Tíminn - 29.09.1917, Blaðsíða 4

116
TIMINN
þjóðar, að mildll liluti af veltufé
bankans sé á höndum einstakra
manna og félaga í Reykjavík, og
hans eigin kjördœmi Kjósar- og
Giillbringnsýslu? En að þetta er
orðið hljóðbært ætti hann að vita,
því honum hefir verið sagt það
afdráttarlaust í þingsalnum í sum-
ar, en þá hefir hann flúið úr hon-
um, í stað þess að reyna að bera
hönd fyrir höfuð sér.
Það er ekki að undra, þótt hinir
landslilutarnir megi Iengi hrópa
eftir útbúunum frá þjóðbankanuin,
sem ber skylda til að hugsa jafnt
um alla þjóðina, ef svona er í
pottinn búið. Enda hefir það æfin-
lega verið viðkvæðið þegar áskor-
anir hafa komið um að stofna út-
bú, að það væri ekki liægt af því
peningar væri ekki til.
En er til þess að ætlast að þeir
séu til, ef þeim er rótað í hundr-
uðum þúsunda til einstaklinga á
litlum bletti á landinu?
Svona löguð úthlutun á fé þjóð-
banka íslands — ef sönn er — og
enn þá er hún óhrakin — sem á
jafnt að hugsa um hag allrar þjóð-
arinnar, dæmir sig sjálf, og hlýtur
einhverntíma að koma í koll.
ÓMðnrinn í bankanum.
Bankabyggingarmálið.
Heldur B. Kr. eklsi einnig, að
þingi og þjóð sé kunnugt banka-
farganið, gjaldkeramálið svo kall-
aða, þar sem einn starfsmaður
bankans er lagður í einelti og öll-
um brögðum beitt til að reyna að
koma honum frá stofnuninni. Og
svo eru starfsbræður hans flæktir
inn í málið með vitnaleiðslum í
óleyfilegum og ósæmilegum réttar-
höldum. Einnig er öllum kunnugt
um bankabyggingarmálið, sem alt
strandar á pólitískri óvild B. Kr.
til Einars Arnórssonar, hringlanda-
liætti og þekkingarleysi beggja
bankastjóranna. Og fyrir bragðið
á bankinn ekkert þak yfir liöfuðið.
Það er alveg áreiðanlegt, að
bankinn verður búinn að borga
meira í leigu þegar hann loksins
byggir, heldur en hótellóðirnar
kostuðu þó dýrar þættu. Og leigu-
peningana sér hann aldrei, þeim er
sama sem sökt í sjóinn.
Hefði bankinn bygt strax og
brann 1915, eins og sumir einstakir-
menn hafa gert, keypt þá strax
sementsfarm og annað nauðsyn-
legt efni, þá hefði hann að mestu
leyti losnað við dýrtíðina, og væri
nú flullur í sitt eigið hús.
Hlutdrægnin við starfsfólkið.
Heldur B. Kr. ekki í þriðja lagi
að þjóð og þingi sé kunnugt um
lilutdrægnina geypilegu sem hann
hefir sýnt starfsfólki bankans í
launakjörum, pólitískum afskiftum
o. fl.
Af starfsskrá íslands bls. 108,
má sjá að hann hefir ráðið báða
prestana síra Vilhjálm Briem og
síra Kr. Daníelsson, samþingis-
mann sinn, með eins háum
byrjunarlaunum, kr. 2400, eins og
t. d. Jón Halldórsson hefir nú orð-
ið, eftir 13 ára starf í bankanum.
Ýmsir margra ára starfsmenn hafa
lalsvert lægri laun, sem vitanlega
geta þó tekið eitt starfið í bankan-
um af öðru, og eru sem kallað er
»flínkir« bankamenn, þar á meðal
lögmaður með 1. einkunn. Auk
þess er almannarómur um það hér
í bænum, að B. Kr. hafi ekki um
of hugsað um liag Landsbankans,
eiganda hússins nr. 18 B við Lauga-
veg, þegar hann seldi það fyrir
rúmlega hálfvirði öðru þessu óska-
barni sínu. Hitt óskabarnið getur
setið á þingi mánuðum saman, er
beint ráðið með það fyrir augum,
og þarf ekki að láta sjá sig í bank-
anum nema rétt til að kvilta fyrir
launum sínum að sögn, en öðrum
starfsmönnum harðbönnuð öll póli-
tísk afskifti.
Þegar þjóð og þing veit um alt
þetta fargan, óstjórn, ranglæti, hlut-
drægni, eða hvaða orðum í íslenzku
máli það á skilið að vera nefnt,
þá er síst að furða þó að B. Kr.
spyrji á sjálfu Alþigi íslendinga i
hverju sú ráðgáta liggi, að knýja
fram breytingu á bankastjórninni
á þessu þingi! Prjátíu alþingismenn
aj fjörutíu, vissu hver ráðgátan var,
og vonandi veit B. Kr. það einnig
hér eftir.
Og væntanlega ætti ekki að þurfa
að svara þvi greinilegar en hér
hefir verið gert, »hvort nokkuð
hafi reynst í ólagi í bankastjóratíð«
B. Kr.
Þó samverkamenn B. Kr. í banka-
stjórninni eigi líka sök á öllum
þessum ófögnuði, með því að sam-
þykkja hann, af ósjálfstæði eða
öðrum amlóðahætti, þá er það öll-
um vitanlegt að það er B. Kr. er
ráðið hefir þessu öllu frá upphafi
til enda.
Að Italla B. S. lieim.
B. Kr. segir, að ef það nægi ekki
að annar bankastjórinn skipaði sé
komin að bankanum, þá sé ekki
annað en kalla Björn Sigurðsson
heim frá London. »Því auðvitað er
enginn vandi að fá mann í hans
stað í Englandi«.
í fyrsta lagi er nú ekki alveg
víst, að það verði »engin vandi«,
að fá mann í stað B. S. í London,
þó að B. Kr. beri ekki meira traust
til hans, en orðin benda til, eða
var það »enginn vandi« í hans
stjórnartíð, að fá mann til New
York sem erindreka landsssjórnar-
innar?
Eitthvað annað sýndi nú reynsl-
an.
En í öðru lagi gætir B. Kr. ekki
að því, að þó B. S. væri kallaður
heim, þá mundi alls enginn trygg-
ing fyrir því að hann læki sæti í
bankastjórninni með B. Kr.
í þessu sambandi má láta þess
getið að Einar Arnórsson fyrv. ráðh.
hefir tvisvar borið það fram í ræðu
á alþingi, (1915 og í sumar) að B.
S. hafi sagt við sig 1915, að hann
væri alveg samþykkur því að
bankastjórum væri Qölgað um einn,
en B. Kr. fær hann til að skrifa
undir yfirlýsingu um hið gagnstæða
(sbr. bréf sem hann las upp í
neðri deild við 3. umræðu banka-
málsinns). (Frh.) Valur.
Hitíregn.
Um verzlunarmál.
Sex fyrirlestrar. TJt-
gefnir af Verzlunar-
mannafélaginu Merkúr.
Reykavík 1917.
Fyrirlestrarnir eru eftir Jón
Ólafsson um stríð og verzlun, dr.
Guðm. Finnbogason um auglýsing-
ar (tveir), Svein Björnsson um
skilvísi og lánstraust, Matthías
Ólafsson um drætli úr verzlunar-
sögunni og Bjarna Jónsson frá
Vogi um samgöngur vorar og
striðið.
Viðleitni félagsins, sem staðið
hefir fyrir fyrirlestrunum og gefið
þá út er einkar virðingarverð, en
ekki þess sök þótt eigi sé mikið
að læra af öllum fyrirlestrunum.
Alt um það miðar þetta í rétta
átt, að manna verzlunarstéttina og
almenning um verzlunarmál.
En eftirtekt hlýtur það að vekja
hjá þeim sem reka augun í, að
enginn þessara fyrirlestia skuli vera
eftir mann úr verzlunarstétt.
Fréttir.
Tíðin er góð, dálítið umhleyp-
ingssöm að vísu, heyskapur víðast
hvar úti, og alstaðar verið að taka
upp úr görðum, afli og gæftit'
sæmilegar hér sunnanlands, en
heimtur hálfslæmar, hittist hálf-
illa á með veður í fyrslu fjall-
ferðinni.
Siglingar. í s 1 a n d kom frá
Ameríku á helginni með sykurfarm
til landsstjórnarinnar. Júpíter
danskt seglskip nýkomið með vörur
til Kaupfjelagsins Hekla á Eyrar-
bakka og Jónatans Þorsteinssonar,
Keflavíkin, mótorskip H. P.
Duus með tómar tunnur.
Brezkt skip kom hingað í morg-
un með 6000 smálestir af kolum
til landsstjórnarinnar. Á leiðinni
barðist skipið við tvo kafbáta en
komst óskaddað úr greipum þeirra
og má það mikið heita. Er þetta
stærsti farmur sem flnltur hefir
verið hingað til lands enn sem
komið er.
Fjársala. Sláturfélag Suðurlands
hefir fengið fyrirspurn um það frá
Andrési Guðmundssyni stórkaup-
manni í Leith, fyrir hvaða verð
mundi hér fáanlegt fé á fæti í
haust. Bændur austanfjalls munu
hafa svarað því, að þeir létu fé á
fæti fyrir 90 aura kílóið.
Sala botnvörpanga. Þingið í
sumar leyfði stjórninni að veita
undanþágu frá lögunum um bann
á sölu skipa úr landinu á 10 botn-
vörpungum, sem selja átti til
Frakklands. En bundið mun leyfið
þeim skilyrðum, að andvirðinu
verði varið til botnvörpungakaupa
að ófriðnum loknum, nokkurt
gjald af andvirðinu renni í Iands-
sjóð og landssjóður fái mikinn
hluta þess að láni. Seldu skipin
eru þessi: Apríl, Maí, Baldur,
Bragi, Eggert Ólafsson, Earl Here-
ford, Ingólfur Arnarson, Þór, Jarl-
inn og Þorsteinn Ingólfsson.
Bruni. Bærinn Syðri-Brekka í
Hofstaðaplássi í Skagafirði brann
til kaldra ltola 29. ágúst fólkið var
á engjum og varð því engu bjargað.
Yerðlaunin úr sjóði Kristjáns 9.
hafa þeir fengið að þessu sinni
Björn Sigfússon bóndi á Kornsá í
Húnavatnssýslu og Guðm. Þor-
bjarnarson bóndi á Stórhofi á
á Rangárvöllum. Björn fyrir hvers-
konar umbætur og sérstaklega góða
meðferð á búpeningi, og Guðmund-
ur fyrir íniklar búskaparfram-
kvæmdir og ötula forgöngu í fé-
lagsmálum bænda. Verðlaunin 160
kr. að þessu sinni, hafa verið 140
kr. undanfarið.
Brezkt herskip kom hingað í gær
með brezka ræðismanninn Cable.
Forsætisráðherra fer utan með
Fálkanum á morgun með lögin á
konungsfund. Ýms önnur erindi
mun hann eiga bæði til Noregs og
Danmerkur.
Úr bréfi . . . Eg hefi með sjálf-
um mér verið að athuga Tímann
frá ýmsum hliðum. Þrátt fyrir alla
kostina sem eg finn hjá blaðinu,
langar mig iil að fetta fingur út í
eitt atriði í fari hans frá minu
sjónarmiði, og án þess að hafa
fengið nokkura flugu í höfuðið frá
öðrum, og vitandi það að dóm-
greind mín nær skamt. Mér hefir
fundist blaðið gera helst til mikið
að því, einkum i síðustu blöðun-
um, sem einkent hefir um of ís-
lenzku stjórnmálablöðin til þessa,
að sletta gagnslitlum niðrunarónot-
um í andmælendur sína. Eg neita
því ekki, að full ástæða var til
þess að Tíminn hnýtti í ísafold.
En er það nokkur ávinningur með
þessu móti? Mér virðist það vera
sama og slá saman jafnhörðum
steinum, og jafnvel að sá sem
betri hefir málstaðinn vinni eigi
á með slíkri aðferð. í þessa átt
virðist Tíminn eyða of mörgum
orðum og of miklu rúmi, og þeir
eru fleiri en eg sem sjá eftir rúm-
inu því. Stefnan er svo heilbrigð,
að manni virðist Tíminn ætti að
vera hafinn yfir slíkar orðasennur
og hnútulcöst. Að ræða áliugamál
sín með hógværum en alvöru-
þrungnum orðum verður farsælasta
leiðin. Og eg vildi óska að Tím-
anum að minsta kosti mætti auðn-
ast það. Eg skal láta þess gétið,
að eg er enginn siðgæðispostuli,
og ekki er eg heldur að gefa þér
neinn »reisupassa« til að ferðast
eftir í blaðamenskustarfi þínu. En
séu þetta draumórar, þá er það
meðfram af því að nú er hánótt.
Ritstjóri:
Gnðbrandnr Magnússon.
Hótel ísland 27.
Sími 367.
Prentsmiðjan Gutenberg.
1