Alþýðublaðið - 21.10.1939, Blaðsíða 1

Skemmtun
Alþýðuflokksfélags-
ins í kvöld kl. 8,30
í Alpýðuhúsinu við
Hverfisgötu,
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSS0N
AÐIÐ
ÚTGEFANÐI: ALÞÝÐWLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
LAUGARDAGUR 21. OKT. 1939.
243. TÖLUBLAÐ
í kvðld kl. 8,30
hefst skémmtun Al- \
þýðuflokksfélagsins \
í Alþýðuhúsinu.
Finnskar loftvarnabyssur við landamærí Rússlands.
Tanner fer til Moskva með
Paasiklvi eftir ðsk hans.
;-¦- ; :--------------------------------------------_-----------------------» ........ '.
Þeir fara af stað frá Helsingfors í kvðld
I DAG
Næturlæknir er Grírniur Magn-
ússon, Hringbraut 202, sími 3974.
Næíurvörður er í Reykjavíkur-
og Iðunnarapóteki.
Næturvarzla bifreiða: Bifreiða-
stoðin Geysir.. Sfmi 1633.
OTVARPIÐ:
19,45 Fréttir. 20,10 Veðurfregn-
ír. 20,20 Leikrit: „Vikufrestur",
útvarpsleikrit eftir Kristmann
Guðmundsson (Brynjólfur Jó-
hannesson o. fl.J. 21,20 Útvarps-
tríói'ð: Novelletten, eftir Gade.
21,40 Danslög. 21,50 Fréttir. 24,00
Dagskrárlok.
i "! P; ?E» Ilf) WflTi ^M WIM
Á MORGUN:
Helgidagslæknir er Kristján
Grímsson, Hverfisgötu 39, sími
2845.
Næturlæknir er Halldór Stef-
ánsson, Ránargötu 12, sími 2234.
Næturvörður er í Laugávegs-
og Ingólfsapóteki.
MESSUR A MORGUN:
1 dómikirkjunni kl. 11, séra Fr.
'H- Kl. .5 séra B. J. I frikirkjunni
kl- 2, barnaguðsþjonusta, séra Á.
S. (missiraskipti). f Landakots-
kirkju, lágmessa kl. 6V2 árd., há-
messa kl. 9 árd. og bænahald
me'6 predikun kl. 6 síðd. 1 Hafn-
arfjarðarkirkju kl. 2, séra G. P.
— Barnaguðsþjönustiír í biænhús-
inu við Suðurgötu, í Skerjaf jarð-
arskóla og í Laugarnesskóla kl.
10 árdegis.
Lúörasveit Reykjavíkur
leikur á Austurvelli kl. 3 á
inorgun, ©f v«ður leyfir.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
KHÖFN í morgun.
"C'RA Hélsingfors er sím-
¦*• að, að hinn þekkti for-
ingi finnska Alþýðuflokks-
ins, Vainö Tanner, sem er
forseti samvinnúfélagasam-
bandsins „Elanto" og síðan
1937 f jármáiaráðherra í ráðu
neyti Cajanders, muni fara
með Paasikivi til Mpskva í
kvöld til að vera viðstaddur
samningatilraunirnar þar.
Það er eftir ákveðinni ósk
Paasikivis, að Tanner tekst
þessa ferð á hendur með hon-
um. Samningaménnirnir munu
fara af stað frá Helsingfors í
kvöld.
Geysimikið starf hefir verið
unnið í Finnlandi til eflingar
landvörnunum, án þ'éss þó að
um allsherjar hérútboð hafi
verið að ræða; Hefir finnska
stjórnin kvatt mikið varalið til
æfinga og er við því búin, að
kveðja fleiri árganga til vopna.
í Finnlandi hefir verið skipu-
lögð loftvarnaþjónusta um allt
landið, og hafa námsskeið verið
haldin með almenningi í ýms-
um störfum, er þar að lúta. í
opinberu'm byggingum í Hels-
ingfors hafa verið byggðir gas-
og sprengjuheldir kjallarar.
Tilskipun hefir verið gefin
út um það, að ef alvarleg hætta
steðjar að, skuli stjórninni
heimilt að taka eignarnámi öku-
tæki og hesta, eftir því, sem
þörf krefur.
Ef til ófriðar kemur, hefir
þingið samþykkt heimild handa
stjórninni til þess að setja
hvern verkfæran fnann frá 16
Bandalag Tyrkja, Breta og
Frakka mesti stjórnmálavið
burðurinn síðan stríðið hóf st
----------------?
Opin leið fyrir bandamenii inn í Svarta**
haf, ef á RAmenin skyldi verða ráðiast.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. KHÖFN í morgun.
X> ANDALAGSSÁTTMÁLI Breta, Frakka og Tyrkja er
¦*-' nú aðalumræðuefni blaðanna um allan heim, og er
það einróma álit þeirra, þegar þýzku og rússnesku blöðun-
um sleppir, að þessi sáttmálagerð sé mesti stjórnmálavið-
burðurinn í heiminum síðan stríðið hófst.
Það þykir augljóst, að aðstaða Englands og Frakklands í
stríðinu hafi styrkzt stórkostlega við sáttmálann. Þau eiga nú
opna leið fyrir flota sinn og herflutninga í gegnum Dardanella-
sund og Bosporus inn í Svartahaf, ef á Rúmeníu skyldi verða
ráðizt annaðhvort af Þýzkalandi eða Sovét-Rússlandi eða þeim
báðum í sameiningu, og sú staðreynd er yfirleitt talin gera það
mjög ólíklegt, að til slíkrar árásar komi, jafnvel þótt sáttmálinn
hafi það ákvæði inni að halda, að Tyrklandi beri ekki skylda
til þess að berjast á móti Sovét-Rússlandi.
Þá er og talið, að aðstaða ítalíu til þátttöku í stríðinu gegn
Englandi og Frakklandi hafi versnað svo mjög við sáttmálann,
þar eð Tyrkland myndi þá veita þeim lið, að litlar líkur séu til
þess, að ftalía hætti á það að hverfa frá hlutleysi sínu.

Inonu forseti Tyrklands, eftir-
maður Mustapha Kemals.
Nýít verkilýðsféla
i AlDýðnsambandiðc
Verfealýðs- og sjómanna-
félag Sanðgerðis stoln-
að i gærkveM.
VERKALtÐS- og sjómawna-
félag var stofnað I Saiwi-
gerði i gærkveldi að tilhtato.-
Jöns Sigurðssonar, ei'indreka Al-
þýðusambands Islands.. Heitir fé-
lagið „Verkalýðs- og sjómaruDtt
félag m Sandgerðis. Stoínendu •
voru 30 verkameiui og sjðmein,
én framhaldsstofnfundur verður
haidinn innan skamms.
Lög voru samþykkt fyrir fé-
lagið og stjárn kosin. Kosningu
hlutu: Elías Guðmundsson, for-
maður, Björgvin Guðmundsson,
ritari, Einarína Magnúsdðttir,
gjaldkeit i fH ||(
Á stofnfundinum mættu tvefa.1
úr stjórn Verkalýðs- og sjó-
mannafélags Keflavikur, og^ tveir
úr 1 stjórn „Verkalýðs- og sjó-
mannafélags Gerðahrepps".
Samþykkt var á fundinum að
sækja um upptöku í Alpýðusam-'
band íslands nú þegar.
Verkamaður slasaðist tit
Bandalag Tyrkja við Breta
og Frakka virðist hafa komið
þýzku stjórninni mjög á óvart,
en það er nú talið víst, að hún
hafi staðið að baki tilraunum
sovétstjórnarinnar til þess að
fá Tyrki til að bregðast Bretum
og Frökkum og loka sundunum
inn í Svartahaf fyrir flotum
þeirra.
Franz von Papen, hinn slyngi
samningamaður þýzku nazista-
stjórnarinnar, sem undirbjó
vináttusáttmála Hitlers og Stal-
ihs og eftir það hafði verið
sendur til Ankara til að afstýra
bandalagi Tyrkja, Breta og
Frakka, hefir beðið. ósigur, og
er nú kominn til Berlín til þess
að gefa Hitler skýrslu.
Yfirleitt voru miklar viðræð-
ur milli stjórnmálamanna í
Berlín í gærkveldi. Hitler, von
Ribbentrop og aðrir helztu leið-
togar nazista og fáðherrar
höfðu setið allan daginn í gær
á ráðstefnum til þess að ræða
um tyrknesk-brezk franska
sáttmálann og hver áhrif hann
myndi haf a. Að þeim viðræðum
loknum fór fram viðræða Hit-
lers og von Papens.
Islenzkur féiagsskapur um
strlðstrjfgglngar sjimanna.
--------------------4—;----------------
Mjög verulegur gjaldeyrissparnaður, ef
tillögur nefndarinnar ná fram að ganga.
bana i blf reiðarslpí I gær
RÍKISSTJÓRNIN skipaði
9. þ. m. þriggja manna
nefnd,, til þess að athuga
möguleikana á því, að koma
stríðstryggingum íslenzkra
skipshafna á innlendar
hendur. í nefndina voru
skipaðir Jón Blöndal cand.
polit., Brynjólfur Stefánsson
forstjóri og Ásgeir Þor-
steinsson forstjóri.
Nefndin hefir starfað sleitu-
laUstvsíðan, og hefir hún nú skil-
að áliti sínu ril rikisstjðrnarinnar.
Nefndin leggur til, að stofnað
verði vátryggingarfélag, er nefn-
ist „Stríðstrygging íslenzkra sjo-
manna", með pátttðku ríkissjððs,
tryggingarfélaga, þ. e. Trygging-
arstofnunar ríkisins, Sjóvátrygg-
til 70 ára í hver þau störf, sem
krafizt kynni að verða.
ingarféiags Islands og Brunabðta-
félags íslands, og eigenda skip-
anna, bæðí togara og flutninga-
skipa.
. Gert er ráð fyrir, að áhættuféð,
sem félaginu yrði tryggt, verði
um 600 púsund krðnur. Há-
marksupphæðÍT peirrar áhættu,
sem félagið má taka að sér, eru
225 púsund krónur á skip í dán-
artryggingar, en örorkutrygging-
in er tekin að fullu. Verður því
hægt að tryggía alla menn á
fiskiflotanum að fullu, en nokk-
urn hluta af áhættunni á stærri
skipurium verður að endurtryggja
erlendis. Sá hluti áhættunnar
mun þó ekki fara fram úr 20%
af állri áhættunni og sparast
pannig 4/5 hlutar af peim gjald-
eyri, sem með pyrfti, ef allar
pessar tryggingar væru erlendis.
Iðgjöldin fyrir dauðatryggingu
Frh. á 4. síðu.
Q. UÐMUNDUR GÍSLA-
^" SON verkamaður Fram-
nesvegi 25 A lézt í gærkveldi
kl. 8% af völdum bifreiðar-
slyss. ^
Tveimur og hálfum tíma áð-
ur, eða kl. 6, var Guðmundur
beitinn að fara vestur Hafnar-
stræti á móts við Hótel Heklu,
og ók hann hjólbörum á undan
sér. í sömu svifum ók yörubif-
reiðin RE 177, bifreiðarstjóri
Björn Guðmundsson, á hann og
klemmdi hann við vesturhorn
Hótel Heklu, svo að hann slas-
aðist til bana. Guðmundur var
rétt áður þarna megin á aðal-
götunni, hann mun hafa ætlað
að forða sér upp á gangstéttina
og jafnvel inn í sundið milli
Hótel Heklu og hússins nr. 18,
Áreksturinn var svo harður, að
bifréiðin festist, og varð mann-
fjöldi að losa bana áður en það
tókst að ná í Guðmund.
Guðmundi var þegar í stað
ekið í Landsspítalann og strax
tekinn til rannsóknar af lækn-
unum Eggerti Steinþórssyni og
Ólafi Þ. Þorsteinssyni. Guð-
mundur var með rænu er hann
kom í spítalann og gat hann
sagt nafn sitt og heimili, en
hann gat sama og enga grein
gert sér fyrir því, hvernig slys-
ið hefði atvikast. Við rannsókn-
ina kom í ljós, að Guðmundur
var með opið brot á öðru læri,
hann var skaddaður á höfði, án
þess þó að höfuðkúpan væri
brotin. Þá mun hann hafa
skaddast mikiðí innvoftis. Og
kl. um BV2 lézt hann.
Bifreiðarstjórinn, — Björn
Guðmundsson, Njálsgötu 56,
er einn af elstu og þrautreynd-
ustu bifreiðarstjórum í bænum
— og hann hefir aldrei fyrr
orðið fyíir slysi. Hann tók bíl-
stjórapróf árið 1919 og er því
einn af elztu bifreiðastjórum
bæjarins. Hann hefir skýrt lög-
reglunni þannig frá slysinu:
„Mættur kveðst á greindum
tíma hafa ekið bifreið sinni R
177 austur Hafnarstræti. Segir
hann, að strætisvagn hafi þá
staðið á götunni framan við'
verzlun Helga Magnússonar &
Co. og kveðst hann hafa verið
ao komast á móts við strætis-
vagninn, þegar hann var tekinn
af stað. Segir hann, að þegar
vagninn var tekinn af stað, hafi
honum verið beygt nokkuð
þvert inn á götuna vegna þess,
að ónnur bifreið hafi staðið á
gótunni rétt fyrir framan harm.
Kveðst mættur af þessum -á
stæðum hafa orðið að beygja
alveg út á hægri kant götunnar,
til þess að forðast árekstur á
stxætísvagninn, en á sama tíma
var fullorðinn maður, sem ók
hjólbörum á undan sér, aö
koma þar vestur götuna, og var
maður þessi yzt á sínum kanti
götunnar.
Kvaðst mættur ekki hafa
veitt manni þessum athygli
fyrr en hann var kominn mjög
nálægt bifreiðinni og. var þaö
á sama tíma, sem mættur vék
fyrir strætisvagninum. Segir
mættur, að sér hafi brúgðið
m3ög> þegar hann sá, hva'ð
stutt var á milli mannsins og
bifreiðarinnar, og kveðst mætt-
ur við það hafa tapað sér svo,
að hann hafi misst hæfni til aS
stjórna, eins vel og annars hefði
verið hægt.
Kveðst mættur því ekki geta
lýst, hvernig það atvikaðist, aö
bifreiðin rann upp á gangstétt-
ina við - Hótel Heklu, og
klemmdist þá maðurinn, sem
var með hiólbörumar á milli
framenda bifreiðarinnar annars
Frh. a 4. stðu
4