Alþýðublaðið - 15.02.1938, Síða 1

Það kostar fé
að auglýsa, pó er pað
beinn gróðavegur,pvi að
Það kemur aftur
í auknum viðskiitum.
ÝBUBIAÐIB
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
CTGEFANDI: ALÞÝÐUFL OKKURINN
XIX. TÖLUBLAÐ.
ÞRIÐJUDAG 15. FEBR. 1938.
39. TÖLUBLAÐ.

Það kostar meir
að auglýsa ekki, pvi að
pað er
að borga fyrir aðra
sem auglýsa og draga
að sér viðskiftin.
Fmmvarp ai stéttarfélog og
vinnndeilor er ntí komið úr nefnd
— —•»....-
Frumvarpið veitir verkalýðsfélögunum þýðingarmikil rétt-
indi og skerðir ekki rétt þeirra til vinnustöðvana.
---------
Það verður lagt tyrir næsta þing og á*
lits verkalýðsfélaganna leitað um það.

M EFND sú, sem skipuð
var af ríkisstjórninni
í desember 1936 til að gera
tillögur um löggjöf um rétt-
indi verklýðsfélaganna, af-
stöðu þeirra til atvinriurek-
enda og meðferð deiiumála
milli þessara aðila ásamt
fleiru, hefir nú skilað sam-
eiginlegu áliti.
í nefndinni áttu sæti: fyrir
Alþýðuflokkinn Sigurjón Á Ól-
afsson, formaður Sjómannafé-
lags Reykjavíkur og Guðmund-
ur í. Guðmundsson, lögfræðing-
ur; og fyrir Framsóknarflokk-
inn: Gísli Guðmundsson alþing-
ismaður og Ragnar Ólafsson lög-
fræðingur.
Hið sameiginlga nefnda,rálit
er allmikið rit með ýtarlegu yf-
irliti um hliðstæða löggjöf í
fjölda mörginn löndum í öllum
heimsáU’um. Sérstaklega er þó
nákvæmt yfirlit yfir þróun og
skipun þessara mála á Norður-
löndum. Hefir nefndin aflað sér
umsagnar bæði verkalýðssam-
takanna í þessum löndum og
samtaka atvinnurekenda, um af-
stöðu þeirra og reynslu á lög-
gjöf um stéttarfélög og vinnu-
deilur. Eru birt í nefndarálit-
inu ítarleg bréf beggja þessara
aðila, ásamt útdrætti úr gild-
andi löggjöf Norðurlandaþjóð-
anna um þetta efni.
Nefndin hefir byggt tillögur
sínar á gildandi löggjöf Noregs,
Danmerkur og Svíþjóðar um
stéttarfélög og vinnudeilur. En
löggjöf þessara landa er sett að
tilhlutun verklýðssamtakanna
að miklu leyti. Hinsvegar hefir
nefndin“í verulegum atriðum
breytt frá þessari löggjöf með
Happdrætti Háskól-
ans í Alpýðuhúsmn.
Nýtt umhoð tekið
til starfa.
NÝTT umboð frá Happdrætti
Háskólans er tekið til starfa
i Alþýðuhúsimi við Hverfisgötu.
Er það á 3. hæð, söimi hæð og
Alþýðublaðið, skrifstofur verka-
lýðsfélaganna og ViTmumiðlumar-
skrjfstofan.
Ættu menn að reyma þetta nýja
umboð og vita hvort hamingjan
verður þeimi ekki hliðhollari en
áður.
I þessu nýja umboði fást all-
ar tegundir happdrættismiðanna.
Umhoðið er opið daglega kl.
3—7.
Kaupið happdrættismiða nú
pegar i þessu nýja umboði.
hliðsjón af íslenzkum staðhátt-
um og sniðið af henni öll þau á-
kvæði, sem hún hefir orðið vör
við, að verklýðssamtök viðkom-
andi lands, hafa talið óheppi-
leg. Auk þess hefir nefndin tek-
ið upp í frumvarpið sjálfstæð-
an kafla um réttindi verkalýðs-
félaga og eru beinlínis tekin
upp í þann kafla ákvæði, sem
verkalýðssamtökin í nágranna-
löndunum hafa árum saman
barist fyrir að fá löggjöf en ekki
fengið.
Réttindi verRtý^S"
ffélaganna.
Frumvarpið sjálft er í 5 köfl-
um. Fyrsti kaflinn er um rétt-
indi stéttarfélaga og afstöðu
þeirra til atvinnurekenda. í
þessum kafla er réttur vinnandi
fólks til að stofna með sér
stéttarfélög viðurkenndur og
lögverndaður. Er þar tekið
fram berum orðum, að stofna
megi slík félög og að þau hafi
fullt sjálfsvald í sínum eigin
máiefnum. Einstakir meðlimir
verkalýðsfélaga eru bundnir
við löglega gerðar samþykktir
og samninga félagsins og hver
sá félagsmaður, sem brýtur þá,
gerist sekur um refsiverðan
vcrknað að landslögum.
Til verndar því, að atvinnu-
rekendur geti kúgað verkamenn
í verklýðsmálum og stjórnmál-
um er öllum atvinnurekendmn,
verkstjórum og öðrum trúnað-
armönnum atvinnurekenda
bannað að viðlagðri refsingu að
reyna að hafa áhrif á stjórnmála
skoðanir verkamanna sinna, af-
stöðu þeirra og afskifti af stétt-
ar- eða stjórnmálafélögum eða
vinnudeilum, með uppsögn úr
vinnu, hótunum um slíka upp-
sögn, fjárgreiðslum, loforðum
um hagnað, eða neitunum á
réttmætum greiðslum.
Þá eru verkalýðsfélög viður-
kenndur lögformlegur samn-
ingsaðili um kaup og kjör með-
lima sinna og allir samningar
við einstaka meðlimi verkalýðs-
félaga ólögmætir. Til verndar
því, að atvinnurekendur brjóti
gerða samninga, eða gangi á
annan hátt á rétt verkamanna,
er stjórri verkalýðsfélaga á fé-
lagssvæði sínu heimilt að velja
sér trúnaðarmann á hverri
vinnustöð, þar sem að minnsta
kosti 5 menn vinna. Eiga trún-
aðarmennirnir að fylgjast með
því að samningar séu haldnir og
ekki brotinn réttur á verka-
mönnum. Atvinnurekendum og
umboðsmönnum þeirra er ó-
hehnilt að segja trúnaðarmönn-
um upp vinnu vegna trúnaðar-
starfa þeirra, eða láta þá á nokk-
urn annan hátt gjalda þess, að
verklýðsfélag hefir falið þeim
að gegna trúnaðarstörfmn fyrir
sig. Einnig er ákvæði í þessum
kafla um að vinnusamningar
geti fallið úr gildi vegna verð-
breytinga og þá meðal annars
gengisbreytinga.
Um vinnustöévanir.
Annar kafli frumvarpsins er
um vinnustöðvanir. Rétturinn
til vinnustöðvana er viðurkend-
ur. Til þess að vinnustöðvun sé
lögmæt, þarf hún annaðhvort
að hafa verið ákveðin við al-
menna skriflega atkvæða-
greiðslu, sem staðið hafi í minst
24 klst., eða af samninganefnd
eða félagsstjórn, enda hafi fé-
lagið gefið þeim umboð með al-
mennri atkvæðagreiðslu til að
taka ákvörðun um vinnustöðv-
unina. — Trúnaðarmannaráð
verkalýðsfélaga geta allt af á-
kveðið vinnustöðvanir ef %
hlutar trúnaðarmannaráðs eru
því samþykkir. Öllum verka-
lýðsfélögum er heimilt að stofna
trúnaðarmannaráð og engin á-
kvæði eru um það í lögunum,
hve marga menn þurfi að hafa
í slíkum ráðum. Þegar tilgang-
ur vinnustöðvunar er að knýja
fram breytingu eða ákvörðun
um kaup og kjör, ber að til-
kynna vinnustöðvun með 7 sól-
arhringa fyrirvara. Sé tilgang-
urinn einhver annar, er ekki
krafist fyrirvara. 'Vinnustöðv-
anir eru bannaðar í þeim til-
gangi að þvinga stjórnarvöldin
til að framkvæma athafnir, sem
þeim lögum samkvæmt ekki ber
að framkvæma, eða framkvæma
ekki athafnir, sem þeim lög-
um samkvæmt er skylt að fram-
kvæma. Þetta á þó ekki við þeg-
ar stjórnarvöldin eru aðili í
deilu sem atvinnurekandi, t. d.
eru vinnustöðvanir heimilar
við Síldarverksmiðjur ríkisins,
vegagerðirnar og öll önnur fyr-
irtæki ríkisins. ■— Loks er á-
kvæði í þessum kafla um að eft-
ir að vinnustöðvun hefir verið
löglega hafin, þá sé þeim, sem
hún að einhverju leyti beinist
gegn, óheimilt að stuðla að því,
að afstýra henni með aðstoð ein-
stakra meðlima þeirra félaga,
eða sambanda, sem að vinnu-
stöðvuninui standa.
SáttatElraunir og
ffélagsdómur.
Þriðji kafli frumvarpsins er
um sáttatilraimir. Er landinu
skift í 4 sáttaumdæmi og sér-
Frh. ó 4. síðú.
Aóalfnndur Verklýðs-
félags Aknreyrar.
Stjðroln endorkosln.
A ÐALFUNDUR Veikalýðsfé-
lags Akuneyrar var haldinn
ó sunnudag. Félagið telur nú 219
gilda félaga. SjóÖseignir félagsins
nema 2500 krónum. Félagið rak
síldarsöltun ó árinfu er veitti rúm-
ar ð þúsund króraur í vinnulaun.
Félaginu tókst að hækka kaup
veikafólks um 10°/o á órinu. Það
safnaði í bjöigunarskútusióð
Noi’ðurlands 400 krónum og hef-
ir félagið þá lagt í þann sjóð
4 þúsund krónur.
Fyrverandi stjórn félagsins, en
formaður hennar er Erlingur
Friðjónsson, var endurkosin í
einu hljóði og var henni þakkað
fyrir gott starf með dynjandi
lófataki. Aðrir starfsmenn voru
einnig endurkosnir. Árshótið fé-
lagsins verður 26. febrúar.
Afli sæmilepr í
Keflavík, en gæftir
slæmar.
A FLI var sæmilegur í Kefla-
■*"*■ vík síðastliðna viku, en
gæftir tregar.
Róið var tvo daga og veiddust
fná 7—14 skippund á bát.
Veðurútlit var jafinao slæmt, o<g
Tögðu bátar ekki ajllar Jóðir, efc
afli væii sæmilegur, ef iveðunt
hamlaði ekki.
Hrakningar Rússania
ú Isjakanm ú enda?
....- m
ísbrjóturinn kominn
angursmennirnir sjá
svo nærri að leið-
reykinn úr honum
LONDON í gærkveldi. FÚ.
LÍKUR eru til þess, að tak-
ast megi að bjarga rúss-
nesku leiðangursmönnunum á
næsta sólarhring. ísbrjóturinn
hefir nú fundið ísjakann, sem er
nógu þykkur til þess, að hægt
sé að lenda þar flugvél, og er
hægt að ganga þaðan yfir snjó-
breiðuna til leiðangursmann-
anna.
ísbrjóturino aðeios 37
kilðmeter frð jakaoum.
OSLO í gærkveldi. FB.
Frá Moskva er símað, að k~
jakinu, sem Papaninieiðangurs-
mennirnir hafast við ó, hafi í giær
kl. 16 verið á 71 gr. 38 mín n.br.
og 20. gr. 10 m. vestl. 1.
Isbrjóturinn „Taimyr“ var á
miðnætti siðast liðnu 37Va km.
frá jakanum. Áhöfnin hefir fund-
ið nothæfan stað fyrir flugvél til
þess að hefjasigtilflugisog lenda
um 400 metra frá skipinu.
Papanin tilkynnir, að reykur-
inn frá „Taimyr" sjáist frá jak-
anum. Ef til vill gera ísbrjóts-
menn tilraun til þess að fara fót-
Olafnr Thors býðor
sjómoinimkostakior!
Hann býður þeim að hann skuli leysa skip
in ef þeir falli frá ollum krofum sínum!
OLAFUR THORS kemur
fram í dag í málgagni
Kveldúlfs, sem sáttasemjari í
deilunni milli sjómanna og út-
gerðarmanna. Og sáttatillagan
er auðvitað eftir sáttasemjar-
ann. Hann leggur til að sjómenn
gangi skilyrðislaust frá öllum
kröfum sínum og að samið verði
upp á sömu kjör og giltu meðan
sjómenn samþykktu með um
96% greiddra atkvæða að segja
samningunum upp.
Sjómenn munu yfirleitt brosa
að hinum nýja sáttasemjara og
hinni dæmalausu sáttatillögu
hans — og jafnvel ekki útgerð-
armenn munu taka þessa fram-
komu alvarlega. Enda er hún
beinlínis hlægileg og ekki ann-
að en h'tilsvirðing við skoðanir
sjómanna á þessum málum.
Hinsvegar sýnir tillagan at-
vinnurekendahugarfar Ólafs
Thors, eins og auðvitað var lík-
legt og grein hans skrifuð ein-
göngu í þeim tilgangi að reyha
að dylja hina raunverulegu til-
ætlun Kveldúlfsvaldsins með
stöðvun togaranna: gengislækk-
un íslenzku krónunnar, sem
myndi þýða allsherjar kaup-
lækkun. Það er tilgangur Kveld-
úlfsvaldsins með stöðvun tog-
aranna, því að ef þetta næði
fram að ganga, væri skuldasúpu
Ólafs Thors veitt yfir á sjó-
mannastéttina — og ekki aðeins
sjómannastéttina, heldur alla al-
þýðu í landinu, bæði til sjávar
og sveita.
Sjómenn munu ekki taka
flærðarbros Ólafs Thors í Mbl.
í morgun alvarlega. Til þess er
tillagan of ósvífin og fortíð
mannsins kunn.
gangandi til leiðangursmanm, til
þess að koma þeirn til skipsins.
Ráðstjórnin rússneska hefir
þegið tilboð dönsiku stjórnarinnar
um aðsboð til þesis að bjarga leih-
ángursmönnunum. (NRP.)
Verzlunarjðfnuðnr
óhagstæðnri janúar
am 1,1 miilj. kr.
UTFLUTNINGUR innlendra
afurða nam 31. fyrra mán-
aðar samtals 1.418.860 kr., en
innflutningur erlendra vara
2.555.830 krónum. Var því
verzlunarjöfnuður óhagstæður
á þessum fyrsta mánuði ársins
um 1,1 miljón króna eða rúm-
lega það.
Færeyjum.
KAUPM.HÖFN í gæikv. FO.
Einn ,ajf nýjustu togurum ít-
alska fiskkaupmannsins Gismondi
er nú kominn til Þórshafnar
verður gerðuar út þaðan.
Á skipinu verður færeyiskur
skipstjóri og 20 manna færeyisk
áhöfn.
lýjar sáttanmleitan-
ir miUi Englendinga
og ítala.
BERLIN í morgun. FO.
BLAÐIÐ „Daily Thelegraph“
segir i grein, sem það birtir
í gæir, að Chamberlaini, forsætis-
ráðherra Breta, hafi af þróun
milliríkjastjómmála álfunnar að
u'iidanförnu myndað sér þá skoð-
un, að striðshættan sé nú minini
en áður og tími tii þess kominn
að efna til sa'mkomulags við
Róm.
Blaðið krefst þó þess með til-
liti til væn'tanlegra samninga við
Italíu, að megrnineglum brezkrar
u anríkisstefnu verði ekki fórnað,
í þeirn tilgangi að ná skjótari
samningaórangri.
Bæði „Daily Express" og „Dai-
Iy Mail“ láta einnig í Ijós þá
skoðun, að nú sé kominn réttur
tími til að taka upp saimningú
við ítalíu og Þýzkaland.
firslit skákþingsins.
SKÁKÞINGI íslendinga lauk
á sunnudagskvöld og urðu
úrslitin sem hér segir:
í meistaraflokki var hæstur
Baldur Möller með 8 vinninga. Þá
Einar Þorvaldsson með 6%, Stein-
grímur Guðmundsson 5%, Ás-
mundur Ásgeirsson 4%, Eggert
Gilfer 4% og Guðbjartur Vigfús-
son 1.
í fyrsta flokki urðu þessir hæst-
ir, í þeirri röð, sem þeir eru tald-
ir: Sigurður Lárusson, Jón Þor-
valdsson, Guðmundur Ólafsson og
Jón Guðmundsson.
Bjarni Bjömsson
endurtekur skemtun sina í
Gamla Bíó í kvöld vegna mik-
illar sóknar.
Þingeyingamótið.
Bezt er að sækja aðgöngumið-
ana sem fyrst í Blómaverzlunina
Flórit eða Hótel Borg. Aðgöngu-
miðasalan að borðhaldinu er að
fcins S dag og é morgun.