Tíminn - 10.07.1920, Page 3

TÍMINN
107
Andmæli Jóns Þorlákssonar
gengu. mest út á það, að sýna
fram á, hve ástæðulausar allar
öryggisráðstafanir væru, þar sem
eigendaskiftin væru jafn-hægfara
eins og raun bæri vitui um. —
Þess gat hann þó í ræðu sinni,
að eftirspurn væri mikil eftir hluta-
bréfum, en framboðið væri mjög
lítið, því að menn vildu yfirleitt
ekki selja hlutabréf sín.
Eru þetta óneitanlega eftirtekta-
verð ummæli frá ritara félagsins
og er ekki ólílclegt, að sumum
virðist þau benda í öfuga átt, þar
sem eftirspurnin er jafn-mikil eins
og hann gaf í skyn, því að eftir-
spurn er tilraun til að ná meira
hlutafé í sínar hendur, en vörnin
liggur í þvi, að menn vilja ekki
selja og halda fastar í hlutabréf
sín en áður. Þarf varla í graf-
götur til að leita orsakanna til
þeirra straumhvarfa, að það eru
þær umræður, sem orðið hafa um
málið og lögeggjanir að gæta hluta-
bréfanna.
Áð síðustu fór hann nokkrum
oröum um þörfina á því, að forð-
ast að vekja tortrygni gegn félag-
inu, ef það eigi að geta haldið
áfram að starfa til almennings-
heilla, sem þjóðþrifafyrirtæki. —
Mun það hafa átt að vera sneið
til tillögumanns (P. J.), en virðist
koma úr hörðustu átt, hafi hann
sjálfur, sem altalað er, manna mest
verið riðinn við hlutabréfakaup
þau, er mesta tortrygni hefir vakið,
af því að hann er einn helsti
stjórnandi félagsins og átti fyrir
þá sök að gæta betur gerða sinna
en aðrir hluthafar. Hitt hlýtur
hverjum, sem um það hugsar, að
vera Ijóst, að tillögur P. J. miða
að því, að eyða tortrygni, sem
hlutabréfa-braskið hefir vakið í
landinu.
Að siðustu talaði Páll Gíslason
kaupmaður. Iíallaði hann tillög-
urnar »tilræði« við félagið og til-
raun til að »leysa það upp«. —
Svaraði P. J. því nokkrum orð-
um og sýndi fram á, hve fráleitt
það væri að telja það upplausn
félagsins, því að það mundi geta
haldið starfsemi sinni áfram ó-
breyttri og ólamaðri þó að félagið
yrði að einhverju leyti meira eða
minna eign hins opinbera.
Yfirleitt blés ekki byrlega fyrir
tillögunum á fundinum, enda munu
fæstir hafa átt von á því, því að
hér mun vera við ramman reip
að draga.
Filagi.
Vornæturnar valda því
vinalega bjartar,
að hringsnúast mér innan í
ótal vísnapartar.
Beiskt er þunglyndið í sumum
stökunum, sem hér fara á eftir,
enda hefir það jafnan verið hlut-
verk hagyrðinga vorra, að túlka
fremur sorg og þunglyndi, en gleði
og bjartsýni í stökum sinum.
Mér er orðið löngu leitt,
að leita nýrra bauga.
Eg ber ei gæfu að grafa upp neitt
gull, sem hvarf i hauga,
Pað er af, sem áður var
og alt hið gamla farið,
af hverju ljósi, er birtu bar
blaktir að eins skarið.
Vill hér mínum vegum á
verða margt til baga.
Einn um grýtta grund eg má
ganga alla daga.
Sá er hinsta brotið blað
við bernsku þrána hefur.
Verður í draumi að vitja um það,
sem vakan ekki gefur.
Harma sára i huga ber,
hrynja tár á vanga mér.
Heimsins dár ei dvina fer
dagur ára-langur hver.
Litið hægist hagurinn,
hugurinn er á reiki.
Pað er eins og andskotinn
úr mér kjarkinn sleiki.
Nóttin líður ein og ein
ekki fæ eg grátið.
Orðasöfnun.
Par sem alþingi hefir falið mér að safna orðum og
orðasamböndum úr alþýðumáli til hinnar vísindalegu ís-
lenzku orðabókar og nauðsyn ber til, að söfnunin verði
sem víðtækust og rækilegust, þá er mér brýn nauðsyn á
að fá liðveizlu góðra manna víðs vegar um landið, helzt
eins til tveggja í hverri sveit, til þess að tína saman fróð-
leik af þessu tæi innan síns héraðs. Leyfi eg mér þess
vegna að biðja þá, er kynnu að vilja veita mér aðstoð í
þessu efni, að gera svo vel og skrifa mér um það, til
þess að eg geti látið þeim í té leiðbeiningar um tilhögun
slíkrar liðveizlu.
Tilboð, sem að þessu lúta, þurfa að vera komin í
mínar hendur fyrir lok næsta októbermánaðar.
Reykjavík, 17. júní, 1920.
Þórbergur Þórðarson,
Vesturgötu 35 B,
Reykjavík.
Vikublöð landsins eru góðfúslegast beðin að flytja orðsending þessa.
Frá ixtlöndum.
Slitnað hefir upp úr samning-
unum milli Bandamanna og Bol-
ehevicka, og er Krassin rússneski
sendimaðurinn lagður á stað heim
aftur. Virðist helst líta út fyrir,
að miðlunartilraunir Lloyd Georges
hafi mishepnast, og hin nýja ráð-
stefna Bandamanna í Hythe hafi
ákveðið, að viðurkenna alls ekki
ríki Bolchevicka að svo stöddu.
— Óljósar fréttir hafa borist
hingað um að her Rússa hafi gert
mikið áhlaup í Galisíu og sigrað
Pólverja gersamlega. Brussilolf,
sem upp á síðkastið var æðsti
hershöfðingi keisarans, slýrir nú
her Rússa. Sagt er að allur her-
agi hafi batnað mikið á síðustu
síðustu timum. Fjöidi foringja úr
gamla hernum er aftur tekinn við
embættum og hermannaráðin eru
fyrir löngu brotin á bak aftur.
Alt virðist benda á, að alrúss-
neska stefnan gamla sé að fá byr
undir báða vængi (sbr. ummæli
Borgbjergs á öðrum stað hér í
blaðinu) og rússneski herinn ætli
að vinna aftur öll hin töpuðu
lönd.
— Friðarsamningarnir milli
Finna og Rússa hafa rofnað,
vegna þess, að þeim kom ekki
saman um það, hvar landamerki
skyldu verða.
— Tyrkir hafa gert uppreisn
mikla í Litlu-Asíu gegn Banda-
mönnum. Er búist við því, að þetta
muni leiða til breytinga á friðar-
samningunum, og að Tyrlrir sleppi
með betri kjörum. Lengi er Hund-
Tyrkinn lífsseigur.
— Deilan milli Svía og Finna
út af Álandseyjum harðnar í sífellu.
Hafa Svíar nú skotið málum sín-
um til Pjóðabandalagsins, en ekki
er enn kunnugt um hverja afstöðu
það tekur.
— Dönsku kosningarnar fóru
svo, að Vinstrimenn fengu 51 þing-
sæti, Jafnaðarmenn 42, »Radíkalir«
16, Hægrimenn 26 og Atvinnu-
rekendur 4.
Vinstrimenn hafa þannig unnið
þrjú þingsæti. Tvö af Hægrimönn-
um og eitt af þeim »Radíkölu«.
Hinir flokkarnir eru óbreyttir.
Pessi úrslit koma mönnum tals-
vert á óvart. Búist var við, að
þeir »Radíkölu« myndu vinna eitt-
hvað lítilsháttar á, en Jafnaðar-
menn tapa. Aftur á móti kom
engum til hugar, að Vinstrimönn-
um myndi fjölga á þingi. Eftir
hinn mikla sigur þeirra í vor,
bjuggust menn fremur við aftur-
kipp.
Sennilega hefir verið lítið kapp
Jólin eru ekki æfinlega skemti-
leg fyrir þá, sem eru vina- og
félausir í útlegðinni, eins og visan
sú arna sýnir.
Slík eg aldrei átt hef jól
enn á lífsins vegi.
Eilíft myrkur, aldrei sól
enginn bjarmi af degi.
Pað er algengt, að senda kunn-
ingjunum stökur. Stundum verða
það heillaóskir, stundum harma-
tölur, stundum ástavísur. Hér skulu
sýnd nokkur dæmi.
Alt pað besta i brjósti mér
burtför þína grætur.
Sorgin hjá mér eftir er
ein um langar nætur.
Geð er stirt og grettar brár
græt eg yfir vinar tapi.
Eg er hryggur, eg er sár
eg er í vondu skapi.
Pað væri bót á blóðug sár
og betra en nokkur auður.
Ef þú feldir örfá tár,
eftir að eg er dauður.
Veit þú liallar ei mig á,
cg þótt falla kunni.
Pótt eg svalli sæmd mér frá
og sé i allra munni.
Pér væri’ alt af létt í lund
það liði fáum betur.
Ef eg hitti á óskastund
einhverntíma í vetur.
í kosningunum. Úrslita-bardaginn
verður í haust, þegar Suður-Jótland
er komið með.
Smávegis umKitchenerlávarð.
Allir munu kannast við Iiit-
chener lávarð, sem var einn af
máttarstólpum hins breska heims-
veldis og meðal annars vann Súdan
og Búalöndin undir England. —
Pegar heimsstyrjöldin hófst var
hann gerður að hermálaráðherra
Epglands, og vann af feikna dugn-
aði að því, að skapa enskan her.
Starf hans fékk óvæntan enda,
því hann druknaði er herskipið
»Hampshire« fórst við Orkneyjar
vorið 1916.
Kitchener var maður einkenni-
legur og um hann hafa myndast
ýmsar sagnir, sem eru æfintýrum
líkastar. Eftir honum eru einnig
hafðar ýmsar einkennilager setn-
ingar og hefir enskur rithöfundur
Sir George Arthur safnað þessu
öllu saman í eina bók, sem nú
er ný-útkomin. Hér skulu lilfærð
nokkur sýnishorn.
Pegar Kitchener tók við hermála-
stjórninni var það hans fyrsta
verk, að undirskrifa nokkur skjöl.
Penninn var slæmur ög hann sagði:
»Þetta er laglegt hermálaráðuneyti.
Hræðistu lýðsins liáð og spé
og hugsir um að lifa.
Skalt þú aldrei a, b, c,
né annað meira skrifa.
Pú ert eins og eg hef séð
öllum konum betri.
Og getur bliðu brosi með
breytt í sumar vetri.
Ytra skart þó eigir fátt
ógna ei svartar nætur.
Vonir bjartar ef þú átt
inst við hjartarætur.
Þegar hagyrðingurinn lítur yfir
liðna árið, þá er stundum ekkert
sérlega glæsilegt um að litast. Alt
er kalt og .tómt eins og næsta vísa
sýnir.
Pannig kveður þettað ár
það af auðlegð sinni.
Ei lét minning eða tár
eftir i sálu minni.
Pá ætla eg að koma hér með
nokkrar stökur, sem að efni eru
næsta sundurleitar, en líkt er
markið á þeim öllum, og það er
íslenskt.
Peir, sem lifa og lýja bein
á lífsins brunahraunum.
Finna allir óskastein
einhverntima að launum.
Ei er fölnuð frostsins rún
fönn er enn i spori,
enn yfir vetrar yglibrún
er þó bjarmi af vori.
Sólin hækka á himni fer,
hjarta vermir rætur.
Enginn her er til og ekki einu
sinni penni til þess að skrifa með«.
Einn af æðstu stjórnmálamönn-
um Englands sagði við Iíitchener:
»Pað er vonandi ekki óleyfilegt,
að spyrja yður um hvenær tólfta
herdeildin verður tilbúin til þess,
að leggja af stað til Frakklands?«
»Nei, spyrjið þér bara eins lengi
og þér viljið«, svaraði Kitchener
og sneri baki að honum.
Þegar enskir stjórnmálamenn
voru ósammála eins og oft bar
við á stríðsárum, sagði Kitchener
jafnan: »Okkar hlutverk er að
berjast við Pjóðverja, en ekki að
berjast innbyrðis«.
Einu sinni lenti hann í harðri
deilu við Lloyd George, og er hann
kom út frá honum sagði hann
við einn félaga sinn: »Þetta er
svei mér harðfengur snáði, en
hann trúir á slríðið og undir því
er alt komið«.
Einn sinni bauð frægur banka-
stjóri, sem var af þýskum ættum,
en enskur borgari, Kitchener í
miðdegisveislu, en lávarðurinn
svaraði: »Eg er svo upptekinn af
að berjast við Pjóðverjaua, að eg
hef engan tíma til þess, að borða
miðdegisverð með þeim«.
Prinsinn af Wales vildi fara í
stríðið, en Kitchener bannaði hon-
um. Pá sagði prinsinn: »Pað gerir
ekkert til, þó eg verði skotinn,
eg á fjóra bræður«.
»Ef eg væri viss um, að þér
yrðuð skotinn, þá væri mér sama«,
Petla litla ljóð er mér
launin einnar nætur.
Nóttin opnum örmum tveim
öllum kann að taka,
og segir fagrar sögur þcim,
sem að nenna að vaka.
Gæti eg sungið sól í eitt
. sært og myrkvað hjarla.
Væri í æsku óskum veitl
uppfyllingin bjarta.
Þessa lands eg þoli mein,
þau verða ei að grandi.
Eg vona eg fái að bera bein
við brjóst á ísalandi.
Hér er þrotinn hornasjór
helst eru birgðir naumar.
Pá skal drukkinn boðnarbjór
bergðir gleðistraumar.
Leiktu dátt við draumagnótt
dagur og nátt er finnast.
Við grátinn láttu hjartað hljótt
heilum sáttum minnast.
Heimþráin kemur vitanlega oft
í ljós í stökum íslensku ungling-
anna í Höfn, Pað er líkt efni i
þeim mörgum og í vísunni þeirri
arna.
Fyrir handan höíin blá
liugurinn löngum dvelur.
Leiðindunum leitar frá
og leiðina skemstu velur.
Það er best að hætta i þetta
sinn með þessari vísu. Hún er
líka falleg.
H. H.
sagði Kitchcner, »en eg þori sann-
arlega ekki, að eiga það á hœttu,
að Þjóðverjar taki yður höndum«.
Aug-lýsing
um musóknir um styrk úr dansk-
íslenska Sambandssjóðnum.
(Dansk-Islandsk Forbundsfond).
Úr dansk-íslenska sambandssjóðn-
um (Dansk-Islandsk Forbunds-
fond), sem stofnaður er samkvæmt
lögum 30. nóv. 1918, sbr. stofn-
skrá frá 15. mars 1920, eru nú
fyrir hendi 50.000 kr. til ráðstöf-
unar samkvæmt tilgangi sjóðsins,
sem sé:
I. Til eflingar andlegu sambandi
milli Danmerkur og íslands.
II. Til stuðnings íslenskum vís-
indarannsóknum og annari
vísindastarfsemi.
III. Til styrktar íslenskum náms-
mönnum.
Samkvæmt 7. gr. stofnskrárinnar
ber stjórn sjóðsins að hafa ná-
kvæmar gætur á, að tillagi og styrk,
sem úthlutað er úr sjóðnum, sé
varið á réttan hátt, og getur stjórn-
in sett þau skilyrði fyrir útborgun
styrksins, er hún í hvert skifti kann
að álíta nauðsynleg. Samkvæmt
framanskráðu má veita tillag og
styrk til vísindaiðkana, sérfræði-
legra eða almennra, einnig til ferða-
laga, dvalar við háskóla og þvi-
líks, til að semja og gefa út vis-
indaleg rit og fræðandi, ’og yfirleitt
til starfsemi í ofangreinda átt.
Umsóknum skulu fylgja nákvæm*
ar upplýsingar og sem fylstar, og
ber að senda umsóknir til stjórn-
arinnar fyrir »Dansk-IsIandsk For-
bundsfond«, Holmenskanal 15,
Köbenhavn É., sem allra fyrst, og
ef óskað er fjárveitingar á þessu
ári, í síðasta lagi 1. sept. 1920.
Sendiherra Dana í Reykjavík tjá-
ir sig fúsan til að gefa væntanleg-
um umsækjendum þær upplýsingar
og veita þeim þá aðstoð, sem þeir
kynnu að óska.
eilífa
eftir
all C@aina.
V.
Dimm og hráslagaleg þoka lá
yfir borginni, en inni í Grand
Hótel var bjart og lrlýtt. Róma og
föruneyti hennar gekk inn í hina
skautlegu sali, þar sem ljósin glitr-
uðu og skrautldæddir karlar og
konur gengu fram og aftur. Pegar
nýir gestir komu inn heyrðist lágt
hljóðskraf.
Róma sat andspænis furstafrúnni.
Hún var enn þá óróleg og utan
við sig, en gerði sér þó far um að
líla glaðlega út eins og liit* fólkið.
Rossi sat við vinstri hönd hennar
og var þögull og rólegur.
Loks rauf Don CamiIIó þögnina.
»Hér er maður þó í góðum félags-
skap. Hér hittir maður þó alt af
einhverja fríða stúlku«.
»Og einhverja laglega karlmenn
þá líka?« Hinn svonefndi Lú-lú
var með þeim, og nú hallaði hann
sér að Don Camilló og sagði í
hálfum hljóðum.
»Pvi kaupir ekki ráðherrann
þennan náunga? Nú á dögum eru
blöðin föl, að þvi er eg best veit«.
Hann hefir betri aðferð«, svaraði
Don Camilló. »Hann lokkar hann
burt úr andstæðingaflokknum og
agnið er —«
»Embætti?«
»Nei, stúlkan!« hvíslaði Don
Camilló, en Róma heyrði orð hans.
Hún skammaðist sín og reiddist.
Alt það sem sagt var Rossí til
vanvirðu særði hana líka. Hún
þráði að komast burt frá þessu
fólki.
Kona embættismanns nokkurs
Sorgin hefir hellustein
við lijartað fjötrað látið.