Tíminn - 26.08.1922, Blaðsíða 2

112
T I M I N N
Ymiskonar leður og skinn
fyrlr skó-, söðla- og aktýgjasmiði fyrirliggjandi í
Söðlasmíðabúðinni Sleipnir, Klapparstíg 6 Reykjavík.
Svar
til Garðars Gislasonar.
n.
G. G. dylgir um að Sambandið
selji kjöt helmingi dýrara liér inn-
anlands en erlendis. Vafalaust veit
höf. að þetta er einber uppspuni.
Sambandið miðar verð á kjöti, er það
selur hér heima, við erlenda verðið
á sama tíma. Réttlátari grundvöll er
ekki hægt að finna. Sambandið og
deildir þess hafa einmitt rutt þessa
braut, og leggja erlenda verðið til
grundvallar fyrir innanandssölu, og
eru þetta því meiriháttar ósannindi.
Næst kemur G. G. að ræðu H. Kr.
forstjóra á Sambandsfundi í vor. Telc-
-ur hann þar sem sneið til sín um-
mæli forstjórans um gærukaup ein-
hvers heildsala, sem flutt hafi út
gærur síðastliðið haust. Fyrst segir
höf. frá ferð sinni til Ameríku, með
stjórnarpassann, og lætur mikið yfir,
hvað sér hafi orðið ágengt við stjórn
Bandaríkjanna. Sé það borið saman
við vesaldartóninn í skrifum hans
um meðferð íslensku stjórnarinnar á
sér, sannast á honum, að fáir eru
spámenn i sínu föðurlandi.
Annars má geta þess að hvergi
hefir heyrst getið um almenna
ántegju af ferð Garðars, nema í
skýrslu hans til Mbl.
G. G. segir að fulitrúi Sambands-
ins í Leith (hr. Guðm. Vilhjálms-
son) hafi fundið sig að máli í Leith
og vill auðsjáanlega láta líta svo út,
sem hann hafi farið í smiðju til
Garðars jtm markaðshorfur í Ame-
ríku. þeim sem vita að hr. G. V. er
miklu kunnugri markaði og öllum
söluhorfum í Ameríku en Garðar
sjálfur, mun þykja þessi saga bros-
leg. Vantar ekki yfirlætið hjá þessum
nýja „legáta“.
jþá kemur löng þvæla um gærusölu
Sambandsins og tjón það, sem það
hafi orðið fyrir, vegna þess að honum
voru ekki seldar gærurnar, og er
hann allur vísvitandi blekkingar.
Gárðar kveðst hafa boðið forstjóra
Sambandsins 90 aura (fob) fyrir tví-
pundið af gærunum, snemma í októ-
ber, en hann getur þess ekki, að
þessu skammrifi fylgdi sá böggull, að
hann vildi borga hluta af andvirð-
inu í vörum (sem liann hafði keypt
og verðlagt sjálfur!).
Síðar getur G. G. þess, að gæru-
. verðið hafi hækkað og hafi hann þá
getað gefið hærra verö, en aldrei
fengið tilboð, þrátt fyrir itrekaðar
fyrirspurnir á skrifstofu Sambandsins
hér, en þar gleymist -honum aftur
að geta þess, að þegar hann var
spurður um, hvaða verð hann gæfi
fyrir gærur, kvaðst hann hafa keypt
þær fyrir 70 aura tvípundið og þar
yfir, án þess að geta um, hvort, það
væri í lausri vigt eða ekki.
Hafi G. getað keypt gærurnar fyrir
90 aura í október, og verðið að sjálfs
hans sögusögn hækkaði seínna a
haustinu, hvernig stendur þá á því,
að hann ekki borgar Sláturfélagi
Suðurlands, sem seldi honum allar
sínar gærur seint í nóv., nema 90
aura tvífundið fob.! Orð G. G. má
reyndar skilja svo, að hann lia.fi borg-
að einhverjum hærra verð en Slát-
urfélaginu, því hann segist enga
gæru hafa keypt „undir 90 aur. pr.
kg.“
Samanburðurinn á gæruverði G. G.
og Sambandsins er þá þessi: Sam-
bandsfélögin fá að meðaltali 9iy2 au.
fyrir tvípundið, eftir innvigt á öllum
höfnum kringum land, og er þá búið
að draga frá útflutningsgjald og
stimpilgjald sem nemur ca. 2 aur. á
tvípund. Verðið er þá 93y2 au., eða
>jninst 3y2 au, meira fyrir tvipundið
en G. G. hefir mest borgað.
Ekki er gott að vita hvaðan G. G.
ke’mur sú viska, að Sambandið hafi
ekki fengið nema kr. 4.95 fyrir -hvern
döllara sem það fékk fyrir gærurn-
ar, en líklega verður best að láta
hann glíma við það reikningsdæmi
sjálfan.
Annars kemur það kynlega fyrir að
G. G. telur sig fremstan i flokki sinna
stéttarbræðra. Ilann er mjög frakkur
að heimta „vemd“ og „réttindi", en
virðist ekki skilja, að réttindum
fylgja skyldur. Mun raup hans um
eigin mikilleik ekki geta breitt yfir
það, að hann er sá kaupsýslumaður
hér, sem helst hefir brugðist, þegar
mest lá við. þegar verðfallið byrjaði
að stríðinu loknu og erfiðleikar
verslunarstéttarinar voru- sem mestir,
„lá hann niðri“ í hálft annað ár —
flutti ekkert inn sem til nauðsynja
gat talist, að því sem mælt er, og
bendir það ótvirætt á hvaða guði
honum er ljúfast að þjóna. J. J.
---0----
Frá útlöndum.
Sennilega verður ekkert úr því
að flugmennirnir ensku komi hing
að, sem ætluðu að fljúga kringum
hnöttinn. Einn þeirra veiktist á
Indlandi og hinir hafa orðið fyr-
ir slysum.
— pýsku iðnfélögin og jafnað-
armenn á þýskalandi hafa stofn-
að til fundahalda til þess að
glæða samvinnuna milli Englands
og pýskalands.
—. Ágreiningurinn helst enn
milli þýsku alríkisstjórnarinnar og
stjórnarinnar í Bayern. Er það til
marks að samhliða því sem þýska
stjórnin gerir alt til að vinna á
móti keisaraflokknum þýska, hef-
ir stjórnin í Bayern nýlega heiðr-
að Hindenburg hershöfðingja stór-
kostlega, en hann er eitt af helstu
átrúnaðargoðum keisaraflokksins.
— Stjórn Austurríkis hefir nú
látið þá skoðun í ljós að eina ráð-
ið til þess að koma í veg fyrir að
alt fari í kaldakol í landinu, sé
það að Austurríki sameinist ein-
hverju öðru ríki, pýskalandi,
Ítalíu eða Tékkó-Slavalandi. Eru
hafnar samningaumleitanir um
þetta. Hefir utanríkisráðherra
ítala og komið fram með tillögur
um það að Ítalía, Austurríki og
Tékkó-Slavaland gangi í sameig-
inlegt tollsamband.
— þýskur verkfræðingur hefir
flogið í tvo klukkutíma á mótor-
lausri flugvél.
— Mjög ískyggilegar fréttir
berast nú síðast frá írlandi.
Michael Collins forsætisráðherra
íra, foringi meiri hluta flokksins,
þess er samþykt hefir sáttmálann
við Englendinga, hefir verið myrt-
ur. Er það vafalaust ofstækismað-
ur einhver úr hinum flokknum,
sem engum sáttum vill taka, 'sem
valdur er að morðinu. Er nú flokk-
ur hinna sáttgjarnari íra eins og
höfuðlaus her, því að hinn aðal-
foringi hans, Griffith, varð nýlega
bráðkvaddur. Hefir morð þetta vit
anlega vakið óhug um alt írland
og írska þingið hefii- verið kvatt
saman. — Einn af helstu rithöf-
undum íra, Bernhard Shaw, hefir
nýlega látið þau orð falla um for-
ingja hinna ósáttgjörnu íra, De
Valera, og flokk hans, að hermenn
hans væru stigamenn sem væru
réttdræpir.
— I Bandaríkjunum voru haf-
in samskot til . styrktar írsku
stjórninni. Hefir nú hæstiréttur
þar í landi felt þann úrskurð að
banna bönkunum að borga upp-
hæð þessa til De Valera, en upp-
hæðin er 2J/2 miljón dollara.
----o----
Svar til Kr. S.
þar eð grein stendur í síðasta tölu-
blaði Tímans, frá Kr. Sigurðssyni,
sem mér finst dálítið kynleg og at-
bugaverð, vil eg biðja- sanm lilað fyr-
ir nokkur orð.
Iíristtán Sigurðsson þarf að tala um
grein mína sem eg ritaði í 17. tbl.
Tímans í vor, með fyrirsögninni
„Spunavélin mín“, þar sem eg segi
með fullum rétti, að sú handspuna-
vél, sem notuð er nú á heimilum, sé
mín hugmynd eða fundin upp þannig
löguð af mér. þessa vél mina smíð-
aði eg fyrir 35 árum, og smíðaði hana
alla, en hafði engin útlend stykki.
þetta virðist særa Kristján bróður
Bórðar mjög. Af hverju það kemur,
skal eg ekkert segja. Orsökin til þess
að eg ritaði þessa grein í vor, var
sú, að mér var sagt, að lcvenmaður
norðan úr landi héldi fyrirlestra um
sveitir hér sunnanlands og hefði róm-
að mjög þessa handspunavél, og
nefndi hana Bárðar vélina. Mér fanst
að hér vera hallað réttu máli og hér
mætti segja sannleikann eins og í
öðrum tilfellum, því ekki var hægt
að eigna Bárði Sigurðssyni þessa
upprunalegu smíði þessarar vélar, þó
að hann tæki mína vél og smíðaði
nákvæmlega eftir lienni. Aldrei liefi
eg annað sagt, en að eg hafi haft
mér til stuðnings og fyrirmyndar G0
þráða spunavél, sem Magnús véla-
meistari á Ilalldórsstöðum hafði pant-
að fyrir sig. En hver maður ætti að
geta skilið það, að það kostaði fyrir-
höfn að breyyta 60 þráða vél, sem
var knúð af vatnskraft,i í 15 þráða
liandspunavél, sem ’var haganleg á
íslensk hoimili, 'enda verð eg að
segja, að það kostaði mig meiri fyrir-
höfn heldur en þá bræðurna Bárð
og Kristján að smíða hvert stykki
nú eftir - mínum vélum.
Ekki er það rétt, sem Kr. Sigurðs-
son segir, að Magnús á Ilalldórsstöð-
um hafi smiðað tvær 15 þráða spuna-
vélar. Hann smíðaði alls enga vél,
það sem eg vissi til, og var alls ekki
þeirri liugmynd hlyntur. Ilann áleit,
að ullariðnaður ætti að ganga hér
eins og i öðrum löndum fyrir véla-
krafti í fullkomnum stíl. Og ekkert
var liann mér hjálplegur við þær
teikningar, sem eg gerði af hans vél.
En það er uppfynding mín, að eg
breytti til dálitlu að neðanvc-rðu, svo
eg hafði eina snúru á snælduteinun-
um, sem annars voru ein snúra fyr-
ir hvorn tein, og þetta hafði mikið að
segja, og Magnús á Halldórsstöðum
notaði þessa uppfynding, og hann
sem var vanur tóvinnuáhöldum, sagði
að það væri líklega livergi uppfund-
ið. Fyrir þetta vildi eg taka einka-
leyfi.
Eg gerði að vísu fleira en eitt
tvinningsáhald, svo það fer fjarri að
eg hafi notað það sem Bárður fann
upp. En fyrir það að eg ann Bárði
fyrir uppfyndingar hans á þessu sem
öðru, þá vil eg láta hann fá hjá
þjóð sinni dálitla þóknun.
Albert Jónsson frá Stóruvöllum,
Klapparstíg 6, Reykjavík.
------o----
Sýnir.
,,Paa Ridestellet ,skal Storfolk
kendes“.- Svo segir Ibsen gamli
þegar hann sér á eftir Per Gynt
og þeirri grænklæddu, er þau ríða
á grísnum inn í höll Dofrakóngs-
ins. Önnur sýn bar fyrir mig
ltosningadaginn. Eg sá Jón Magn-
ússon ríða á Mogga með stjórn-
arráðskvistsréttlætið fyrii aftan
og mónópólin, tóbaks-mónópólið
korn-mónópólið, vín-mónópólið og
steinolíu-mónópólið fyrir framan
sig, inn í höll kaupmannanna. Og
sjá þeir breiddu út faðminn á móti
honum. Og er hann sté af baki
grísnum, þá var komið stórt gat
á afturhluta hans eftir kvists-
réttlætið, en hann var allur svið-
inn að framan eftir mónópólin.
Og sjá, þá opnuðust augu þeirra
kaupmannanna, er þeir sáu hve
aumlega grísinn bar sig, og eins
og drísildjöflarnir í æfintýrinu,
reyndu þeir að klóra augun úr
hinum hugum’stóra Magnussen,
með föstu hendina, sem heimur-
inn verður aldrei þreyttur af að
dáðst að. Og sjá þá heyrðist eins
óg unaðslegur klukknahljómur af
Akranesi frá hinum djúpvitra
Finsen og hinum hreinhjartaða
Sveini, og hinn hugumstóri hvarf
niður í stóra réttlætisgatið á
grísnum, og þýtur nú á mónópól-
Mogga um allar jarðir og vernd-
ar réttlætið fyrir utan stjórnar-
ráðskvistinn. —
„Paa Ridestellet skal Storfolk
kendes“, X.
Fréttír.
Atvinnumálaráðherrann verður
sextugur á morgun.
Lögjafnaðarnefndin. Dönsku
nefndarmennirnir fóru utan aft-
ur um næstsíðustu helgi.Aðalstarf
nefndarinnar var að athuga til-
högunina á landhelgisgæslunni.
Lá fyrir frumvai-p um að Danir
skuldbindi sig til, árin 1923—1925,
að halda úti á sinn kostnað tveim
landhelgisgæsluskipum hér við
land, samtals í 15 mánuði á ári.
En samkvæmt sáttmálanum eru
Danir ekki skyldir til að hafa
nema eitt skip í 10 mánuði. þá
er og vikið að verksviði hins ís-
lenska strandvarnaskips. Dönsku
nefndarmennirnir og einn hinna
íslensku (Jóh. Jóh.) leggja það
til að stjórnir íslands og Dan-
merkur samþykki frumvarpið. En
tveir íslensku nefndarmannanna
(Einar Arn. og Bjarni frá Vogi)
vilja helst engan samning gera,
en fáist það ekki, þá eigi að gera
miklar breytingar á samningnum.
— Mál þetta minnir á það hve
nefnd þessi er hlægilega skipuð
af íslendinga hálfu. Vitanlega á
nefndin að vera mynd af stjórn-
málaflokkunum á alþingi. En það
er langt frá að svo sé. Einar Arn-
órsson er einkis manns né flokks
fulltrúi í nefndinni og skoðanir
Bjarna í málum þessum eru ná-
lega eins dæmi. þvergirðingur
þeirra félaga í strandvarnamálinu
er til lítils sóma og áreiðanlega á
hann engu fylgi að fagna. það
liggur í augum uppi að sjálfsagt
er að taka boði Dana um aukna
landhelgisgæslu jafnhliða því að
við smáaukum hana sjálfir eftir
því sem geta vex og þeim fjölg-
ar innlendum mönnum sem geta
tekið þátt í henni.
„Hinn bersyndugi“. Morgun-
blaðsskáldið, J. B., notar tækifær-
ið til að kasta hnútum að Jónasi
Jónssyni þá er hann var nýlega
farinn úr bænum. Kvartar J. B.
mjög undan því að Jónas skuli
ekki vera hrifinn af kvæðasmíð-
inni og sögustarfinu. Vörn J. B.
er sú að Jónas hafi ekki sagt ann-
að en það sem almenningur segi
um þessar ,,bókmentir“. Virðist
J. B. hafa gleymt einum gömlum
. og góðum málshætti sem segir að
„sjaldan lýgur almannarómur“.
Er það kátleg vörn ef J. B. ætlar
að reisa skáldafrægð sína á því
að almenningi finnist fátt um
þessar „bókmentir". — Ekki tek-
ur betra við fyrir J. B., þegar
hann fer að blanda síra Arnóri
í Hvammi inn í þessa deilu, og
segir hann að Arnór sé einn af
eigendum Tímans. Er ekki ólík-
legt að Amór bregðist illa við
þeim ummælum og biðji að forða
sér fyrir vinum sínum. Verður J.
B. nú sá þriðji sem verður að
„éta ofan í sig“, því að vitanlega
hefir Arnór .aldrei átt einn eyri í
Tímanum. Sagan um átið ofan í
sig er þá sögð í þrem liðum þann-
ig: í Morgunblaðinu sem át ofan
í sig ummæli um Sambandið, verð-
ur J. B. látinn éta ofan í sig um-
mæli um síra Arnór, sem át ofan
í sig þau ummæli sem hann hafði
um Tímann á sambandsfundinum.
— Er full von til að eitthvað tak-
ist slysalega til fyrir J. B. við
Morgunblaðið, meðan Skúli er
einn heima til að „passa“ hann.
Noregur og ísland.
Góðir gestir frá Noregi hafa
heimsótt okkur í sumar. Má fyrst-
an telja prófessor Fr. Paasche og
auk hans má nefna tvo norska
blaðamenn. Dvaldist annar þeirra
stutta stund en hygst að koma
aftur næsta sumar. Hinn dvelst
hér enn og dvelur í mánaðartíma.
Nafnstimpla,
Signet,
Dyraspjöld etc.
útvegar best og ódýrast
St. K. Stefánsson,
Þingholtsstr. 16.
Grammofónar
mjög ódýrir, nýkomnir, Svo og
harmoniku- og Hawaiian-Guitar-
plötur.
Sent gegn eftirkröfu livert á land
sem er.
Hljóðfærahús Reykjavíkur.
€rrímsstaðir
í Breiðuvík fást til lífstíðarábúðar
eða á erfðafestu. Húsa þarl' bæinn
þar. Landskuldin greiðist í jarða-
bótum. Ágætis mótak og vatn, reki,
fjörubeit (án flæðishættu) og lend-
ing.-A sumrin fárra mínútna róður.
Lysthafendur semji við Einar
Gunnarsson, Gröf.
Laugardaginn 5. ágúst tapaðist
fataböggull úr bifreið á leiðinni
. upp að Kolviðarhóli. Skilist á Bif-
reiðastöð Reykj avíkur.
Er af þessu og mörgu öðru full-
víst að Norðmenn vilja nú, enn
meir en áður, treysta vináttu og
frændsemisböndin. Öllum Islend-
ingum eru það mikil gleðitíðindi.
vPrófessor Paasche flutti erindi í
Nýja-Bíó, sem hann kallaði: ís-
land og Noregur. þó að fátt
manna væri í bænum, var »þessi
stærsti fundasalur bæjarins troð-
iullur og áheyrendurnir tóku er-
indinu með mikilli gleði, enda er
prófessor Paasche afburða
mælskumaður og hugsjónaríkur.
En það bar þó einkum af hve
hlýlega hann mælti í okkar garð
íslendinga og hversu mikill áhugi
brann honum í brjósti um að
meiri og betri skifti gætu tekist
milli landanna. Mun óhætt að
fullyrða að öllum áheyrendunum
-hafi hitnað um hjartarætur, er
hann tjáði íslendingum þakkirnar
fyrir að hafa varðveitt sögu Nor-
egs, og taldi hann, vafalaust með
réttu, að „sagan“ hefði haft úr-
slitaáhrif um gefa viðreisnarbar-
áttu Noregs á öldinni sem leið
byr undir báða vængi.
Okkur ísléndingum er það og
bæði skylt og ljúft að tjá þess-
um kærkomnu norsku gestum, og
biðja þá bera þau boð heim til
Noregs, að fegnir viljum við auka
vináttuna og skiftin við frænd-
ui'na í Noregi. Undantekningar-
laust mun hver íslendingur, sem
komið hefir til Noregs, hafa fund-
ið þar meiri hlýju og alúð, en í
nokkru erlendu landi. það er
sannarlega gott að vera íslend-
ingur í Noregi.
Hlutabréf Islandsbanka, 100 kr.
bréf, éru nú seld á 54 kr. á kaup-
höllinni í Kaupmannahöfn.
Jónas Jónsson skólastjóri fór
norður á Akureyri með Lagarfossi
um miðja viku.
Dómur er nú fallin í máli
þýska skipsins sem flutti áfengis-
farminn til Hafnarfjarðar. Játn-
ing lá ekki fyrir, en líkur svo
sterkar að um væri að ræða til-
raun til smyglunar, að íarmur-
inn var dæmdur upptækur og
skipstjórinn í 600 kr. sekt og
fjögra vikna fangelsi. Heíir skip-
stjórinn lýst því yfir að, hann
muni sætta sig við dóminn og
ekki áfrýja til hæstaréttar.
Af ástæðum sem síðar verða
greindar, telur Tíminn rétt að
svara ekki að sinni nýkominni
ádeilugrein í Vísi um kjöttolls-
málið.
Ritstjóri:
Tryggvi þórhallsson
Prentsmiðjan Acta.