Tíminn - 29.09.1917, Blaðsíða 3

T 1 MI N N
115
Kartöflur.
Framsýninni ætti fyrst og fremst
að verða beint í þá átt þar sem
vissan er fyrir beztum árangrinum.
Við leggjum mikið kapp og mikið
fje i það ílytja hingað heim alls-
konar mjölvörur af matartagi og
er það auðvilað þakkarvert. En
ekki er það nóg.
Bjarni Ásgeirson benti á það í
grein sinni í síðasta blaði, að hver
skipsfarmur sem fluttur yrði hingað
af kartöflum sem sparað gæli okkur
annað eins af innlendu útsæði, sem
síðan yrði komið með sæmilegri
fyrirhyggju niður í jörðina næsta
sumar, mundi margfaldast svo að
hver farmur yrði að 5—20. Er
það auðskilið, að þetta yrði ekki
aðeins langódýrasta björgin sem
sem að yrði dregin nú í dýrtíðinni,
heldur mundi sá kostur fylgja
með í kaupið, að úr því færum
við að sjá sjálfum okkur borgið
með framleiðslu þessara vöruteg-
undar — mundum úr þessu rækta
allar okkar kartöflur sjálíir.
Nágrannaþjóðirnar leggja mikið
kapp á kartöfluræktina, þær hafa
Iengi gert það, en aldrei eins og nú.
Norðmenn rækta kartöflur mjög
norðarlega í Noregi og telur sér-
fróður maður ráðlegt að kaupa út-
sæði þaðan. Utflutningsbann mun
hvíla á því að vísu, en miklar
líkur eru til þess að undanþága
fengist um einn eða tvo farma, ef
samið væri um það í sambandi
við kjötsölu liéðan til Noregs.
Er þessu máli skotið til lands-
stjórnarinnar til alvarlegrar athug-
unar og skjótra aðgerða, og er
eigi ólíklegt að þjóðin öll standi að
baki málskotinu.
, Árangur af starfi Á. E.
f*að mun nú fullvíst að árang-
urinn sé þegar orðinn sá af starfi
Árna Eggertssonar fyrir íslands
hönd vestanhafs, að landið þurfi
eigi að óttast það að lenda á von-
arvöl hvað nauðsynjarnar snertir,
svo sé nú um þá hnúta búið.
Fullveldisnefndin í þinginu liafði
haft það mál til meðferðar, hvort
eigi væri vissast að senda fleiri
menn vestur fyrir landsins hönd,
og mun nefndin fremur liafa hall-
ast að þvi, að þetta yrði gert. Mun
þetta hafa verið um það leyti sem
Árni Eggertsson var á vesturleið,
eða áður en hann tók til starfa.
Skoðanir munu nú ef til vill
skiftar um það, hvort þetta um-
tal nefndarinnar beri að taka til
greina úr því sem komið er. Tím-
inn er ákveðinn á móti því. Telur
það ekki að eins muni baka land-
inu kostnað, lieldur muni það ef
til vill verða lil þess, að Á. E.
segði sig þegar úr þjónustu lands-
ins, þyki þetta bera vott um að á
skorti að honum sé sýnt það traust
sem hann eigi skilið, enda verður
því eigi neitað, að svo gæti litið
út sem í þessu væri fólgin bein
vantraustsyfirlýsing sem vitanlega
er alóverðskulduð.
Stjórnin virðist liafa fullkomna
ástæðu til að líta svo á, að því sé
nú fullnægt sem fyrir fullveldis-
nefndinni vakti, þegar öllum erind-
um slíks sendimanns virðist nú
komið í það liorf, að betur verði
eigi á kosið.
En ósagt er það alveg, hvert
tjón gæti af því stafað, að tapa
þeim manninum frá þessum trún-
aðarstörfum, sem á svona skömm-
um tíma hefir tekist að koma
viðskiftasambandinu í það horf, að
þjóðin þurfi engu að kvíða fyrst
um sinn, manninum sem öllum
kom saman urn að ætti bezta að-
stöðu til að vinna landinu þetta gagn,
kom saman um það þegar hann
var valinn, og siðan hefir engin
breyting á því orðið önnur er sú,
að hann mun slórum hafa treyst
þá aðstöðu sína, meðal annars
með sambandinu við Lord North-
cliiTe.
faxajliabátnrimi.
Það liggur í loftinu, að niður
eigi að falla ferðir Faxaflóabátsins
Ingólfs, nú á næstunni. Ferðirnar
séu orðnar svo dýrar, að nú sé
tap á hverri ferð. Engin ábyggileg
frétt er uni þetta, en orðrómurinn
er nógu sterkur til þess, að full
ástæða er til að ræða þennan
mögulenka opinberlega, að Faxa-
flóa — einkum Borgarness — ferð-
irnar falli niður.
Til Borgarness sækja nú nauð-
synjar sínar meiri hluti Borgar-
fjarðarsýslu, öll Mýrasýsla og nokk-
ur hluti Snæfellsness- og Hnappa-
dalssýslu. Það er næst stærsta
hérað landsins sem hér á lilut að
máli. Hinir góðu vegir hafa leitt það
af sér, að menn draga ekki að sér
einu sinni á ári, enda flytja bænd-
ur og vörur á markaðinn til Borg-
arness allan veturinn, jafnframt
því sem þeir draga að sér. Sam-
bandið við Reykjavík skapar mark-
að allan veturinn í Borgarnesi, og
er sá markaður jafn nauðsynlegur
báðum aðiljum, bændum og Reyk-
víkingum.
Ef reglubundnar ferðir féllu nið-
ur milli Reykjavíkur og Borgar-
ness, yrði það til stórskaða bæði
fyrir þessi stóru héruð og sömu-
leiðis fyrir Reykjavík, að missa
alla framleiðsluna þaðan allan vet-
urinn. Og það er enginn vafi á
því, að flutningaþörfm er svo brýn,
að þólt niður féllu Ingólfsferðirnar,
myndi áreiðanlega verða reynt að
bæta úr því ineð mótorbátaferðum
og það væri vafalaust mjög ábata-
vænlegur atvinnuvegur. — En að
því má ekki reka undir neinum
kringumstæðum, að menn freislist
til þeirrar iðju. Því að vetrarferðir
um Borgarfjörð, á mótorbátum,
eru svo liættulegar, að þær verður
að forðasl í lengstu lög. Er skamt
að minnast mannskaðans á Borg-
arfirði, sem þó vildi lil í apríl-
mánuði og voru þó beztu sjómenn-
irnir í Borgarnesi á bezta mótor-
bátnum, var það fullvíst talið að
ís grandaði. Og það mun svo
reynast að isinn á Borgarfirði ger-
ir allar vetrarferðir um hann á
mótorbátum með öllu óhæfar og
væri betur að menn viðurkendu
þann sannleika, án þess að á und-
an þyrfti að ganga sorglegri reynsla.
Þá er þess enn að minnast að
um Borgarnes liggur nú þjóðleiðin
til Reykjavíkur frá norður og vest-
urlandi og er hún nú enn tíðfarn-
ari, er samgöngurnar á sjó norðan
um og vestan eru svo stirðar og
strjálar. Tjónið og hættan blasir
því hér við hvað átakanlegast, að
láta alveg falla niður Ingólfsferð-
irnar.
í september fór Ingólfur sex
ferðir til Borgarness og í oklóber á
hann að fara aðrar sex ferðir þang-
að. Hvaða vit er i því að kippa
að sér hendinni alt i einu? Þessar
tíðu ferðir valda því fyrst og fremst
að þær borga sig ekki.
Lausn málsins liggur alveg beint
við: Það er jafnmikill óþarfi að
liafa svo tíðar ferðir við Borgar-
nes, eins og það væri mikil óhæfa
að láta þær falla alveg niður. Það
á þegar að fækka ferðunum og
auglýsa í tima, jafn vel ekki fara
aðrar ferðir en póstferðirnar. En
þær mega ekki falla niður, fyr en
alt er komið í kalda kol.
Um byggingarefni
eftir Jóhann Fr. Krlstjánsson.
(Nl.)
Ekkejt eftirlit hefir verið haft
með steinlímskaupum, nema þeg-
ar landssjóður sjálfur hefir átt í
hlut, en á slíku væri þó eigi van-
þörf, og ekki sist nú, þegar tunnan
kostar yfir 30 kr. Það munar miklu
ef 20—30°/o eða þar yfir er hlaup-
ið í kekki og orðið lítt nothæft,
eða sleinlímið jafnvel svikið með
öllu. Allvíða hafa menn orðið var-
ir við lélegt seinlím og jafnvel orð-
ið að rífa niður hálfreist hús af þeim
ástæðum. Þegar eg kom heim frá
Norgi 1913, (áður en eg fékk lands-
sjóðsstyrk til að vinna að húsa-
gerð til sveita) var eg ráðin við
byggingu á sveitabæ. Timbrið til
hans útvegaði eg í Noregi en stein-
Iímið (90 lunnur) var pantað gegn-
um danskan umboðsmann er bjó
í Englandi. Nokkuð af því var bú-
ið að flytja heim á byggingarstað-
inn og átli þegar að taka til starfa.
Við fyrstu handleikni á steinlíminu
sá eg að við það mundi eitthvað
athugavert, og gerði þess vegna
ýmsar einfaldar tilraunir með styrk-
leikan á því. Sá þá brátt að það
mundi ekki vera nothæft eða a.
m. k. mjög seinharnandi. Var því
ákveðið að það skyldi ekki notast
fyr en fullkomin ransókn væri feng-
in á því. í því skini voru send út
50 pd., tekin úr 10 pokum, til
ransóknar á ríkisransóknarstofunni
i Kaupmannahöfn. Eftir skýrslu frá
rannsóknarstofunni rejmdist stein-
límið ekki hafa meira en helmings
styrkleika miðað við það sem
danskt steinlím eftir lögákvæðum
þarf að hafa. Þetta steinlím var
frá Belgíu. Síðan hef eg ekki orðið
var við svikið steinlím, en skemd-
ir eru alltíðar og jnenn ekki nógu
kröfuharðir gagnvart þeim. Það
virðist þó ekki vera nema sann-
gjarnt, að krefjast skaðabóta fyrir
skemdir á steinlími eins og fyrir
skemdir á öðrum vörum, sem líkt
er ástatt um, svo sem matvpru.
Ef skemdir á steinlími eru látnar
óátaldar, má jafnvel búast við þvi,
að kaupmenn og umboðssalar geri
sér ekki far um að ná því óskemdu
og í góðum umbúðum frá fyrstu
hendi. Verksmiðjurnar munu sjá
um sig og ekki lilífast við að nota
sér meinleysi okkar og afskiftleysi
ef því væri að skifta.
Timhurkaupin. Með þeim höfum
við sízt sýnt hagsýni í því að
kaupa jafnan ódýrustu og lökustu
tegundir. Þetta mun eiga drjúgan
þált í endingarleysi timburhúsa og
timburmannvirkja yfir höfuð hér
á landi. Ekki tjáir að fást um
orðin hlut — timburhús eru að
miklu að hverfa úr sögunni og
steinsteypan gæti komið að nokkru
í stað timburs, þótt um torfhús
væri að ræða. En 'ætíð höfum við
mikil not timburs samt, og er leitt
til þess að vita, að við höldum
áfram að sækjast eftir ódýrustu og
lökustu tegundunum. Norðmenn
liafa líka skopast að timburvið-
skiftum okkar á þann veg, að þeir
kalla lökustu tegund viðar »Is-
landslast«. Benda má og á það,
að nú er enn meiri hagsýni í því
en áður, að kaupa beztu viðarteg-
undir meðan farmgjöldin eru í
slíku geypiverði. Jafnt kostar þó
fyrir farminn af hverri tegundinni
sem flutt er, en hart að geta ekki
fengið annað en óhroða einn fyrir
gej'pi verð, hvað sein á ríður.
Bankamálsræða
Björns Kristjánssonar.
Kappið. — Ráðgátan.
B. Kr. spyr: »Hvers vegna er
þetta kapp á það lagt, að koma
því (bankafrv.) í gegn? Eg er viss
um, að almenningur muni vilja fá
að vita í hverju ráðgátan liggur,
og sjá liana leysta«. Sér B. Kr. nú
ekki í hverju ráðgátan liggur? Sér
hann ekki að hún liggur aðallega
í því, hvað hann sjálfur hefir far-
ið illa með vald sitt sem banka-
stjóri; út á við gagnvart lands-
mönnum; inn á við gagnvart starf-
fólki bankans, og svo gagnvart
stofnuninni sjálfri, og því ber
nauðsyn til að veita nýjum hollari
straumum inn í stofnunina.
Fé bankans á einstakra manna
höndnm.
Heldur hann að það sé ekki
orðið hljóðbært, meðal þings og