Tíminn - 28.04.1917, Page 4

28
T í M I N N
dagurinn kann að flytja. Og að
loknu stríðinu verður kinn mikli
dómsdagur Norðurálfunnar. Geta
þá kugsast þau atvik, að ræðis-
maður Frakka á íslandi geti lagt
nokkur þau orð til málanna, sem
til mikillar sæmdar séu þeirri
riddaralegu þjóð, er liann liefir
kingað sent, og til mikils gagns
smáþjóð þeirri er kann gistir.
J.
Xoisskortur -- Xolanám.
Kolaskorturinn kyrsetur kotn-
vörpunga á liöfnum inni svo að
eigi komast á veiðar, kann neyðir
námsfólkið ur skólunum löngu fyr
en ætlað er, kann Iokar opinker-
um söfnum fyrir almenningi, tekur
fyrir gasframleiðslu og — siðan
kvarta allir um kolaleysið í keima-
kúsum.
Landssljórn, kæjarstjórn og kaup-
sýslumenn liafa þó gert alt sitt til
þess að ná kingað kolum frá Eng-
landi, en þeim kefir ekki tekist að
fullnægja þörfunum.
Kemur /sér nú að sól og sumar
fer í könd, þvi að með þvi að
spara þann eldivið sem t?l er,
munu menn ekki þurfa að kvíða
kráæti næsta misserið.
Kolaverðið liefir nú ferfaldast á
nokkurum árum, en það kefir
orðið til þess að menn kafa tekið
upp mó meir en áður.
Og er það vel ráðið af kæjar-
stjórn Reykjavíkur að ætla að út-
vega kingað móvélar. Gæti það
orðið til þess að mórinn yrði nota-
sælla eldsneyti en verið kefir king-
að til.
En á mónum einum má eigi
kyggja. Verður eigi komist af án
kola.
Hinsvegar skyldi enginn treysta
kolaflulningi frá útlöndum fyrsta
sprettinn.
Nú eru allar líkur til þess, og
jafnvel sannanir fyrir því, að i
landinu sjálfu sé til eidsneyti, sem
gengur næst kolum að ígildi —
íslenzku kolin.
Kola þessara lietir viða orðið
vart, við Hreðavatn í Borgarfirði,
í Slálfjalli í Barðastrandarsýslu, við
Bolungarvík í ísafjarðarsj'slu, á
Tjörnesi í Suður-Þingeyjarsýslu og
í Norðfjarðarkorni í Suður-Múla-
sýslu, og ef til vill víðar.
Það þarf nú að gera gangskör að
því að ná þessu eldsneýti, og leggja
svo mikla ákerzlu á það, að i
liausl vrðu birgðirnar svo miklar
að nægðu með mó og öðru elds-
neyti næsta vetur lianda þjóðinni,
ef eigi rætist þá úr um siglingar
svo ábyggilegt megi heita í millitíð.
Ætti okkur ekki að veitast þetta
ókleift þegar litið er til þess, að
Færeyingar eru þegar byrjaðir á
kolanámi hjá sér með ágætum á-
rangri. Sagt að þar vinnist svo vel,
að 10 smálestir til jafnaðar komi
á manninn á mánuði. Selja þeir
hverja smálest á 60 kr. (kr. 9,60
skippundið) á næsta lendingarstað
við námuna, en gjalda hinsvegar
mjög há vinnulaun þeim sem í
námunni vinna, alt að 20 kr. á
dag, segir sagan.
Hafa Færeyingar ákveðið að
byrgja sjálfa sig að kolum áður
en selt yrði til annara landa, en
óvarlegl að hugsa til kolakaupa
þaðan, því að Dönum kvað trygð-
ur forkaupsréttur þegar til útflutn-
ings kemur.
Verðum við því að búa að okk-
ar eigin kolum, og landsstjórnin
að beitast fyrir aðgerðum í því
efni. Hefir Tíminn átt tal um það
við atvinnumálaráðherrann, og
hann sagt stjórnina alla velviljaða
þvi máli. Mun því mega vænta
skjótra aðgerða, og virðist keldur
eigi af því veita.
Þórsmálin.
íslenzk blaðamenska kefir enn
einn sinni gefið sjálfri sér venjuleg
meðmæli með yfirhylmingu um
Þórs-svikin. í öllum öðrum löndum
mundi það mál kafa verið rætt
ítarlega í klöðunum, og sökudólg-
arnir orðið fyrir körðum dómi al-
menningsálitsins. Hér hefir verið
tekið svo mjúkum höndum á lög-
brjótunum, að eitt blaðið (Mkl.)
nefndi ekki einusinni nafn skipsins,
þegar það nej'ddist til að minnast
á smyglunina. Þetta minnir á orð
núverandi forsætisráðkerra, Jóns
Magnússonar. A fjölmennum fundi
lýsti hann því yfir s. 1. liaust, að
blöðin œttu mikla sök á bannlaga-
brotunum. Pau gerðu sama og ekk-
ert til að stgðja lögreglusljórnina
við banngœzluna. Með kærulausri
þögn um uppvís brot héldu þau
óbeinlínis verndarliendi yfir smygl-
urunum.
í stutlu máli er Þórsmálið svona:
Þegar siglingateppan hófst 1. febr.
s. 1. var »Þór« i Khöfn. Um síðir
fekk hann með vissurn skilyrðum
leyfi Breta til að halda til íslands,
án þess, að koma við í breskri
höfn. Skyldi slcipið sigla »íómf«,
kvorki flytja farþegja póst eða
vörur. Þór kom fyrst að landi á
Seyðisfirði, en annaðhvort hefir
Jóhannes bæjarfógli ekki fram-
kvæmt lögboðna rannsókn, eða
verið i meiralagi ófundvís. Á Akur-
eyri varð bæjarfógtinn var við að
smyglað var vfni i land úr skipinu,
og gerði silt til að hinir seku yrðu
uppvísir. Þegar Þór kom til Rvíkur
hafði Sig. Eggerz gert ráðstafanir
til að ransaka skipið. En er lög-
regluþjónn ætlaði upp í bát, sem
var á leið út í Þór, hratt einn
bátsmanna bátnum frá landi, og
komst hann eigi út. Sá sem þannig
beitti ofbeldi við lögregluna var
Jóel skipstjóri, sá sem venjulega
stýrir Þór. Litlu siðar hvarf Þór á
burlu, eftir að Jóei hafði náð tali
at skipverjum, og vissu menn ó-
gerla kvar skipið hafðist við næstu
dægur. En þegar skipið kom aftur
til Rvíkur, reyndist það að vera
»lómt« eins og tilskilið var. Sig.
Eggerz yfirheyrði skipshöfnina, en
enginn þóttist vila til að áfengi
hefði verið í skipinu. Samliliða
þessu liéldu þeir uppi rannsóknum
bæjarfógetarnir í Rvík og Hafnar-
firði. Kom þá brátt í Ijós, að Þór
kafði lent nokkrum smálestum a/
áfengi í Viðey og Gufunesi. Með-
gekk skipstjóri nú brotið, og þótt-
ist einn vera sekur. Sektin sem
Jóel skipstjóri lilaut f)rrir ofbeldi
við lögregluna, var 200 krónur.
Dómur kefir ekki verið kveðinn
upp i aðalmálinu enn; líklega
beðið eftir tollskránum frá Höfn,
ef ske kynni að vitnaðist um,
hverjir áttu varninginn. En eins og
bannlögin eru úr garði gerð, er
ómögulegt að sekla Þór i nokkru
hlutfalli við krotið. Eina verulega
refsingin sem smyglararnir verða
fyrir er missir áfengisins. Enginn
vaíi er á, að ef það liefði komist
í réttar kendur, þ. e. i leyniknæp-
urnar, mundi það liafa selst fyrir
tugi þúsunda.
Að fjölmörgu leyli er ÞórsmáJið
merkilegt. Það sýnir að sumir af
kelztu gróðainönnum þessa lands
leggja sig niður við auðvirðilegustu
fjársöfnunina, smj'glun. í öðru lagi
sýnir atferli Jóels skipsljóra frá-
munaiegt virðingarleysi fyrir lög-
um landsins og stéttinni sem þeirra
gætir. Má kalla að skörin færist
upp í bekkinn, þegar yfirgangs-
seggirnir láta sér ekki nægja að
brjóta lögin og þræta fyrir afbrot-
in undir eiðstilboð, lieldur enda
með því að leggja hendur á sjálfa
lögregluna, í von um að komast
undan réttmætri liegningu.
En svikin hafa koniist upp. Það
kefir sannast, að jafnvel kér á ís-
landi er ekki hægt, alveg að ósekju,
að traðka landslögin. Og sú trú
smyglaranna, að enginn lögreglu-
stjóri þyrði að kafa hendur í hári
þeirra, hefir krugðist eftirminnilega.
Aukin reynsla i sömu átt mundi
áreiðanlega færa þessu brotkælta
fólki heim sanninn um, að það á
Ián og líf, eins og aðrir dauðlegir
menn, undir því að skjólgarður
sá sem þjóðfélagið mtmdar um
einstaklinginn sé ekki rofinn að
ósekju. .7. J.
F'réttir.
Tíðin er’ mikið 'að slillasl og
sumarblær að færast á hana, þó
er hálf-andkalt þá dagana sém ekki
nýtur sólar.
Jón biskup Helgason var vígður
kér í dómkirkjunni á sunnudaginn
var af Valdimar Briem vígslubiskup.
Er þelta fyrsta vígsla vígslubiskup-
anna, en fjórða innlenda biskups-
vígslan. Voru um 20 prestvígðir
menn viðstaddir og atliöfnin liin
hátíðlegasta.
Afli er góður bæði kér við Fló-
ann og eins auslanfjalls. Var ó-
hemju fiskur sagður kominn á
grunn laugardaginn fyrir páska, svo
*ð t. d. 800 veiddust í tiu net til
jafnaðar í Þorláksköfn. En er veðr-
inu slotaði fekst ekki bein úr sjó.
Gera ofviðrin eftir þessu ekki eiu-
göngu skaða á landi og á sjó,
heldur jafnvel, og það ekki hvað
minsta tjónið, — i sjó.
Siglingar. Varðskipið Valur-
inn er á leiðinni hingað frá út-
löndum, lagði af slað frá Seyðis-
firði í gær og kemur sunnan um
land. Mun hann kafa póslílutning
meðferðis. Væntanlega er skipinu
ætlað að taka upp venjulegar
strandvarnir.
Are kominn til Englands. Gull-
foss á Ákureyri, hefir verið hepp-
inn með veður. ísland fer til
Ameríku nú um helgina á vegum
landsstjórnarinnar. Lagarfoss er
á heimleið, fór af stað um miðja
vikuna.
Kolanám. Bóndinn á Fjósum i
Svartárdal í Húnavatnssýslu hefir
fundið kol i landareign sinni. Hefir
hann sjálfur unnið kolin til heim-
ilisnota oglej’ft nágrönnunum kola-
nám í þeirri von, að þau balni og
aukist er innar kemur í jörð. Hafa
þeir félagar bygt skýli yfir námu-
opið, útvegað sér ofn og kappkynda
hann, svo að eigi skuli frosl hamla
viununni. Eru kolin þarna sögð
dágóð.
MorgunblaðiÓ er nú búið að
skoða öryggisráðslafanir stjórnar-
innar um sölu erlendrar matvöru í
krók og kring og lýsir því yíir í
blaðinu í dag að alt sé eins og eigi
að vera, rangsleitnin gangnvart
kaupmönnunum í þeim efnum
ekkert annað en misskilningur.
En ef landsstjórnin gæli útvegað
kaupmönnum nægan skipakost,
þá væri fengin góð undirstaða undir
góða samvinnu. Ekki mátti það
minna kosta!
Seldnr ríkishluti. Danir seldu
Bandaríkjum N. A. Vesturlieimseyj-
ar fyrir mikið fé, en þó er eins og
þeir hálfsjái eftir þeirri sölu, enda
Danaveldi þar með liðið undir lok
utan álfunnar nema hvað Grænland
snertir.
Dr. Valtýr Guðmundsson ráð-
leggur Dönum, ef þeir vilji verja
þessu fé sínu vel, þá skuli þeir
leggja svo sem 20 miljónir króna
í járnbrautir á íslandi.
Á nú að fara að leita fyrir sér
á borði úr því að ekki gel*k betur
að tryggja »sambandið« í orði en
raun varð á.
Hótunin. Hr. Garðar Gísíason
keíir í hótunum um það að draga
fram »myndir úr lífinu«, sem 16
ára reynsla hafi gefið honum af
starfsemi kaupfélaganna. Ojæja!
Er það sjaldan að hótanir eru svo
lánsainar að mæta hreinum og
beinum áskorunum um það að láta
ekki sitja við orðin tóm. Iíaup-
félagsmönnum er það áhugamál
að hann segi sem glegst af við-
skiftum sínum og kaupfélaganna.
Til þess eru vítin, að varast þau!
Ritstjóri:
(1 u (V) raml ur Magu ú sso n.
Ilótel ísland 27.
Sínii 367.
Prentsmiðjan Gutenberg.