Tíminn - 12.08.1922, Blaðsíða 2

106
T 1 M I N N
Svipaðar tilraunir hafa verið
gerðar í pýskalandi, og eru
bændur þar famir að nota þessa
aðferð“.
Bent er á .það í þessu sam-
bandi, hve mikilsverð votheys-
gerðin er og að sannað sé að
bændur þurfi aldrei að óttast
slæman heyfeng sakir óþurka. pví
væri góðra gjalda vert að reyna
þessa aðferð þar sem raforban er
við höndina „til þess að votheys-
gerðin geti orðið exm auðveldari,
betri og hreinlegri, og með því
náð almennri útbreiðslu. Gæti það
þá um leið greitt fyrir rafveitum
um sveitir og sýslur“;
Á það vil eg benda, að það má
takast illa til með heyþurkunina,
ef þetta hey — verkað við raf-
magn, á að hafa „tvöfalt næring-
argildi á við þurkað hey“. En það
munar líka um minná, svo að að-
ferðin getur verið fyrirtak, þótt
hún hafi ekki svona mikið fram
yfir þurheysgerðina, því yfirleitt
mun næringarefnatapið við þurk-
unina vera kringum 15—20%.
Ilér þurfa rafmagnsfræðingarn-
ir að koma til sögunnar, og eg veit
það af samtali við rafveitustjór-
ann, hr. Steingrím Jónsson, að
ekki stendur á þeim. þeir Guð-
mundur Hlíðdal eru nú að leita
sér upplýsinga um þessa heyverk-
unaraðferð frá pýskalandi og Sví-
þjóð, en þar verður hún reynd í
fyrsta sinn í sumar. þeir fréttu
það, Svíarnir, að þjóðverjar væru
famir að nota raforku við vot-
heysgerðina, og fengu sérfræð-
inga þaðán til þess að halda fyr-
irlestra um hana á landbúnaðar-
mótinu („Landbruksveckan“),sem
þeir hafa haldið nú árlega í 12
ár. Eftir því sem sagt er frá í
„Teknisk Tidskrift" (sjá framar),
hefir ekkert vakið aðra eins eft-
irtekt á þessu móti, sem þessi
nýja votheysgerðaraðferð, og Sví-
ar gera sér um hana hinar glæsi-
legustu vonir. Forgöngumaður
þess, að þetta mál var tekið til
meðferðar á mótinu, dr. Alfred
Ekström á Alby, reynir hana í
sumar, og næsta vor má vænta
þess að komnar verði frá honum
skýrslur.
V.
Eg hefi nú getið um þessar
tvær nýju leiðir í votheysgerð-
inni og virðast mér báðar álitleg-
ar. Eftir þeim upplýsingum, sem
eg hefi á að byggja, virðist mér
sú fyrri álitlegri og hverjum
manni í lófa lagið að nota hana,
ef hann annars gerir vothey. pó
þarf fyrst að reyna hana hér á
landi, því að ef til vill þarf sér-
stakt lag og sérstakan skamt fyrir
okkar gras, svo að ekki er víst að
fara megi alveg eftir þeim leiðar-
vísi, sem fylgir gerinu. í þessu
efni eigum við góðan mann að þar
sem er Gísli Guðmundsson gerla-
fræðingur — hann er okkar
Sopp. Ekki þarf að fá nema einn
gerskamt, og hann er líklega
fljótfenginn. Gísli tekur hann til
athugunar og heldur honum við,
rétt eins og góð búkona heldur
við þéttanum. Frá honum má svo
fá ger framvegis. Og í sumar
mætti gera fyrstu tilraun með
þetta, ef einhverjir fást til þess.
Ef vel gengur, gæti alt verið í
fullum gangi næsta sumar, hjá
þeim sem hafa góðar gryfjur, —
ja, því ekki að kalla það blátt
áfram votheyshlöður, — og þá á
að vinna að því með ráðum og
dáð, að votheyshlaða verði bygð
á hverju heimili, sem heyskap
hefir, og þessi votheysgerð kend
eftir föngum við hvert mögulegt
tækifæri. •
Jafnframt má reyna raf-
straumsaðferðina, þar sem þess er
kostur, og reynist hún betur, þá
verður að taka tillit til þess við
hlöðubyggingarnar, að þær megi
nota við rafstraumsaðferðina, þeg-
ar rafveitan kemur út um sveit-
irnar. En það mun nú dragast
fyrst um sinn að hvert heimili
fái sína afltaug. þess vegna á að
byrja að reyna hina aðferðina, og
Atkvæðatalning.
Mánudaginn 21. ágúst 1922 kl. 10 f. h. kemur landskjörstjórnin
saman í lestrarsal alþingis til þess að opna atkvæðakassa og telja
saman atkvæði við landskjör er fram fór 8. júlí s. 1.
Landskjörstjórnin 10. ágúst 1922.
Maíiiiús Sigiirðsson. Ólafur Lárusson.
Björn Þórðarson.
Med því
að aðalfundur h.f. Breiðafjarðarbáturinn, sem boðaður var 27.
maí síðastl., varð ólögmætur, boðast hér með til aðalfundar á ný 15.
september næstkomandi á sama stað; hefst hann kl. 2 siðdegis.
Tillaga urn breiting á lögum félagsins verður tekin til meðferðar
á fundinum. Dagskrá að öðru leyti eftir 13. gr. félagslaganna.
Hvammi, 10 júlí 1922.
Ásgeir Ásg'eirssnn.
formaður.
Til kaupfélaga!
H.f. Smjörlíkisgerðin í Reykjavík er stofnuð í
þeim tilgangi, að koma hér á smjörlíkisframleiðslu, sem geti l'yllilega
jafnast á við samskonar iðn erlendis, bæði hvað gæði og verð snertir.
Eflið íslenskan iðnað.
Biðjið um íslenska smjörlíkið.
ekki mun standa á Gísla að klekja
út, ef þörfin kallar.
Metúsalem Stefánsson.
-----o-----
Akranesvaldið, M. Guðmundsson
og Lloyd George.
M. G. þm. Skagfirðinga er býsna
óheppinn upp á siðkastið, og heldur
geðillur. Hann hefir á nokkrum mán-
uðum dumpað sem ráðherra, frá að
vera lagakennari við háskólann (vildi
vera með fullurn launum, en L. H. B.
með hálfum), og sem endurskoðandi
Islandsbanka. Nú auglýsir M. sig sem
„prokurator". Skrifar auk þess í Mbl.
undir merkinu „Ego“ (stytt úr „ego-
ist“?). Fyrir utan þetta mótlæti er
M. kominn Uhina verstu flækju út
af drengsmálinu, annarsvegar við Ak-
urnesinga, og á hinn bóginn við sjálf-
an Lloyd George. M. var dómsmála-
ráðlierra part úr degi þegar lögregl-
unni var veitt mótstaða út af drengs-
málinu. Skilaboð þau, sem M. sendi
þá með II. V. og Sigurbirni Gíslasyni
telja lögfræðingar alveg einstök í
sinni röð. Segja þeir M. heppinn að
ekki hafi mikið verið skrifað um þá
tegund af dómsmálastjórn. En það
getur komið siðar, eins og sagan um
viðskifti J. M. við kaupm.liðið, þegar
það lieimtaði að Jón Ilermannsson
væri rekinn frá sem lögreglustjóri. Ef
til vill er þar líka gamla skuld að
gjalda fyrir stjórn J. M.
Síðar bauð ' M. ferkólfum verka-
manna að „agitera" fyrir náðun. Með
þvi sýndi liann sina skoðun, hvað
hann vildi að stjórnin gerði, og hvað
hann vildi að þingmenn bæðu stjórn-
ina um. Ilvort sem það var rétt eða
rangt að náða, þá batt liann sjálfan
sig á höndum og fótum. Ef náðun
var rétt, eins og hann taldi í vetur,
var þetta honum til sóma. Ef náðun
var röng eins og ha*n hallast að,
er liann skrifar undir dulnefni í Mbl.,
var boð hans honum til minkunnar.
En hvort sem heldur var gat hann
ekki áfelt Sig Eggerz fyrir að gera
það, sem hann hafði boðist til að
vinna að. Tíminn hefir livorki lofað
eða lastað M. G. fyrir þetta. Aðeins
bent á að hann hefði bundið lands-
stjórnina siðferðislega við þessa lausn
málsins. Ef einhverjum á að þakka
fyrir að „bolsevikarnir" eru náðaðir,
er það M. G. Ef á að áfella fyrir
það, er það líka M. G. Meira að segja
er M. G. sannanlega „bolseviki" sjálf-
ur (þ. e. víðtækur jafnaðarmaður),
því að „ego“ í Mbl. virðist telja þá,
sem álitu náðun rétta lausn málsins,
verða að hafa þann skoðunarhátt.
í von um að geta spilt fyrir nú-
verandi stjórn og rutt M. G. braut úr
„prokurators“-starfinu, hafa hinar
trúu sálir hans á Akranesi „vitnað"
í Mogga, síst grunandi að höfuð M.
G. mundi lenda í þeirri snöru, er
þeir ætluðu S. E. Er nú óséð með
hvaða skilmálum M. tekst að ná aft-
ur ást og virðingu sinna fyrverandi
dáta á Akranesi. Líklega verður hann
sem fyrst að senda „góð boð“.
„Prokuratorinn" ætlaði að sýna
lagavisku sína á því, að konungs-
valdinu kæmi ekki við náðun, sem
það þó framkvæmdi,- og hafði eitt lög-
legan rétt til. Litlu áður var Lloyd
George búinn að komast að gagn-
stæðri skoðun í enska þinginu. Eng-
landskonungur hafði útnefnt nýja lá-
varða. Stjórnin var áfeld fyrir það.
Lloyd G. svaraði að þetta væri árás á
konungsvaldið. Hvor skyldi þekkja
betur slík mál mesti stjórnmálamað-
ur í móðurlandi þingræðis, eða M.
G. Annarsvegar maðurinn sem hefir
gert sitt land að forgangslandi heims-
ins. Hinsvegar maðurinn sem veð-
setti telcjur „hins unga ísl. fullvalda
ríkis“?
Ef sjálfskaparvíti stafa af greindar-
leysi, afsaka geðvonsku, þá' hefir M.
G. afsökun. Ilann hefir verið óhepp-
inn í valda- og metnaðarleit. Ilann af-
neitar barni sínu, náðuninni. Hann er
flæktur gagnvart Akranesi, kaup-
mönnum, Mogga, Jóni og í stjórn-
skipulegu lögfræðismáli móti Lloyd
George.
Magnús á bágt!
X.
-----o-----
Naðimin.
pað sem „Tíminn" hefir rætt um
mig í sambandi við náðun Ólafs
Friðrikssonar og þeirra félaga, virðist
mér ekki geta skilist á anan veg en
þann, að eg hafi, áður en þeir voru
handteknir, samið við verkamenn um
náðun þeirra, eftir að áfellisdómur
væri genginn.
En sannleikurinn er sá, að um
náðun var ekki rætt við mig fyr en
eftir að dómur var fallinn í undir-
rétti, sem eigi var við að búast, þar
sem foringjar verkamanna kváðust
álita, að refsing gæti ekki orðið hærri
en sektir, sem þehn yrði eigi erfitt
að inna af hendi. þegar svo dómur
var fallinn fyrir undirrétti komu þeir
til mín Jón Baldvinsson alþingismað-
ur og Iléðinn Valdimarsson skrif-
stofustjóri og óskuðu álits míns sem
lögfræðings, um hvort réttara væri
að una við dóminn eða láta áfrýja
honum. Jeg sagði þeim, að ef eg
ætti i hlut, mundi eg una við dóm-
inn, því að eg teldi ekki líkur á,
að dómur hæstaréttar yrði mildari.
í þessu sainbandi mintust þeir á náð-
un og sagði eg þeim þá, að eg gæti
ekki eftir því, sem ,málinu væri kom-
ið, ímyndað mér að nokkur stjórn
mundi sjá sér fært að gera tillögur
um náðun, nema hún hefði að baki
sér yfirlýsingu meirihluta þings, um
að hann mælti með þeirri ráðstöfun,
en hvort þáverandi eða því síður
væntanleg stjórn sæi sér fært að gera
það, þótt slík yfirlýsing lægi fyrir,
gæti eg ekkert um sagt, þar sem cg
hvorki væri dómsmálaráðherra né
hefði um þetta rætt við liann.
Af þessu sést, að eg liefi hvorki
gefið loforð eða vilyrði um náðun og
er það alveg rangt, að eg hafi lofað
að útvega meðmæli þingmanna með
henni.
Jeg sé ekki ástæðu til að svo stöddu
að fara út í ályktanir þess manns,
sem um þetta mál ritar i síðasta
tölubl. „Tímans", þvi að þær álykt-
anir svifa í lausu lofti þegar for-
sendurnar, sem þær eru bygðar á,
falla burt. þó verð eg að leiða at-
liygli að þvi, að þótt alt það, sem
greinarhöf. segir um mig í sambandi
við þetta mál, væri rétt, er sú álykyt-
un hans röng, að núverandi stjórn
hafi verið siðferðislega skyld til að
náða vegna aðgerða minna, því að
hann segir sjálfur, að jeg hafi með
meðmælum þings ætlað að „skapa
mér stöðu til að koma náðun fram“,
en í því liggur það, að „aðstaða“
til þess liafi ekki að mínu áliti verið
fyrir hendi að öðrum kosti. Og þar
sem núverandi stjórn hefir ekki
„skapað sér þessa stöðu", ekki út-
vegað sér yfirlýsingu meirihluta
þings, er skilyrðinu ekki fullnægt og-
þvi engin skylda fyrir liendi, jafnvel
þó ekkert tillit sé tekið til þess, sem
gerðist í málinu eftir að hæstaréttar-
dómur var fallinn.
Sami greinarhöf. segir, að eg liafi
breytt orðum sinum um, að „sakir
falli niður“ í „málssókn félli niður"
og nefnir þess vegna yfirlýsingu mina
i siðasta tölubl. „Tímans“ „yfirskots-
eið“. Til þessa meiðyrðis hefi eg ekki
unnið annað en það, að eg gekk út
frá, að höf. notaði hugtakið sakar-
niðurfelling i mótsetningu við náðun,
eins og gert er í almennu máli og
lagamáli, t. d. 24. gr. stjórnarskrár-
innar og skilst mér, að mér hafi
verið það heimilt, fyrst höf. lét þess
ekki getið, að hann fylgdi ekki al-
mennri málvenju. Annars vil eg
benda á, að nefnd yfirlýsing mín náði
bæði til náðunar og niðurfellingar
sakar, svo að ummælin um yfirskots-
eið geta, þegar af þeirri ástæðu, ekki
átt sér neinn stað.
pessum línum vona eg, að þér,
lierra ritstjóri, ljáið rúm í næsta
tölublaði blaðs yðar.
Reykjavík 10. ágúst 1922
Magnús Guðmundsson.
Yíirlýsing.
þér liafið, herra ritstjóri, beðið oss
að segja í fám orðum afstöðu okkar
gagnvart ummælum fyrverandi fjár-
málaráðherra Magnúsar Guðmunds-
sonar um samninga okkar út úr máli
rússneska drengsins, í grein undir
yfirskrift „Náðun", sem hann liefir
sent yður til birtingai' í Tímanum,
og sem þér hafið sýnt okkur.
þeð er rangt lijá hr. M. G., að við
höfum ekki rætt við liann um náðun
Olaís Friðrikssonar ritstjóri fyr ’.'i
undirréttardómui' var fallinn. Við
höfðum rætt þá leið hvað eftir ann-
að við harrn og fengið loforð hans um
aðstoð í þeim efnum áður en aðförin
síðari var gerð að Ól. Fr. og hann
var handtekinn. Álitum við þetta hr.
M. G. aðeins til sóma.
Siðari hluti greinar hans er okkur
óviðkomandi og höfum við þvi enga
ástæðu til að blanda okkur í þau mál.
Jón Baldvinsson, Héðinn Valdimarsson
Aths. Með þessum yfirlýsingum frá
báðum málsaðilum álítur Tíminn að
málið sé fullskýrt og geti verið lokið.
Nú er sannað með framburði tveggja
Unglingaskóla
hefi eg á n. k. vetri. Námsgreinar:
Islenska, enska, danska og stærð-
ITæði. Kenslugjald 15 kr. um mán.
Umsóknir sendist mér undirrituð-
um sem fyrst.
Reykjavík, Nönnugötu 5.
Pétur Jakohsson.
Góð kýr og kvíga,
báðar snemmbærar, fást keyptar
nú þegar í Lundi í Lundarreykja-
dal.
Lundi 1. ágúst 1922.
Sigurður Jónsson.
vitna um afstöðu fyrverandi fjármáa-
ráðherra til náðunarmálsins, að hún
er nákvæmlega eins og Tímlnn hafði
Sfcgt.
-----o----
Aðalfundur íslandsbanka var liald-
inn 29. f. m. Ágóði bankans á árinu
1921 nam nálega 2i/4 miijón króna.
Var deila um það á fundinum liversu
þessum ágóða skyldi varið. Eggert
Claessen bankastjóri og forsætisráð-
herra mæltu íast meö því að enginn
arðtn' yrði útborgaður og var sú til-
laga samþykt. Er tilgangurinn sá, að
ágóði þessi sé liandbær á næsta ári
til að mæta tapi því, sem víst er að
bankinn muni biða. Verður að ljúka
lofsorði á þessa ráðstöfun og þá er
fyi'ir henni börðust. En liitt var
furðulegra, að tveir þeirra manna er
kjörnir eru af alþingi til eftirlits með
bankanum, þeir bankaráðsmennirnir
Bjarni Jónsson frá Vogi og Guðm.
Björnson landlæknir, lögðust á móti
því að þessi rétta ráðstöfun ágóðans
næði fram að ganga.
VífilsstaðahæliS. Ilálfur mánuðui' er
liðinn síðan greinin birtist hér i blað-
inu, frá fyrverandi sjúkling á Vífils-
staðahælinu, sem fann mjög að
ástandinu þar. Enn liefir ekkert svar
komið til varnar. Er það mjóg óviður-
kvæmilegt, þvi að séu slik ummæli
látin ómótmælt er mjög liætt víð og
nálega víst, að margir telja þögn
sama og samþykki, og mun það hafa
ill, áhrif. Tíminn væntir þess fastlega
að svar birtist í málinu.
Jórnbrautarmálið. Nýkominn er til
bæjarins norskur verkfræðingur,
Sverre Möller, sem á að leysa af
hendi endanlegar mælingar og undir-
búning járnbrautarinnar. Hann liefir
þegar tekið til starfa.
Atvinnumálaráðherra fer utan um
miðja næstu viku og fer meðal ann-
ars til Noregs til þess að leita samn-
inga um kjöttoílinn. Ennfremur fer
liann til Stokkhólms til þess að koma
fram af íslands liálfu og flytja erindi
á allshei'jai'fundi Norðurlanda, um
embættaskipun landanna o. fl.
„Hvað elskar sér likt“.
Svo komst merkur maður austan-
fjalls að orði á þjórsárfundinum um
J. M. og fylliraftana, sem fylgdu hon
um þar. Svona má segja um Mbl. og
sr. Arnór í Hvammi. Moggi hælir hon-
um sem samvinnumanni. En ski'ítið
er það að Arnór er eini maður i Sam-
bandinu, sem etið hefir ofan i sig
eins og Moggi. Á Sambandsfundin-
um í vor át hann ofan í sig dylgjur
og slettur um nokkra félagsmenn, eft-
ir kröfu fundarmanna.
En rétt er að láta Arnór njóta þess
sem hann á. Hann skildi vel nauðsyn
þess, að linekt væri opinberlega rógi
og lygum milliliðanna um kaupfé-
lögin. Eftir tillögu frá Arnóri á Sam-
bandsfundi 1919, má sambandsstjórn-
in borga fyrir birtingu slíkra varnar-
greina. Hver ósvifni og ósanninda-
þvæla í Mogga og fylgiblöðum hans,
um samvinnufélögin, skapar þannig
Tímanum og Degi vissar tekjur, sam-
kvæmt tillögu sr. Arnórs.
Ritstjóri:
Tryggvi þórhallsson
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðjan Acta.