Tíminn - 31.12.1919, Qupperneq 2

T í M I N N
Þegar Tíminn hóf göngu sína, í
marsmánuöi 1917, kostaði prentun
á hverju einstöku blaði kr. 67.201)
Fyrir stríðið hefði hún kostað 38
kr. Nú kostar prentun hans 154
fer. 70 aura, eða fyllilega fjórum
sinnum meira en fyrir stríð.
Upp úr áramótunum stækkar
blaðið til muna, og miðað við
prentunarkostnaðinn sem er, yrði
hann 240 fer. á hvert blað, en
þess er að gæta, að nú fara prent-
arar fram á að meðallaun þeirra
verði um áramótin hækkuð um
40°/«. svo vissa er fyrir því að
prentunin hækkar mikið þegar
eftir nýár, sennilega um 30—40°/o.
Síðasta alþingi hækkaði burðar-
gjaldið um 2/3, vetrarmánuðina, en
þrefaldaði það sumarmánuðina.
Og svona er um alt sem að blaða-
útgáfu lýtur, alt hefir hækkað, nema
hvað pappír hefir margfaldast að
verði á sárfáum árum, meir en
flest annað.
Menn vita það, þegar menn fara
að hugsa um það, að nú gera
fjórar krónurnar ekki meir en að
jafngilda einni krónu fyrir fáum
árum, en þessi vitneskja er ekki
orðin mönnum samgróin, og með-
an það er ekki, verður mönnum
á að treysta um of kaupmagni
krónunnar — frá bæ og að.
Glögg mynd af dýrtíð þeirri, sem
blöðin eiga við að stríða er bóka-
verðið. Fað er ekki stór bók sem
ekki kostar nú orðið 8—10 kr.
Bóluhjálmarskvæði, álíka stór bók
og Jónasar Ijóðmæli og i áþekku
bandi, kosta 30 kr.
Og svona er þetta á öllum svið-
um. Ómálað eins manns rúmstæði
kostar hér í húsgagnabúðunum 70
kr., góðir karlmannsskór 55 kr.,
vænt ullarsjal 150 kr., allir muna
1) Miðað við jafn mörg eintök og nú
eru prentuð. Tölurnar eru frá forstöðu-
manni Gutenbergprentsmiðju.
Vélar
Hér taldar heimilisvélar og áhöld, hefir eg að jafnaði fyrirliggj-
andi í Reykjavík, og til sölu við tiltölulega lágu verði:
Skilvindnr, hinar bestu.
Patentstrofekur nr. 0—1—2.
Prjónavélar, með 54—108 prj.
Davis-sanmavéiar, stignar.
Patent-Pvottavélar.
— Pvottavindnr.
— Pvottapressnr (»rullur«).
Gólfþvottavindur.
Kjöt-söxur, (»hakkamask.«).
Korn- og beinakvarnir.
Beina- og fisfeúrgangsmylnnr:
Smjöraukastrokkur.
Steinolín-gasvélar.
Fóðurskerar.
Sfeerpivólar, »smergel«.
Garðplógur með tilh. áh.
Ennfremur útvega eg eftir pöntnnnm, ýmsar aðrar og stærri vél-
ar, á ákvæðis- eða verksmiðjuverði auk flutningskostnaðar. Svo sem:
Yindmylnnr, án eða með tilh.
Dráttarvélar, án eða með tilh.
Aðrar hreyfivélar, ýmsar.
Fisfehaus- og flskúrgangsmyln-
ur, hinar stærri.
Húshitunarvélar.
Eldavélar.
Grjótvinslu- og steinsteypnvélar
og pípu- og steinamót.
Sláttnvélar o. fl. heyvinnuvélar.
Jarðepla-npptöfen og sáðvélar.
Seyðslukystur- og sfeápar (moð-
suðu). ,
Ryk-sogvélar með mótor.
Nánari upplýsingar veittar ókeypis. — Sendið línu eða símið!
Reykjavík. (Pósthólf 315. — Sími 521.)
Siefán B. Jónsson.
Ath.: Klippið þessa auglýsingu úr blaðinu og geymið hana.
hvert verð var á þessum hlut-
um.
Ættu menn ekki að kippa sér
upp við það, þótt blöðin tvöföld-
uðu verð, sem dýrtíðin hefir fer-
faldað.
Fréttir.
Einar Arnórsson fyrverandi pró-
fessor kvað nú sækja um prófess-
orsembættið í þriðja sinn. Mundi
það vera fullkomið einsdæmi í sögu
landsins, að sami maður fengi
þrisvar sinnum konungsveitingu
fyrir sama embættinu. Ófrétt er
um það, hvort hann muni sam-
hliða halda stjórnmálarilstjórn
Morgunblaðsins, opinberlega eða
leyniléga, en það mun vart lengi
dyljast. Morgunblaðið sem út kom
á sunnudaginn var, var með öllu
ritstjóralaust, hvort sem því veld-
ur gleymska eða hitt, að svo eigi
framvegis að vera.
Stórfeostleg hæfeknn á síma-
gjöldum stendur fyrir dyrum. —
Verður að henni síðar vikið.
Oft er lítið efni til lasts notað.
í »Tímanum«, 4. þ. m., birtist
smápistill frá Seyðisfirði, og endar
á vísu.
Nokkrir menn hér, og ef til vill
víðar, hafa eignað mér pistilinn
og vísuna, og virt mér til ámælis.
Ekki veit eg hvar þeir hafa
fundið heimíld til þessa, og kann
enga þökk að gjalda fyrir slíka
atbeining.
Höfundinum er kunnugast, að
eg á hvorki staf né stuðul í fram-
leiðslu hans. — Petta veit ritstjóri
»Tímans« einnig, og getur vottað.
Seyðisfiröi, 24. nóv. 1919.
Sig. Baldvinsson.
Aths. Það vottast rétt, að hr.
S. B. er ekki höf. þessa bréfs, en
mér kemur það mjög kynlega fyrir,
að verið er að virða það til ámælis.
Mér virtist ekki um annað að ræða
en algerlega saklaust gaman.
Ritstj.
Ankaútsvör í Borgarnesi lögð
á haustið 1919. kr.
Kaupfél. Borgfirðinga.........1400
Sláturfélag Suðurlands .... 900
Jón Björnsson & Co. verslun 800
Sig. Runólfsson kaupfélagsstj. 140
Jón Björnsson kaupm. frá Bæ 140
Jón Björnss. kpm. frá Svarfh. 140
Pórður læknir Pálsson .... 110
Guðm. sýslum. Björnsson . . 80
Þorkell Teitsson kaupm ... 50
Þorkell Guðmundss. versl.m. 50
Braunsverslun.................. 50
Bifröst M/k.................... 50
Fróðlegt að bera þetta sarnan
viö þá marg-endurteknu staðhæfing
að »aldrei borgi samvinnufélögin
neitt til hins opinbera«.
Gullfoss fór í gær til útlanda.
Ritstjóri:
Tryggvi PórliallsBou
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðjan Gutenbera
og svo fer fylgi hennar einmitt nú
dagvaxandi, einkum síðan styrj-
öldinni lauk. Pað má vel vera,
að ýmsir einstakir vísindamenn
hafi felt þann dóm um hana, sem
höf. tilfærir, en jafnvist er hitt,
að kenningin hefir, einkum nú hin
síðari ár, unnið fylgi fjölmargra
manna, sem með fult svo miklum
rétti gæti heitið hlegpidómalausir
vísindamenn, eins og hinir, sem
áfellast hana. Og rökstuðningin sú,
að þetta skattaskipulag eigi siður
við í fjölbreyttu þjóðfélagi, fer ein-
mitt í gagnstœða átt við þá reynslu,
sem fengin er af þvi, enda munu
þeir, sem kynna sér kenninguna
með gaumgæfni og opnum huga
fyrir siðmæti hennar, komast til
viðurkenningar um, að þar er skipu-
lags hennar einmitt mest þörf, til
þess, að bœla niður gróðabrall á
landeignum, rýmka um framboð á
þeim, oí’ vinna að jafnvœgi í at-
vinnuskilyrðunum. Pað er mesti
styrkur og kostur þessa skipulags,
að það vinnur að félagslegri al-
menningsheill, en stemmir stigu
fyrir óhollri auðsöfnun þeirra, sem
ekkert framleiða né afreka, hvorki
í orði né athöfn, en hafa það að
lífsuppeldi að hirða leiguna af því
verðgildi, sem aðrir — réttara sagt
allir — hafa skapað náttúrugæð-
unum. ,
Um afstöðu þessa skipulags til
réttlœtisins hefir verið rætt hér að
framan, svo ljóst má vera, að þeir
sem meta þann grundvöll að nokkru,
hafa ekki um betra að velja, þess
sem að gagni má koma. Pá mun
ekki verða á það talið, að þetta
skipulag sé ekki »hagfræðilega rétt«,
ef eg hefi skilið rétt hina flóknu
skýringu hr. H. V. á því skilyrði
fjármálavísindanna. — Pví má í
öllu falli slá föstu, að skipulagið
myndi ekki »rýra þjóðareignina«.
því meginhluti þeirra tekna, sem
það myndi afla ríkissjóðnum, eru
nú þegar, hvort sem er, nokkurs-
konar skattur á atvinnu og fram-
leiðslu alls þorra manna, þó hann
renni til einstaklinga.
Um það hefir verið mikið deilt,
hvort þetta skipulag — landleigan
— myndi fullnægja gjaldaþörfinni
eitt saman. Pað er ekkert höfuð-
atriði, síst fyrsf í stað. En skipu-
lagið hefir annan kost, sem »fjár-
piálavísindin« kreQast: það er
hregfanlegt eða réttara sagt, það
hefir það þanþol, sem hvert heil-
brigt skattaskipulag þarf að hafa,
til að geta fylgst með vexti og
kröfum þjóðfélagsins — vaxið með
því, eins og húðin vex með þrosk-
un hverrar lífrænnar veru.
Pessi skýring á skipulaginu verð-
ur að nægja í þessu sambandi,
enda hefi eg ritað nánar um það
annarsstaðar (t. d. í Skirni 1917).
VII.
Eg er sammála hr. H. V. um
það, að full þörf sé á því, að menn
sé sendir utan til að kynna sér alt,
er að skattamálum lýtur. Eðlilega
eru kostir og ókostir hinna ýmsu
skattaleiða komnir skýrar í ljós
þar en hér, og reynsla fengin, sem
eilt og annað má læra af, til við-
vörunar eða fyrirmyndar. Aldrei
verður of mikið í sölurnar lagt
fyrir þetta mikla vandamál, ef
endurbyggingin gæti þá orðið betur
til frambúðar. En þá getur fylli-
lega komið til álita hvort ekki á
að færa bygginguna alveg burt úr
gömlu rústunum, eins og svo margir
stórhuga og framsýnir bændur hafa
gert, þegar þeir bygðu upp bæina
sína.
Að lokum skal endurtekin sú
yfirlýsing, að þessi gagnrýni á
skattakenningar hr. H. V. er fram
komin sérstaklega af þeim sökum,
að hann ber þær fram sem sí-
gildan grundvöll fyrir framtíðina,
og lætur fyllilega skiljast, að um
annað geti ekki verið að ræða.
Alt öðru máli hefði verið að gegna,
ef um þær hefði verið ritað sem *
sanngjarnt bráðabyrgðaskipulag,
því mér dylst ekki, að hjá þvi
verður eigi komist, áð nota grund-
völl þeirra meira en minna um
langt skeið enn.
En hitt má ekki eiga sér stað,
að gerðar sé viðtœkar bregtingar á
skattaskipulagi landsins, án þess að
gaumur sé gefinn þeirri slefnu, sem
er þegar búin að hafa áhrif á skoð-
anir og athafnir allra mikilhœfustu
manna á þessu sviði erlendis — oft
án þess þeir viti það eða viður-
kenni — og ber það jafnframt með
sér að eiga alla framtiðina fgrir sér.
i