Tíminn - 26.02.1921, Page 2

24
T 1 M I N N
Aukafundur í Eimskipafélagi Vestfjarða H.f., yerður haldinn á
Ísaíirði þann 7. apríl 1921.
D&gskrá:
1. Tillaga stjórnarinnar, um breytingu á bráðabirgðaákvæðum
stofnfundar.
2. önnur félagsmál sem upp kunna að verða borin.
Skorað er á alla þá, sem lofað hafa blutafé, að hafa gi'eitt hluti
sína fyrir fundinn.
Aðgöngu-miðar að fundinum verða afhentir hluthöfum, þrjá síð-
ustu dagana fyrir fundinn, hjá ritara félagsins.
Ísaíirði, 8. febr. 1921.
Stjórnin.
Fyrirspnrnir
til Jóns þorlákssonar.
I tilefni af framsöguræðu herra
Jóns þorlákssonai’, sem prentuð er
í Morgunblaðinu í dag, um skipun
viðskiftanefndar, vil eg beina til
hans eftirfarandi fyrirspumum:
1. Hvað á að gera við það hveiti
og sykur, sem landsverslunin er
nú búin að flytja inn í landið á á-
byrgð ríkissjóðs, ef innflutnings-
höftin eru nú þegar numin úr
gildi?
2. Hvaðan vill hann taka pen-
ingana til að greiða hveitið og
sykurinn með, án þess að atvinnu-
vogir landsmanna verði að borga?
3. Ilvaða áhrif hefir nýr inn-
flutningur þeirra vörutegunda,
sem nægar byrgðir eru til af í
landinu, á bankamál og fjárhags-
ástæður landsins,
25. febrúar 1921.
Páll Jónsson, Einarsnesi.
------o------
Á við og dresS.
Skólamál Seyðfirðinga.
Karl Finnbogason hefir urn
nokkur ár verið aðalkennari við
barnaskólann á Seyðisfirði. En í
suraar lagði skólanefnd kauptúns-
ins a móti því, að hann fengi starf-
ið veitt að nýju. Hann er hér um
bil eini kennari á landinu, sem
sviftur var starfi við breytinguna.
þetta þykir merkilegt þeim sem
vita, að Karl er afbragðs kennari,
vel gefinn, óvanalega vel mentað-
ur, talar vel, er skemtiíegur mað-,
ur, sem hefir yndi af að kenna, er
í einu orði sagt fæddur til að
kenna.
þennan mann hefir hið kennara-
snauða íslenska ríki ekki neitt með
ao gera!
Karl Finnbogason hafði áður en
hann kom til Seyðisfjarðar verið
kennari bæði í þingeyjarsýslu og
við tvo helstu skólana á Akureyri.
það eru því fleiri tii vitnisburðar
um kennarahæfileika hans, heldur
en hin gagnmentaða, bindindis-
elskandi verslunarstétt á Seyðis-
firði.
1 skólanefnd kauptúnsins voru í
fyrra eingöngu kaupmenn og
verslunarmenn, og langsarar í
landsmálum. Af tveim ástæðum
höfðu þeir hom í síðu K. F. Hann
var einn af aðalhvatamönnum til
kaupfélagsstofnunar á Seyðisfirði
í fyrra, og mun vera í stjóm fé-
lagsins. 1 öðm lagi var hann lík-
legastur til að keppa um þing-
menskuna á Seyðisfirði við fram-
bjóðendur milliliðanna.
þessar ástæður munu hafa orðið
nokkuð þungar á metunum hjá
skólanefnd. En er bæjarbúar vissu
um atferli nefndarinnar, að hún
ætlaði að flæma góðan mann frá
skólanum, risu þeir upp, og skor-
uðu á landsstjórnina að veita K.F.
embættið. Segja kunnugir menn
að um V5 hlutar af foreldrum
skólabarnanna hafi ritað undir
þessa áskomn.
Skylda mentamálastjómar var
auðvitað að rannsaka málið. Átti
að trúa skólanefnd eða foreldram
barnanna? En stjómin lét ekki
rannsaka. Hún virti að engu vitn-
isburð foreldranna. Hún gleymdi
meira að segja að hér var að ræða
um mann, sem er fyrir margra
hluta sakir óvanalega mikilhæfur
maður. Hafi mentamálastjóminni
verið ókunnugt um kennara-
hæfileika K. F., þá sannar það að-
eins það, sem marga gmnar, að
mentamálavit núverandi menta-
málastjórnar megi ekki minna
vera.
En bæjarbúar létu ekki hér við
sitja. þeir feldu úr skólanefnd
Seyðisfjarðar í vetur alla.þá, sem
gengist höfðu fyrir þessari „ment-
unarráðstöfun“ að flæma K. F. frá
skólanum. Aðeins einn fékk að
vera kyr af þeim gömlu, af því
hann hafði komið sanngjarnlegast
fram í vor sem leið. Hvað skyldi
stjómin nú segja í sumar, þegar
farið er að veita? Skyldi hún fara
að fullkomna ofsóknarverk langs-
ara frá í fyrra, Reynslan sker úr,
en þessu máli mun haldið vakandi
— öðrum til viðvörunar. Kaup-
menn eru 'l3etri við búðarborðið en
við uppeldisráðstafanir fyrir al-
menning.
Skólanefnd Reykjavíkur.
Einn hinn merkasti atburður
sem gerst hefir í Reykjavík árið
sem leið, er það, að þar var kosin
skólanefnd fyrir bæinn, sem er
vaxin staríinu, betur en títt er hér
á landi.
Formaður í nefnd þessari er Sig.
Guðmundsson meistari. Meðnefnd-
armenn Gunnlaugur Claessen
læknir, frú Laufey Vilhjálmsdótt-
ir, þoiv. þorvarðarson prent-
smiðjustjóri og Kra'bbe vitamála-
stjóri. Skólinn hefir verið í niður-
níðslu frá hálfu bæjarins. Kenslu-
stofur vantar handa helmingi
bamanna, svo að tvísetja verður í
skólann. Ekkert bað í honum og
mörgu öðm ábótavant. Nefndin af-
réð að veita engin störf við skól-
ann í fyrra. Hún barðist með oddi
og egg fyrir því, að veitt yrði fé
til baðsins, og tókst það, þó að K.
Zimsen gerið alt til að spilla fyrir
málinu. Nefndin hefir ennfremur
bannað að nota skólann nema fyr-
ir kenslu, en alls ekki til kosninga,
sýninga eða annara slíkra hluta,
sem aukið gátu sóttnæmi. Hún
hefir ennfremur ráðið skólalækni,
Guðm. Thóroddsen, til að athuga
heilbrigði barnanna, mæla sjón og
heym og raða innan bekkja eftir
því. Ennfremur hefir nefndin sett
tvo æfða kennara, Steingrím Ara-
son og sr. Ólaf frá Hjarðarholti,
til að rannsaka kensluna í skólan-
um, prófa bömin og hjálpa til að
flokka þau eftir gáfum og þekk-
ingu. Að síðustu er nefndin ein-
huga um að krefjast þess, að bygð-
ur verði nýr barnaskóli, og það
mál undirbúið eins og vera ber.
Áhugi og skynsamlegar fram-
kvæmdir þessarar skólanefndar
eru alveg einstakar í sinni röð.
þær ættu að geta verið mörgum
slíkuili nefndum til eftirbreytni.
M. Guðmundsson og kennara-
stéttin. Fjármálaráðh. er spar-
samur á eitt: Til uppeldis. þannig
eru líka allir afturhaldsmenn.
þeim er illa við kostnað til uppeld-
ismála, bæði af þyí að þeir bera
ekki skyn á andlegt verðmæti, og
í öðra lagi kæra þeir sig ekki um
að skerþa sjón og skilning borgar-
anna. þeir kvnnu þá að sjá of mik-
ið.
M. Guðm. er í styrjöld við
kennarana. Hann reiknar laun
þeirra og dýrtíðamppbætur með
þeim hætti, að málsólm stendur
yfir um launaatriði, sem snertir
allan þorra íslenskra barnakenn-
ara. Páli Erlingssyni sundkenn-
ara, sem búinn er að standa í 30
ár í misjöfnu veðri við að kenna
sund í Laugunum, vill hann ekki
borga dýrtíðaruppbót af smáupp-
hæð, sem landið ver til sundkenslu
handa öllum skólum í Rvík. Gamli
maðurinn er nú að segja af sér.
Landið kveður hann laglega fyrir
að hafa kent mörg þúsund mönn-
um eina hina þörfustu íþrótt, sem
hægt er að stunda hér á landi.
-------o------
Fjármálaráðherrann
sendir Tímanum kalda kveðju í
lok ræðu þeirrar, sem hann hélt,
er hann lagði fram fjárlögin, og
sem hann hefir fengið prentaða
bæði í Morgunblaðinu og Lögréttu.
Segir ráðherrann að Tíminn hafi
borið sér á biýn „að hann hafi
vanrækt að láta innheimta“ tekju-
skattinn, 190 þús. kr„ sem um
hefir verið rætt hér í blaðinu og
telur ráðherrann þetta „helber ó-
sannindi". Er auðséð af þessu að
ráðherrann er hörundsárari en
hentugt er manni í slíkri stöðu, og
fer honum eins og taugaveiklaðri
konu, sem margfaldar í huga sér
þær móðganir, sem hún verður
fyrir eða þykist verða fyrir. Eins
og öllum lesendum Tímans er
kunnugt, er þessu máli sem sé svo
varið, að það eru „helber ósann-
indi“, sem ráðherrann fer hér með.
Tíminn gerði sem sé ekkert annað
en spyrja um þetta mál. það var
beint tekið fram að um þetta yrði
ekkert fullyrt af blaðsins hálfu.
Tíminn gerði ekkert annað en þá
skyldu sína að standa á verði um
gerðir fjármálastjórnarinnar og
krefja svars almennings vegna,
um mál sem þótti gransamlegt.
]’að starf mun Tíminn rækja hér
eftir, eins og hingað til, hvort sem
fjármálaráðherranum líkar betur
eða ver, og þótt það liggi við að
taugar ráðherrans geri úlfalda úr
mýflugu. — Eftir þessi digra orð
í’áðherrans um „helber ósannindi"
sem Tíminn hafi flutt í þessu máli,
búast allir við því framhaldi í
ræðu ráðherrans, að þessir pen-
ingar séu þegar goldnir, fyrir ötula
framgöngu ráðherrans. En það er
nú eitthvað annað. það kemur sem
sé upp úr kafinu, að hvert orð sem
Tíminn hefir sagt um málið, er
bókstaflega satt. Peningarnir eru
sem sé alls ekki fengnir og allur
dugnaður ráðherrans er í því fólg-
inn, að hann „sendi kröfuna skrif-
stofustjóra stjórnarráðsins í
Kaupmannahöfn til innheimtu“.
Tíminn hefir hingað til látið sér
nægja að spyrja í þessu máli, en
nú leyfir hann sér að staðhæfa, að
um vanrækslu hefir verið að ræða
af hálfu ráðherrans. Síðan á
manntalsþinginu síðastl. vor —
alla þá mörgu mánuði — hefir
hann ekki annað gert en að „senda
kröfuna til innheimtu“. það var
skylda hans að fylgja betur eftir.
það var tvímælalaus skylda hans
að gera það verslunarhús gjald-
þrota, sem neitaði að greiða lög-
mætan skatt af þeim gróða, þeim
óverðskuldaða gróða, sem það hef-
ir af því haft að versla með vörur
íslenskra bænda. Iláðherranum
mun vera það vel kunnugt, að
allan þann langa tíma, sem liðinn
er síðan á manntalsþingi í fyrra,
hefir verslunarhús þetta haft rétt
til þess að reka verslun við íslend-
iiiga og hefir notað sér þann rétt,
og liggur í augum uppi, hversu
heilbrigt það er. — þessi orð ráð-
heraans í garð Tímans era því
ekkert annað en frumhlaup sem
alls ekki er sæmandi manni, sem
er í slíkri stöðu. — Síðast talar
ráðherrann um „ósannindi“ og
„níð“, sem um sig hafi staðið í
Tímanum, og eru þau orð ráðherr-
ans ekkert annað en órökstuddur
sleggjudómur, og getur hann ekki
fundið þeim stað. Hefir Tíminn
fyllilega látið ráðherrann njóta
sannmælis og mun gjöra það hér
eftir sem hingað til. Mun Tíminn
telja það skyldu sína að styðja
það sem nýtilegt kann að koma frá
ráðherranum (t. d. tóbakseinka-
söluna) og öldungis eins spyma á
móti hinu, sem fer í gagnstæða
átt og yfirleitt vera á verði, þjóð-
arinnar vegna, um þennan em-
bættismann eins og aðra. Og sú
skoðun Tímans hefir ekki breyst á
þessum manni, að hann sé ekki á
réttum stað þar sem hann er nú,
heldra ætti hann að hverfa aftur
að þeim störfum, sem hann hafði
áður, þar sem hæfileikar hans
nutu sín. það væri þjóðinni best
og það væri honum sjálfum best.
Fréttír.
Tíðin hefir verið mjög umhleyp-
ingasöm undanfarið, hvassviðri
mikil en frost lítil.
Vínarbörnin. Enn er að komast
hreyfing á það mél. Jón Svein-
björnsson, einkaritari konungs,
fór til Vínarborgar til þess að
rannsaka málið og flytur þá fregn
að nú sé ekkert því til fyrirstöðu,
að börnin geti komið hingað.
Nefndin sem gekst fyrir töku
bamanna, skorar því á þá, sem
ætluðu að veita þeim viðtöku, að
segja aftur til hvort þeir vilji nú
standa við boð sín.
Slys. Mann tók út af vélbát í
Sandgerði 15. þ. m. og draknaði.
I-Iét hann Sigurður þórðarson og
var frá Selbúðum hér í bænum.
Búnaðarritið, fyrsta hefti þessa
árs, er nýútkomið; er í nýrri kápu
og hefir þorsteinn þ. þorsteinsson
skáld teiknað hana. Ljóst er það
af hinum síðustu heftum ritsins,
að líf og fjör mikið er að færast
í Búnaðarfélagið, og vill Tíminn
enn skora á alla bændur að ganga
í félagið, sem kostar einar 10 krón-
ur, og fá svo Búnaðarritið æfi-
langt upp frá því. I þessu hefti er
fyrst frumvarp til laga um eftir-
lits- og fóðurbirgðafélög frá for-
seta. H. J. Hólmjárn frá Vatns-
leysu ritar um kalkþörf jarðvegar-
ins íslenska út frá allmörgum
jarðvegsrannsóknum, sem hann
hefir framið, og eru þar umræður
byrjaðar um mjög merkilegt mál,
en þungskilin er greinin. Valtýr
Stefánsson skýrir skemtilega og
fróðlega frá áveitumælingum sín-
um síðastl. sumar. Eggert V.
Briem ritar um vélanotkun. Og
loks ritar Sigurður ráðunautur
Sigurðsson um hrossaræktarfélög-
in og gefur skýrslu um starf sitt
á liðnu ári. Má í þessu sambandi
minna á grein Sigurðar í næstsíð-
asta hefti Búnaðarritsins um
hrossaræktina, sem ber það ljós-
lega með sér, hversu mikið gott
hefir leitt af hrossakynbótastarf-
seminni undir leiðsögu Sigurðar.
— Að norðan hefir Tímanum bor-
ist fróðlegur og hvetjandi fyrir-
lestur, eftir Einar J. Reynis, sem
hann nefnir: „Hugleiðingar um
framtíð landbúnaðarins“.
Ifhrnvörufrumvarpi atvinnu-
málaráðherrans, sem um var getið
í síðasta blaði, vísaði efri deild til
landbúnaðamefndar. Kemur vart
til umræðu fyr en eftir hálfan
mánuð.
Jarðirnar
Svartagil og Gjábakki í þingvalla-
sveit fást til ábúðar í næstu far-
dögum. Báðar góðar fjárjarðir.
Uppl. gefur sóknarpresturinn á
þingvöllum.
Hugheilar þakkir
til sveitunga og nágranna fyrir
drengilega hjálp, er þeir sýndu
okkur í veikindum og erfiðum
kringumstæðum í vetur.
Gunnlaugsstöðum í Stafholtstung-
um 23. febrúar 1921.
Jófríður Ásmundsdóttir.
Jón p. Jónsson.
skapa þessi listaverk og það er
hin ríkasta hvatning til dáða, því
að menn eram við líka. Og það
vekur sérstaka gleði, að Islending-
ur er hann, eins og við, hann sem
fer með listaverkin með leik sínum
og á þann hátt, að okkur er um
megn að koma að gagnríni. Og er
þá sárust sú tilfinning, hljóti að
því að reka, að við getum ekki
haldið honum heima, af því að við
höfum ekki ráð á. En hver kann
kann þá að meta það, að geta æ
við og við notið slíkra stunda í
dómkirkjunni ?
Fossanefndir hafa báðar þing-
deildir kosið: N. d. Bjarna frá
Vogi, Svein Ólafsson, þorleif Jóns-
son, Eirík Einarsson, Jón þorláks-
son, Jakob Möller og Gísla Sveins-
son. Er Sveinn formaður nefndar-
innar og Eiríkur skrifari. Efri
deild kaus: Guðmund Ólafsson,
Guðmund Guðfinnsson, Guðjón
Guðlaugsson, Hjört Snorrason og
Sigurjón Friðjónsson.
Guðmundur Friðjónsson skáld
flutti fyrirlestur 22. þ. m. og
nefndi efnið: Arfleifð kynkvíslar-
innar og íheldni og ábyrgðartil-
finningu gegn losarabrag aldar-
farsins. Vitanlega skemtu menn
sér vel við það að hlýða á margt
hnyttilega sagt hjá skáldinu, en
ekki fór vel á því, þar sem ræða
átti um alvarlegt efni og ábyrgð-
artilfinningu sérstaklega.að skáld-
ið beinlínis hafði bannmálið að
fíflskaparmálum. Oi'ð hans um
það mál áttu ekkert skylt við á-
byrgðartilfinningu, þau gátu ekki
skilist öðru vísi en tilraun til að
þóknast losabrag aldarfarsins og
koma „losurunum“ til að hlægja.
Afaróhagstætt útlit telja út-
gerðarmenn um það að halda út
botnvörpungunum. Er sagt að
jafnvel liggi við borð að mörg
skipanna verði dregin á land og
það á sjálfri vetrarvertíðinni.
Væntanlega gerir þing og stjóm
eitthvað til þess að forða þeim
voðalegu vandræðum.
Björgun. Fregn hefir Tímanum
borist um það, að björgunarskip-
ið þór hafi bjargað mótorbát sem
var orðinn aðfram kominn. Eitt
dæmið er það enn um það, hversu
ágætt starf það skip vinnur.
Minningarhátíð um síra Matthí-
as Jochumsson var haldin síðast-
liðinn laugardag og fór ágætlega
fram. Fluttu ræður: Eiríkur pró-
fessor Briem, Sigurður prófessor
Nordal og Einar H. Kvaran rithöf-
undur, og kvæði voru sungin eftir
Matthías.
Látinn er á Stakkhamri í Mikla-
holtshreppi Bjöm bóndi Jónsson,
ungur efnisbóndi, bróðir Ríkharð-
ar Jónssonar myndhöggvara.
Banamein hans var heilabólga.
Látinn er hér í bænum 24. þ. m.
Sigurður Jónsson bókbindari og
bókaf orleggj ari.
Nefndir sérstakar hefir þingið
skipað til þess að kynna sér versl-
unarrekstur landsins og til þess
að athuga peningamálin og banka-
málin.
-------o------
Ritstjóri:
Tryggvi þórhallsson
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðjan Acta.
------o------
Slys. Að kvöldi dags, 22. þ. m.
var vélbátur á leið frá Hnífsdal til
ísafjarðar. Gerði aftakaveður og
hvolfdi bátnum skamt frá Isa-
firði. þrír menn druknuðu á bátn-
um. Formaðurinn hét Guðmundur
Lúðvík Guðmundsson. — Tveir
menn druknuðu sama dag í Álfta-
firði vestra.
Lög um samvinnufélög munu
verða lögð fyrir þingið von bráð-
ara og eru árangur af starfi
nefndar þeirrar, sem kosin var á
síðasta aðalfundi Sambandsins.
Páll Isólfsson. Enn einu sinni, 1
gærkvöldi, gafst bæjarbúum kost-
ur á að heyra organleik Páls Is-
ólfssonar, og þeir fyltu öll sætin
í dómkirkjunni. Einn af allra
frægustu tónsnillingum hefir
sagt, að hljómlistin sé æðsta opin-
berun Guðs. Munu margir gjalda
því jákvæði. Páll ísólfsson lýkur
upp heimum þeirrar opinberanar,
þar eð hann leikur sumar hinar
frægustu tónsmíðar snillinganna.
En það er ekki einungis guðsþjón-
usta, að hlýða á þetta, það vekur
líka óumræðilega trú á manneðlið,
þar eð mönnum hefir tekist að
l