Tíminn - 15.04.1922, Síða 2

56
T 1 M I N N
Til kaupfélaga!
H.f. Smjöplikisgepdin i Reykjavik er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma liér á smjörlíkisframleiðslu, sem geti fyllilega
jafnast á við samskonar iðn erlendis, bæði livað gæði og verð snertir.
Eíiið íslenskan iðnað.
Biðjið um íslenska smjörlíkið.
Fiskimjöl.
Þeir, sem hafa í hyggju að kaupa fiskimjölið frá verksmiðjunni
í Vestmannaeyjum, hvort heldur er til kraftfóðurs eða áburðar geri
svo vel að senda mér pantanir sínar sem fyrst. Mjölið hafa ýmsir
hér reynt og gefist ágætlega.
G. J. Johnsen.
Bafijósastöð til sölu.
Notaða rafijósastöð höfum við til sölu fyrir mjög lágt verð. Stöðin
var notuð á heilsuhælinu á Vífilsstöðum.
Disil-Mótor 15 hestafla.
Dynamo 110 volta, 9 kilowatt.
Rafgeymar 180 amper-stunda.
Mæliborð með mælitækjum — Olíukassar o. fl.
Stöðina höfum við sjálfir tekið niður og pakkað mjög vandlega,
og eru allar vélarnar tilbúnar t;l burtflutnings livenær sem er.
H.f. Rafmf. Hiti & Ljós
Laugaveg 20 B Sími 830 Símnefni: „Hiti, Reykjavíku
hálfu síður 1 sporum B, sem „hefir
á sér yfirskyn guðhræðslunnar, en
afneitar hennar krafti", og eg býst
við að allir „trúbræður" mínir séu
mér þar sammála. Annars sýnir
spurningin hvað sr. J. K. er sorglega
ókunnugur sannkristnum mönnum,
að hann skuli ekki vita þetta áður.
Aðalágreiningurinn
milli kristindóms og guðspekisstefnu
er auðvitað ekki um slíkt, heldur um
Jesúm Krist frá Nazaret, eins og eg
hefi áður bent á. Sr. J. K. játar sjálf-
ur að guðspekisnemar trúi því, að
„skaparinn hafi margsinnis sent
mönnum frelsara og muni gera það
margoft enn“, — en kristindómurinn
trúir því og er á því bygður, að
Jesús Kristur sé eini frelsarinn. —
Er undarlegt að greindir menn og
lærðir skuli ekki geta séð, að hér er
um tvær andstæðar grundvallarskoð-
anir að ræða, svo að þessar tvær
„stefnur", guðspekisstefnan og krist-
indómurinn, hljóta að lenda í „beinni
andstöðu" hvor gegn annari, sé báð-
um full alvara.
Sé kristnum mönnum borin á brýn
„hjálpræðiseinokun" út af þvi, þá er
að snúa sér til Jesú Krists með það.
Hann sagði: „Eg er vegurinn, sann-
leikurinn og lífið, enginn kemur tii
föðurins nema fyrir mig.“
Annars get eg bætt því við, til að
varna misskilningi, að eg vona og
trúi að ö 11 u m mönnum verði veitt,
fyr eða síðar, tækifæri til að
ráða það við sig, hvort þeir vilji ger-
ast lærisveinar Jesú Krists og þiggja
hjálpræði lians — eða hafna honum,
og ákveði þeir með því sjálfir eilífð-
ar örlög sín. Eg kann enga þá rök-
fræði, sem veiti heimild til að kalla
það „trúarhroka" eða „hjálpræðis-
einokun".
Hver maður, sem i fullri alvöru
hefir gerst lærisvein Jesú Krists, er
sannkristinn maður og á nú þegar
frelsara, en með því er ekki neitað
að aðrir geti komið seinna og eign-
ast sama frelsarann, ef þeir vilja. Eg
nefndi í síðustu grein minni að trú-
artilfinningum og trúarstefnu sann-
kristins manns væri vel lýst í sálm-
unum: „Eg gleðst af þvi eg Guðs-
son á“, „Með Jesúm byrja eg“ og
„Ó, þá náð að eiga Jesúm". —
En segið mér nú, sr. Jakob Krist-
insson, „skýrt og glögt": Geta guð-
spekisnemar, sem þér þekkið, sung-
ið þá sálma i fullri einlægni með
kristnum mönnum? Eg vildi óska að
svo væri.
Guð gefi yður og öllum „trúbræðr-
um“ yðar gleðilega páskahátíð. Ekki
skal standa á bróðurlegu handtaki
frá mér, hvenær sem einhver yðar
vill syngja með mér lofsöngva hin-
um upprisna konungi páskanna,
mannkynsfreisaranum eina, Jesú
Kristi.
Sigurbjöm Á. Gíslason.
-----c-----
Frá útlöndum.
Alveg nýlega fékk Lloyd Ge-
orge enn traustsyfirlýsingu í
enska þinginu og var hún sam-
þykt með 372 atkv. gegn 94.
— Konungssinnar á Ungverja-
landi hafa lýst yfir því, að kon-
ungsstjóm sé aftur komin á í
landinu og hafa tekið til konungs
Ottó, son hins nýlátna Karls keis-
ara. Ungverska stjórnin spyrnir
fast á móti.
— Sögur hafa gengið um það
að Lenin væri veikur af krabba-
meini. Er það nú borið til baka,
en sagt að hann sé bilaður af of
mikilli áreynslu.
— Poincaré forsætisráðherra
Frakka hefir nýlega fengið sam-
þykta traustsyfirlýsingu með 484
atkv. gegn 78.
— Afarlangvinnar vinnudeilur
hafa verið háðar í Danmörku. 1
sumum smákauptúnum hafa orð-
ið róstur. Eru nú góðar horfur á
að saman gangi.
— Suður-lrar og Ulsterbúar
hafa nú undirritað fullkomnar
sættir.
— Sorgarguðsþjónusta var hald
in í Vínarborg til minningar um
Karl keisara. Að henni lokinni
var Ottó syni hans ámað langra
lífdaga og tók fjöldi fólks þátt í
því. Hefir hjarta Karls verið skor
ið úr brjósti hans og á að flytja
það til Austurríkis.
—- Genúaráðstefnan, sem eink-
um á að fjalla um fjárhagslega
viðreisn Norðurálfunnar.er nýlega
sett. Rétt fyrir ráðstefnuna sendu
Englendingar áleiðis þangað 30
poka fulla af stjómarpósti. Var
öllum þessum pósti rænt af járn-
brautarlest á leiðinni um Frakk-
land.
— Enn er nýtt atriði komið
fram sem eykur á sundrangina
milli Frakka og Englendinga.
Hefir enska stjórnin nýlega til-
kynt að hún vilji fá rentur af
herlánunum sem hún lánaði
Frökkum á stríðsárunum. Vekur
krafa þessi hinn mesta óhug á
Frakklandi, enda er svo talið í
skeytum, að ársvextir þessara
lána séu 14 miljarðar gullfranka.
— Flugslys mikið varð nýlega
miðja vegu milli Parísar og Lun-
dúna. Reglubundnar flugferðir
eru milli borganna. Rákust tvær
vélar á í þoku. Biðu sex menn
bana. Er þetta fyrsta flugslysið
sem komið hefir fyrir síðan ferðir
þessar hófust.
— De Valera íraforingi færist
mjög í aukana um andstöðu gegn
samningnum við Englendinga.
Hótar hann bráðabirgðastjórninni
írsku fullum fjandskap og nýjum
ófriði eins og áður var, ef samn-
ingurinn verði samþyktur.
— þegar á fyrsta fundi Genúa-
ráðstefnunnar urðu harðar deilur
milli franska ráðherrans Barthou
og Tschitscherins utanríkisráð
herra rússnesku stjórnarinnar.
Féllu svo þung orð þeirra í milli
að fundarstjóri tók af þeim
orðið.
----o----
Fréttir,
Baðlyf jagerð. Landbúnaðar-
neí'nd flytur þingsályktunartil-
lögu um að skora á stjórnina að
athuga hvort ekki megi stofna
til inplendrar baðlyfjagerðar.
Benti á um leið að Reykjavíkur
Apótek hefir búið til baðlyf sem
reynst hefir vel. Mun það ætlun
nefndarinnar að stofnað sé til
nýrrar allsherjarherferðar gegn
kláðanum.
Bannlagadeilur á Seyðisfirði.
Mjög einkennilegar fréttir hafa
borist í símskeyti til eins dag-
blaðsins frá Seyðisfirði. Hafi
templarar bréflega kvartað und-
an framkvæmd á eftirliti með
bannlögunum, en bæjarfógeti tek-
ið það óstint upp. Harðnaði deil-
an uns bæjarfógeti kallaði alla
fullorðna templara fyrir lögreglu-
rétt hinn 1. þ. m. Æðsti templar
stúkunnar, Sigurður Baldvinsson
póstmeistari hafi þá ílutt rök-
studda ádeiluræðu um banngæsl-
una og líkur um bannlagabrot
ýmsra borgara. Síðan hafi borist
kærur á hendur sérstakra manna.
Heimilisiðnaðarútsala.
Hingað er von á stóru skemti-
ferðaskipi seint í júnímánuði, með
mikinn fjölda farþega. frá Ame-
ríku. Heimilisiðnaðarfélag íslands
hefir í hyggju að hafa dálitla út-
sölu hér í bænum á íslenskum
heimilisiðnaði o. fl. fyrir þessa
gesti meðan þeir dvelja hér. peir
er kynnu að vilja koma einhverju
í þessa útsölu, gætu komið því í
hendur formanns, ungfrú Fríðu
Proppé, Vonarstræti 1, en fjarbú-
andi menn geri það þá í gegnum
einhvern umboðsmann sinn hér á
staðnum, sem afhendi formanni
það og taki við því aftur eða and-
virði þess. —• Varað er við því,
að setja óaðgengilegt verð á þá
hluti, sem látnir verða í útsöl-
una. — Félagið bætir 10% við
verðið, tekur það álag fyrir söl-
una á þvi er selst, en að öðru leyti
eru allir munir teknir í útsöluna
eigendunum að kostnaðarlausu.
Stjómin í félaginu æskir þess,
að önnur blöð skýri frá þessu
sömuleiðis.
Sameining Dala- og Snæfells-
nessýslu var feld í efri deild.
Ásgrímur Jónsson hefir opna
málvei-kasýningu þessa dagana.
Látinn er á heimili sínu, Hala
í Rangárvallasýslu, þórður bóndi
Guðmundsson, fyrrum alþingis-
maður. Verður hans nánar getið.
Skákþing þessa árs er nýlega
afstaðið. Varð Stefán ólafsson
skákkonungur Islands 1. flokks,-
eins og í fyrra. Skákkonungur 2.
flokks varð Bjarni Pálsson.
Gengismálið. Viðskiftanefndin
flutti frumvarp um skipun nefnd-
ar, sem annaðist gengisskráningu
á íslenskri mynt.Frumvarpinu var
vísað til stjórnarinnar.
Aðalfundur Sambands ísl. sam-
vinnufélaga hefst í Sambandshús-
inu 28. þ. m.
Látinn er á Sauðarkróki ung-
frú Sigríður dóttir Hálfdánar pró-
fasts Guðjónssonar.
----o----
Orðabálkur.
I
rauðrtiagi (-a, -ar), kk., silung-
ur, sem er orðinn rauður á kvið
af því að hafa lengi legið í ósöltu
vatni. Nes.
haustbirtingur (-s, -ar), kk.,
silungur, sem gengur bjartur úr
í sjó í ár eða læki seint á haustin.
Nes. Suðursv.
silungur: þriggja stykkja sil-
ungur, silungur, sem er skerandi
í þrjú stykki í soð (um 1 pd. að
þyngd) ; f jögra stykkja silungur,
silungur, sem er skerandi í fjög-
ur stykki í sóð (um 2 pd.). Nes.
nettækur (stigbreytist varla),
1., silungur, sem er það stór, að
hann smýgur aðeins ekki gegnum
venjulegan netmöskva = þriggja
stykkja silungur. Nes. Suðursv.
síekja (-u, vantar flt. ?), kvk.,
stöðug og langær vinna. Nes.
(alg.). Suðursv.
Ritstjóri:
Tryggvi þórhallsson
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðjan Acta.
Komandi ár.
AfurSasalan (frh.).
Til að skilja það, liversvegna útflutningur lifandi
sauðfjár til Englands er æskilegur fyrir íslendinga, frem-
ur en útflutningur á söltu, kældu, frystu og niðursoðnu
kjöti, verður að taka til greina séreinkenni hins enska
kjötmarkaðar.
Eins og öllum er kunnugt, lifir meginþorri ensku
þjóðarinnar af námugrefti, iðnaði, verslun og siglingum.
Fólksfjöldinn er afarmikill i samanburði við stærð lands-
ins. Auk þess sem London er stærst allra borga í heimi,
er í landinu norðvestan til, þar sem námurnar eru mest-
ar, svo að segja hver stórborgin við aðra. Áður en iðnað-
arborgir þessar mynduðust á síðari fduta 18. aldar, var
England bændaland. Landið var vel ræktað, eftir því
sem þá var títt, og þéttbýlt af sjálfstæðri bændastétt
svo að segja hvarvetna í landinu. En þegar stóriðnaður
hófst í landinu eftir 1750, breyttist þetta gersamlega. Gufu-
vélin var fundin. Vélanotkun hófst fyrir alvöru. Kola- og
járnnámur voru unnar með mætti gufu og véla, en veik
mannshöndin stýrði voldugum öflum náttúrunnar. Að
sama skapi breyttist öll dúkagerð. Kambar og rokkar og
handvefstóiar hurfu úr sögunni, en hraðvirkar vélar tóku
við. Sumar slíkar vélar vinna nú mörg hundruð manna-
dagsverk á einum degi. Frá því um miðja 18. öld og þar
til eftir 1850, að fleiri þjóðir komu til sögunnar sem keppi-
nautar Breta í stóriðnaðinum, má segja að þeir hafi
verið einir um hituna, hafi unnið koi, járn, smíðað vél-
ar, ofið fataefni handa flestum þjóðum heimsins. Borga-
myndun og stóriðnaður Englands eyðilagði bændastétt
og ræktun landsins. Býlin lögðust í eyði og veggirnir
hrundu. Akuryrkja liætti. Stórefnamenn borganna keyptu
þessar mannlausu lencíur og gerðu þær að beitilandi.
Hinar nýmynduðu mannmörgu borgir þurftu mikið af
nýju kjöti. Sauðíjárrækt, þar sem féð gekk að mestu
leyti sjálfala allan ársins hring, varð arðsamur atvinnu-
vegur fyrir þá, sem höfðu efni á að eiga þessi beitilönd
og hagnýta sér liinn mikla og sívaxandi markað í iðnað-
arbæjunum.
Alt fram til þessa dags hefir ekki tekist að skapa
aftur enska bændastétt, þótt nokkur viðleitni hafi verið,
einkum eftir að heimsstríðinu lauk. Gamla aðstaðan er
því að miklu leyti óbreytt í þessu efni. Ríkir landeigend-
ur iiafa fjölda sauðfjár, sem alið er að mestu upp á úti-
gangi. petta heimafengna kjöt er í hæstu verði af allri
slikri vöru i Englandi. Ber þar tvent til. Féð hefir verið
bætt með kýnbótum og lagað . eftir kröfum neytenda. í
öðru lagi ketnur kjötið algerlega nýtt á markaðinn, með
engu geymslubragði, eða keim eftir langan flutning. peir
sem geta slátrað vænu fé í Englandi, njóta þessa mark-
aðar, besta kjötmarkaðar 1 heimi.
Fyrir utan þessa úrvalsvöru, að dómi Breta, l'lytst
árlega inn í landið ógrynni af kældu, frystu og niður-
soðnu kjöti frá hinum sólríku, ódýru sléttulöndum í
ÁStralíu, Argentínu, Bandaríkjunum og Kanada. í augum
Breta er slíkt kjöt annars flokks vara, og selst tiltölu-
lega fremur lágu verði. Slíkt kjöt er framleitt undir afar-
heppilegum skilyrðum fyrir ódýra framleiðslu. Löndin
frjó og ódýr. Lítill eða enginn vetur. Lítill vinnukostn-
aðru við framleiðsluna. Hægt að slátra á öllum tímum
árs með heppilegum vinnusparandi tækjum við geymslu
og flutning til fjarlægra landa.
íslendingar framleiða nú kjötið undir miklu erfiðari
skilyrðum en bæði Bretar og nýlendubúar, þeir sem nú
hefir verið minst á, en hafa samt lakari, og einkum
þrengri markað. Afleiðingin hlýtur að koma fram í erfið-
um lífskjörum þeirra, sem þennan atvinnuveg stunda
hér á landi. Og þau kjör geta tæplega breyst til batnaðar,
nema breytt sé að nokkru um framleiðslu og meðferð
afurðanna.
Ef íslendingar stunda á komandi árum aðallega
nautpeningsrækt i hinum frjósamari láglendum landsins,
og hafa þar smjörbú og ostagerð úr kúamjólk, eins og
Svisslendingar, Hollendingar, Danir o. m. fl. þjóðir,
batnar aðstaða þeirra bænda, sem búa í háfjallasveitun-
um, þar sem áveitum verður treglega við komið, og
erfitt um túnrækt. par verður sauðfjárræktin aðalatvinnu-
vcgur, oins og hingað til. Takist að opna aftur innflutn-
ing sauöa til Englands, og til þess eru miklar líkur, eins
og siðar mun sýnt verða, fer ágætlega saman gráðaosta-
gerð og sauðaeign. Eftir þeirri litlu reynslu sem fengin
er, virðast náttúruskilyrðin hér á landi heppileg fyrir
þessa tegund af ostagerð, en varan hinsvegar auðseld og
í tiltölulega háu verði. Séu fráfærur, fer vel saman að
hafa sauði. 1 stað dilkakjötsins, sem nú er aðalsöluvara
bænda, en torseljanlegt erlendis, kæmu tvær úrvalsvörur:
Gráðaostur, með heimsmarkaðinn allan opinn, og sauð-
ir, fluttir lifandi til Englands, en kjötið getui' þar notið
þeirrar einstæðu „inónópól"-aðstöðu, sem enskir bændur
hafa nú í þessu efni.
Af þvi að ísland er hart land með óbliða náttúru,
þar sem hver starfandi maður þarf mikið til viðurhalds
lifsins, er ekki unt að reka þjóðarbúskapinn sæmilega,
nema þvi aðeins að framleiðslan liafi vissan og öruggan
markað erlendis.
-----0-----
!