Alþýðublaðið - 29.10.1938, Page 1

XIX. ÁRGANGUR
LAUGARDAG 29. OKT. 1938
251. TOLUBLAÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
UTGEFANDI: ALÞYÐUFLOKKURINN
S. á. flokkurinn sendir
samfylkingartilboð!
--- —» ,
Brynjólfur, Héðinn, Einar og ísleifur
hóta að hætta að sitja hjá á þingi,
ef tilboðinu verður ekki tekið!!
‘OlINN „nýi þáttur í lífi
Kommúnistaf lokksins' ‘,
sem Þjóðviljinn boðaði fyrir
nokkrum dögum, er nú byrj-
aður, og heitir flokkurinn í
þeim þætti „Sameiningar-
flokkur alþýðu — Sósíalista-
ílokkurinn“. Auk síns rétta
nafns hefir hann því tekið
sér tvö ný. Alment er hann
þó nú þegar hér í bænum
kallaður „S.A.-flokkurinn“,
en S.A. er eins og kunnugt
er skammstöfun á nafninu á
hinum illræmdu stormsveit-
um Hitlers.
Þá hefir hinn nýi , flokkur
þegar gefið út ýmsar ályktanir
frá stofnþingi sínu, sem ekki
eru síður vandræðalegar en
nafnið. Kveður svo ramt að
því, að „Nýtt land“ verður að
afsaka það í gær, „að fljóta-
skrift hafi orðið á sumum til-
lögum og ályktunum“ stofn-
þingsins og „samstarfið ónógt
milli þeirra einstaklinga og
nefnda, sem hafi orðað þær og
flutt“. Og eftir þeim fréttum,
sem borist hafa af stofnþinginu,
mun það ekki vera ofmælt, að
samstarfið hafi stundum verið
ónógt, því eitt sinn mun það
hafa legið við borð, að þing-
heimur beinlínis berðist út af
ósamkomulagi um nefndirnar
og störf þeirra.
Engin skýrsla hefir enn verið
birt um það, hverjir hafi verið
fulltrúar á stofnþinginu og
vafalaust verður engin slík
skýrsla birt, því það er vitað,
að engir af þátttakendum þess
höfðu neitt umboð til að mæta
þar sem fulltrúar, aðrir en full-
trúarnir á þingi Kommúnista-
flokksins. Hinir hafa aðeins
verið „fulltrúar" fyrir sjálfa sig.
Það er þegar sýnilegt, að
vinnubrögðin eiga að verða
nákvæmlega þau sömu og hjá
Kommúnistaflokknum, eins og
líka Þjóðviljinn lýsti yfir á
dögunum. Þannig sendir hinn
nýi flokkur nú strax Alþýðu-
flokknum og Framsóknarflokkn
um eins konar samfylkingar-
eða þjóðfylkingartilboð; aðeins
heitir það nú ekki lengur „sam-
fylking“ eða „þjóðfylking",
heldur „lýðræðisbandalag al-
þýðu“!
Alþýðuflokksmönnum mun
ekki koma það neitt á óvart,
þótt þeir fái slíkt tilboð. Þeir
þekkja þau frá fyrri tímum og
einnig tilgang þeirra.
Þessu nýjasta samfylkingar-
tilboði fylgir sú hótun, að verði
því ekki tekið, þá muni hinn
nýi flokkur „taka upp öfluga
baráttu gegn ríkisstjórninni“,
og verður það varla skilið á
annan veg en þann, að hann
ætli að láta þingmenn sína
greiða atkvæði með íhaldinu á
þingi í vetur; en í vor höfðu
þingmenn kommúnista og Héð-
inn, eins og menn muna, ekki
kjark til þess að taka neina af-
stöðu og sátu hjá við atkvæða-
greiðsluna um vantrauststil-
lögu íhaldsins. Það er því þessi
dýrmæti stuðningur, sem stjórn
in má nú búast við að verða
svift, ef ekki verður gengið að
kröfum S.A.-flokksins!
Meðllmír „Jafnaðar-
mannafélagsins"
refenir eins og fén-
aðnr i nýja komm-
Anistafiofefeinn!
ALÞýÐUBLAÐINU hafa bor-
iis* noliknair fyrirspuir.niia-1 frá
félögiitm i Jiafnaðarmaimafékg'i
Rieykjaviktw luan það hviort Jafn-
að,armannafélagi!ð sé til — og
hvort, lef svo er, að það hafi
s©m heiLd gierst sitofniandi hinis
nýjia ikomm'únistaf Lokks.
AlþýÖhJbliaði'ð hiefiir látiið leita
lupplýsi'ngar luim þetta hjá rétt-
uim aðiliuimi og hefir fengið þau
svör, að Jafnaðarmannaféliaigi'ð
hiaífi sem h©ild gerst stofnaudi
h,ins nýja kommúnisitaflokks, áin
þes9 þó iað það vaerj borið uudir
féliagjð. Allir meðlimir þesis eriu
þvi, ián þess að viera spurðir að
þvi, taldir meðlimir floklksjns
it|eim|a þeír segii sig íormlega úr
þvS.
Þeir siarn 'ekki vilja láta Héðin
og Þuriði reka sig eins og fénað
inn í nýja k'Ommúnistaflokikiinn
þiurfai því að láta í ljós viljia sinn
í því efníi.
UNDANFARNA 2 daga hefir
farið fram skráning at-
vinnulausra unglinga hér í
Reykjavík á aldrinum 14—18
ára. Er það nefnd atvinnulausra
unglinga, sem gengist hefir fyr-
ir þessari skráningu, en hana
skipa Vilhjálmur S. Vilhjálms-
son, skipaður af ríkisstjórninni.
og Björn Snæbjörnsson, skip-
aður af bæjarstjórn.
Jafnframt skráningunni hafa
piltarnir verið látnir svara ýms-
um spurningum, m. a. um skóla-
göngu, hvað þeir hafi unnið í
fyrra og í sumar. í hvaða ó-
pólitískum félagsskap þeir séu,
hvað þá langi helzt að læra o.
s. frv.
Alls hafa látið skrá sig 86
unglingar, og eru þeir flestir á
aldrinum 14 til 16 ára, enda
hefir skráning atvinnulausra
unglinga einmitt sýnt það sama
undanfarin ár. Við skráninguna
Sigurðnr Einarsson
dósent fertngnr I dag
i
I dag kemnr út safn af
ritgerðum eftfr hann.
Um leið kemur í bókabúðir safn
af ritgerðum hans, prentuðum
og óprentuðum, og heitir bókin
„Líðandi stmid“.
Sigurður Einarsson er fædd-
ur að Arngeirsstöðum í Fljóts
hlíð 29. okt. 1898. Lauk hann
stúdentsprófi 1922 og embætt-
isprófi í guðfræði 1926.
Var hann fyrst settur prestur
í Flateyjarprestakalli, en 1928
sagði hann af sér prestsskap og
stundaði nám 1 útlöndum næstu
missiri.
Árið 1930 var hann settur
kennari við Kennaraskólann og
gegndi því starfi þar til hann
var skipaður docent í guðfræði
við Háskólann í fyrra haust.
Skömmu eftir að ríkisútvarp-
ið tók til starfa var Sigurður
(Frh. á 4. síðu.)
'nú mæta álíka marglr og í
fyrra.
Eins og kunnugt er hefir
verið rekin margþætt starfsemi
fyrir atvinnulausa unglinga
undanfarna vetur, frá nóvem-
berbyrjun og fram j miðjan
marz.
í vetur verður einnig slík
starfsemi rekin og með líku
sniði og í fyrra. í fyrra stund-
uðu piltarnir leikfimi snemma
á morgnana hjá Jóni Þorsteins-
syni. Kl. 12V2—3J/2 unnu þeir
á hinu nýja íþróttasvæði við
Skerjafjörð og fengu kaup fyr-
ir. Kl. 5—7 stunduðu þeir bók-
legt nám, íslenzku og reikning
í Stýrimannaskólanum og kl.
73/4—934 stunduðu þeir smíða-
nám 1 smíðastofum barnaskól-
anna — og áttu að lokum þá
hluti, er þeir smíðuðu.
Það er ófrávíkjanlegt skilyrði
fyrir þátttöku í þessari starf-
(Frh. á 4. síðu.)
Starfsemi fyrlr atvmnnlansa nng-
linga hefst ipp nr mánaðamótnm
----—»-----
Hún verður rekin eins og í fyrra
<■
8H pifitar mæfit wli skrásefinfinp
Þúsundlr Pólverja teki-
ii fastir á Þfzkalandi.
—...» ....
Stjórnin hefir vísað þeim úr landi vegna
þess að vegabréf þeirra voru í ölagi.
KALUNDBORG í gærkv. FÚ. ♦----
NOKKUR þúsund Pólverj-
um hefir verið vísað úr
landi á Þýzkalandi í dag. Ástæð-
an er sú, að vegabréf þessara
manna eru þannig úr garði
gerð, að ef þeim er ekki vísað
úr landi innan ákveðins tíma,
er Pólland ekki skyldugt að
veita þeim viðtöku. Hafa þýzk
yfirvöld oft kvartað undan
þessu við pólsk yfirvöld, en
ekkert samkomulag náðst og
þar af leiðandi hefir verið grip-
ið til þessa ráðs.
Fréttaritari Reuters segir, að
gagngerð leit hafi verið gerð
eftir pólskum Gyðingum í mörg
um þýzkum borgum og einnig
í Wien. Hafa margir verið tekn-
ir fastir.
Pólska stjérnin mótmælb1
LONDON í imiorgjun F.Ú.
Pólskai stjómin Lajgði í ‘ gær
fmm kröfuig' mótnræli við þýzkiui
stjórniniai vegnia hand'töku þús-
lunídiai af Pólverjuim, sem fram
böfðluj farjið á Þýzkailandi.
FLestir voru Pólverjar þessir
Gyðinigtair, en ]>ó margt anniara
miannia.
Svo ier .að s,já sem pólska
atjómin haifi fyrir nokikim vairað
alla Pól'verja. sem í útlöndum
bjuggu við því, aið ef þeir óskuðn
að hverfa til Póllands aftur yrðu
þeii’ innain ákveðins tíma áð fá
vegabréf sín .áriituð á sérstakan
háitt. Nú er þessuim fresti náiega
liokið og fjöldi Pólverjia hiefir ekki
giert neinia'r ráðsitáfanir til þess
að konia vegaihhéfuim sínuim i llag
Áli'tu þýzk yfírvöld, að svo kynni
að fam, alð þes,su fólfci yrði mein-
aður alðigangur til Pöllands og
því oi'ðið byrði á þýzka rikinu.
Hefir þýzka sitjórnin þvi ákveðið
iað senida úr landi allia pólskai
þiegna, sem hún álítur óæskilegt
að 'Setji'St að í landinu. Va.r þetta
fólk lá'tið' hafaisit vijð í nöll/t í skýi-
fuiin í nántí við pólsfcu landamær
fierðardómurilanda-
mæradeiln Ungverja
og Téhka í dag?
hýzka og italska stjórnln eiga
að ráða skipmi ððmsins.
LONDON í morgun FÚ.
¥ GÆRVELDI sendi tékk-
neska stjórnin ungversku
stjórninni tilboð um það, að alt
landamæraspursmálið yrði leyst
með gerðardómi innan 24
klukkustunda og að Ítalía og
Þýzkaland tilnefndu menn í
gerðardóminn.
Ungverska stjórnin félst þeg-
ar á þetta og sendi stjórnum
Þýzkalands og Ítalíu samstund-
is tilmæli um að skipa dóminn.
Á nefndin samkvæmt þessu
að skera úr um hverjum til-
heyra skuli þau héruð, sem
Ungverjaland og Pólland krefj-
ast að fá til þess að fá sameigin-
leg landamæri.
1 gær voru' 20 ár Jiðin siiðian
Tékfcóslóvakía vairð sjálfstæt't ríki
Dagiulrinn var lekká haldinn hátíð-
leguir, ForsætisráðheririanLn fliutti
stutta ræðlu og minti á naiuðsyn
þesis, að öll þjóðin stæði siaiman
,í friamtiðinnd, því að henmair biðu
þung og erfið viíðfiangsefni.
Allir stjónnmálafilokka'r liafa
verið hannaðir í Rutheníu fyrst
Itm sinn.
iír Eyjum.
Vanðræði innan
ihaldsklilnnnar.
Rasiztarair vilja ráða
melru en hiuuu pykir
heppilegt.
EINS og kunnugt er voru
það meirihluta nazistar
sem komust að af lista íhalds-
ins við bæjarstjórnarkosning-
ar-nar 1 Vestmannaeyjum í vet-
ur. Fyrsta verk þeirra var að
segja öllum starfsmönnum bæj-
arins upp og hröktu þeir þá þeg-
ar úr starfi hafnarvörðinn,
Böðvar Ingvarsson, sem naut al-
menns trausts. í stað hans settu
þeir dreng, sem var alls ókunn-
ur þeim málum. Þrátt fyrir það,
að fyrir löngu átti að vera búið
að ráða að nýju í stöðuna, var
það fyrst á bæjarstjórnarfundi
í gær að málið var afgreitt og
þó ekki nema að litlu leyti.
Það var löngu kunnugt að í-
haldið var klofið í málinu og
þá sérstaklega um hafnarvörð-
inn. Á fundinum í gær var
Böðvar Ingvarsson samþykktur
að nýju inn í starf sitt með at-
kv. Alþýðuflokksins. Framsókn-
arflokksins og kommúnista og
tveggja íhaldsmanna, þeirra
Ástþórs Matthíassonar og Ólafs
Auðunssonar. Vegna ósam-
komulagsins innan íhaldsins
voru ekki allar stöðurnax veitt-
ar og mun ætlunin vera að
leggja þær undir bæjarstjóra
og koma þannig gæðingum í-
haldsins að.
Samþykkt var á fundinum
að leigja pláss fyrir bæjarskrif-
stofurnar hjá Tómasi M. Guð-
jónssyni.
Ægilegur eldsvnð! j miú-
bænam i Harseille i gær.
----—♦----
Margir brunnu iniii og fjöldi manna
varð fyrir meiri eða minni meiðslum.
ÍtT.
Handtðhnrnar í gær.
í Fmnkfiuri voru 3000 manus
leknir fas'tior iog fór hver járn-
brauita'rliesítin á fætur ansnari á-
leiðis til pólsfcu landamæranna
með þetta fóLk. Sumir þes,saru
nnarma ieriu fæddir á Þýzkalandi
og get>a ekki ei'nu sinni tialað'
pólsk'U'.
í Múnchen voru 700 manns
teknir fasitir, og eru þeir flestir
i fa'njgiel'Suim. í Wien vom 2000
útiendiir Gyðingiar teknir fastir, -af
þeim voru 1000 látnir lauisir
sikömimU síöar, en hitt enu fLest
Pólv,erj,a'r og Tékkar. Em þeir í
fangiahierbúðúim.
Mikliar handtökur fóru eiranig
fiiam í BeTlin og Köin og öðrúm
horgurn.
sýniir 'leikritið „Fint fólk“ á
miorgun kl. 4 fyrir lækkiað verð.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
GURLEGUR ELDUR
kom upp í miðri Mar-
seilleborg í dag og geisaði
þar í stóru borgarhverfi. Er
þegar kunnugt um að 20
manns hafi farizt, en margir
særst og hlotið meiðsli.
Eldurinn kom upp í stóru
verzlunarhúsi og greip svo
hratt up sig, að afgreiðslufólk
og viðskiftamenn urðu að
stökkva út um glugga á fjórðu
hæð til þess að forða lífi sínu.
Slökkvilið borgarinnar er allt
komið á vettvang og aðstoðar-
slökkviliðið úr nálægum borg-
um. Eldurinn geisaði óhaminn
þegar fréttin var send.
Þingi radikalsósíalista, sem
stóð yfir í borginni, hefir verið
frestað af völdum eldsvoðans,
og gistihús, þar sem margir af
fulltrúunum bjuggu, er eitt
meðal þeirra húsa, þar sem eld-
urinn geisar.
Eldurinn var slðhktnr
seint i gærkveidi.
—o—
LONDON í morgun. FÚ
Seint í gærkveldi var slökkvi-
liðið í Marseiile bxiið að ná íök-
um á liinum mikla eldi. Ennþá
er ekki kunnugt um hve margir
hafa farizt.
Lögreglunni tókst á seinustu
stundu að bjarga nokkrum mik-
ilsverðum skjölum, sem þeir
höfðu meðferðis, Daladier
og Bonriet, er hótel þeirra
brann.
Margir þingmenn á þingfundi
radikalasósíalistaflokksins
misstu allan farangur sinn.
Forliag M'unksgiaards
í Ka'upmiannahöfn gefiur þessa
da'giana út fyrste hluita af bisk-
tipasöglum og stóri bindi áf mið-
aldiakvæðnm oig hefir Jón próf-
'essor Helgiason gengið frá h\'oru-
tvieggj.a hókunium. F.Ú.