Tíminn - 01.12.1923, Blaðsíða 2

Tíminn - 01.12.1923, Blaðsíða 2
160 T I M I N N Mjólkurverðið í Reykjavík. Einn af helstu útgerðarmönnun- um í Reykjavík, Thor Jensen, hefir efnt til kúabús í grend við bæinn í mjög stórum stíl. Má geta þess til verðugs lofs, að hann hefir og stofnað til jarðræktarframkvæmda í stórum stíl. En nú nýlega setur hann mjólkurverðið í bænum langt niður fyrir eðlilegt verð, miklu neðar en félag bænda um mjólkur- söluna hafði ákveðið. par eð sá tími nálgast, er mjólkin verður of mikil í bænum og þar eð framleið- andi þessi ræður yfir svo miklu mjólkurmagni, hafa bændur neyðst til að lækka verðið jafnmikið, til þess að sitja ekki með mjólk sína óselda. I allan vetur verða þeir að selja mjólk til bæjarins við lægra verði en framleiðslan kostar. — þetta mun vera sú bróðurlega sam- vinna milli atvinnuveganna, sem Morgunblaðið talar svo oft um. því að vitanlega er þessi búskapur Thors Jensens ekki rekinn á eðli- legum grundvelli. Gróðinn af út- gerðinni gerir honum þetta mögu- legt að selja mjólk lægra verði en framleiðslan kostar. Og afleiðingin verður sú, að bændurnir í kringum Reykjavík bíða allir tjón. ---o—— Á víð og dreíf. Sparisjóður Árnesinga. Hinir fáu fylgismenn Mbl. á Eyrar- bakka hafa staðið þar fyrir tveim fyr- irtækjum: Spítalabyggingunni al- kunnu og Sparisjóði Árnesinga. það var orðinn stærsti sparisjóður lands- ins. Innieign um 1 y2 milj. kr., mest úr Ames- og Kangárvallasýslum. En stjórn sjóðsins hefir verið herfileg. Sumum alþektustu bröslcurum lánað- ar stórupphæðir. Tap á einum talið um eða yfir 100 þús. kr. Varasjóður allur horfinn, og liklega a. m. k. 15% af hlutafénu. Um iangt skeið hefir spari- sjóðurinn verið lamaður, búinn að missa alla tiltrú. Innstæðueigendur dauðhræddir um innieign sína. Stjórn- in lét í sumar rannsaka sjóðinn, og stöðvaði hann raunar. En sparisjóðs- lögin frá 1915 eru svo ófullkomin, að þau greina ekki frá hvað gera skuli i svipuðum tilfellum. Sparisjóðurinn iá þvi ósjálfbjarga eins og flak. Gamla sparisjóðsstjórnin fékk þá einskonar skottulæknir úr Rvík til að eegja álit sitt. Hann lagði til að sparisjóðurinn svæfi nokkur ár á sínum gömlu lár- berjum. Nýr fundur var haldinn. Bændur eystra komu þar djarflega fram, sendu skottulækninn burtu og báðu atvinnumálaráðherra og Lands- bankastjórn um stuðning og hand- leiðslu. Var því máli allvel svarað þar á fundinum. Er nú helsta bjargráða- vörnin fyrir héraðið að úr þessu verði: Að Landsbankinn taki að sér sparisjóð- inn, með sanngjömum afföllum. Verða eigendur sjóðsins fegnir, ef þeir bjarga megineign sinni, og sleppa úr klóm sinni gömlu trúnaðarmanna. ,4 MorgunblaSinu". Einn af kosningapésum Mbl. lýsti hreinskilnislega yfir um tvo af þing- mönnum þess flokks, er þeir voru ný- kosnir, að þeir væru „í Morgunblað- inu“. þetta var dagsatt. En svo mikil eru óheilindin í Mbl.flokknum, að fyr- ir þessi tvö orð varð, að sögn hlutað- eigenda, að brenna alt upplagið. Eig- endur Mbl. sjá á þessu dóminn um verk þeirra. þingmenn sem Mbl. hefir talið sér, og barist fyrir, afneita því svona kröftuglega frammi fyrir þjóð- inni. Fylgismenn blaðsins standast ekki reiðari, en ef því er dróttað að þeim, að þeir séu „í Morgunblaðinu". þetta hneikslismál sýnir tvent: 1. Að þingmenn í Mbl.liðinu sárskammast sín fyrir hið eina flokkstákn, sem bind- ur þá saman. 2. Að flokkur Mbl. er hálfgrotnaður sundur þegar áður en þing kemur saman. Aldrei hefir sést í noklcru íslensku flokksbroti ljósari vottur um bjánaskap og vesalmann- legt sundurlyndi heldur en í þessu nýja „fermingarvottorðsmáli". ** Frá útlöndum. Bágindin og örðugleikarnir á þýskalandi nú minna mjög á ástandið sem var þar í landi eftir þrjátíu ára stríðið. Og nú eins og þá logar alt landið í innanlands- óeyrðum og liggur við sjálft að ríkið liðist alt í sundur. Fyrst eft- ir ósigurinn urðu þær skærur harð- astar og nú í október og fram eft- ir nóvember síðastliðnum urðu þær aftur miklu harðari og meiri en þær haf verið um langan tíma. Fer hér á eftir stutt frásögn um helstu viðburðina. — í Rínarlöndunum róa Frakk- ar undir um að þar verði stofnað sérstakt ríki. Hyggjast með því móti veikja þýskaland, sem eðli- legt er. Hefir það og löngum verið svo, að ýmsir í Rínarlöndunum hafa verið óánægðir með stjórn Prússa, en Prússar hafa verið for- gangsþjóðflokkur þýska ríkisins. Við og við undanfarið hefir gosið upp kvittur um stofnun lýðveldis í Rínarlöndunum, en 21. október síð- astliðinn náði hreyfingin hámarki sínu. Var því þá lýst yfir, í Aach- en, að Rínarlöndin væra orðin sér- stakt lýðveldi. 1 nokkra daga höfðu þessir uppreistarmenn allar opinberar byggingar í Aachen, og fleiri borgum, á valdi sínu, enda skiftu hermenn þeirra nokkrum þúsundum. Átti Aachen að vera höfuðborg hins nýja ríkis. Og sú hugsun átti nokkra viðfestu hjá al- menningi vegna sögulegra ástæða. Aachen er ein elsta, ef ekki allra elsta borg á þýskalandi, sem sögur fara af. Eru þar enn brennisteins- laugar, sem þóttu heilnæmar, og sóttu Rómverjar forðum þangað lækningu. þá er Karl mikli stofnaði sitt mikla keisaradæmi, var Aachen höfuðborg hans og þar er Karl mikli grafinn undir turni hinnar frægu dómkirkju. Síðar voru keisararnir þýsku krýndir í Aachen í hálfa áttundu öld. Enn í dag er Aachen ein af mestu borg- um þýskalands, ullariðnaður er þar geysimikill og kolanámur miklar í nánd við borgina. — Leit svo út í fyrstu sem Rínarlýðveldið mundi eiga lengri aldur. En það sem olli að þetta stóð ekki nema fáa daga, eru vafalaust afskifti Frakka.þó að Rínarbúar vildu gjarna verða sjálfstætt ríki, vill almenningur ekki ganga erindi Frakka. Varð það ljóst, að uppx eistarmenn höfðu allan þorra almennings á móti sér, allra helst verkalýðsfé- lögin, og treystust Frakkar þá ekki að veita það lið sem þurfti. það mun og víst, að Englendingar litu þessa hreyfingu engu velvildar- auga. — Um sama leyti ui’ðu önnur og engu minni tíðindi í Bæjara- landi, og voru þau tíðindi því al- varlegri fyrir þýsku stjórnina, sem þau gerðust í þeim hluta landsins. sem ekki er á valdi Frakka. í Bæj- aralandi hafa keisarasinnar jafnan verið langöflugastir. Hefir oft slegið í hart milli lýðveldisstjórn- arinnar í Berlín og ríkisstjórnar Bæjaralands. Nokkru fyr en upp- reistin hófst við Rín gerðu keis- arasinnar stjórnarbyltingu í Bæj- aralandi og náðu greiðlega völd- unum. Stóðu að byltingunni sumir lengmerkustu menn keisarasinna. Var af öllu auðséð að bylting þessi átti að verða byrjun meiri tíðinda, þeirra að steypa þýska lýðveldinu og koma aftur á keisarastjórn og Stór-þ j óðver j aveldi. Bæj araland átti að verða frumkvöðull viðreisn- ar herveldisins þýska. Miklu öfl- ugri stoðir runnu undir byltingu þessa en Rínarlandabyltinguna, enda stóð hún lengur. En þó mis- tókst hún, í þetta sinn a. m. k. Bar tvent til. Fyrst og fremst andstaða annarsstaðar frá á þýskalandi. 011- um þorra manna utan Bæjaralands er það Ijóst, hvern dilk það myndi draga á eftir sér, ef endurreist yrði keisarastjórn á þýskalandi það myndi boða nýja styrjöld við Frakkland, enda heyrðust raddir þAKKARORÐ. Með línum þessum langar mig til að láta í ljós hjartanlegt þakklæti mitt fyrir þá miklu velvild, hjálp og vinsemd, sem mér var auðsýnd í minni löngu vanheilsu. — Er það fyrst og fremst systir mín, Kristín og mágkona Jóna Bjarnadóttir, svo og börn mín öll og tengdabörn, sem hafa látið sér sérstaklega ant um mig. Vil eg þó sérstaklega ne‘na Ásgeir son minn, sem mest þeivra allra hefir sýnt mér umhyggju og hjálpsemi. Öllum þessum og mörgum fleir- um ónefndum bið eg góðan guð að launa þeirra velgerðir, sem mér hafa auðsýnt hjálp sína og velvild á skuggatímum æfi minnar, er mér finst að nú séu uppleystir og umliðnir. Sæbóli 24. október. þorbjörg Ásgeirsdóttir. Alfa- Laval skilvindur reynast best. Fantanir annast kaupfé- lög út um land, og Samband ísl. samviélaga. Rauðstjörnóttan hest vantar mig, 7 vetra gamlan. Mark: blað- stýft íraman, biti aftan hægra. R. P. Leví, Reykjavík. má ekki vera hærra en hér segir: IR/eyktó'ba.k:: Latakia......... King of the Blue Marigold Flake . . B. D. V.......... Pinnaie......... Saylor Boy .. . . pr. lbs. kr. 19.55 pr. lbs. kr. 17.25 pr. lbs. kr. 12.10 pr. lbs. kr. 11.50 pr. lbs. kr. 12.10 pr. lbs. kr. 11.50 Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutn- ingskostnaði frá Reykjavík til sölustaðar, en þó ekki yfir 2%. Iua.xi_d.s'versl’u.xi_„ Kaupið íslenskar vörur! Hrein®. Blautsápa Hrein£ Stangasápa Hreinl Handsápur Hrein£ K e rt i Hreina Skósverta HreinE Gólfáburður r,Pum Styójið íslenskan HLINN iðnaðl SSSfiv um það frá Frökkum. í anuan stað risu verkamenn í Bæjaralandi ná- iega sem einn maður gegn bylting- unni. Um hríð leit svo út sem lýð- veldisstjórnin í Be>"i; í myndi ætla að bæla byltinguna niður með her- afla. En áður en að því ræki sáu byltingamenn sitt óvænna. Mót- stöðuþunginn utan frá, og innan landsins af hálfu verkamanna varð þeim ofjarl. En þótt svo færi í þetta sinn, er það víst, að í Bæj- aralandi er mikill jarðvegur enn fyrir slíka hreyfingu. — Enn urðu svipaðir atburðir í Pfals um líkt leyti. Hefir Pfals verið áhangandi Bæjaralandi og meðan keisarasinnar frömdu bylt- ing sína þar, hófu lýðveldissinnar byltingatilraun í Pfals. En Pfals er eitt þeirra héraða, sem Frakkar hafa hernumið og munu Frakkar hafa stutt að hreyfingu þessari. Stuttu síðar hófust miklar óeyrðir í Hamborg. Gerðu kommúnistar tilraun til að ná völdum í borginni. Var þar barist á götunum. Hlóðu kommúnistar víggirðingar á götun- um og grófu jafnvel skotgrafir um borgina. Við töluvert mannfall voru þeir bældir niður. — þegar jarðskjálftinn mikli hófst í Tokíó flýðu meðal annars rúmlega 30 þús. manns inn í skemtigarð, sem var í miðri borg- inni. þegar eldurinn síðan fór að geysa, gat enginn sloppið þaðan aftur. Logandi eldur umkringdi garðinn á alla vegu. Eldur og hiti varð að bana öllum sem í garðinum voru. — Fyrir þingi Bandaríkjanna liggur nú tillaga um eitt af tvennu: að víkka stórum Panamaskurðinn eða að grafa annan skurð milli hafa. Hefir umferðin reynst miklu meiri en áður var. — Lloyd George lét hafa það eft- ir sér á ferð sinni um Bandaríkin, að vafalaust væri að Frakkar styrktu lýðveldishreyfinguna í Rínarlöndunum með fjárframlög- um. Sama segja mörg blöð á Eng- landi. — Forsætisráðherra Suður-Af- ríkuríkisins, Smuts, flutti ræðu ný- lega í London og sagði meðal ann- ars: Friðurinn er ókominn enn, þótt 4 ár séu liðin síðan friðurinn var saminn í Versölum. ófriðurinn er nú háður á fjármálasviðinu. Við erum öll á leiðinni út í ófæruna. það er kominn tími til að kveðja til allsherjarfundar með öllum þeim ríkjum, sem eru viðriðin skaðabæturnar. Skaðabótanefndin og alþjóðabandalagsráðið hafa reynst óhæf. Eg veit, að verið er að hugsa urn slíkan fund og vona að öll hlutaðeigandi ríki sendi full- trúa. En mest er undir því komið, að Bandaríkin taki þátt í honum. það verður að lækka skaðabóta- upphæðina og þýskaland verður að fá greiðslufrest í 2 ár. Óhugsandi er að nokkrar skaðabætur verði greiddar meðan Frakkar hernema hluta af þýskalandi. Hættan að þýskaland liðist alveg í sundur stafar af hinni ógurlegu framkomu Frakka. Ábyrgðin sem á Frakk- landi hvílir í þessu efni er þung. Herbúnaður Frakklands til lands og lofts hlýtur að vekja ugg og ótta. Og enn hefir Frakkland lán- að ýmsum smáríkjum of fjár til vígbúnaðar. Fari svo fram enn verður England að herða á vígbún- aði sínum í sjálfsvarnarskyni. — Fyrir fáum vikum var full- gengið frá hinni miklu flugstöð í Berlín. Liggur hún rétt hjá miðri borginni og er einmitt á þeim stað þar sem Zeppelin greifi lenti á fyrstu flugferð sinni, og þaðan hóf fyrsti þjóðverjinn sig til flugs á flugvél sem var þyngri en loftið. Eru þarna á flugstöðinni öll hin sömu þægindi og tíðkast á járn- brautastöðvum. Héðan af eiga allar reglubundnar flugferðir frá og til Berlínar að fara fram frá þessari stöð. Sjö tíma flugferð er nú frá Berlín til Geneve í Sviss, ellefu tíma ferð frá Berlín til Helsing- fors, höfuðborgar Finnlands. þris- var í viku fer flugvél frá Berlín til Moskva. Venjan er sú að vera nótt- ina í Königsberg. Flugvélar annast allan póstflutning milli stjórnar- innar í Moskva og erendreka henn- ar 1 Berlín. Fjarlægðin milli Ber- línar og Moskva er 1718 kílómetr- ar. Á veturna hafa flugvélarnar skíði í stað hjóla, til þess að geta lent á snjó. Reglubundnar flug- ferðir eru nýlega byrjaðar milli Moskva og Tekeran, höfuðborgar- innar í Persíu. Er flogið yfir Ká- kasuslöndin. Fjarlægðin er 6400 kílómetrar. Og enn hefir Rússa- stjórn í hyggju að stofna til reglu- legra flugferða milli Moskva og Wladivostok, sem er mesta versl- unarborg í Síberíu við Kyrrahaf. Fjarlægðin er 9213 kílómetrar. Með járnbraut tekur ferðin 18 daga. Verði sú leið flogin látlaust, nótt og dag, með 120 kílómetra hraða á klukkutíma, væri leiðin farin á rúmum þrem sólarhring- um. -----o---- f Ragnheiður Einarsdóttir, syst- ir þeirra síra Gísla Einarssonar og Indriða Einarssonar, lést í Staf- holti hjá bróður sínum 26. f. m. Ilún var fædd 29. júlí 1836 og varð 87 ára gömul. Hún hafði verið gift skamma stund á yngri árunum, en varð ekki barna auðið. Ragnheiðui' sáluga var fríðleiks kona, og bar þess sýnileg merkin til dauðadags. Hún var vaxin upp á endurreisnar- tíma lands vors, frá 1830 til 50, og dugnaður hennar og starfsþrek var fyrir þeim, sem hana þektu, lundarlag og einkenni frá góðri horfinni öld. Kaupið þér Iðunni? Ilún kostar aðeins 7 kr. Afgreiðsla Bergstaðastræti 9, Reykjavík. Ritstjóri: Ti’yggvi þórhallsson. Laufási. Sími 91. Prenfsmiðjan Acta h/f.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.