Tíminn - 27.11.1918, Qupperneq 3

TIM IN N
235
V.
Núna í vor sáust þessar þvag-
rákir greinilega sem kalskellur.
í vor ók eg kúaþvaginu seint í
maí á túnið, þá i góðu þvagveðri,
suddaregni. Enda var sýnilega
stórmikil bót að því, meiri spretta
og minni skemdir.
Ekki bar mönnum saman um
það, hvort betur hafi reynst haust-
breiðsla eða vorbreiðsla. Mér reynd-
ist betur haustbreiðsla. En verið
getur það sé af því, að þar var
lítið búið að slóðadraga fyrir
haustið, þó skilst mér sem jöfn og
góð haustbreiðsla ætti betur að
hlífa sverðinum við ágangi, frosti
og næðing, ekki sízt ef snemma er
breilt á þýða jörð, svo jurtirnar
geti safnað betur í sarpinn.
Til þess nú að græða aftur sem
fyrst stóru sárin, ættum við að
varast að slá túnin mjög seint upp
aftur á haustin. Pað hefnir sín —
einnig á kúnum.
Sem dæmi upp á hvaða þýðingu
háin hefir, og ekki sé golt að nauð-
raka jörðina seint á haustin, má
geta þess, að önnur vélin mín slær
að eins fjær við annan enda sláttu-
vélarljásins. Munar það ekki meira
en cm. Samt stóðu vélarskárarnir
nú líkt og hálfburst. Grasið bæði
miklu hærra og líka þéttara þar
sem vélin hafði loðslegið í fyrra.
Sama sást á venjulegum ljáskárum.
Neðst á »Fitinni« var smá tangi
ekki sleginn í fyrra. Nú skörp
takmörk. í sinunni gras líkt og
vant er. Flag meðfram óslæjunni.
Og loks væri ekki ókleyft eða
óhugsandi fyrirhöfn að planta út í
verstu skellurnar. Höfum við síð-
ustu árin í þöku og grasfrævand-
ræðunum tekið gróðurmiklar tún-
þökur, saxað eða malað sundur og
dreift yfir flagið. Síðan slóðadregið
og valtað og hepnast vel. Einnig
höfum við gisþakið með smáum
þökum hleypt þeim niður með
plóg, svo slétt væri. — Grær þetta
aði miljónum manna, sinna eigin
þegna, í fjandaflokk. Hefir hann
oftsinnis sagt, að jafnaðarmenn
væru óvinir guðs, keisarans og
ríkisins.
Bismarck ætlaði að endurnýja
kúgunarlögin gegn jafnaðarmönn-
um, en þau voru feld í þinginu
(i janúar 1890). Keisarinn reiddist
þessu ákaflega. Tókust nú deilur
miklar með honum og Bismarck.
Lauk þeim svo, að Bismarck varð
að vílqa úr völdum tveim mán-
uðum seinna. Var hann til dauða-
dags óvinur keisarans.
Keisarinn gerði einn af vinum
sínum Caprivi hershöfðingja að
kanslara. Hefir hann ávalt síðan
skipað ráðlierra og vikið þeim frá
völdum, eftir eigin geðþótta, án
þess, að þingið hefði nokkur áhrif
á þau mál. — Pangað til stríðið
neyddi hann nú til að fá öðrum
völdin i hendur að miklu leyti.
Keisarinn sagði nú, eins og Loð-
vík XIV forðum, að hann ætlaði
framvegis sjálfur, að vera sinn eigin
ráðherra. Hefir hann líka sýnt það
í verkinu að svo var, en heldur
alt sarna á stuttum tíma í frjóum
jarðvegi.
Hnggnn harmi gegn.
í þessum miklu vandræðum er
það eftirtektarvert og gleðiefni mik-
ið, að ekki hefir öll jörð skemst.
Þannig var áveitnengi óskemt, þar
sem vald var á vatni, nægilega
djúpu, 20—30 cm., jörðinni til
hlífðar gegn vorfrostinu. En þar
sem áveitan hætti, og vatnið var
grynst, var víða flag í sumar.
Þannig var flæðiengi bér, »Fitin«
góða, geisimikið skemd. Sjór fellur
á hana í stórstraum, en fjarar af
henni aftur jafnharðan, en skilur
eftir raka rót og smáa grunna
polla þar sem dregur til dælda.
Þar var alstaðar flag i sumar.
Af »Fitinni« fást venjulega 1000
til 1200 hestar. í sumar fengust
260.
í áveituhólfum okkar var aítur
á móti víða hnéhá, þétt gulstör,
þar sem áður var líttslæg óræktar-
mýri, það þarf ekki grasleysið til
þess að sjá þann feykna mismun,
og ekki veit eg hvað ætti fremur
að hleypa hreinasta eldmóði í
bændur og búalið en þessir gull-
fallegu, ódýru og vissu akrar innan
um óræktaðar auðnir.
Halldór Vilhjálmsson.
Prestsbosningar. Síra Eirikur
Helgason hefir verið settur prestur
að Sandfelli í Öræfum. Hinn 19.
f. m. var hann í einu hljóði kjör-
inn prestur þar. Sóttu þrír fjórðu
kjósenda kjörfund. Aðrir voru ekki
umsækjendur. — Á Mosfelli í Gríms-
nesi fór fram prestskosning 3. þ. m.
— Hlaut síra Þorsteinn Briem á
Hrafnagili 114 atkv., en síra Helgi
P. Hjálmarsson á Grenjaðarstað
7 atkv. Kosning var ólögmæt, enda
mesta ófærð kjördaginn.
hefir verið lítið samræmi í pólitík
hans. Þannig barðist hann fyrir
þvi, að auka iðnað Þýzkalands og
útvega markað fyrir hann i öðrum
löndum, gegn því, að Þýzkaland
lækkaði verndartoll á landbúnaðar-
afurðum. Voru samþykt mikilvæg
lög um þetta 1892. En Júnkara-
ílokkurinn reis öndverður gegn
þessu og keisarinn snerist brátt í
í lið með honum og 1902 voru
samþykt ný tolllög, sem hækkuðu
að miklum mun verndunartolla á
öllum landbúnaðar-afurðum, og
gerðu næstum því ómögulegl, að
flytja korn og kjöt inn í Þýzka-
land. Út af þessu hófust deilur
miklar og íjandskapur milli stór-
iðnaðarma'hna og jafnaðarmanna
annarsvegar, og jarðeignarinanna
hinsvegar og hefir svo gengið alt
til þessa tíma. Hefir keisarinn jafn-
an síðan fjdgt hinum síðarnefndu
að málum, og sótt bjálp til þeirra
í stjórninálum.
Aðal-áhugamál Vilhjálms hefir
þó jafnan verið, að auka og treysta
herinn. Hann vildi eiga traustari
og glæsilegri her á að skipa, en
8áS og beaðmgar
t vetkmöaiium.
Drepsóttin gengur víðar og víð-
ar um landið og með áframhald-
andi aðgerðarleysi er ekki við öðru
að búast en að hún fari yfir víð-
ast hvar á landinu.
í sveitum má gera ráð fyrir að
víða verði sama sem læknislaust
meðan veikin gengur og litt mögu-
legt að ná í lyf.
Fara nú hér á eftir ráð og bend-
ingar — frá þeim lækni sem einna
mest hefir fengist við að lækna
veikina hér — um það hvernig
menn eigi að haga sér. Hafa þau
þann mikla kost að hægl er að
koma þeim við á ölluin heimilum,
meðan nokkur er á ferli. Haí'a
þessi ráð verið notuö af mörgum
hér i bæ og reynst ágætlega. Hafa
verið notuð á sjúkrahúsinu í barna-
skólanum.
En það er mjög áriðandi að
fylgja þeim alveg nákvœmlega og
afdrátlarlaust.
Undireins og menn verða veik-
innar uarir eiga menn að haða
fœturna upp á ökla í eins heitu
vatni og menn geta þolað. Sivefja
sig því nœsi í hlgjum ullarteppum
nœst sér, lála hendurnar vera
lausar, leggjast i rúmið og hlúa
sem bezt að sér.
Vel hlýtt á að vera í herberg-
inu og gott lofl, en mjög mikið
ríður á að forðast allan súg.
Síðan á sjúklingurinn að drekka
2—4 potta af soðnu vatni á dag,
Ef sjúklingurinn fœr liósta og
þyngsti fyrir brjóstið, á hann að
drekka soðna vatnið eins heitt og
hann þolir það, oft og lílið í einu.
Verði menn leiðir á soðna vatn-
inu má setja eilítið af salti saman
við það við og við og er gott að
nokkur annar þjóðhöfðingi í víðri
veröld. Sjá allir nú árangurinn af
því starfi hans. En jafnframt hefir
hann með ræðum sínum og starfi,
átt mikinn þátt í, að glæða þann
hernaðar- og stríðsanda, sem ríkt
hefir hjá þýzku þjóðinni, og sem
heíir gert hana svo óvinsælá meðal
flestra annara þjóða.
Það er þó ‘víst, að Vilhjálmur
vildi um langt skeið varðveita frið
í Norðurálfu. Hann vildi í senn,
vera friðarkeisari og herkeisari.
Hann vildi hafa herinn, sem traust-
astan, ef til hans þyrfti að taka,
og líka hafði hann barnalega löng-
un til þess, að hafa fríðan og vel
búinn her, sem hann gæti leikið
með eftir eigin geðþótía. Maður-
inn er ákaflega hégómagjarn og
gefinn fyrir skraut og alla ytri
viðhöfn. Skrautlegar hersýningar
urðu aðal-liðurinn í flestum opin-
berum hátíðaliöldum á Þýzkalandi.
Alstaðar varð maður var við her-
inn og hervaldið. Jafnvel þegar
stórum kaupskipum var hleypt af
stokkunum, var raðað hermönnum
skola munn og háls úr því um
leið.
Meðan hitinn er í mönnum
mega þeir einkis negta annars en
soðna vainsins.
Ef menn fá höjuðverk, á að þvo
höfuðið úr volgu vatni. Gott er
að láta þvottaskál með litlu volgu
vatni undir hnakkann og ausa
vatninu gfir höfuðið. Leggja síðan
handklœði gfir, en þurka ekki.
Fái menn óráð, á að baða höf-
uðið úr ngmjólkurvolgu vatni,
annanhvorn klukkutíma, þangað
til ráðið kemur.
Við blóðnösum sem stundum
koma fgrir í veikinni, nœgir það
venjulega að lauga höfuðið á sama
hált úr rétt aðeins volgu vatni.
v Hlustarverkur fglgir og oft
veikinni. Skal þá leggja þurra,
heita vorull við egrað og binda
svo fgrir.
Iiálsbólga fglgir oft veikinni.
Skat þá sjúklingurinn skola háls-
inn vel og rœkilega úr volgu soðnu
vatni, einu glasi, sem í er látin
ein teskeið af venjulegri edikblöndu
(elcki vínedik). Skal það gert í
mörgum (12) atrennum. Síðan á
sjúklingurinn að skola sig á ng,
á sama hátt, úr volgu soðnu vatni,
einu glasi, sem í er látin ein te-
skeið af salti. Batni bólgan ekki
þegar, á að skola sig aflur við
og við úr saltvatni. — Petla ráð
á altaf við um hálsbólgu.
Um alla, en einkanlega um
börn, verður að gœia þess ná-
kvœmlega að ekki safnist fgrir og
stgflist saur í þörmunum. Á að
láta renna inn í þarmana (»setja
pípua) volgt, þunt, soðið stipuvatn
eða »kamillete»-vatn, til þess að
hreinsa þarmana. Og þegar hreins-
unin hefir átt sér stað er gott að
lála hálfan bolla af volgu, rélt
aðeins söltu soðnu vatni, renna
inn i þarmana.
Sé þessum reglum nákvœmlega
alt í kring og hersýningar haldnar
um leið.
Á dögum Bismarcks og Vilhjálms
fyrsta, hafði herinn litlu ráðið um
stjórnmál, »Járn-kanslarinn« gamli
leyfði herforingjanum engan yfir-
gang. En nú varð öldin önnur.
Öll æðstu völdin í rikinu færðust
í hendur keisarans og hershöfð-
ingjanna. Kanslarinn varð að eins
verkfæri í þeirra höndum.
(Framh. næst),
\