendurnir eru
þekktir fyrir að kaupa allt sem þeirra menn
koma nálægt, svo að sennilega sitja þeir uppi
með upplagið af 3373. En ólík er hún plötum
Duran Duran og verður tæpast keypt nema
af skyldurækninni einni saman.
Af framansögðu má sjá, að frumraun The
Power Station hefur sína kosti. Gallarnir eru
þó fleiri. Vegur þar þyngst að fjórmenning-
arnir sem að hljómsveitinni standa eru á of
ólíkum tónlistarsviðum til þess að nógu sam-
stæð blanda komi út. En fyrst og fremst er
hráefnið sem moðað er úr, lögin sjálf, of
slappt til að endanleg útkoma geti orðið
nógu góð.
HELGARPÓSTURINN 17