Tíminn - 01.12.1923, Side 1

<§>fa íbferi
og afg,ret?)5lur'a6ui' Cimartí er
Stgurgeir ^riörifsfon,
Sambanösbúsiuu, J\eYfjar>íf.
Cimans er i Sambanfcsþúsínu.
0pin öaglega 9—\2 f. \
Sími 496.
VII. ár.
Reykjavík 1. des. 1923
ÆLttjarðarást — eða hvað?
Morgunblaðið ritar um kjöttollsmálið.
I.
Kjöttollsmálið er nú langalvar-
legasta hagsmunamál fjölmenn-
ustu framleiðendastéttar Islands
— bændanna.
Tíminn hefir leitt rök að því að
telja megi að í ár skaðist íslenskir
bændur um hálfa aðra miljón króns
vegna kjöttollsins í Noregi.
Bændur eru taldir 6500. Sé þessu
jafnað niður á heimili, lætur nærri
að meðalbóndinn skaðist um 230
kr. vegna kjöttolisins.
þar sem urn svo stórkostlegt
hagsmunamál er að ræða, skyldi
maður ætla, að a. m. k. allir þeir,
sem opinberlega rita um málið á
íslandi, allir góðir Islendingar, létu
sér aiveg sérstaklega ant um, að
láta engin orð falla sem spilt gætu
aðstöðu íslenskra stjórnarvalda
um að ná góðum samningum fyrir
bændanna hönd í svo stórfeldu
hagsmunamáli.
I öðrum löndum er almenningur
svo vakandi í þessu efni og tilfinn-
ing manna svo ljós fyrir því, að
þetta er blátt áfram borgaraleg
skylda, að dæmin munu vart finn-
ast að mistök eigi sér stað. þess
hefði og mátt vænta hér á landi.
pangað til nú alveg nýlega hefir
ekki út af þessu brugðið hér á
landi. Að vísu hafa sum blöðin van-
rækt skyldu sína í þessu efni, að
því leyti, að þau hafa ekki stutt
kröfur íslenskra bænda eins öflug-
lega og þau hefðu átt að gera. En
þau hafa þó fátt eða ekkert sagt
sem beinlínis hefir spilt fyrir. þau
hafa löngum þagað.
En um síðustu helgi birtist grein
í Morgunblaðinu, sem því miður er
þannig rituð, að þá veldur gæfa en
ekki gjörfileiki, ef hún verður ís-
lenskum bændum ekki til tjóns í
máli þessu.
H.
þessi umrædda grein í Morgun-
blaðinu, föstudag og laugardag í
síðustu viku, er rituð af dulnefnis-
manni sem nefnir sig „Agr.“ því
verður að telja hana ritaða á
ábyrgð blaðsins a. m. k. þangað til
höf. kemur fram úr skugganum.
og aidrei verður þungri ábyrgð létt
af Morgunblaðinu fyrir að hafa
birt grein þessa.
Aðaltilgangur greinarinnar er
að sýna að norskum bændum sé
nauosyn á kjöttollinum, og því séu
hinar háværu kröfur, sem bornar
séu fram af íslendinga hálfu, um
lækkun eða afnám kjöttollsins vart
drengilegar, enda muni þær a. m.
k. að miklu leyti reynast árangurs-
lausar. Má Tíminn vafalaust taka
til sín bróðurpartinn af hnútunum
fyrir að hafa verið of kröfuharður
í þessu efni.
Margt fleira kemur fram í grein-
inni sem þörf er að athuga, og er
rétt að taka það lið fyrir lið.
1. Höf. birtir margar tölur um
kjötfi-amleiðslu norskra bænda og
um innflutning kjöts til Noregs.
Engin ástæða er til að ætla, að töl-
ur þessar séu rangar. En ályktan-
irnar eru einkennilegar. Höf. full-
yrðir „að markaður fyrir útlent
kjöt er þá og þegar horfinn í Nor-
egi“. Á þessi staðhæfing hans vit-
anlega að vera einn liðurinn í að-
altilraun hans, að fá íslenska bænd-
ur til að falla frá kröfu sinni, því
að það þýði ekkert hvort sem er.
En hvað segja svo tölumar sem
höf. birtir ? þær sýna:
a. að sauðfénaði hefir verið að
fækka í Noregi alt fram að þessu,
og
b. að alt fram á árið 1922 hefir
innfiutningur kjöts til Noregs alt-
af verið að aukast, og frá bestu
heimild getur Tíminn bætt því við
að um íslenskt kjöt gildir það alveg
sérstaklega, að ixuiflutningurinn
hefir vaxið mikið. Loks á þessu
ári minkar innflutningurinn dálít-
ið. En það stafar vitanlega af hin-
um háa kjöttolli. Hann veldur því
að fátækara fólkið hefir ekki ráð á
því að borða eins mikið kjöt og
áður.
þessar tölur höf. sanna því ná-
kvæmilega það öfuga við það sem
hann lætur þær sanna. Tölurnar
sanna það sama sem reynsla und-
anfarinna ára hefir sannað: að
norski kjötmarkaðurinn er íslensk-
um bændum ákafiega þýðingar-
inikill enn og verður fyrst um
sinn. Vitanlega má það ekki og
mun það ekki svæfa áhuga bænda
um að afla sér nýs markaðs. En
hugleiðingar höf. urn aukna kjöt-
framleiðslu í Noregi eru ekkert
annað en spádómar.
þessi tilraun höf. að villa bænd-
um beinlínis sýn um þetta þýðing-
armikla mál er fullkomlega víta-
verð. Og það er vítavert af íslensku
blaði að birta slík ummæli.
2. pá segir þessi Mbl.höf.:
„Heyrst hafa raddir um það, að
kjöttollurinn væri þvingunartollur,
settur aðallega til þess að neyða
íslenainga til að breyta fisltiveiða-
löggjöf sinni“. Og svo bætir hann
við, að þetta lýsi „átakanlega ó-
kunnugleikum á aðdraganda máls-
ins“ 0. s. frv. Er þetta annar lið-
urinn í því aðalerindi höf. að draga
kj ark úr íslenskum bændum um að
sækja málið fast. þetta á sem sé
að sanna það, að kjöttollurinn fáist
ekki lækkaður með samningi um
að bæta hag Norðmanna hér við
land.
Fer höf. hér með rangt mál eins
og öllum lesendum Tímans er kunn-
ugt, og skulu rök leidd að því
stuttlega.
Snemma á þessu ári birtist rit-
stjórnargrein í Verslunartíðindun-
um, þar sem það er talið sann-
frétt, að kjöttollurinn stafi ein-
mitt af þessum ástæðum. Ætti
Morgunblaðið að trúa því blaði,
þótt það trúi ekki Tímanum. Eftir
sömu heimildum var þessi fregn
flutt í 5. tbl. Tímans þetta ár.
I 22. tbl. Tímans þ. á. er enn-
fremur birt yfirlýsing frá tolla-
nefndinni norsku um málið. Yfir-
lýsingin er tekin úr einu ht-lsta
bændablaðinu norska „Norges
Bondeblad".
Segir svo meðal annars í yfir-
lýsingunni:
„þaö er álit nefndaiinnar að
fiskiveiðahagsmunir vorir við ís-
land séu svo miklir, að vissar íviln-
anir af Islands hálfu á þvi sviði
gætu vegið á móti ívilnun í norska
tollinum á íslensltt kindakjöt“.
„Norges Bondeblad“ segir að yf-
irlýsing nefndarinnar hafi verið
einróma.
Loks má geta þess að norsku
blöðin í haust sýndu það berlegast
að Norðmenn setja þetta tvent í
beint samband: fiskiveiðalöggjöf-
ina og kjöttollinn. þeir voru afar-
óánægðir jTir veru sinni hé ' við
land í sumar. það er meir að segja
líklegt mjög að þær óánægjuradd-
ir hafi spilt því að samningar
tækjust í haust um lækkun tolls-
ins.
Fleira þarf ekki að telja.
Eins og áður er sannleikurinn
þveröfugur við ummæli þessa Mbl.-
höf. Með orðum sjálfrar tolla-
nefndarinnar er það sannað að toli-
ívilnun myndi líklega fást fyrir
rýmkun á fiskiveiðalöggjöfmni.
það er stórlega vítavert af höf.
þessum að vilja þannig stinga ís-
lenskum bændum svefnþorn um
mesta hagsmunamál þeirra. með
slíkum blekkjandi ummælum. það
er stórlega vítavert af Mbl. að birta
slík ummæli.
3. Enn kemur fram í þessari
Mbl.grein mjög merkileg hugsun.
Hún er sú, að eiginlega s: það
ódrenglyndi af íslenskum bændum
yfirleitt, að sækja þetta mái við
Norðmenn. Og vitanlega þá allra
verst að sækja þetta jafnfast og
Tíminn hefir gert.
Vafalaust er það Islendingur
sem ritað hefir grein þessa. Tim-
inn vill alls ekki trúa því, að Morg-
unblaðið hafi látið einhvern útlend-
ing rita í dálka sína um mál þetta.
En það er fróðlegt að taka til
samanburðar það sem heyrst hef-
ir frá Norðmönnum um málið:
Fyrst má þá geta aftur ummæla
tollanefndarinnar. Hún ljær fylli
lega máls á því að lækka tollinn.
Samskonai' orð fóru af munni
prófessors Paasche er hann var
hér á ferð síðast.
þá má minna á símskeytið frá
„Gulatidende“ sem birt er í síðasta
blaði Tímans. Er ljóst af því skeyti
að ritstjóri þess merka blaðs vill að
því vinna beinlínis að samningar
takist um lækkun tollsins.
Loks má minna á ummæli ein-
hvers liins merkasta núlifandi
Norðmanns: Lars Eskelands skóla-
stjóra á Voss, sem birt voni í 24.
tbl. Tímans þ. á. Farast honum orð
meðal annars á þessa leið:
„Við eigum tvímælalaust að
nema þennan toll burt. Við eigum
að gera það vegna samvinnunnar
sem við þráum og vinnum að
beggja megin hafs. Sennilega mund
um við og hagnast á því f járhags-
lega. Við viljum gjarnan reka fiski-
veiðar við ísland með góðum og
hagstæðum kjörum. það væri rang
látt ef við veittum Islendingum
ekki eitthvað í staðinn. Best væri
ef við færum að fornum vana og
létum íslendinga eiga meiri rétt í
Noregi en nokkra aðra þjóð. Eg
vona að þetta verði jafnframt því
sem við hef jumst á öllum sviðum.
þessi tolllækkun, sem þeir biðja
okltur um, mun auka verslunar-
viðskiftin milli landanna og það er
mjög merkilegt atriði“.
þetta segja og gera þessir Norð-
menn.
Er það ekki merkilegt að íslensk
ur maður í íslensku blaði, skuli
segja annað eins, láta í ljós aðra
eins hugsun og þá, sem kemur
fram í þessari Mbl.grein.
það er stórlega vítavert.
4. Loks fáein orð út af hnútum
þeim, sem Tímanum eru sendar,
bæði í þessari grein og annari Mbl.-
grein, sem vikið verður að hér á
eftir, fyrir það, hvernig Tíminn
hafi flutt mál þetta af hálfu ís-
lenskra bænda.
það sem Tíminn hefir vítt í
framkomu Norðmanna er einungis
sá óhæfilegi dráttur, sem þeir hafa
43. blaö
látið verða á rnálinu, það að þeir
hafa ekki virt okkur svars enn.
Og í annan stað skal það afdrátt-
arlaust tekið fram, að Tíminn hefir
ekki krafist lækkunar eða afnáms
kjöttollsins fyrir ekkert. Hann
hefir ekki farið neina bónarleið að
Norðmönnum. Hann hefir talið það
sjálfsagt að greiði kæmi greiða á
mót. því að „gjöf skal gjalda, ef
vinátta á að haldast“. Og að öllu
leyti hefir Tíminn viljað halda
þannig á málinu, að full vinátta
héldist við þessa nákomnustu
frændþjóð okkar. það munu vera
íair menn á Islandi, sem síður
vildu hugsa til þess, en sá, sem
þetta mál hefir flutt í Tímanum,
að af hlytust flaumslit milli Norð-
manna og Islendinga.
III.
Enn birtist grein í Morgunblað-
inu um málið á þriðjudaginn var.
Höf. nefnir sig nú „a“ og er líklega
hinn sami og að fyrri greininni.
Blærinn yfir báðum er einkar lík-
ur. Miklu í þeirri grein er svarað
hér að framan og má vísa til þess.
En fáu verður hér við bætt:
1. Höf. þessi segir: „það virðist
svo sem Tíminn álíti, að kjöttolls-
ákvæðunum norsku sé eingöngu
beint að íslendingum. Máske veit
hann ekki að aðrar þjóðir verða
engu síður hart úti en við og hafa
þær þó ekki hótað tollstríði ennþá“.
þessu er því að svara að Tíminn
heldur fast við að íslenskir bændur
verða einmitt harðara úti en aðrir.
Tollurinn er sem sé þungatollur, en
ekki verðtollur. íslenska saltkjötið
er verðlægra en nýja kjötið sem
flestir aðrir innflytjendur hafa á
boðstólum í Noregi. Hver meðal-
greindur maður sér því að við
verðum einmitt harðast úti.
2. Höf. lætur í ljós efa um að
drátturinn sé Norðmönnum að
kenna. þó talar hann, í sömu and-
ránni, um alla þá leiðangra, sem
við höfum gert út til Noregs. Við
höfum altaf verið að biðja um
samninga, en ekki fengið þá. það
hefir altaf staðið á Norðmönnum.
3. Ummæli höf. um fiskiveiða-
löggjöf okkar í þessu sambandi
verða athuguð síðar.
IV.
Kosningamar eru um garð
gengnar. það er auðséð af þessum
Morgunblaðsskrifum. Fyrir kosn-
ingarnar dirfðist Morgunblaðið
ekki að láta annað eins í ljós í garð
íslenskra bænda, sem skín út úr
greinum þessum.
það er vel að bændur sjá nú
hvern hug blað þetta elur í þeirra
garð, er það kastar gæranni sem
það huldi sig í fyrir kosningarnar.
það er vel — þó að um seinan
sé — að bændur sjái hversu ant
blaði þessu er um það að mikilvæg-
asta hagsmunamáli fjölmennustu
framleiðendastéttarinnar sé ráðið
farsællega til lykta.
það þýtur öðruvísi í þeim skjá
sé um eyrishagnað að ræða fyrir
einhvern Reykj avíkurheildsalann.
Póstkort hefir Samúel Eggerts-
son gefið út er sýnir landnám Is-
lands, helstu ferðir landnáms-
manna 0. s. frv. Er það haglega
gert og skemtilegt. Kortin má
panta frá Samúel sjálfum á Grett-
isgötu 1. Kostar 1 kort 25 aura, 10
kosta 20 aura hvert, en 100 15 aura
hvert. Ef þetta kort selst, koma
smátt og smátt út fleiri úr sögu
íslands: Söguöldin, Sturlungaöld-
in, siðaskiftaöldin, endurreisnar-
tímabilið, nútíminn og ef til vill
fleira.
——o-------
Magnús Guðmundsson mál-
færslumaður hefir ráðist harðlega
á eftirmann sinn í fjármálaráð-
herraembættinu, Magnús Jónsson,
mann sem og hefir látið af því em-
bætti.
Er það sjálfsagður réttur og
skyldi stjórnmálamanna að hafa
gætur á stjórnarfarinu og finna að
því, sem þykir aðfinsluvert.
En þessi árás M. G. er með tölu-
vert einstökum blæ.
Magnús Guðmundsson birtir
mesta fjölda af tölum úr lands-
reikningnum 1922 og rökstyður
með þeim árás sína.
Magnús Guðmundsson er endur-
skoðunarmaður landsreikninganna
og hefir þar af leiðandi aðgang að
þeim gögnum öllum löngu áður en
aðrir menn.
Landsreikningurinn fyrir árið
1922 er ekki kominn út enn og líð-
ur nokkuð enn þangað til hann
kemur út.
Engir aðrir en endurskoðunar-
menn landsreilcninganna og örfáir
starfsmenn í stjómarráðinu hafa
aðgang að þessum tölum og skjöl-
um sem M. G. notar til árásar á
eftirmann sinn. M. J. hefir engan
aðgang að þessum plöggum.
þetta mun M. G. kalla heiðarlega
framkomu og sanngimi gagnvart
eftirmanninum. En flestum mun
finnast þetta alveg einstök fram-
koma.
Og enn meiri „sanngirni" sýnir
M. G. í þessari árásargrein sinni.
M. G. minnist á vin sinn Tímann
í þessu sambandi.
M. G. skammar Tímann fyrir að
„steinþegja“ um þetta mál. Hann
segir að það, að Tíminn „stein-
þegi“, eigi „víst að vera nýtt inn-
sigli undir yfirlýsingu hans um
það, að hann hafi sterkar gætur á
athöfnum allra fjármálaráðiierra.
hverjum flokki sem þeir tilheyra“.
Og áfellisorðin eru þung í Tímans
garð.
Er þetta ekki alveg einstök
sanngimi ?
það er ekki nóg með það að M.
G. lætur sér sæma að ráðast á eft-
irmann sinn, áður en eftirmaður-
inn getur varið sig. M. G. leyfir sér
líka að skamma Tímann fyrir að
hef ja ekki samskonar árás áður en
nokkur skjöl eni komin út sem
Tíminn gæti reist á slíka árás.
Ritstjóri Tímans fær ekki að sjá
landsreikninginn 1922 fyr en eftir
alllangan tíma. þangað til getur
Tíminn enga afstöðu tekið til þessa
máls. Tíminn mun engan mann
dæma óséð.
Einn íslendinga má M. G. eiga
þann heiður að ráðast á mann sem
ekki getur varið sig fyr en eftir all-
langan tíma.
Einn íslendinga má M. G. eiga
þann heiður að heimta það af blaði
að það ráðist á mann án þess að
hafa nokkur gögn í hendi til þess.
Ætli nokkur ráðherra á Islandi
hafi fyr sýnt eftirmanni sínum
slíka „sanngirni“ og notað aðstöðu
sína við endurskoðun landsreikn-
inganna á þennan hátt ?
Spyr sá sem ekki veit.
^-r—a------