Tíminn - 16.12.1922, Blaðsíða 4

170
T í M I N N
Notið að eins islenskar vörur.
Kaupið að eins íslenskar vörur.
Hafið þér séð nýju dúkana frá Klæðasrttíðjunni Álafoss?
Þeir eru bæði til notkunar í fatnað, dyratjöld, útsaurasdúka
o. m. fi. til prýðis á íslensku heimili.
ÍHfr Islenskir dúkar klæða Islendinga best.
Kiæðasmiðjan Alafoss, p. t. Reykjavík:.
Ódýrustu gg bestu
oliumar eru:
Hvítasunna, Mjölnir, Gasolía,
Bensín, BP nr. 1,
á tunnum og dunkum.
Biðjið ætíð um olíu á stáltunnum, sem er hrein-
ust, aflmest og rýrnar ekki við geymsluna.
Landsverslunín.
kona Einars í Saltvík var Kristín,
dóttir Vigfúss bónda í Nausta-
vík og Kristínar dóttur Sæmund-
ar prests á Stað í Kinn, og er
ættleggur sá alkunnur, og Gróu
konu síra Sæmundar til biskup-
anna Guðbrands og Jóns Arason-
ar. Var Agata systir Sigríðar
konu Bjarnar prófasts Halldórs-
sonar í Laufási. — Kristbjörg
heitin giftist á unga aldri Helga
bónda Pálssyni, bjuggu þau mörg
ár nyrðra góðu búi og eru mörg
barna þeirra og bamabarna á lífi.
Fyrir allmörgum árum fluttust
þau suður til Einars sonar síns
og þar dó Helgi fyrir fáum ár-
um. Kristbjörg heitin var sjald-
gæf kona að gáfum og gæðum.
-----o----
A víð og dreif.
Vosturierðir.
Stjómin í Kanada loggur að sögn
peninga í málgögn, »em dreift «r
ókeypis um ísland, til að lokka menn
til vesturferða. Á að nota harðæri
það, sem stafar af kreppu íslands-
hanka, til að skapa nýja vesturfarar-
öldu, eins og milli 1880—90. þetta
er ómannlegt verk og vonandi að
góðir menn vestra taki í strenginn
með Axel Thorsteinsson, sem and-
mælti þessari veiðibrellu. þeir sem
vestur fara, verða, ef þeir ætla að
verða að manni, að ryðja sér braut
i ónumdu landi. Hér heima má líka
reisa nýbýli. Hér eru lika mörg nátt-
úrugæði. Eklci þarf að flýja þess-
vegna.
þrjú stórmál.
þarí að leysa á næstunni: 1. Að
lækka liúsaleiguna í Reykjavik níð-
ur í það, sem hæfilegt er samkvæmt
fasteignamati, því að húsaleigan í
Ifeykjavik er einn aðalþútturinn í að
balda við dýrtíð i landinu, og óeðli-
lega háum framleiðslukostnaði. 2. Að
breyta framleiðslu landsins sem
mest í ný matvæli, auðseld í Eng-
landi á öllum tímum árs. Nýja
strandferðaskipið á að gera þessa
breytingu kleifa, einkum að því er
snertir landvörur. 3. Að laga íslands-
þanka. Setja frá þá bankastjóra, sem
bera ábyrgð á tapinu, og láta nýja
menn korna í stað þeirra, sem hafa
hagsmuni landsins, en ekki einstakra
kauphéðna fyrir augum. þrýsta nið-
ur verði togaranna í sannvirði, svo
að reksturinn geti borið sig. Koma
skipulagi á togaraveiðarnar, þannig
að sérstök flutningaskip annist um
flutninginn á nýja fiskmum til Eng-
lands. Setja nýtt bankaráð við ís-
landsbanka, skipað af kjörnum full-
trúum atvinnuveganna.
Barnaskóli Reykjavíkur.
íhaldsmannafélagið hélt fund um
barnaskólamálið. Jón þorláksson og
Ólafur Tliors vörðu þar gerðir þeirra,
sem vilja liamla nýtilegum framför-
um ínngöngu í skólann. þetta er rétt
frá sjónarmiði íhaldsmanna. því
verri kensla, því minni þjóðarþroski
og því auðveldara fyrir „hákarlana"
að gleypa minni fiskana. Gunnlaug-
ur Claessen, þórður Sveinsson læknir
og Jón Ófeigsson héldu uppi svörum
fyrir framfarir og þekkingarhlið
málsins, og fengu hinir ekki reist við
rönd.
B. Kr. og SamvnnuskóUnn.
Öllum afturhaldsmönnum á íslandi
er illa við Samvinnuskólann. það er
besti vitnisburðurinn um þýðingu
hans. B. Kr. hefir nýlega viljað
eanna, að Samvinnuskólinn væri hlut-
fallslega dýrari en kaupmannaskól-
inn. Hversvegna eru góðar vörur
dýrari en lélegar vörur? Af því að
meiri og vandaðri vinna er lögð í að
íiamleiða þær. Samvinnuskólinn legg-
ur nemendum sínum til batri húsa-
og bókasafnskost, betri og meiri
kenslu. Hefir færri í bekk, til að
kenslan verði að betri notum. Til-
gangur kaupmannaskólans sýnist
vera að draga sem flesta frá fram-
leiðslunni í braskið, og hafa •kemmri-
skírn á vinnubrögðunum. Tilgangur
Samvinnuskólans er að veita viö-
töku hæfustu mönnunum og búa þá
vel undir alvarlegt lífast&rf.
Selfoss'fundurinn.
Niðurl.
Fyrst á fundinum skýrðu þing-
mennimir Eiríkur Einarsson og:
jþorleifur Guðmundsson rækileg'a
frá störfum þingsins í fyrra.
Lýstu hversu stjóm J. M. hafði
komið fjárhag landsins í óefni,
með óhæfilegri eyðslu, enska lán-
inu o. s. frv. þingið hefði því
neyðst til að skifta um stjóm,
þótt ekki hefði verið samfeldur
meiri hluti að baki. Núverandi
stjórn væri „tilraun“ til að kom-
ast hjá að hafa stjórn, sem bindi
hendur eftirkomendanna. — Hvort
núverandi stjórn gæti staðist dóm
þingsins í vetur, skyldi látið
ósagt. p& mintust þeir á aðstöðu
þingsins til innanhéraðsmála.
p& tók til máls Jónas Jónsson
frá Hriflu, um skólamálið aust-
anfjalls. Kvað mikla nauðsyn að
hrinda héraðsskólamálinu í fram-
kvæmd. Hin erlenda menning eða
menningarleysi væri að eyða
sveitamenningunni. Suðurland
væri í mestri hættu, af því það
lægi opið fyrir áhrifum Reykja-
víkur, sem raunar væri að verða
einskonar úthverfi Kaupmanna-
hafnar. þetta væri stærsta sveita-
hérað landsins. þar yrðu á næstu
árum miklar breytingar í búnaði
og samgöngum. Samfara atvinnu-
breytingunum yrðu að koma
breytingar í uppeldi og andlegu
lífi. Lagði til að kosin yrði
þriggja manna nefnd til að inn-
heimta gömul samskotaloforð,
safna meii’u fé og vinnuloforð-
um, ef unt væri, og komast í
samband við samskonar nefndir
í Rangárvallasýslu og Vestur-
Skaftafellssýslu. Var máli þessu
ágætlega tekið og í nefndina
kosnir: Gísli bóndi á Reykjum,
síra Kjartan í Hruna og Páll
bóndi á Ásólfsstöðum. Um Islands-
banka töluðu aðallega: síra Ingi-
mar á Mosfelli og Magnús Torfa-
son sýslumaður. Víttu þeir harð-
lega óhæfilega seðlaútgáfu bank-
ans undanfarin ár, sem hefði auk-
ið dýrtíð og eyðslu í landinu.
Sýnt var fram á, að núverandi
stjórn hefði vanrækt að skifta um
tvo menn í stjóm bankans, og að
óhæfilegt væri að forsætisráð-
herra væri í bankaráði erlends
hlutafélags. Harðorðar tillögur
voru samþyktar um þetta efni,
bæði móti stjóm J. M. og Sig.
Eggerz, á hendur þeim ráðherr-
um, sem ábyrgð bæm á van-
rækslu að skifta um stjóm bank-
ans, þótt æmar væru sakir.
Samþykt var tillaga um að
heimta kjöttollinn norska endur-
greiddan af almannafé, styrkja
ríflega Búnaðarfélagið og jarð-
rækt. Styðja laxaklak í ölfusá
og útrýmingu sels í ánni. Enn-
fremur að breyta sveitarstjómar-
lögunum þannig, að dvalarhrepp-
ur sjái fyrir sínum ómögum, og
að halda áfram rannsókn og und-
iibúningi járnbrautar austur yfir
Hellisheiði.
Enginn maður lagði liðsyrði
Mbl. eða stefnu þess og fylgifisk-
um. Samkomulag vai’ hið besta
nm að starfa í samvinnu að því
að verjast skakkaföllum af stjórn-
leysi og eyðslu yfirgangsseggja
þeirra, sem sett hafa fjárhag
landsins í voða, og og freista með
vinnu og samheldni að rétta aft-
ur við hag þjóðarinnar.
Fundannaður..
---o---
Orðabálkur.
heiðinn, 1., heiðinna manna
heilsa, stálhreysti: hann hefir
heiðinna manna heilsu. Suðursv.
bara (-aði, -að), áls.: skóginn
ei farið að bara, það er farið að
springa út bar á skóginum.
Suðursv.
brjóst: hann (hún) er ekki
nema lifandi brjóstið, hann (hún)
er frábærlega góðgerðasamur
(-söm) og má ekkert aumt sjá.
Suðursv. Nes.
gili (-a, -ar), kk., sem er sila-
legur, kemst varla úr sporí.
Suðursv.
---r*---
Yfir landamærin.
Á Selíossfundinum kom sinn bóndi
meö sinskonar vantraust á Búnaðar
félagið. Vildi láta minka styrk til
þess. Tillaga gagnstæðs eðlis var að
vísu samþykt með öllum atkvæðum.
En skiljanlegt er að slíkar raddir
séu til í Árnessýslu. þar þelckja menn
félagið af Sigurði ráðunaut. Annars-
vegar af gömlu mælingunum. Hins-
vegar af öfundarorðum lians um sam-
verkamenn sína við félagið, þá sem
mikið hafast nýtilegt að.
Einhverjir tveir „puðar“ hafa ný-
lega spurt hvað liggi eftir Menning-
arsjóð samvinnumanna. Að líkindum
þykir „Kóplendingum" (spekúlönt-
um, bröskurum og gjafaþegjum ís-
iandsbanka) nógu mikíð aðgert með
styrk sjóðsins. Undirbúin samvinnu-
löggjöfin, sem flaug gegnum þingið,
og sparar Sís milli 50—100 þús. kr.
árlega og einstökum kaupfélögum til
samans tugi þúsunda í ranglátum
sköttum. Gefið út tímarit um sam-
vinnumál, og ritlingur og ritgjörðir
móti rógi „Kóplendinga". Árlega
nokkrum tugum ungra manna kent
hvernig samvinnustefnan getur
bjargað fjárhag einstaklinga og
þjóða. Skyldi braskliðið óska meiri
sigra fyrir menningarsjóð samvinnu-
manna?
Eitt af ákvæðum samvinnulaganna
er stílað á fáránlega óvenju, lem
Arnór í Hvammi hafði komið á í
Sláturfélagi Skagfirðinga. Upphaflega
hafði karll tekist að bola sér í
stjórn félagsins, og sat þar ár eftir
ár, með því að greiða sjálfur atkvæði
(og aðrir í stjórninni), þótt ekki væru
þeir fulltrúar. Neytti karl þess, að
fulltrúar voru fáir og endurkaus
sjálfan sig, hvað sem bændur í hér-
aðinu sögðu. Samvinnulögin banna
nú stjórnendum í samvinnufélagi að
greiða atkvæði á fulltrúafundum,
nema þeim, sem eru kosnir fulltrú-
ar. Arnór liefir þannig áunnið sér
þá einkennilegu frægð, að setja hef-
ir orðið sérstök ákvæði i landslög-
in móti drjólaskap þeim, sem hann
var að reyna að innleiða í þjóðnýt-
an félagsskap. X.
---O--
Úr bréfum.
Eyjaíirði 1. des. 1922.
Afkoma manna má heita góð, þeg-
ar tillit er tekið til þeirra miklu
örðugleika, sem landbúnaðurinn á
við að búa. Er það vafalaust mikið
að þakka Kaupfélagi Eyfirðinga, sem
gert hefir sitt til að verja bændur
álöllum. Enda standa héraðsbúar þétt
suman um samvinnufélagsskapinn
og láta sér hvergi þoka. Mun ey-
firskum samvinnufélagsmönnum yf-
irleitt hafa tekist að verjast skuld-
um þetta ár. Hefir það þó verið ærin
aflraun í svo óhagstæðu árferði. Og
meiri sjálfsafneitun, dugriað og þraut-
seigju hefir til þess þurft, en sltrif-
finsku-burgeisar með ístrumaga hafa
vit til að skilja. Ullarverð í Ií. E.
ei að minsta kosti kr. 3,25 kg. nr.
1. Er það 50—75 aurum hærra en
kaupmenn á Akureyri borguðu síð-
astl. sumar. Sitja þeir nú og naga á
sér neglurnar, sem kusu heldur þau
kjörin. — Eg hefi nýlokið við að
lesa ritgerð Páls í Einarsnesi, gegn
bæklingi B. Kr. Minnist eg ekki að
hafa nokkurntíma séð eins greini-
lega gengið milli bols og höfuðs á
nokkurri rítsmíð. Bæklingur B. Kr.
er svo gersamlega táinn sundur, að
ekki er nokkur tuska heil eftir. Væri
B Kr. hollast að skríða inn í maura-
liolu sína, og stynja þar yfir vonsku
mannanna og „gullkrónunum". Hann
hefii' hvort sem er ekki haft annað
upp úr þessari herför en erfiðið og
sltapraunina. Og ekki batnar, ef hann
heldur áfram. Annars býst eg við að
B. Kr. hafi ekki gert sér ljóst, hvað
það var, sem hann tókst á hendur,
þegar harin lét leiðast út í þetta. Að
hann hefir risið öndverður gegn
mannfélagslegri endurbótastarfsemi,
umbótahugsjón, sem altaf ryður sér
meira og meira til rúms hjá menn-
ingarþjóðunum, og borin er uppi af
viljasterkum framfara- og framtíðar-
mönnum. Hér er um menningarlega
framþróun að ræða, sem þeim mönn-
um er algjört ofurefli að kveða nið-
ur, sem svo er ástatt um, að eiga
mislita fortíð og enga framtíð. Ekki
skal þvi neitað, að pési B. Kr. hafi
haft nokkur áhrif meðal samvinnu-
manna hér í Eyjafirði. En ekki hafa
þau áhrit' verið í þá átt, sem til var
stofnað af höfundinum. pað hefir
sem sé ltomið berlega í ljós, að öll
skrif B. Kr. hafa þjappað samvinnu-
mönnum enn fastar saman, og öll
þessi herferð gert samvinnufélags-
skapnum stórgagn. Eg vorkenni B.
Kr. að hafa lent i þessu á gamals
aldri, at' því hann mátti ekkort missa.
Eyjafirði 16. nóv. 1922.
— — Verslunin sr að vísu okki
hagstæð, þó ekki lakari en búast
mátti við, eftir því sem i heimspott-
inn er búið. Allur verknaður, sem
til er stofnað, hefir sínar afleiðing-
ar. pegar fjármunum og fólki er lóg-
að í miljónum miljóna svona út í
Lesið. — Fyrir 1 kr. i peningum,
ónotuðum frímerkjum eða 200 ógöll-
uð alm. ísl. frímerki notuð, fáið þér
scndar yðar að kostnaðarlausu
Ðraumaráðningar, ásamt leiðarvísi til
að spá í sþii, finna lunderni manna
og spá i bolla. Skrifið með fyrstu
ferð. — Utanáskrift:
Krónuútgáfan, Reykjavik.
Nonni er kominn heim.
bláinn, liljóta afleiðingarnar að koma
óþyrmilega niður og ná til margra,
en tíminn er furðu fljótur að lækna
alt og laga. Við hér tökum því með
knúsandi ró, höfum áður siglt með,
fullum seglum, en rifum nú um
stund og látum skútuna skríða hægt
og rólega í áttina og víkjum hverig
af striki, og ekki mun langt urn
liða þar til við höfum upp topp og
klífur og látum Gamminn geisa og
gnoðina bruna fyrir fullum seglum,
eins og áður gerðist. Galdurinn er
sá, að sigla „flott vekk", þótt byrinn
standi ekki beint í seglin. Sumum
samvinnumönnum þykir ekki blása
byrlega um þessar mundir, og eru
nokkuð á báðum áttum, 'livort for-
ystusauðirnir muni ná húsum með
hjörðina, eftir þeirri stefnu, sem
haldið er. pessir tvíátta menn eru
nokkrir. peim líður illa, þeir eiga í
sífeldu stríði og baráttu, eru sam-
vinnumenn í dag en á morgun
hitt. pessir menn eru það, sem
Björn Kristjánsson, Björn Líndal og
allskonar Birnir nota líkt og reyk-
vískar dömur nota hljóðfærin sín;
þeir spila á þá og spila með þá, en
ávinningurinn er enginn og verður
enginn. þessir menn, sem voru sam-
vinnumenn á daginn en kaupmanna-
sinnar á nóttunni, breytast ekki hót.
þeir verða sami reykur, svo alt er
þetta unnið fyrir gíg, hvað snertir
þá beinlausu. En hver einasti hugs-
andi og lifandi samvinnumaður gat
ekki fengið betri vakningu að þessu
sinni en bækling Björns, og það sem
hann hefir í eftirdragi. Karlinn var
svo mátulega brokkgengur á sann-
leikann og rökin, og þekkingin virt-
ist alveg sniðin eftir þörfum okkar
samvinnumanna, til þess að pésinn
gæti komið okkur að fullu liði. Hér
sannast liið fornkveðna: „þér ætluð-
uð að gera mér ilt“ o. s. frv. það er
um að gera að nota þá þessa karla,
þtgar þeir draga út, og að þessu
sinni hefir það hepnast ágætlega
með Björn. Ritgerð Páls er meistara-
stykki. Eg efast um, að þlð Víkur-
búar skiljið það til fullnustu, hversu
mikils virði þessi vígbúnaöur þeirra
nú er fyrir samvinnufélagsskapinn
úf um land. pað lá i augum uppi,
að okkur vantaði eitthvað. Innieign-
ir og peningar liefir mikið að segja
hér fyrir norðan og heldur mörgum
manninum við efnið, á meðan þarf
fólkið ekki annað lyf. En þegar tóm-
hljóð er komið í skúffurnar, slær
deyfð og drunga yfir fólkið, vilji og
hugsun lamast, og menn fara að
móka, og þeim syndasvefni verður
ekki aflétt, nema talað sé til fólks-
ins á annarlegum tungum. pessi
vakning ltom þvi bæði á mjög hentug-
um tíma og var mátulega hávær til
þess, að sem flestir gætu haft henn-
ar not. Hafi Björn blessaður gert.
----0-----
pað mun vera ákveðið að jarð-
arför Hannesar Hafstelns fari
fram á alþjóðarkostnað.
„Kammermúsík“. petta orð er
svo ljótt, að það má ekki koma
fyrir að það festist í íslensku
máli. En það merkir samleik
ýmissa hljóðfæra og stofnaði pór-
arinn Guðmundsson fiðluleikari til
hans nýlega hér í bænum ásamt
félögum sínum, og fór vel úr
hendi.
Látinn er hér í bænum Helgi
Helgason tónskáld og trésmiður.
Ritstjóri:
Tryggvi þórhallsson
Laufási. Sími 91.
Prentsmiðjan Acta.