Tíminn - 04.10.1919, Blaðsíða 2

314
TÍMINN
Það verður sem sé með fram um
það kosið, hvaða stjórn eigi að
fara með völd á þessu landi upp
úr næsta þingi. Og í því efni er ekki
nema tvent til.
Annaðhvort fer sú stjórn með
völd sem aðallega styðst við bændur,
eða stjórn sein aðallega styðst
við stórlaxaklikuna í Reykjavík og
kauptúnum landsins, klíkuna sem
kostar Morgunblaðið og ísafold —
miljónartjórðungurinn.
Þess vegna þarf að ríða bænd-
urna niður, skainma þá, lítilsvirða
þá og ofsækja, vegna þess að þeir
fyrst og fremst geta lagt til bæði
atkvæðaaíl og heilbrigða menn,
sem geta staðið í gegn miijónar-
fjórðuqgnum.
Takist miljónarfjórðungnum að
brjóta niður bændavaidið, þá kom-
ast hans menn að stjórn landsins.
Þess vegna kalla þeir bændur:
vanfærustu stéttina, liðlétta heim-
alninga og þreklausan b«ændalýð.
II.
Það dettur engum i hug að
Morgunblaðið taki aftur neitt af
þessum fáryrðum, kannist við að
það hafi ofmælt, eða skifti um
skoðun. Fyrirlitning þess á bænda-
stéttinpi og óvinátta þess í garð
landbúnaðarins kemur fram á svo
miklu fleiri sviðurr, t. d. ekki síst
í andstöðu þess gegn styrknum til
Búnaðarfélagsins o. fl.
En það mun mörgum detta í
hug að það hafi alvarlegar afleið-
ingar fyrir Moruunblaðið og þá
menn sem það styður við kosning-
arnar, að það hefir þannig sagt
fjölmennustu, farsælusfu og best
mentu stétt iandsins stríð á lrend-
ur með niðrandi ummælum.
Það var í fyrra maður nokkur
austur í Norður-Múlasýslu, sem
einn hreppsbúa keypti enn ísafold:
»til þess«, sagði hann, »að geta
altaf verið alveg viss um hvað
Rannsókn skattamálanna.1
Eftir
Héðin Valdimarsson.
(Niðurl.)
IV.
Tilbúningur laga, sem falleg eru
á pappírnum er eitt, framkvœrnd
þeirra er annað. Við höfum sorg-
lega reynslu í þessu, íslendingar,
eftir löggjöf síðustu áranna. Við
rannsókn skattamálanna þarf því
að leggja hina mestu rækt við að
athuga, hvernig þau verði fram-
kvæmd þannig, að þau nái tilgangi
sínum. Innanlands þarf að fá um-
sögn landbúnaðarfélagsins, sam-
vinnufélaganna, verslunarráðsins,
útgerðarmannafélagsins og verka-
mannafélaganna um þau atriði,
sem snerta stéttir þær, sem félög
þessi eru fulltrúar fyrir, svo að
skattarnir standi í sifjasambandí við
atvinnuvegina.
Þar sem framkvæmd skattamál-
1 í 2. línu II. kafla standa orðin:
meiniaust kák, en eiga auðvitað að
standa: meinlegt kák.
æktunarsjóður Islands.
Peir, sem fengið hafa lán úr Ræktunarsjóði íslands,
eru hér með ámintir um að greiða afborganir og vexti
á gjalddaga. Jafnframt skal þess látið getið, að gjalddagi
aiborgana og vaxta af öllum skuldabréfum sem út hafa
verið gefin fyrir andvirði seldra þjóðjarða eftir 1906, er
hinn II. júni ár hvert.
Reykjavík 30. ágúst 1919.
Vig-fús Binarsson
gjaldkeri sjóðsins.
væri rangt« ‘— o: það sem ísafold
hélt fram.
Þareð Morgunblaðið nú hefir al-
veg kastað grímunni, munu bænd-
ur fljótíega læra að lesa á það,
eins og loftvog, nú við kosning-
arnar, á líka lund og bóndinn
eystra las á ísafoid.
Þeir munu standa fast sainan
urn að hafna þeim frambjóðendum
sem ísafold og Morgunblaðið mæla
með, meðfra'm vegna þess beint að
þau blöð rnæla með þeim. Því að
það að þessi blöð mæla með þeim
setur á þá menn sama stimpilinn og
blöðin hafa á sig sett, stimpilinn um
óvild og fyrirlitning á heiðvirðustu
og farsælustu stétt landsins, stimp-
ilinn um skilningsleysi á nauðsyn
og gengi þýðingarmesta atvinnu-
vegarins.
Og þessi ályktun er alveg hár-
rétt. Því að eins mælir blaðið með
frambjóðendunum að það þykist
vita um þá, að þeiru séu innblásn-
ir af hinum sama anda og það er
sjálft. Því að eins mun það á hinn
bóginn mæla gegn öðrum, að það
veit þá með öðrum huga.
anna er miklu fullkomnari erlendis
en hér, ekkí síst vegna reynslu
striðsþjóðanDa í þeim efnum, þarf
að rannsaka hana nákvæmlega þar.
Að sumu leyti fæst þetta með því,
að útvega tilskipanir og reglugerðir
stjórnar valdanna og úrskurði skatta-
nefndanna. En mestur hluti þess
fróðleiks, sern hægt er að fá um
þessi efni, er ails ekki til á prenti,
heldur e;u venjur stjórnarvalda
og skattanefnda um nánari fram-
kvæmd og eftirlit laganna, svo sem
hvernig skattþol einstaklinganna
verði best fundið, innheimla fiam-
kvæmd á heppilegastan hátt, fast-
eignamati komið fyrir, komið í
veg fyrir skattasvik o. s. frv.
Þá er og ekki síður nauðsyn-
legt að kynna sér, hvernig fram-
kvæmdarvald skattamálanna hagar
best störfum sinum inn á við,
jafnvel sjálfan skrifstofuganginn,
svo að starfið vinnist sem best og
auðveldlegast, hér á landi.
Öll þessi nánari framkvœmd
skattalaganna verður ekki rann-
sökuð á annan hátt, en að skatta-
nefndin eða einhver úr henni, fari
Tíminn mun ekki láta sitt eftir
liggja að benda mönnum á þessa
pólitisku loftvog.
fCxisica. þingið.
Alt af fer vaxandi óánægjan með
enska þingið. Allir flokkar og því
nær öll blöð ráðast á það dag
eftir dag. Helsta ásökunin er, að
það sé ekki lengur sjálfstætt þing,
heldur viljalaust verkfæri í hönd-
um fárra manna, Lloyd Georges
og nokkra félaga hans í ráða-
neytinu.
Harðastir i dómum eru fylgis-
menn NorthcliíTes lávarðar og
blöð hans »Times« og »Daily Mail«.
NorthclifTe hefir sagt Lloyd George
stríð á hendur, og ætlar að reyna
að fella hann viö fyrsta tækifæri.
Blöð Northclifles segja daglega, að
á Englandi sé hvorlci þingræðis-
stjórn, né ráðuneytisstjórn, heidur
versta harðstjórn þriggja eða fjögra
utan og kgnni sér það á staðnum.
Svo margt er það, sem mikilsvert
er í þessu máli í framkvæmdinni,
að ómögulegt er að setja það í
nein lög eða reglugerðir í upphafi.
Reynslan ein sýnir mönnum þar
smátt og smátt, hverja braut skuli
fara. Af samtali við þá erlenda
menn, er við þessi inál fást, má
og best fá að heyra þá galla, sem
eru á þeirra skattafyrirkomulagi, og
hver ráð muni gegn þeim, enda
þótt almenningur þar hafi enn þá
ekki áttað sig á þeim. Þessari að-
greiningu milii hinnar fræðilegu
hliðar skattarannsóknarinnar og
hinni raunverulegu hliðar fram-
kvæmdanna hafa þeir Einar Arn-
órsson og Magnús Pétursson ekki
ekki áttað sig á, í umræðunum á
alþingi, en það mun hafa verið
fremur af fáfræði um þessi mál,
heldur en af illum vilja um á-
rangur þeirra.
Utanfarir í rannsóknarerindum
eru ekki neitt nýmæli. Japanar og
Þjóðverjar, sem fremstir hafa staðið
í visindum og verklegum fram-
kvæmdum hin siðari árin, eiga
manna. Sama segja blöð Asquiths
og verkamanna. En munurinn er
sá, að þau vilja hafa frjálslynda
stjórn, en Northcliffe vill hafa
sterka hermanna- og auðmanna-
stjórn.
Lloyd George á þvi í vök aö
verjast og verður að synda milli
skers og báru. Hann hefir því nær
aldrei komið á þingfundi í sumar
vegna annríkis, og fólk var mjög
óánægt yfir þeirri fyrirlitningu,
sem hann sýndi þinginu. En nú
var það augljóst, að hann ætlaði
að koma. á lokafund þingsins 18.
ágúst og halda þar mikla ræðu,.
um stefnu stjórnarinuar.
Eg fékk aðgang að þingfundin-
um, sem fréttaritari »Timans« og
var auðvitað »spentur« fyrir því,
hvað Lloyd George myndi segja.
Þinghúsið enska er stærsta og,
tilkomumesta húsið í London.
Báðar þingdeildir hafa fundarsali
siua á gólfhæðinni, en milli þeirra
eru margir salir, en í beinni línu,
svo að ef allar dyr væru opnar milli
lávarðastofunnar og »House of
Commons«, þá gæti konungurinn
í hásæti sínu í lávarðastofunni
horfst í augu við íorseta neðri.
inálsstofunnar. Á það að sýna, að
fulltrúi þjóðarinnar sé jafn vold-
ugur og sá, sem kórónuna ber.
Nú er þó komið svo, að konungs-
valdið má heita úr sögunni. Eng-
land má í rauninni skoðast sem
lýðveldi, og forseti neðri máls-
stofunnar »Speaker« er tákn þjóð-
arvaldsins.
Fundarsalur neðri málsstofunnar
er alt of lítill. Þar eru ekki sæti
nema fyrir rúm 400 af 700 þing-
mönnum. Þess vegna eru hrein og
bein áflog um sæti, þegar merk
mál eru á dagskrá. Salurinn er
einkar fallegur, en fremur lítið
skreyttur, að minsta kosti finst
manni það, þegar maður kemur
úr öllu djásninu í lávarðastofunni,.
framfarir sínar ekki minst að þakka
utanföruin hæfra manna til að
rannsaka erlendis öll vandamál,
er fyrir þjóðirnar komu. Síðan
hafa aðrar þjóðir tekið þenna sið
upp á öllum sviðum, ekki síst 1
fjármálum, og þykist engin þeirra
svo vitur, að hún geti lært af öðr-
um þjóðum eingöngu af bókunum.
Við ísiendingar höfum einnig tekið
þenna sið upp á öðrum sviðum.
Má þar til nefna ferð fossanefnd-
arinnar, og ferð Guðm. Hannes-
sonar prófessors og Guðjóns Sam-
úelssonar húsagerðarmeistara til
að kynna sér fyrirkomulag spítala,
auk margra annara. Væri því harla
undarlegt, ef gera ætti undantekn-
ingu um mesta vandamálið, sem
nú liggur fyrir þjóðinni og sem
lífsnauðsyn er að verði leyst eins
vel og tök eru á.
Erlendis, þar sem vinnuvísindin
ryðja sér til rúms, er farið að
tiðkast, þegar nýjar verksmiðj-
ur taka til starfa, að fenginn sé
verkfræðingur til þess að koma
öllum vélum fyrir, reyna þær og
kenna hverjum starfsmanni, hvernig