Alþýðublaðið - 21.10.1939, Blaðsíða 1

Skemmtun
Alþýðuflokksfélags-
ins í kvöld kl. 8,30
í Alþýðuhúsinu við
Hverfisgötu,
ALÞTÐDBUOIÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANÐI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
LAUGARDAGUR 21. OKT. 1939.
243. TÖLUBLAÐ
t kvðld kl. 8,30
hefst skemmtun AI-
þýðuflokksféiagsins
í Alþýðuhúsinu.
[ Finnskar loftvarnabyssur við landamæri Rússlands.
TaiMf fer til Moskva meO
Paaslkivi ettir ósk hans.
------■ +. —.— -
Þeir fara af stað frá Helsingfors í kvðld
I DA6
Næturlæknir er Grímúr Magn-
ússon, Hringbraut 202, sími 3974.
Næturvörður er í Reykjavíkur-
og IÖunnarapóteki.
Næturvarzla bifrei'ða: Bifreiða-
stöÖin Geysir. Sími 1633.
ÚTVARPIÐ:
19,45 Fréttir. 20,10 Veðurfregn-
ir. 20,20 Leikrit: „Vikufrestur",
útvarpsleikrit eftir Kristmann
Guðmundsson (Brynjólfur Jó-
hannesson o. fl.). 21,20 Útvarps-
tríóið: Novelletten, eftir Gade.
21,40 Danslög. 21,50 Fréttir. 24,00
Dagskrárlok.
i 1 r; ,T m :¥!¥! OT **E WM
Á MORGUN:
Helgidagislæknir er Kristján
Grímsson, Hverfisgötu 39, sími
2845.
Næturiæknir er Halldór Stef-
ánsson, Ránargötu 12, sími 2234.
Næturvör&ur er í Laugavegs-
og Ingólfsapóteki.
MESSUR A MORGUN:
1 dómikirkjunni kl. 11, séra Fr.
H. Kb 5 séra B. J. í Mkirkjunni
kl. 2, barnaguöspjónusta, séra Á.
S. (missiraskipti). I Landakots-
kirkju, lágmessa kl. 6V2 árd., há-
niessa kl. 9 árd. <og bænahald
með predikun kl. 6 síðd. 1 Hafn-
arfjarðarkirkju kl. 2, séra G. Þ.
— Barnaguðsþjónustur í biænhús-
inu við Suðurgötu, í Skerjafjarð-
arskóla og í Laugannesskóla kl.
10 árdegis.
Lúðrasveit Reykjavíkar
leikur á AusturvelLi ki. 3 á
morgun, ef veöur Ieyfir.
* Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
KHÖFN í morgun.
U RÁ Helsingfors er sím-
að, að hinn þekkti for-
ingi finnska Alþýðuflokks-
ins, Vainö Tanner, sem er
forseti samvinnufélagasam-
bandsins „Elanto“ og síðan
1937 fjármálaráðherra í ráðu
neyti Cajanders, muni fara
með Paasikivi til Moskva í
kvöld til að vera viðstaddur
samningatilraunirnar þar.
Það er eftir ákvéðinni ósk
Paasikivis, að Tanner tekst
þessa ferð á hendur með hon-
um. Samningamennirnir munu
fara af stað frá Helsingfors í
kvöld.
Geysimikið starf hefir verið
unnið 1 Finnlandi til eflingar
landvörnunum, án þess þó að
um allsherjar herútboð hafi
verið að ræða. Hefir finnska
stjórnin kvatt mikið varalið til
æfinga og er við því búin, að
kveðja fleiri árganga til vopna.
í Finnlandi hefir verið skipu-
lögð loftvarnaþjónusta um allt
landið, og hafa námsskeið verið
haldin með almenningi í ýms-
um störfum, er þar að lúta. í
opinberum byggingum í Hels-
ingfors hafa verið byggðir gas-
og sprengjuheldir kjallarar.
Tilskipun hefir verið gefin
út um það, að ef alvarleg hætta
steðjar að, skuii stjórninni
heimilt að taka eignarnámi öku-
tæki og hesta, eftir því, sem
þörf krefur.
Ef til ófriðar kemur, hefir
þingið samþykkt heimild handa
stjórninni til þess að setja
1 hvern verkfæran mann frá 16
Bandalag Tyrkja, Breta og
Frakka mesti stjórnmálavið
burðurinn síðan stríðið hóf st
------<*,---
Opln lelð fyrlr bandamenn Inn í Svarta-
haf, ef á Rúmeníu skyldi verða ráðizt.
Frá frétiaritara Alþýðublaðsins. KHÖFN í morgun.
ANDALAGSSÁTTMÁLI Breta, Frakka og Tyrkja er
^ nú aðalumræðuefni blaðanna um allan heim, og er
það einróma áiit þeirra, þegar þýzku og rússnesku blöðun-
um sleppir, að þessi sáttmálagerð sé mesti stjórnmálavið-
burðurinn í heiminum síðan stríðið hófst.
Það þykir augljóst, að aðstaða Englands og Frakklands í
stríðinu hafi styrkzt stórkostlega við sáttmálann. Þau eiga nú
opna leið fyrir flota sinn og herflutninga í gegnum Dardanella-
sund og Bosporus inn í Svartahaf, ef á Rúmeníu skyldi verða
ráðizt annaðhvort af Þýzkalandi eða Sovét-Rússlandi eða þeim
báðum í sameiningu, og sú staðreynd er yfirleitt talin gera það
mjög ólíklegt, að til slíkrar árásar komi, jafnvel þótt sáttmálinn
hafi það ákvæði inni að halda, að Tyrklandi beri ’ekki skylda
til þess að berjast á móti Sovét-Rússlandi.
Þá er og talið, að aðstaða ítalíu til þátttöku í stríðinu gegn ^
Englandi og Frakklandi hafi versnað svo mjög við sáttmálann,
þar eð Tyrkland myndi þá veita þeim lið, að litlar líkur séu til
þess, að Ítalía hætti á það að hverfa frá hlutleysi sínu.
Inonu forseti Tyrklands, eftir-
maður Mustapha Kemals.
Mýtt verkalýðsfélai
í Alpýðusambandið,
Verkalfðs- oy sjðmanna-
félag Sandgerðis stofn-
að i gærkveldi.
VERKALÝÐS- og sjómanna-
félag var stofnaö i Sand-
gerði í gærkveldi að tilhlutm
Jóns Slgurðssonar, erindreka Al-
þýðusambands íslands. Heitir fé-
lagið „Verkalýðs- og sjómaium-
félag _ Sandgerðls. Stofnendur
voru 30 verkamenn og sjómen*.
en framhaldsstofnfundur verðui’
haldinn innan skamms.
Lög voru samþykkt fyrir fé-
lagiö og stjórn kosin. Kosningu
hlutu: Elías GuÖmundsson, for-
maður, Björgvin Guðmundsson,
ritari, Einarína M&gnúsdóttir,
gjaldkeri. i |j !|j
Á stofnfundinum mættu tveii
úr stjórn Verkalýðs- og sjó-
mannafélags Keflavikur, og tveir
úr stjórn „Verkalýðs- og sjó-
mannafélags Gerðahrepps“.
Samþykkt var á fundinum að
sækja um upptöku í Alþýðusam-
band Islands nú þegar.
Bandalag Tyrkja við Breta
og Frakka virðist hafa komið
þýzku stjórninni mjög á óvart,
en það er nú talið víst, að hún
hafi staðið að baki tilraunum
sovétstjórnarinnar til þess að
fá Tyrki til að bregðast Bretum
og Frökkum og loka sundunum
inn í Svartahaf fyrir flotum
þeirra,
Franz von Papen, hinn slyngi
samningamaður þýzku nazista-
stjórnarinnar, sem undirbjó
vináttusáttmála Hitlers og Stal-
ins og eftir það hafði verið
bandalagi Tyrkja, Breta og
Frakka, hefir beðið. ósigur, og
er nú kominn til Berlín til þess
að gefa Hitler skýrslu.
Yfirleitt voru miklar viðræð-
ur milli stjórnmálamanna í
Berlín í gærkveldi. Hitler, von
Ribbentrop og aðrir helztu leið-
togar nazista og ráðherrar
höfðu setið allan daginn í gær
á ráðstefnum til þess að ræða
um tyrknesk-brezk franska
sáttmálann og hver áhrif hann
myndi hafa. Að þeim viðræðum
loknum fór fram viðræða Hit-
Verkamaðnr slasaðist tii
bana í bifreiðarslysi í gær.
sendur til Ankara til að afstýra lers og von Papens.
Islenzknr félagsskapnr nm
stríðstryggingar sjðmanna.
-----«-----
Mjög verulegur gjaldeyrissparnaður, ef
tiilögur nefndarinnar ná fram að ganga.
ÍKISSTJÓRNIN skipaði
9. þ. m. þriggja manna
nefnd,, til þess að athuga
möguleikana á því, að koma
stríðstryggingum íslenzkra
skipsliafna á innlendar
hendur. í nefndina voru
skipaðir Jón Blöndal cand.
polit., Brynjólfur Stefánsson
forstjóri og Ásgeir Þor-
steinsson forstjóri.
Nefndin hefir starfaö sledtu-
iaust síÖan, og hefir hún nú skil-
að áliti sínu til ríkisstjiórnarinnar.
Nefndin leggur til, aö stofnað
verði vátryggingarfélag, er nefn-
íst „Stríðstrygging íslenzkra sjó-
manna“, með þátttöku ríkissjóðs,
tryggingarfélaga, þ. e. Trygging-
arstofnunar ríkisins, Sjóvátrygg-
til 70 ára í hver þau störf, sem
krafizt kynni að verða.
ingarféiags Islands og Brunabóta-
félags Islands, og eigenda skip-
anna, bæöí togara og flutninga-
skipa.
. Gert er ráð fyrir, aðáhættuféö,
sem félaginu yrði tryggt, verði
um 600 þúsund krónur. Há-
marksupphæðir þeirrar áhættu,
sem félagið má taka aö sér, eru
225 þúsund krónur á skip í dán-
artryggingar, en örorkutrygging-
in er tekin að fullu. Verður þvi
hægt að tryggja alla mienn á
fiskiflotanum að fullu, en nokk-
urn hlúta af áhættunni á stærri
skipurium verður að endurtryggja
erlendis. Sá hluti áhættunnar
mun þó ekki fara fram úr 20%
af allri áhættunni og sparast
þannig 4/5 hlutar af þeim gjald-
eyri, sem með þyrfti, ef allar
þessar tryggingar væru erlendis.
Iðgjöldin fyrir dauðatryggingu
Frh. á 4. síðu.
Guðmundur gísla-
SON verkamaður Fram-
nesvegi 25 A lézt x gærkveldi
kl. 8% a£ völdum bifreiðar-
slyss.
Tveimur og hálfum tíma áð-
ur, eða kl. 6, var Guðmundur
heitinn að fara vestur Hafnar-
stræti á móts við Hótel Heklu,
og ók hann hjólbörum á undan
sér. I sömu svifum ók vörubif-
reiðin RE 177, bifr’eiðarstjóri
Björn Guðmundsson, á hann og
klemmdi hann við vesturhorn
Hótel Heklu, svo að hann slas-
aðist til bana. Guðmundur var
rétt áður þarna megin á aðal-
götunni, hann mun hafa ætlað
að forða sér upp á gangstéttina
og jafnvel inn í sundið milli
Hótel Heklu og hýssins nr. 18.
Áreksturinn var svo harður, að
bifreiðin festist, og varð mann-
fjöldi að losa hana áður en það
tókst að ná í Guðmund.
Guðmundi var þegar í stað
ekið í Landsspítalann og strax
tekinn til rannsóknar af lækn-
unum Eggerti Steinþórssyni og
Ólafi Þ. Þorsteinssyni. Guð-
mundur var með rænu er hann
kom í spítalann og gat hann
sagt nafn sitt og heimili, en
hann gat sama og enga grein
gert sér fyrir því, hvernig slys-
ið hefði atvikast. Við rannsókn-
ina kom í ljós, að Guðmundur
var með opið brot á öðru læri,
hann var skaddaður á höfði, án
þess þó að höfuðkúpan væri
brotin. Þá mun hann hafa
skaddast mikið innvortis. Og
kl. um 8P2 lézt hann.
Bifreiðarstjórinn, — Björn
Guðmundsson, Njálsgötu 56,
er einn af elstu og þrautreynd-
ustu bifreiðarstjórum í bænum
— og hann hefir aldrei fyrr
orðið fyrir slysi. Hann tók bíl-
stjórapróf árið 1919 og er því
einn af elztu bifreiðastjórum
bæjarins. Hann hefir skýrt lög-
reglunni þannig frá slysinu:
„Mættur kveðst á greindum
tíma hafa ekið bifreið sinni R
177 austur Hafnarstræti. Segir
hann, að strætisvagn hafi þá
staðið á götunni framan við
verzlun Helga Magnússonar &
Co. og kveðst hann hafa verið
ao komast á móts við strætis-
vagninn, þegar hann var tekinn
af stað. Segir hann, að þegar
vagninn var tekinn af stað, hafi
honum verið beygt nokkuð
þvert inn á götuna vegna þess;,
að önnur bifreið hafi staðið á
götunni rétt fyrir framan hann.
Kveðst mættur af þessum -á
stæðum hafa orðið að beygja
alveg út á hægri kant götunnar,
til þess að forðast árekstur á
strætisvagnnm, en á sama tíma
var fullorðinn maður, sem ók
hjólbörum á undan sér, að
koma þar vestur götuna, og vai'
maður þessi yzt á sínum kanti
götunnar.
Kvaðst mættur ekki hafa
veitt manni þessum athygli
fyrr en hann var kominn mjög
nálægt bifreiðinni og var þaö
á sama tíma, sem mættur vék
fyrir strætisvagninum. Segir
mættur, að sér hafi brugðið
mjög, þegar hann sá, hvað
stutt var á milli mannsins og
bifreiðarinnar, og kveðst mætt-
ur við það hafa tapað sér svo,
að hann hafi misst hæfni til aS
stjórna, eins vel og annars hefði
verið hægt.
Kveðst mættur því ekki geta
lýst, hvernig það atvikaðist, að
bifreiðin rann upp á gangstétt-
ina við Hótel Heklu, og
klemmdist þá maðurinn, sem
var með hjólbörurnar á milli
framenda bifreiðarinnar annars
Frh. á 4. siðu. :