Tíminn - 14.12.1918, Blaðsíða 3

TIMINN
247
haustinu er lokið sé fyrir 20.
október. 2. Vetrarskoðun er
fram fari á tímabilinu frá 20.
febr. til 10 marz. 3. Vorskoðun
á búpeningi og heyleifum er
fram fari áður en fé er slept af
húsi, eftir því sem stjórn félags-
ins ákveður í hvert skifti.
Aukaskoðanir og aðrar ráðstaf-
anir til fóðurtryggingar getur
stjórnin látið framfara ef brýn
nauðsyn ber til.
5. Er forðamat hefir fram farið
hjá hverjum einstökum félags-
manni telur hann til, livern bú-
pening hann ætli til ásetnings,
og sé þá reiknað út samkv. 3.
lið hvort forðinn meigi nægur
teljast. Sé hann það ekki gerir
viðkomandi annað hvort að
farga af búpening sínum, þar
til nægur forði fæst, eða
pantar í samráði við forða-
gæslumenn aukafóður eins og
til vantar. Þó má enginn setja
á minni hey en 4/s—77 af Þeim
fóðurbirgðum er hann á til.
Fari svo að fyrirsjáanlega geti
um engin fóðurbætiskaup orð-
ið að ræða, vegna atvinnu —
verzlunarhafta eða af öðrum
ástæðum, verða heyin ein að
leggjast til grundvallar fyrir
ásetningnum.
6. Störf forðagæslumanna eru að-
allega þessi:
a. Þeir meta fóðurbirgðir fé-
lagsmanna og úrskurða lág-
mark ásetnings að haustinu.
Safna þeir þá jafnframt
aukafóðurpöntunum félags-
manna og afhenda þá skýrslu
stjórninni að skoðuninni
lokinni.
b. Þeir meta í miðsvetrarskoð-
un á sama hátt fóðurforða
félagsmanna. Teljist þá ekki
nægar heybirgðir fyrir hendi
skulu þeir áminna hlutað-
eigandi um að nota auka-
þessum óvenjulega úrræðamikla og
stórhuga unga manni, sem náttúr-
an sýndist ótvírætt hafa skapað til
að vera foringja. Þeir gættu þess
ekki að hann skorti af eðlilegum
ástæðum þekkingu og reynslu til
þessa verks. Og eins og við mátti
búast, báru að höndum ýms ó-
höpp, sem vafalaust hefði mátt
bæta úr, ef eldri og reyndari menn
félagsins hefðu lagt á sig meiri
vinnu í þágu heiidarinnar. Eftir
nokkra stund liðaðist félagið í
sundur. Gesti var oft mjög hall-
mælt fyrir sína frammistöðu, eins
og titt er um þá sem missa sigms-
ins. En góðan vitnisburð bar það
honum, að þeir menn, sem helzt
hlulu óþægindi við upplausn verzl-
unarfélagsins, voru fullkomnir vin-
ir hans til dauðadags. Þeir skildu
að æska hans, en afskiftaleysi
þeirra olli því, að miður tókst, en
til var ællast.
Um þessar mundir tók Gestur
við búi af föður sínum og giftist
ágætri konu, Margréti Gísladóttur
frá Ásum. Áttu þau sex börn, sem
öll eru enn í bernsku. Efni vorh
...........
Alúðarþökk til allra, sem á einn eða annan hátt hafa sýnt okkur
samúð og hluttekning. við andlát og útför Arndísar sysfur okkar.
Ingibjörg Kristjánsdóttir, Kristján Kristjánsson
frá Rauðkollsstöðum.
fóður sitt í tíma. Eða ef
um fóðurskort er að ræða,
þá að tilkynna það stjórn
íélagsins svo hún geti gert
nauðsynlegar ráðstafanir
samkvæmt lið 9 og 14.
c. Þeir skulu i vorskoðunum
sérstaklega athuga væntan-
legar heyfyrningar, heildar-
útlit og meðferð búpenings
og gefa einkunnir fyrir. Að
öðru leyti er þeim skylt á
ferðum sínum, að líta eftir
meðferð búpeningsins og
áminna um umbætur, ef
þeim þykir ábóta vant. Þeir
skulu einnig vera til aðstoð-
ar stjórn féiagsins til þess
að framkvæma sérstakar fóð-
urbirgðaráðstafanir ef til
fóðurskorts kemur.
d. Skylt er forðagæslumönnum
að halda lögboðnar skýrslur
um störf sín og aðrar þær
skýrslur er stjórnin ákveður.
Skulu þær afhendast sljórn-
inni innan 14 daga eftir
hverja skoðun.
Einkanirforðagæsiumanna
fyrir meðferð á búpeningi og
umgengni skulu upplesnar á
aðalfundi félagsins hvert ár.
7. Félagsmönnum er skylt að
hlýða fyrirmælum forðagæslu-
manna um ásetning og annað,
er störfum þeirra tilheyrir.
Brot gegn samþyktuin félagsins
varðar missi félagsréttinda.
8. Skylt er stjórn félagsins að fara
sem unt er eftir óskum félags-
manna og tillögum forðagæslu-
manna um fóðurtegundir handa
hverjum einstökum. Þó er fé-
lagsmönnum skylt að hlýta
þeim fóðurtegundum er stjórn-
inni tekst að útvega, þó aðrar
séu en pantanir tilgreina.
9. Enginn félagsmaður hefir leyfi
til þess að farga fóðurefnum
nema með Ieyfi stjórnar og
forðagæslumanna, og hafa þeir
því að eins rétt til að veita
slíkt leyfi, að nægar fóður-
byrgðir teljist í félaginu sem
heild til maíloka. En komist
einhverjir félagsmanna í fóður-
þröng eiga þeir rétt á, að þeir
sem aflögufærir eru hjálpi þeim
gegn fullu gjaldi í sömu fóður-
tegundum, eða fyrir verð eftir
mati félagsstjórnar, ef þess er
krafist. Þó er enginn skyldur
til þess að láta fóður af hendi
sem ekki álízt hafa byrgðir til
mailoka.
10. Gjalddagi á fóðurefnum þeim
sem stjórnin útvegar samkvæmt
pöntunum félagsmann skal vera
júlímáriaðarlok ár hvert. Þó
þarf enginn frekar en hann
óskar að greiða meira en and-
virði þess, sem hann hefir eitt
að sínum fóðurhluta, en ó-
eyddúr vöruforði skilist félag-
inu aftur, og greiðist þá auk
vaxtanna fyrningagjald það er
stjórnin ákveður. Þó skal við-
komandi skyldur að panta aft-
ur heimflutta vöru, nema hann
afhendi hana stjórninni eða
þeim sem hún tilvísar óskemda
af illri meðferð eða geymsiu.
Fyrnta vöru, hvort heldur er
heimflutt eða geymd á höfn, fá
pantendur með afslætti er fyrn-
ingargjaldinu nemur. Með
hækkandi verðlagi hefir hver
pantandi forgangsrétt til sinna
leifa með fyrra árs verði
fyrningargjaldi, en með lækk-
andi verðlagi jafnast verðið á
alla vöruna, en fyrnt vara er
þó ávalt fyrningargjaldi eða
gjöldum lægri en nýkeypt.
11. Hver félagsmaður ábyrgist einn
fyrir alla og allir fyrir einn
þær lántökur er af félagsskapn-
um leiða, og skal sú skuld-
binding bindandi án undir-
skriftar hvers einstaks félags-
manus. Skuldir útávið mega
þó aldrei fara fram úr verð-
hæð fyrndrar vöru og innkeyptr-
ar á árinu samanlagri án sér-
stakrar samþyktar félagsmanna,
enda sé hver einstakur félags-
maður skyldur að lúka skuld
sinni að fullu í gjalddaga.
12. Fóðurbirgðakaupin bera sinn
kostnað, en annar kostnaður er
af félagsskapnum leiðir, legst
á félagsmenn í hlutfalli við bú-
pening á fóðrum.
13. Úrsögn úr félaginu sé skrifleg
og bundin við gjalddaga, enda
sé þá viðkomandi skuldlaus.
14. Stjórn félagsins sé skipuð 3
mönnum og sé einn þeirra for-
maður. Hún annast um útveg-
un allra pantaðra fóðurefna,
geymslu á þeim eftir þörfum
og aðrar ráðstafanir til fóður-
ttryggingar fyrir félagið í heild
sinni, eða ásamt forðagæzlu-
mönnum einstaka félaga, éf
fóðurskort ber að höndum.
Hún annast um lántökur til
fóðurbirgðakaupa og undir-
slcrifar fyrir félagsins hönd
lánsskjöl, er þar að lúta. Er
lífil en maðurinn stórhuga. Húsaði
hann jörð sína ágætlega, og eyddi
stórfé árlega í jarðarbætur. Bjó
stórt, hafði margt manna í heimili
og rausn i hvivetna. Brátt tók hann
að gefa sig við kaupsýslu, einkum
með fasteignir og var venjulega
heppinn. Óvinir hans og öfundar-
menn lögðu honum mjög tii lasts
»brask« hans, er þeir nefndu svo.
En þar voru margar málsbætur og
fleiri en almenningur hugði. Helzta
yfirsjón Gests var það, að hann
var skrapskygnari en keppinautarn-
ir. Hann sá ótal vegi og úrræði,
sem þeir sáu ekki. Hann sá fram-
tíðarmöguleika sem siðar komu í
ljós, en voru huldir leiknautunum.
Eilt sinn keypti hann gamalt en
niðurnítt höfuðból í sveit fyrir lið-
ug 3000 kr. — á uppboði. Enginn
annar sá, að þar var gull í jörðu.
Nú iná fá tífait meira fyrir þessa
jörð, eins og hún var þá. Frægð og
óvinsældir Gests er þó einna mest
tengdar við fossasölu. Á fyrstu ár-
um 20 aldarinnar létu innlendir
og útlendir kauph'éðnar greipar
sópa um íslenzkt vatnsafl. Þeir
notuðu sér þekkingarléysi almenn-
ings og leigðu og keyptu fossana
fyrir frábærilega lítið verð. Þeir
notuðu sér yfirleitt miskunnarlaust
þroskaleysi eigendanna. Gestur sá
hvað hér var á seyði. Hann gerðist
í verki hinn fyrsti varnarmaður
íslenzkra bænda í fossamálinu.
Hann kendi sunnlenzkum bændum
að vera dýrseldir á fossaauðinn.
Ekkert hefði verið honum auðveld-
ara en að ná eignarhaldi á miklu
vatnsafli fyrir litið verð og gera
sér að féþúfu. Það gerði hann ekki.
Gróði hans af fossunum voru ó-
makslaun, sem kaupandi varð að
greiða honum. En frumverðið rann
til fosseiganda, þar sem sala gerð-
ist. Og engir fossaeigendur hafa
fengið jafn vel borgað vatnsafl sitt
bér á landi, eins og þeir sem Gest-
ur seldi fyrir. En svo undarlegur
er almannadómurinn, að honum var
talin fossaverzlunin til mannlýta,
en hinum sem féflett hafa skifti-
nauta sína borinn betur sagan.
Eftir noklcur ár var Gestur orð-
inn tiltölulega efnaður maður að
því er virtist. Heimili hans bar
vott um smekk hans og víðsýni.
Óvíða í sveit eru til mörg málverk
eftir Ásgrím, nema á Hæli. Á sumr-
um sótti hann heim fjöldi gesta.
Dvöldu þar langdvölum Qölmargir
merkismenn innlendir og útlendir.
Engum manni var beini seldur.
Langferðamenn voru gerðir að
heiman, eins og væru þeir að fara
úr foreldrahúsum. Þó var þessi
ytri rausn eins og skuggi bjá þeirri
andlegu hressingu, sem var í því
fólgin að sjá og heyra húsbónd-
ann sjálfan.
Gestur bjó stórt. En -menn sem
þóttust vera kunnugir töldu að
hann tapaði á búskapnum. Hann
var löngum á ferðalögum, eða
dvaldi í Reykjavík í kaupsýsluer-
indum og mun það hafa valdið
miklu um. En hann elskaði óðal
sitt takmarkalaust. Og til að fegra
það og bæta vildi hann verja al-
eigu sinni. Næst heimilinu kom
sveitin. Hún á nú tvo sjóði, eitt-
hvað 40—50 þúsuud krónur (fyrir
selda fossa) sem eiga að eíla and-
legar og eínalegar framfarir í
Hreppunum. Sjóðir þessir eru að