Tíminn - 25.10.1919, Blaðsíða 1

TÍMINN
að minsta kosti 80
blöð á ári, kostar 5
krónur árgangurinn.
AFGHEIÐSLA
i' Regkjavik Laugaveg
17, sími 286, út um
land i Laufási, simi 91.
III. ár.
Reyhjavík, 25. október 1919.
$xnður o§ verkanouu
II.
Með umtali sínu um hina eðli-
Jegu ílokkaskifting um innanlands-
mál, sem nefna mætti eftir útlendri
fyrirmynd hægrimenn, vinstrimenn
og jafnaðarmenn, hefir Tíminn
hvað eftir annað markað flokki
sínum bás sem vinstrimannaflokki,
hóflegum framsóknarflokki, sem
stendur mitt á milli stefnu hægri-
manna og jafnaðarmanna. Og jafn-
framt hefir blaðið ekki farið dult
með að eitt af höfuðeinkennum
flokksins er eindregið fylgi við
samvinnustefnuna.
Vegna þessarar sérstöðu flokks-
ins verður það svo að hann getur
sumpart unnið með hægrimönnum
sumpart með jafnaðarmönnum. Og
ólíkar kringumstæður geta orðið
þvi valdandi, að á ýmsum tímum
getur samvinnan orðið meiri við
annanhvorn ílokkinn.
Stæði nú svo á hér að jafnaðar-
menn sæktu fast á með þá stefnu,
sem Morgunblaðið lýsti, sem sé að
landið færi að reka fyrir eiginn
reikning helstu atvinnugreinarnar,
t. d. sjávarútgerð og landbúnað og
stefna ætti að því að allir sem
ynnu að þeim störfum hættu að
reka sjálfstæða atvinnu, en yrðu
þjónar víkisins, þá myndi flokkur
sá er að Tímanum stendur leggj-
ast eindregið á móli.
Sama er að segja um verslunina.
Færu jafnaðarmenn að sækja það
fast að afnema frjálsa verslun, vilji
banna einstaklingum og félögum að
reka verslun, en láta landið reka
alla verslunina á venjulegum tim-
um, þannig að allir þeir sem þá
atvinnu stunduðu yrðu þjónar rík-
isins, þá myndi flokkur sá sem að
Timanum stendur leggiast eindreg-
ið á móti.
Þess vegna er það eindreginn
vilji Tímans að landsverslunin
hælti nú, jafnóðuin og vörubirgðir
hennar þrjóta, með allar þær vör-
ur sem frjáls verslun er um-í raun
og veru.
Í*ví er og ekki að neita að milli
verkamanna í kauptúnum og
bænda, sem einkum standa að
Tímaílokknum, standa ýms mál
þar sem hvorir um sig hafa gagn-
stæðra hagsmuna að gæta, þar
sem báðir vilja hafa þær vörur í
sem hæstu verði sem þeir hafa á
boðstólum o: landbúnaðarafurðir
og vinnuna. En af því leiðir ekki
að þar þurfi að vera eilífur eldur
á milli um öll mál, og ekki held-
ur uin þessar vörur. Á gruudvelli
samvinnunnar ættu þessir tveir að-
ilar að geta sameinast. Og i beggja
þágu er það að reyna að finna
heppilegar leiðir til samkomulags.
Framleiðendur í kaupstöðum og
verkamenn i kaupstöðum vilja
sameiginlega, fá bændavörur með
lágu verði. Pað væri jafn rangt
að segja að þar afleiðandi ættu
þeir alt sameiginlegt og að segja
hitt að vegna þessa ágreinings eigi
bændur og verkamenn ekkert sam-
eiginlegt.
III.
Alveg eins og flokkur sá sem að
Tímanum stendur á samleið með
hægrimönnum á suinum sviðum á
hann samleið með verkamönnum,
eða jafnaðarmönnum á öðrum.
Og á undanförnum árum hafa
þau mál verið fleiri en á venju-
legum tímum.
Vegna styrjaldarástandsins varð
það nauðsynlegt að áliti flokksins
að taka fyrir frjálsa verslun í bili
og fela hana ríkinu að miklu leyti.
Um það áttu yfirleitt allar stéttir
landsins samleið nema sú ein, sem
vegna ástandsins hefði fengið upp í
hendurnar sérstaka aðstöðu til að
græða stórfé á kostnað almennings.
Dýrlíðarráðstafanirnar yfirleitt,
einkanlega matarskömtunin, urðu
og sameiginlegt áhugamál allra
þeirra sem ekki voru svo sladdir
að geta birgt sig upp.
Er það ækkerl einsdæmi á ís-
landi að frjálslyndur ílokkur og
jafnaðarmenn hafi starfað meir
saman á stríðsárunum en venju-
lega, það er nálega undantekningar-
laust i öllum löndum.
þá hafa bændur og yfirleitt
smærri framleiðendur í landinu
eitt mjög stórt sameiginlegt mál
með verkamönnum í kauptúnum
og það er samvinnufélagsskapur-
inn. Skal ekki um það efni fjöl-
yrt, en það skal fullyrt, að fram-
tíð þessa lands muni að miklu
leyti undir því komin, að stétt-
irnar sættist og vinni saman á
þeiin grundvelli.
í skaltamálum geta bændur og
verkamenn sömuleiðis átt samleið
að töluverðu leyti. Bannmálinu er
komið þannig, að að því stendur
einkum bændastéttin og lægri stétt-
irnar í kauptúnum. Og loks má á
það minnast, setn ekki er minst
um vert, að öllum lægri stéttunum
og öllum óspiltum mönnum i land-
inu yfirleitt er það sameiginlegt
áhugamál, að koma heilbrigði inn
i stjórnmálalífið, að hrinda stjórn-
málunum út úr hinum gamla far-
vegi utanríkismálanna og komast
inn á eðlilegar brautir.
Mýrasýsla.
Tveir eru frambjóðendur í Mýra-
sýslu:
Davíð bóndi Þorsteinsson á Arn-
bjargarlæk og
Pétur bóndi þórðarson i Hjörs-
ey, sem verið hefir þingmaður
sjTslunnar.
Eiga Mýramenn þar i milli að
velja tveggja góðra og grandvarra
manna, ábyggilegra og samvisku-
samra. Og þó er þeirra í milli
töluverður mannamunur.
Pingseta Pétufs Þórðarsonar mun
hafa orðið vinum hans mikil von-
brigði. Ekki af því að hann gerði
neitt það sem vítavert megi kalla
og er langt frá þvi, því að hann
er einhver vandaðasti og samvisku-
samasti þingmaðurinn. En það
vantaði í hann »sjálfa sál«, allan
skörungsskap, alla festu og dugnað.
Hann lét t. d. fá sig til þess að
samþjdikja legátann, en enginn
maður mun Iáta sér í húg koma
annað en að þar hafi hann látið
leiðast af öðrum. En annars eru
skoðanir Péturs yfirleitt heilbrigð-
ar og hann mun aldrei vilja vamm
sitt vita hvar sein hann verður.
Vegna þessa skörungsskaparleys-
is Péturs er það fyrst og fremst
að Mýramenn hugsa nú um að
breyta til og fá í staðinn mann
sem óhætt er að gera sé hinar
bestu vonir tim, þótt hann sé
órejmdur á þingi.
Davíð Þorsteinsson frá Arnbjarg-
arlæk er þrautreyndur maður að
dugnaði og hyggindum heima í
sínu héraði og hefir þar unnið
sér hið fylsta traust almennings.
Hefir hann verið einn af ötulustu
og ákveðnustu forgöngumönnum
meðal bænda um samvinnufélags-
skap, bæði í sláturfélaginu og
hinu öfluga og myndarlega kaup-
félagi í Borgarnesi. Hefir það kom-
ið greinilega fram í þeirri starf-
semi, sem og í allri opinberri
starfsemi Davíðs, að hann er hygg-
inn og sérlega athugull fjármála-
maður. Er eklci síst þörf á slík-
um mönnum nú inn á þing og
munu Mýramenn einkum hyggja
gott til þingmensku Daviðs að
þessu leyti.
1 fossamálinu fara skoðanir hans
saman við skoðanir minni hluta
fossanefndar og þessa blaðs. Hann
er eindreginn andstæðingur þess,
að svifta einstaklingana eignarrétti
á vatni. Ilann er bæði andslæður
opingátlar og innilokunarstefnunni,
vill fara hinn heilbrigða meðalveg.
Aðflutniugsbanninu var lianti and-
stæður, þá er það var lögleitt, en
78. blað.
er eins og nú er ástatt algerlega
mótfallinn afnámi laganna.
Davíð mun eins og nú stendur
telja sig utan flokka. En lundar-
far hans og skoðanir, sem nú hefir
verið lítilsháttar á vikið, eru hin
besta trygging fyrir því, að hann
muni aldrei geta átt samleið með
Morgunblaðs-mönnunum og langs-
urum. — Pá er að því kemur, að
skipa stjórn í hinu nýja þingi, er
enginn vafi á því, að hann mun
standa í hóp hinna framsæknu
samvinnumanna, sem traustur og
ábyggilegur liðsmaður.
Tíminn vill því fyrir sitt leyti
beina þeirri eindregnu áskorun til
Mýramanna, að taka Davíð fram
yfir Pétur, þá er þeir ganga að
kjörborðinu.
Arnessýsla.
Árnesingar eiga milli Qögurra
manna að velja, en eiga að senda
tvo á þing. Þessir fjórir eru:
Eiríkur Einarsson útibússtjóri,
Sigurður Sigurðsson ráðunautur,
Þorleifur Guðmundsson bóndi í
Þorlákshöfn og
Þorsteinn Þórarinsson bóndi á
Drumboddsstöðum.
Hefir Morgunblaðið skrifað ræki-
lega um þá kosning, á miðviku-
daginn var, og mjög svo æskilega,
þar eð það ræðst með níði og
dylgjum og ósannindum á tvo lík-
legustu raennina, þá Eirík og Sig-
urð. Mun það mjög verða til þess,
að tryggja kosning -þeirra, að
Morgunblaðið ritar svo um þá.
En þannig stendur á þessu níði
Mofgunblaðsins, að fyrst og fremst
eru þessir menn algerlega and-
stæðir stefnu þess og í annan stað
þykir þeim er ritar, sem allir Ár-
nesingar þekkja, súrt i brotið að
vera nú ekki einu sinni talinn
með í frambjóðenda-hópnum í
Árnessýslu.
Sigurður Sigurðsson er svo ná-
kunnugur öllum sýslubúum, af
löngu þingmanusstarfi og mörgum
öðrum störfum fyrir þá, að ekki
gerisl margra orða þörf um hann.
Hann er að vísu um of fastur á
íé fyrir landssjóðs hönd, enda hefir
hann fengið mikið aðkast fjrrir
það, en full þörf var nokkurs
íhalds, ekki sist á siðasta þingi.
Sigurður er áhuganiaður hinn
inestí og hinn ölulasti fyrir kjör-
dæmi sitt. Hann er og marg-
reyndur að hinni mestu samvisku-
semi og óeigingirni á þingi. Skoð-
anir hans eru heilbrigðar og eigi