Tíminn - 09.10.1920, Page 3

TIM IN N
159
Ströng liegning og haldkvæmt
eftirlit.
Um hegning fyrir brot gegn
bannlögunum leggur nefndin til,
að þeir sein búi lil áfengi ólög-
lega, eigi að sæta sektum frá
500—5000 króna. Brjóti þeir á ný,
eða kveði mikið að broti þeirra,
skuli heguingin vera 1 árs betr-
unarhússvinna. Sama hegning liggi
við ólöglegri sölu áfengis. Verði
maðar uppvis að pví, að hafa
áfengi um hönd i lieimahúsum, sé
hegningin ult að 1000 króna sekl.
Og sama hegning sé fgrir að lcaupa
áfengi.
Eftirlitsnefnd skal sjá til þess,
að lög séu lialdin. Og á nefnd
þessi að fá sér til aðstoðar eins
marga eftirlitsmenn og þörf krefur.
»Nyklerhetsnámderna« eiga að veia
löghoðnar í öllum hreppum, og
starfa að eftirliti þar. Og þeim á
áð veita allmikil völd.
Helgi Valtýsson.
IT'rái útlöndum.
Talið er að Norðurálfunni stafi
mikil hætta af útbreiðslu taugaveik-
innar. austan að. Hefir Balfour, í
nafni sriþjóðasambandsins .skorað
á allar ríkjastjórnir að grípa til
alvarlega ráðstafana um að verjast
hættunni. Hefir taugaveikin geysað
ægilega á Rússlandi og hefir helm-
ingur þeirra lækna dáið sem xeynt
hafa að stemma stigu fyrir henni.
Frá Rússlandi hefir veikin borist
til Póllands og magnast þar. Tveim
miljónum sterlingspunda mun þurfa
að verja til þess að stöðva veikina.
— Fundið er alveg nýlega rit
sem Goetha ritaði ungur, 13 ára
gamall, en menn héldu að hann
hefði ónýtt. Ritið heitir »Jósef« og
fjallar um hinn fræga Jósef biblí-
unnar.
— Mikið er orðið um sparnaðar-
umræður og áskoranir í dönskum
blöðum.
— Vatnarstjórnin sænska leggur
fram merkar tillögur um aukna
notkun fossanna sænsku. Fer fram
á 100 milj. kr. fjárframlag í þessu
skyni. Þrettán miljónum af því á
að verja til þess að koma því á
að járnbrautirnar milli Stokkhólms
og Gautaborgar verði reknar með
rafmagni,
— Fundur háskólaprófessora var
nýlega haldinn í Bryssel. Aðal um-
ræðu efnið var stofnun alþjóða-
háskóla undir vernd alþjóðabanda-
lagsins.
— Auk þess sem talið er að
ar«, sem er ekkert annað en lodd-
aravisindi líkt og stjörnuþýðing-
ar, draumráðningar, lófalestur og
galdrar®1)
Á bls. 17 segir Sidis að báðir
séu þeir dregnir á tálar, sjúkling-
urinn og Jæknirinn í ssálargrensl-
aninnia. »Sálargrenslan er helbert
»humbug«, (Psychoanalysis is sheer
humhug), segir Sidis með undir-
strikaðri áherslu. Eg hefi að eins
tekið smáglepsur úr bókinni hingað
og þangað, enda ekki unt að taka
mikið og er líka óþarfi. Boris
Sidis er ekki myrkur í máli, þegar
hann er að tala um lækningakosti
»psychoanalysis«. Það er ekki á
honum að heyra að hann hafi
orðið var við þakkarsöngva, sem
sungnir eru »sálargrenslaninni« af
hinum læknuðu »þúsundum manna
i öllum löndum, — nema lslandi«,
þótt Á. H. B. fullyrði að svo sé.
Það var annars leiðinlegt að Á.
1) Distasteful as it is for me to do
it, I flnd it my duty to enter a protest
against the vagaries and absurdities of
psyclioanalysis, wliich is nothing but
a pseudo-science, the same as astro-
logy, oneiromancy, palmistry and
raagic.
Og liann bætir svo viö:
On account of the sensational noise
made by the devotees of psychoana-
lysis,' the medical practitioner confuses
psychoanalysis with scientific and clini-
cal psychopathology.
5000 mans hafi farist í jarðskálft-
unum á Ítalíu hefir margskonar
eignatjón orðið svo gífutlegl að
ekki er enn reynt að gislca á hversu
mikið sé. Mörg þorp og bæir hafa
að öllu eða mestu leyti gjörfallið.
Skakki turnin i Písa var talinn í
hinbi mesiu hætlu. Mikil vand-
kvæði voru á því að koma til
hjálpar, því að í öllum nálægum
héröðum voru járnbrautarleinar
svo úr lagi færðir að ekki urðu
notaðir lengi. Nýr eldgígur mynd-
aðist upp úr jarðskjálftunum.
— Hinn nýi forseti í Mexíkó
telur það hinn fasta ásetning
sinn að koma á friði landinu. Hann
orðar það meðal annars á þessa
leið: «Mér er það kærara að kenna
þjóðinni að nota tannburstann en
byssuna«.
— Faysal, foringi Sýrlendinga í
sjálfstæðisbaráttu þeirra gegn
Frökkum, er nú á ferðalagi um
Norðurálfuna til þess að tala máli
lands síns.
— Talið er að Harding. forseta-
efni republikanna, sé líklegri um
að verða Bandaríkjaforseti en Cox.
Hefir honum orðið meir ágengt á
ferðum sínum og er mælt að bæði
negrarnir og þýsktalandi menn f
Bandaríkjunura muni styðja kosn-
ing bans. Bannmálið kemur og
allmjög til greina og er Harding
talinn öruggari í því en Cox.
— Samkvæmt opinberum skýrsl-
um hefir verðfallið í Ameríku,
síðan í ársbyrjun, orðið sem hér
segir: Á sykri 50°/o, maís 38%.
hveiti 12%, ull 35%, gripum 16%,
skinnum 45—72%, gúmmí 60%,
og á silki 70%.
— Ógurlega ljótt morðmál vekur
hið mesta umtal í Danmörku um
þessar mundir. Miðaldra kvenn-
maður varð uppvís að því að hafa
myrt ungbarn sem hún hafði tekið
til fósturs. Hefir það síðan sannast
á hana að húa hefir gert sér það
að atvinnu að taka börn til fóst-
urs gegn fyrirfram greiðslu og
myrt mörg — a. m. k. ellefu —
þeirra. Tvö sín eigin börn hefir
hún sennilega gert tilraun til að
taka af ltfi. Hið furðulegasta er
það að konunni skuli hafa tekist
að fremja slíkl athæfi um langan
tíma, án þess að uppvíst yrði.
— Bandaríkin herða mjög á
kröfunum sem gerðar eru til þeirra
sem flytja vilja inn í íandið. Hefir
innflytjendastraumurinn orðið all-
mikill undir haustið og svo mörg-
um neitað um landsvist, að til
þess befir orðið að grípa að koma
fólkinu fyrir á geðveikrahælum
meðan það bíður eftir því að verða
sent aftur heim.
— Sennilegt er talið a§ norska
skáldið Knut Hamsun, muni að
þessu sinni fá bókmeutaverðlaun
Nóbels.
— Alt útlit er fyrir að Svíar
beri hærri hlut í Álandseyjadeilunni.
— Almanuarómur er það, a. m.
k. um öll Norðurlönd, að ólym-
pisku leikirnir i Antverpen hafi
að mörgu leyti farið illa úr liendi
og mun nriður en í Svíþjóð fyrir
8 árum. Belgir önnuðu því alls
ekki að hafa undirbúninginn í lagi,
skipulagsleysi var hið mcsta og
vanræksla um sljórn leikjanna.
Oít vissu íþróltamenn það ekki
fyr en á síðustu stundu hvenær
þeir áttu að taka þált í leikjunum.
Oft þurftu áhorfendur að bíða
hálfa og heila tímana eftir því að
leildr hæfust. Pegar einhver þjóð
bar sigur úr býtum var fáni hennar
dreginn á stöng, en þá er það bar
við um Noreg og Danmörku, átti
forstöðuneínd leikjanna hvorki
norskan né danskan fána. Leikj-
unum er nú lokið og hefir stiga-
tala í vinningunum ojrðið sem hér
segir:
Bandaríkin. . 200 stig
Svíþjóð.... 122 —
England . . . 87 —
Finnland . . . 76 —
Frakkland . . 67 —
Noregur . . . 64 —
Ítalía 54 —
Belgía .... 40 —
Danmörk . . 23 —
Suður-Afríka 20 —
Iíanada . . . 18 —
Holland . . . 17 —
Sviss 16 - -
Brasilía . . . 6 —
Japan • . . . 5 —
Eistland . . . 5 —
Ástralía . . . 5 —
Grikkland . . 2 —
Spánn .. . . 2 —
Luxenburg. . 2 —.
Tjekkar . . . 2 —
— Pýsku ríkisskuldirnar eru
orðnar 283 miljónir marka. Heiffe-
rich, fyrverandi fjármálaráðherra
þar, spáir því að haldi sú fjármála-
stefna áfram sem nú ríkir, muni
að því reka að eignir einstakra
manna verði gerðar upptækar.
—Sænsku kosningarnar fóru
þannig að hægri menn fengu 72
þingsæti, höfðu áður 57, bændur
28, áður 14, fijálslyndiflokkurinn
47, áður 62, hægfara jafnaðarmenn
76, áður 86, rótlækir jafnaðarmenn
7, áður 11.
— Ný tillaga er fram komin
um stjórnarskipulag á írlandi; fái
írland fullkomna sjálfstjórn að
öðru leyti en því að utanríkismál
og hermál séu sameiginlag við
England. Fær tillaga þessi stuðning
víða að og meðal annars frá hinum
gætnari írum.
— Alþjóðaratkvæðgreiðsla á að
fara fram í Austurríki innan sex
mánaða um það bvort landið vilji
sameinast Pýskalandi.
— Á sambandsþingi frönsku
verkalýðsfélaganna var það felt
með 1480 atkv. gegr 691 að félögin
gengu í félag með Bolchewickuin.
— Tekjuafgangur sænska ríkis-
ins síðastliðið fjárhagsár hefir orðið
387 miljónir króna. Er búist við
að Branting verði þar áfram við
sljórn, þrátt fyrir kosningarnar,
einkum vegna Álandseyjamálsins.
— Pjóðverjar hafa nú að fullu
og öllu látið af hendi flota sinn til
Bandamanna,
— Pólverjar herða nú sókn sína.
hvað harðast gegn Rússum. Segja
síðustu fregnir að þeir hafl hrakið
Rússa aftur um 100—50 km. og
tekið 42 þús. fanga og 160 fall-
byssur.
eftir
all ®ains.
Davíð Rossí vissi það vel og
var við hinu versta búinn. Héðan
af ætlaði hann að öllu leyti að
fórna sér fyrir fólkið, án þess að
skeyta um örlög sfn. Ekkert skyldi
komast upp á milli hans og hins
háleita markmiðs — ekkert —
jafnvel ekki — nei, nei, hann
vildi og gat ekki um það hngsað
Hann vék inn á Piazza Navona
og þá gekk ungur, hár og her-
mannlegur maður til hans og
ávarpaði hann með lágri röddu,
»Petta er hr. Rossí, þingmaður?«
»Já«.
»Jeg heiti de Raymond. Jeg er
I lífverði páfans. Jeg held að hans
heilagleiki óski þess að tala við
jrður«.
»Veit hann að eg er ekki rétt-
trúaður kalólskur?«
»Hann veit að þér eruð ekki
mótmælandi. En hann vill tala
við yður um stjórnmál sem við-
koma stöðu yðar. Hans heilagleiki
gat ekki beðið yður um persónu-
lega samfundi«.
»Við hvern á eg þá að tala?«
»Við staðgengil, sem eg myndi
hafa þá æru að leiðbeina til
yðar«.
»Hvenær?«
»Á morgnn um ellefu leytið,
gæti það komið yður vel«.
»GottI«
»Jeg hitti yður hérna. En eg
vildi mega vænta aö þessi viðræða
væri okkar í milli«.
»Pað skal vera svo«.
VII.
Tvö bréf biðu Rossís, þá er
hann kom heim. Annað var fund-
arboð frá forseta þingsins. Hitt var
frá Rómu. Hann opnaði það með
slcálfandi hendi:
»Kæri vinur minn!
Nú veit eg það! Eg veit hvað
það er sem skilur okkur. B. vék
að því einu sinni, þá er eg lét í
ljósi óþrej'ju mlna að sjá yður.
Pað er hin mikla ást j-ðar til
starfsins, skylduræknin, þér eruð
einn þeirra sem álíta, að sá maður
sem helgar sig baráttunni fyrir
alþjóð manna, verði að íórna öllu
öðru föður, móður, konu og
börnum — að lifa eins og prestur
sem hvorki á heimili né ást, ætt
né vini, til þess að geta að öllu
lifað fyrir aðra. Eg skil þetta vel!
Eg sé að að vissu leyti er þetta
háleit skoðun, einkanlega nú á
tímum, því að flestir stjórnmála-
mannanna bugsa nú fyrst og fremst
um það að afla sjálfum sé fánýts
heiðurs. Pað er göfugt og mikil-
fenglegt og eg læt hrífast af því
að hugsa um slíka menn.
En eg get ekki að því gert að
eg fer að missa trúna á henni
systur minni tilvonandi. Pér segið
að hún sé fögur. Gott og vel, en
ekki er það henni að þakka. Pér
segið að hún sé trygglynd og eg
efa ekki þau orð yðar. En eg leyfi.
mér að efast urn hitt, sem þér
segið, að hún sé göfug. Pví að ef
svo væri, þá hlytuð þér að vita,
að hún mundi líta svo á að vin-
áttan sé meginþáttur ástarinnar og
að góð vinkona mikils manns er
honum til styrktar, en ekki trafala.
Hvað ætlast hún fyrir urn yður?
Ætli hún geri sér i hugarlund að
þér eigið að snúast í kring um
hana og kom þá er hún beudir?
Eg hlýt að fyrirlíta hana, láti hún
sér slíkt til hugar koma. Nei, nei.
Mér geðjast hin konan, sem óskar
að sá sem hún elskar sé muður,
maður sem hefir sett sér markmið,
maður sem hefir byrðar að bera*
ipaður sem vinnur sigra og hvar
sem lendir, hvort heldur 1 full-
komnum ósigri, eða hann verður
að bíða óvisnanlegan heiðurdauð-
daga á krossi.
En eg er ef til vill of þungorð
um hana, sem á að verða systir
min, af því að það sé eingöngu
vantraust yðar sem metur hana
svo lítils. Sé hún dóttir göfugs
föður, og hafi hún gefið hjarta sitt
H. B. skyldi ekki flytja »trú og
sannana«:grein sína sem fyrirlest-
ur í Vísindafélagi íslands, áður en
hann fór með hana í »Iðunni«.
Pað hefði verið svo hátíðlegt og
vel við eigandi, að félagar hans
hefðu fengið tækifæri til þess að
leggja blessun sina yfir þessa »sál-
argrenslan-speki«, áður en hún var
birt alþjóð, alveg eins og í fyrra
um »heilabó!a«-fyrirlesturinn sæla.
Hefir hann ef til vill viljað það
síður, sökum þessa vottorðs, sem
hann gefur læknastétt þessa lands
yfir höfuð.
Hann er næsta undarlegur, þessi
ákafi Á. H. B. að flana út i það,
sem honum kemur ekkert við og
hann hefir enga þekkingu á. Hvers-
vegna fer hann að þjösnast út í
þessa »sálargrenslan-lækningalof-
gerð« með þessum aðdróttunum
lil íslenskra lækna. Minnir þetta á
tarfkálfinn, sem var niðri í öllum
kollum og kyrnum og siðast var
hann svo slysinn að lenda í rúg-
tunnu og át svo mikið að það reið
honum að fullu. Pað var honum
of þungt fóður. Pað hefði aldrei
farið svona illa fyrir ludda litla,
ef hann hefði haft meira vit, til
þess að varast að fara í dallana,
sem hann átti ekki að fara í. En
það sem var ekki hægt að krefjast
af tudda litla, má líklega krefjast
af Á. H. B. Pað er áreiðanlega
skynsamlegra af Á. H. B. að halda
sig betur að sinu og láta aðra i
friði, þegar hann hefir ekki meira
né markverðara á boðstólum, en
hann hefir í þessari grein sinui.
Hann fær þá áreiðanlega að dunda
við sitt og læknunum hefir hann
ekkert að kenna.
Auðvitað veit eg það vel að
hann ætlar mér ríflega sneið at
þeim hleif, er hann rétti læknun-
um, en allan hleifinn get eg ekki
átt, því að það vita allir, að ná-
lega hver einasti íslenskur læknir
fæst eitthvað að meira eða minna
leyti við lækningar á taugaveiklun
og sálarsjúkdómum. Peir gusa
mest sem grynst va%, segir mál-
lækið. Og þó Á. H. B. hafi ef til
vill langað til þess að gusa á mig
meira en aðra, þá fá þó allir eitt-
hvað af þessum gusugangi hans.
Mér finst að Á. H. B. ætti sjálfur
að reyna eitthvað af þessum »lodd-
ara-vísindum«, sem Boris Sidis
nefnir »sálargrenslanina« og ganga
úr skugga um, hvort hún er djöful-
lega vel fallin til þess að spilla
mönnum, eins og Boris Sidis full-
yrðir. Á. H. B. er stundum slysinn.
Nú hefir hann fyrir skömmu,
sagt mönnum frá því að Boris
Sidis sé enginn miðlungsmaður.
Langt frá því. Hann er með hin-
um snjallari. Annars hefði það
verið svo handhægt og hentugt fyr-
ir formann Vísindafélags íslands,
og honum vel trúandi til þess,
þegar í þessar ógöngur er nú kom-
ið, að segja t. d. að Boris Sidis
væri ekkert að marka, að hann
væri líklega spíritisti eða guðspek-
ingur, sem ekki væri "dóinbær,
hann kynni ekki að rannsaka,
hefði aldrei lesið neitt eftir Leh-
mann, hann kynni ekkert í frönsku
og gæti þvi ekki lesið neitt eftir
Janet, þetta væri gönuhlaup, hann
hefði verið narraður og leikið á
hann, eða »óheppinn« eins og Sir
W. Crookes forðum, eða jafnvel
að hann væri ekki með öllum
mjalla. Svo hefði verið hægt að
búa til táknmynd af heila Boris
Sidis og sýna með bókstöfum og
strikum hvernig væri hugsanlegt
að sambönd heilabólanna hefðu
raskast i kollinum og »griplurnar«
rést upp. Til þessa þarf heldur
ekki neinn úrvals heila, það getur
hér um bil hver andlegur moð-
kollur komið með slík rök.
Það mátti líka dálítið á milli
vera, þessi dásamlega lækninga-
blessun af »sálargrenslaninni« hjá
Á. H. B. og hrakyrði Boris Sidis,
þar sem hann er svo grimmur og
fúll að hann kallar »sálargrensl-
anina« helbert »humbug« og það-
an af verra. Ætli Á. H. B. fari nú
ekki að missa álit á Boris SidTs.
Og skyldi Boris Sidis vera það
ljóst hverjar afleiðingar þetta kunni
að hafa fyrir hann, að lenda svona
hroðalega og jafnvel hættulega í
mótsögn við Á. H. B. um lækn-
ingargildi »sálargrenslaninnar«.
En Bóris Sidis á auðvitað hönk upp
1 bakið á islensku læknunum fyrir
það að hafa nú stungið upp í Á.
H. B. því að það var ekki unt að
fá betri mann til þess en sjálft
átrúnaðargoð Á. H. B., enda eng-
inn gert það rækilegar og haft
belri tæki til þess en Boris Sidis.
Eg held að eg þurfi ekki að fjöl-
yrða meira urn þella flan Á. H. B.
að mér og öðrum læknum út af
lækningum »sálargrenslaninnar«.
En af því að Á. H. B. hefir oft
verið að veifa Freud að mér og
öðrum, og heldur líklega að eng-
inn þekki eins og hann kenningar
Freud’s, þá finst mér rélt að minn-
ast hér lítið eitt á álit Boris Sidis
á þeim.
Boris Sidis segir margt þrungið
gremju um hið vísindalega »hum-
bug«, er Freud hefir kómið af stað.
Hann segir að prófessor W. James
við háskólann i Harward hafl
hlegið dátt að barnaskapnum í
rannsóknaraðferðum Freud’s og
skelt á bæði læri yflr því hve
sálarsýkisfræði Freud’s væri aula-
legur þvættingur. Og Boris Sidis
segir að ekki einn einasti þektur
sálfræðingur eða sálsýkisfræðingur
/