Tíminn - 10.04.1920, Blaðsíða 3

Tíminn - 10.04.1920, Blaðsíða 3
T1 M IN N Lifebuoy- hveitið er ein hin allra besta amerískra hveititegunda. Biðjið ávalt. um þá tegund ef þér viljið fá verulega gott hveiti. Hveitið Trumpeter er einnig góð tegund þótt það jafnist ekki að fullu við Lifebuoy. I5að er mjög ódýrt eftir gæðum. Par sem alt hveiti heflr nú hækkað i verði er enn brýnni þörf en eila að ná i notadrýgstu tegundirnar. Að bjarga sér á lánum er ófær leið, enda fást þau eigi. Úrræðið er þá eitt, að spara par til fram úr sér. Annars blasir við gjald- þrot og almenn hnignun. Verkefni innflutningsnefndar er einmitt þetta, að knýja menn til að spara, a. m. k. flest sem getur talist óhófsvara. Nefndin þarf að sýna ráðríki og hörku í að bera vit fyrir mönnum. T. d. er talið að átt hafi að flytja inn bíla fyrir fé sem skifli hundr- nöum þúsunda. Nefndin mun að sjálfsögðu hindra slikt ráðlag, því að öll þjóðin líður við óhagstætt gjaldgengi, sem er afleiðing óhófs- eyðslunnar. En milliliðirnir, eink- um fyrir austan og norðan, hafa verið samir við sig. Tryllast þeir móti þessum sjálfsögðu aðgerðum og heimta að mega flytja inn glingrið og prjálið. Auglýsingablöð- in í Rvík taka í þann strenginn, alveg eins og forðum er þau vildu drepa landsverslunina. En þjóðin þarf að vita hvað til hennar frið- ar heyrir í þessu máli. Verði spilt starfin nefndarinnar, bitna afleið- ingarnar óhjákvæmilega á hverju einasta maunsbarni í landinu. Flóaáveitan. Sumstaðar kveður við að óhæfa sé að láta 2—3 togaraverð í að rækta Flóann. Jafnvel ekki grun- laust um að reynt sé að spilla landssjóðsláninu til að koma fyrir- tæki þvi fyrir kattarnef. Var leitt aö sjá höfnðstaðarbraskarana nota heiðvirt blað til að spilla fyrir málitiu. Telja þessa litlu fjár- hæð eftir landbúnaðinum. Á hitt ekki minst að hver miljónin velt- ur nú úr landi eftir aðra í vafa- söm togarakaup, svo að jafnvel sjálfu Mbl. þykir ineir en nóg um dugnaðinn. Þvert á móti er sjálf- sagt að byrja að vinna í Fióanum nú í sumar, fylgja fast eftir með verkið, og láta engum, hvorki há- um eða lágum haldast uppi að bregða fæti fyrir það þýðingar- mikla stórmál. Framtak og vesaldómur. Dýrar urðu kaupstaðarferðirn- ar Vestur-Skaftfellingum fyrrum. Hálfsmánaðarferð til Reykjavíkur eða Djúpavogs, yfir fjölmargar ill- færar ár. En þetta hafa Skaftfell- ingar barist við öld eftir öld og ekki látið hugfallast. En mikil er samt breytingin til bóta sem orðin er þar í sýslunni á síðustu árum, og sem eingöngu er að þakka at- orku og hutvitsemi samvinnufor- kólfanna þar í sýslunni. Nú er þar myndarlegt kaupfélag, sem innan skams mun gela fullnægt þörfum allra sýslubúa. Verslunararðurinn liggja til þess, er einn lögreglu- stjóri lætur brjóta lög landsins, þau er hann er settur til þess að gæta að haldin séu, svo að segja rétt við nefið á sér, og skiftir sér ekki af. Því síður er skiljanlegt, ef slíkur maður stingur undir stól kærum yfir spellverkum, slíkum sem þeim, er nefnd eru hér að framan, eða dregur á langinn að sinna þeim. En tvær ástæður slíks aðgerðaleysis virðast mér hugsan- legar: 1. Að tómlæti og leti hamli sýslu- manninum að rækja störf sín — að hann nenni því ekki, — og 2. Að haun sé sjálfur elskur að forboðnu eplunum, og hafi sam- hug með þeim, er líkt stendur á fyrir. Eg skal engum getum leiða að, og þvi síður fullyrða, hvort ofan- greind óheilindi eru að sýsluraanni Árnesinga og gera hann óhæfilegt yfirvald. Eg vil vona, mannsins vegna, að það sé ekki, heldurhafi hann ástæður, göfugar og góðar, lil þess að fara að svo sem hann gerir. En almenningurinn hér um slóðir hefir sínar skoðanir á að- stöðu G. Eggerz til þeirra manna, er bannlögin brjóta, og les rökin, sem þær eru reistar á, milli kunnra lina í lífi hans. En þær skoðanir kotpa ekki á pappír, i þetta skifti. rennur ekki lengur f vasa óþarfra milliliða. »Skaftfellingurcc, stór bát- ur sem sýslubúar eiga, flytur vör- ur til og frá sýslunni. Hálfsmán- aðar ferðirnar eru lagðar niður, því að kaupfélagið lætur skipa upp vörum hér og þar við sand- ana, þegar veðurátta leyfir. Fyrir bragðið fær sú sýsla, sem hefir einna erfiðust náltúruskilyrði, besta verslun og auðveldasta að- drætti. Hætt er að reka féð til Rvíkur á haustin. Einn hugvits- samur Skaftfellingur sá að koma mátti kjötinu burtu frá Vík, þrátt fyrir haustbrimin. Tunnurnar eru dregnar á streng út úr brimgarð- inum og lyft upp á skipið þó að ólgan sé mikil. Alt þetta hafa hér- aðsbúar hugsað og framkvæmt sjálfir. Ekki hefir wskrafskjóðancc með gyltu húfuna lagt þar neitt til málanna. Liklega haft nóg með að halda ævarandi vörð um tóm- leik sinnar eigin sálar. En hvort skilur eftir dýpra spor: hin hygna atorka bændanná eða grunnfærni gortarans? I Skaftafellssýslu er reynslan búin að skera úr, þótt dómur sé að nokkru leyti ófallinn. „Lang8nm“ í stjóvn. Tæplega hefir enn verið skýrt nógu rækilega frá því, hve miklum harmkvælum það var bundið fyrir »langsaracc að koma manni úr sin- um hóp í stjórnina. Enginn flokk- ur vildi vinna með þeim, nema nokkrar villuráfandi sálir úr Heima- stjórn, sem ekki höfðu fjarskalega miklu að tapa í almenningsálitinu. Langarar sáu að ekki var viðlit að koma Einari Þorgils., Birni Kr., Gisla eða Proppé að, hvað þá Sig. í Vigur. Þeir báru allir sinn dóm með sér. Magnús Guðmundsson þólti minst mengaður af sinum eigin flokki og stefnu, því að hann hafði í lengstu lög reynt að vera nær því heimulegur lærisveinn1) Einars Arnórssonar. Magnús var þá látinn afneita langsuin um stund. Lét hann óspart í veðri vaka, að hann ætlaði að yfirgefa þá með öllu og hverfa lil Heimastjórnar og bæta ráð sitt varanlega. Skildu menn svo að honum þætti nú margt miður um E. A.; Gísli væri lítið nema málæðið o. s. frv. Fáir eða engir létu blekkjast af þessu, sist þeir sem þektu manninn og fortið hans. En þessi skrípaleikur brá ljósi yfir það, hvaða skoðun langsarar hafa á sjálfum sér, og að þeir vita hvað þjóðin heldur um þá. 1) Kunnugir vissu að visu, að M. G. var alt af fullkominn langsari, hafði skrifað væmið lof um E. A. i Óðinn í vor sem leið, og mælt fast með E. A. i samninganefndina 1918. IV. Það gefur að skilja, þar sem hér er drykkjuskapur slíkur, sem að framan er sagt, að hér hlýtur að vera einhver sirennandi upp- spretta áfengis — e. t. v. fleiri en ein. Hingað eru, svo sem kunn- ugt er, engar siglingar, þær er teljandi sé, og fá menn því ekki áfengi úr skipum. Engar“leljandi samgöngur hafa verið við Reykja- vík né nokkurn annan hafnarstað um langan aldur. Er því bersýni- legt, að áfengi það, er ýmsir efn- ismenn hér nota til þess að skola með úr sér skynseminni, er tekið af foröa hér á staðnura. Einstöku menn, helst gamlir drykkjumenn, bjargast við suðuspritt, en eg hugsa, að allur Qöldi hinna drekkandi rnanna hafi eitthvað annað — betra! Verður þá mörgum að líta illu hornauga til lyfjabúðar þeirrar, er stofnuð var hér á Bakkanum s. 1. haust. Veit eg ekki, á hve sterk- um rökurn grunur sá er reistur, að lyfjabúðin selji áfengi óleyfilega, en almennur er hann. Er ósenni- legt, að lyfsalinn lægi undir sliku orði, ef ósatt væri, en heimtaði rannsókn, ef hann treystist að slandast hana. Hvort M. G. hefir langað svona mikið í nokkra mánaða frægðar- rýra setu í ráðherrasessi, eða hvort flokkurinn hefir rekið hann áfram, t. d. til að gæta hagsmuna milliiiðanna um undirbúning skatta- málanna, skal látið ósagt. En svo mikið er víst að í þeirri von að létta ráðherraveiðina afneitaði M. G. samherjum sínum, og þeir honum þar sem haldið var að það ætli við. En jafn slcjótt og skeytið kom, um að M. G. fengi að lafa stuðningslaus í ráðuneytinn fram yfir þingið, kastaði G. Sv. grím- unni fyrir hönd M. G. og flokks- ins. Sannaðist þar þá skjallega, og síðar í Mbl., það sem Iangsum þorði ekki að láta sjá frá byrjun að M. G. var hold af holdi langs- ara og átti að reka þeirra erindi. Þessi óþarfi yfirdrepsskapur, sem allir skildu frá upphafi, og drógu dár að, sýnir af hvaða tægi greind þeirra manna er, sem ætla að halda saman landsmálaflokki upp á það að fyrirverða sig hver fyrir annan og skoða það helstu framavonina að afneita félagsbrœðrunum til að geta falið innri manninu meðan vegtylla er tekin traustataki. Og fávíslega er talað, þegar einn úr þessari samkundu spyr hvers- vegna hann sé álitinn póliliskur spekúlant. Hefir hann ekki nú í nokkur missiri bergmálað í þinginu falska tóna milliliðanna um að þjóðin mætti ekki bjarga sjálfri sér undan hungurvofunui? Hvenær hefir hann í þingínu sýnt áhuga eða framsýni viðvikjandi öðru en þvi að koma eiuum eða fleiri úr braskflokknum (sbr. síldarþre- menningana o. fl.) i ráðherrasæti? Man hann enn hvernig hann og ann- ar núverandi samherji hans iwúrval- inu« B. Kr. hafa lýst hvor öðrum í Landinu og ísafold fyrir fáuin miss- irum? Sú lýsing var ekki fögur. En þeir þekkja hvor annan mæta vel, og það væri vafalaust viður- hluta mikið að bera þeim á brýn, að þeir hefðu þá farið með vísvitandi ósaunindi, þar sem þeir voru að V. Skyndimynd sú, sem dregin er hér að framan, sýnir auðvitað ekki nema örlitinn hluta alls þess arfa, er þrífst i skjóli löggæsluleysisins hér i Árnessýslu, og þó einkuin á Eyrarbakka. Ástandið hér er á- takanlegra en svo, að orð fái lýst. En hvað segir þjóðin um slíkt? Eða landsstjórnin? Finst henni ekki Árnesingar hafa fyrirgefið nóg? Eyrarbakka 28. mars 1920. Aðalsteinn Sigmundsson skólastjóri. Ný sóttarhætta. ísland kom frá Kaupm.h. siðastliðiun Iaugardag og hafði komið við i Englandi. Höfðu einhverjir farþegar smitast þar af inflúensu og fleiri veikst af þeim á skipinu. Skipið var þvi selt í sóttkví, er hingað kom, þar eð grunur lék á, að hér gæti verri legund vcikinnar verið á ferðinui. Voru sjúklingarnir fluttir inn í sóltvarnahús, en aðrir farþegar eru einangraðir í Kennaraskólanum. AVl Hafið þér gerst kaupandi að Elmr'eiðimiií þjóna eðlinu. En nú flatmaga þess- ir menn í pólitisku vinfengi í »úr- vals útgáfucc milliliðaflokksins. Og til hvers? Ekkert sameiginlegt á- hugamál hefir orðið vart við 1 fórum þeirra nema að vilja uota hvor annan til að ná í vegtyllur, sem alls ekki hefðu fengist nema með svona lítiðvirðulegri auðmýk- ingu. Eða vill fyrirspyrjaudinn sjálfur gefa aðra eðlilegri skýringu á þessum ófélegu »Hafracc-griðum, en að þar sé lítilmótlegasla »póli- tísk spekúlationcc með í leiknuin? ^oirgin eilífa eftir all Miffiine. III. Vinir Daviðs Rossis báru hann heim í sigurför, með hlátri, spaugs- yrðum og fagnaðarlátum. Var Brúnó þar fremstur i flokki og lét fjúka íyudni og illmæli. Kom það einkum niður á kirkju og páfa. Davíð Rossí tók fram í fyrir honum. »Bræður! Verum róiegir og gæl- um hófs. Það er fánýtt að henda gaman að gamalmenni, sem aldrei hefir gert neinum mein. Páíinn helir ekki viljað veila okkur áheyrn í dag, en við megum ekki gleyma því að líferni hans er okkur öllurn lil fyrirmyndarcc. »Það geta allir siglt við blásandi byr«, sagði Brúnó. Rossi hélt áfram máli síuu. »Mér er það ljóst orðið af því sem við hefir borið i dag, að Guð er hin einn hjálparhella sem þjóð- in á. f lögmáli hans mun hún finna réttlæti, en annarsstaðar ekki. En við skulnm fara gætilega. Ofsa er engi þörf, hvorki í orðum né athöfnum. Sá er sterkastur sem þolinmóðastur er. Það hefir orðið ykkur öllum ljóst í dag. Hefðuð þið slitið mig lausan, væri eg nú enn fangi, eða Guð má vita hvað orðið hefði. Eg er lireykin af þoiin- mæði ykkar og stillingu. Farið nú heim. Guð veri með ykkurcc. »Bíðið«, sagði einn úr hópnum. »Eg ætla að lesa nokkuð, áður en við föruin. Flokkstjórnin skaut á fundi, meðan hr. Rossí var á valdi hermannanna, og skrifaði ávarp. »Lestu það, Luigi«, sagði Rossí. »Þar eð við höfum árangurslaust borið fram mótmæli okkar hjá þingi og konungi, gegn þeim harð- stjórnarskatti sem stjórnin hefir lagt á brauðið lil þess að efla her og flota — þar eð við höfum árangurslaust beðið páfann að tala máli okkar, neyðumst við til að láta til skarar skríða. Skattalögin ganga í gildi hinn 1. febrúar. Á þeim degi skulu allir Rómverjar dveljast heima fyrir þangað lil stundu eftir tiðir. Enginn kaupi brauð, ekkert brauð skal elið verða, nema það sein börnunum er geíið. Stundu eftir sólarlag komuin við saman i Kolosseum tiu þúsundir svangra manna, einnar sálar og hugsunar, til þess að laka ákvörð- un um hvað skyldan bjóði okkur að gera, urn að tryggja vort dag- Iegt brauðcc, »Gottl Afbragð! Stórfenglegtlcc »Okkur vantar nú ekki annað eh undirskrift förmannsins«, sagði 55 maðurinn sem lesið hafði og Brúnó kallaði á penna og blek. »Þið verðið að lofa mér þvi, áður en eg rita nafn mitt að vera allir vopnlausir þennan dag. Viljið þið lofa því?« »Jácc, svöruðu margar raBdir og Davíð Rossí skrifaði undir. »Bræður!cc sagði hann og lók upp skrifbók sina. »Eg ætla að lesa ykkur það sem eg skrifaði í fangelsinu. Þið hafið lesið mér ávarp ykkar. Nú skuluð þið fá að hlíða á trúarjátning okkar og stjórnarskrá. Eg nota þessi orð vegna þess að andstæðingar okkar halda því æ fram að við vitum hvorki hvað það er sem við von- um né viljum gera. Við séum draumóramenn og trúarlegir stjórn- leysingjar og að áform okkar muni steypa þjóðinni í dauða og glötuncc. »Lát heyra!« var sagt einum rómi. »Lýðveldi inannanna! Trúar- játning okkar og stjórnarskrá. Stjórnarskrá okkar er bæn Drott- ins! — Þeir segja, bræður, að við höfum trúaróra; en við skulum minna þá á að allar þær byltingar hafa farið út um þúfur, sem hafa verið sprotnar at eigingjörnuin hvötum og drotnunargirni, en hin- ar sem reknar eru í nafni trúar- innar, er að vísu hægt að kæfa í biii, en þær hjaðna ekki aftur fyr en sigur er unninncc. »Bæn Drottins er sex setningar. Þrjár luta einkum að andlegum þörfum mannanna, hinar að hinum líkamlegu. Bæn Droltins byrjar þannig: Faðir vor, þú sem ert á himnum! Sé Guð faðir allra, þá eru allir menn bræður, og allir jafn hátt settir, þar eð þeir eru bræður. Það er þess vegna rangt, þá er einn maður aflar sér mynd- i ugleika yfir öðrum. Ivonungurinn á því engan tilverurétt. Séu allir menn bræður eiga þeir að lifa saman eins og bræður, þ. e. í friði og eindrægni. Allar styrjaldir óiikra þjóða milli eru því synd. Herir flotar og landamæri eiga ekki að vera til. Sú tilfinning sem kölluð er ælljarðarást á engan tilveruréttcc. »Það stendur í bæn Drottins: Gef oss i dag vort daglegt brauð. Kornið sem vex á jörðinni er vort daglegt brauð. Jörðin er ekki manna verk; hún er gjöf Drotlins til mannanna og er eign þeirra allra. Það er því rangl að eiga land. Eiustaklingurinn heíir ekki rélt til þess að ráða yfir ávexti jarðarinnarcc. »Það stendur í bæn Drottius: Til komi þitt riki. Verði þinn vilji, svo á jörðu sem á himnum. Við biðjum um að Guðsriki komi til vor, og oklcur er óhætt að vona og bíða komu þess. Gœti það ekki komið á jörðu, þá er það draum- ur og ekkert annað - bæn Drolt- ins væri þá ósannindi og hörmuleg- asta tál, svik við sál og hjarla mannkynsinscc. »Þetta er stjórnarskrá okkar, eins og eg skil hana. Hlýðið nú á trúarjátninguna sem eg leiði af liennicc. Áheyrendurnir létu samþykki sitt í ljósi við og við. Nú varð aftur þögn. »Við trúum að Guð sé upp- spretta alls réttlætis og valds!« »Við trúum að það sé verkefni stjórnanna, að tryggja öllum rnönn- um fult jafnrétti um hlutdeild í þeim réttindum sem þeir eru born- ir til sem Guðs börncc. »Við trúum að allar stjórnir eigi að þyggja vald sitt af þeim þjóð- um sem þær stjórna. »Við trúum að tilbúinn mismun- ur í Jign geti ekki verið undirstaða undir góða stjórncc. »Við trúum að það sé skylda þjóðanna að steypa stjórnum af stóli, þá er þær virða mannrétt- indin að vettugicc. »Við trúum að ofbeldi í hvaða mynd sem er sé ósamrýmanlegl andanum í iögmáli Guðsa. »Við trúum að bæn og mótmæli séu hin einu vopn sem mönnun- um er heimilt að beita — bænin til Guðs — og raótroæli jrf u __ rnenn eiga í hlut«,

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.