Tíminn - 27.12.1924, Qupperneq 2

204
T I M I N N
T. W. Bucli
(Iiitasmiðja Buchs)
Tietgensgade 64. Köbenhavn B.
Litir til heimalitunar:
Demantssorti, hrafnssvart, kastorssorti, Parísarsorti og allir
litir, fallegir og sterkir.
Til heimanotkunar:
G-erduft, „fermentaa, eggjaduft, ávaxtadropar, soya, matar-
litir, „Sunu-skósvertan, „ökonomu-skósvertan, sjálfvinnandi
þvottaefnið „Persilu, „Henko“-blæsódinn, „Dixinlí-sápuduftið,
„Ata“-skúriduftið, kryddvörur, Blaanelse, Separatorolie o. fi.
Brúnspónn.
Litarvörur:
Anilinlitir, Catechu, blásteinn, brúnspónslitir.
Gljálakk:
„Unicumu á góli' og húsgögn. Þornar fljótt. Ágæt tegund.
Fæst alstadar á íslandi.
þórarinn byrjar líka vörn sína
með því að játa, að hann hafi kall-
að Kristmund kaupfélagsstjóra
bolsevika. Engar sannanir kemur
hann með til að rökstyðja hryðju-
verkahug Kristmundar, enda mun
það torvelt. Kxistmundur er, eins
og Framsóknarmenn yfirieitt,
góður samvinnumaður, bænda-
sinni, greindur, framsýnn og hóg-
látur framfaramaður. Með þessari
fyrstu játningu þórarins er líka
sannaður fyrsti liður í vísvitandi
rógmælgi hans, því að þórarinn
veit mjög vel, að hann segir ósatt,
er hann dróttar ofbeldislöngun að
Kristmundi, en gerir það samt.
Næst neitar þórarinn fyrstu
spurningu minni. En af öllu sam-
henginu í vöm hans sést, að hann
er þar sekur. Hann blaðrar upp um
peninga kaupmanna og útgerðar-
manna, og sýnist ekkert sjá nema
þeirra gróða. En um líf og áhuga-
mál bænda, um búnaðarlánadeild-
ína, eða hversu 8—9% vextir hæfa
kjörum og skilvísi flestra bænda,
segir hann ekkert. Og þegar úr-
slitadeilan stóð í þinginu um hvort
meta ætti meira hagsmuni bænda
eða síldarspekúlanta, greiddi þór-
aiinn tvívegis sömu nótt atkvæði
móti kröfu bænda, svo sem áður er
hermt hér í blaðinu.
Annari spurningunni, um að
Framsókn vilji sjávarútveginum
illa og stefni að landssjóðsrekstri,
svarar hann eiginlega játandi.
Telur hann kröfu Framsóknar um
rannsókn á aðstöðu bankans 1928
sönnun þess. Orð hans hljóða svo:
„Árásin á íslandsbanka virðist
hafa verið gerð til þess eins að
koma bankanum á kné. það er
árás á alt atvinnulíf landsins og
viðskiftalíf, tilraun til að gera alt
landið að bolsevikaauðn, slíta öll
viðskiftasambönd, skera á þá líf-
æð, sem peningamálin eru“. þetta
er gott sýnishorn af vaðli mentun-
arlítils manns, sem veit að hann
hefir rangan málstað. þórarinn
heldur, að þeir 15 Framsóknar-
menn, sem stóðu að kröfunni um
rannsókn, hafi stefnt að því að
eyðileggja útveginn! Byltinga-
dylgjumar um allan flokkinn eru
berar í hinni tilfærðu klausu. þó
étur hann þá dylgju meir en til
hálfs ofan í sig, er hann kemur að
þriðja lið. Ályktun þórarins sýn-
ist vera á þessa leið: Ef bankinn
er rannsakaður, þá er hann um
leið eyðilagður. þetta er hin
grimmasta árás, sem gerð hefir
verið á Islandsbanka. Ef bankinn
hefði haft sína „pappíra“ í lagi,
hefði rannsókn styrkt hann.
Landsbankinn var rannsakaður
1909. Ýmsir héldu þá, að stórkost-
leg sjóðþurð væri í bankanum og
margskonar ólag. Rannsóknin
leiddi í ljós, að grunurinn var
ástæðulaus. Bankinn lifir enn og
hefir aldrei vaxið meir en síðan
rannsakað var. Kaupmenn í Dan-
mörku og vikapiltar þeirra dylgj-
uðu um, að Samvinnubankinn
danski væri illa staddur. Banka-
stjómin bað undir eins um rann-
sókn og fékk hana. Rannsóknin
leiddi í ljós, að bankinn var ágæt-
lega starffær. í Danmörku var
Landmandsbankinn rannsakaður
út og inn. Margir af starfsmönn-
um hans fóru í hegningarhúsið.
En bankinn lifir og er sterkur og
stór. Danska ríkið hjálpaði þegar
búið var að hreinsa þjófana og
bófana burtu. íslenska þjóðin
hjálpaði íslandsbanka um miljón-
ir eftir að hann hætti að yfirfæra.
þjóðin lét hann hafa miljónir af
seðlum, miljónir af enska láninu,
miljónir af sparisjóðsfé, miljónir
af innlánsfé frá Landsbankanum.
En þessi banki var aldrei rann-
sakaður. þórarinn og félagar hans
Mbl.- og Sjálfstæðismenn, komu
sér saman um að þingið mætti
ekki af eigin sjón fá að kynnast
bankanum. þjóðin mætti lána
hluthöfunum fé, ábyrgjast fyrir
þá stórfé, sem þeim dauðlá á, en
trúnaðarmenn þjóðarinnar máttu
ekki sjá hver hagur bankans var!
Framsóknarmenn álitu að bank-
inn hefði gott af rannsókn. þeir
vissu, að alstaðar hjá siðuðum
þjóðum er venja að kynna sér hag
banka, sem þurfa svo mikillar
hjálpar við. það sem venjulegt er
að gera erlendis, þegar ríkið
hleypur undir bagga með hluta-
bönkum, sem gengur illa, er að at-
huga hvað hlutafénu líður. Danir
létu hluthafa Landmandsbankans
tapa hlutafé sínu, en björguðu
bankanum og innieigendum að
öðru leyti. Hér gat hugsast, að
hlutafjáreigendur hefðu tapað
meira eða minna af hlutafé sínu,
ef óhlutdræg rannsókn hefði far-
ið fram, þó að auðvitað sé ómögu-
legt að fullyrða nokkuð, þar sem
íannsókn fékst ekki. En ef svo
hefir verið, þá hefir þórarinn og
skoðanabræður hans komið því til
leiðar, að íslenska þjóðin verður
með blóðugum vöxtum að endur-
greiða hluthöfunum meira eða
minna af þeim 4miljón kr. af
hlutafénu, sem miður heppileg
stjórn þeirra hafði látið tapast á
krepputímanum.
Dylgjur þórarins í garð íslands-
banka eru alt að því svívirðilegar.
Hann virðist halda, að bankinn
hafi verið það miklu ver staddur
en Landmandsbankinn, sem var
margrannsakaður og lifir þó, að
rannsókn hefði gereyðilagt bank-
ann. þórarinn hlýtur því að vera
þess fullviss, að Islandsbanki hafi
verið gereyðilagður eins og þær
úrvals óreiðustofnanir í Noregi, fár
ar þó, sem ómögulegt var að setja
á vetur, eftir að hagur þeirra*varð
opinber.
Krafa Framsóknarþingmanna
um rannsókn á hag Islandsbanka
þegar hluthafamir lágu eins og
hvítvoðungar við landssjóðsspen-
ann, er eina dæmið sem þórarinn
reynir að færa til sönnunar því,
að Framsóknarflokkurinn yfirleitt
sé byltinga- eða bolsevikaflokkur.
Menn skilja best hvílík regin-
heimska hér er á ferð, þegar þess
er gætt, að erlendis er undantekn-
H-NYBERS
Alfa-
Laval
skilvindur
H.f. Jón Sigmundsaon & Co.
Áhersla lögð á
ábyggileg viðskii'ti.
Miilur, svuntuspennur
og belti
ávait fyrirliggjandi.
tíent með póstkröfu
um alt land.
reynast best.
Jón Sigmundsson gullsmiður.
Súni 383. — Laugaveg 8.
Pantanir annast kaupfé-
lög1 út um land, og
Komandi ár.
Bókin kostar kr. 3,50. Fæst í ná-
lega öllum kaupíélögum og hjá Ár-
sæli. Valtýr hefir mælt með bók-
inni fyrir dönsku húsbænduma.
Samband ísl. samv.íélaáa.
ingarlaust alstaðar venja þegar
bankai' leita á náðii' ríkjanna, að
rannsaka ítarlega um leið og
hjálpin er veitt, alt ástand sjúkl-
inganna. 1 Danmörku voru íhalds-
menn engu ófúsari en vinstrimenn
og verkamenn, að heimta gagn-
gerða rannsókn á Landmands-
bankanum og hegningu þeim til
handa, sem sekir voru.
Framsóknarmenn hér hafa gert
það eitt, sem skylda þeirra bauð,
það sem þingmenn hverrar siðaðr-
ar þjóðar áttu að gera. En því
dýpra er syndaíall þórarins og fé-
laga hans. því aumkunarverðari
er flótti hans af lokaða fundinum,
þar sem Framsókn stakk upp á, að
allir flokkar veldu trúnaðai'mexm
til að kynna sér hag bankans í kyr-
þey. Fyrst eítir flótta þórarins og
samherja hans var komið fram
með kröfuna um opinbera rann-
sókn, sem var óhjákvæmileg, úr
því vinir hluthafanna vildu ekki
£uðveldustu leiðina.
þórarinn er því líka sekur um
staðlaus ósannindi og rógmælgi
viðvíkjandi öðrum hðnum. Hugs-
unarferill hans er þar býsna an-
kannalegur. Af því Framsóknar-
þingmenn vilja vita um „status“
stoínunar, sem biður landið um
ábyrgð og lán sér til lífs, þá á sá
flokkur, sem rannsóknar krefst, að
ætla að eyðileggja útveginn,
verslunina og atvinnulífið! Sam-
bandið milli forsenda og ályktun-
ar, er eins laust og ef sagt væri,
að Skeiðaáveitan væri að eyði-
leggja síma þann, sem stjómin
lagði heim að Hjaltabakka!
Eftir alt þetta byltinga- og of-
beldistal um þingmenn Framsókn-
ar, étur þórarinn dylgjurnar með
góðri lyst ofan í sig og segir:
„það er síður en svo, að eg álíti
alla í flokknum byltingamenn eða
flokkinn í heild". Endirinn verður
sá, að þórarinn gefst upp við að
sanna mál sitt frekar, nema með
því að slá fram, að hann trúi þó
um einn (þ. e. J. J.) að hann sé
byltingamaður! Kristmundur er
ekki lengur ofbeldismaður, ekki
Líndal á Lækjamóti, ekki Guðm. í
Ási, Einar, Bernharð, Ingólfur,
Halldór etc. Allir eru friðsamir,
hæglátir framfaramenn í Fram-
sóknarflokknum nema þessi eini
maður. Lakast er, að þórarinn
springur líka alveg þegar hann
ætlar að fara að rökstyðja bylt-
ingahug þessa „eina“, eins og síð-
ar mun sýnt verða.
Að vísu hefir það ofurlitla þýð-
ingu, en ekki mikla, þó að þórar-
inn og einhverir fleiri haldi, að
Ihaldið hafi einn mann (Halldór
Steinsson) og Framsókn annan
(J. J.), sem séu lausir við flokk-
ana. í versta tilfelli missa flokk-
arnir sinn manninn hvor. En höf-
uðsókn þórarins og hans nóta er
töpuð. Rógmælgin um að Fram-
sókn, þingmenn og kjósendur,
stefni að ofbfeldi og byltingu, er
hordauð í höndum þórarins. Með
framburði heyrnarvotta á fundum
í Húnaþingi er sannað, að hann
bar á Framsóknarmenn í heild
Með hinni gömlu, viðurkendu
og ágætu gæðavöru
Herkulesþakpappa
sem framleidd er á verksmiðju
vorri „Dortheasmindeu frá því
1896 — þ. e. í 28 ár — hafa
nú verið þaktir í Danmörku og
^slandi.
ca. 30 milj. fermetra þaka.
Fæst alstaöar á Islandi.
Hlutafélagið
]ens iates firier
Köbenhavn K.
sinni, skoðanasvik, talaði um
„óheilindaflokk“, að flokksmenn
tilheyrðu öðrum flokki, en væru
„grímuklæddir“ sem Framsóknar-
menn o. s. frv. þórarinn hefir bor-
ið við að sanna þetta með banka-
vitleysunni, sem nú hefir verið
hrakin. þar að auki má sanna hve-
nær sem er, að Framsóknarmenn
á þingi hafa látið sér axmara um
landhelgina, útgerðarkostnað vél-
bátann, líf sjómannanna o. m. fl.,
heldur en þórarinn og félagar
hans, svo að sú hlið ásökxxnarirm-
ar er líka ósönn.
Framsóknarflokkurinn í „heild“
má því vel við una. þórarinn og
miðstjóm flokks hans hefir horfið
frá villu síns vegar. Kosninga-
Islandssaga, Dýrafræði, Nýju
skólaljóðin, fást hjá flestum kaup-
félögum og nokkrum bóksölum.
Ódýrastar fræðibækur eftir stærð.
Kennari í Rangárvallasýslu segir,
að það sé ekki hálf t verk að kenna
síðan þær komu.
I*jóðjöpðin
Brekkugerðí
í Fljótsdalshreppi er laus til ábúð-
ar í næstu fardögum. Senxja má
við Svein Ólafssou, FirÓL
draugur Mbl. er dauður í höndum
þórarins á Hjaltabakka, eftir
frægðarsnauða lífdaga.
Frh. J. J.
-----o----
Fyrirspurn til G. Gíslasonar.
Smákaupmaður hér í bænum
segir, að þér hafið verið fremstur
á undirskriftaskjali, þar sem heild-
salar bundust samtökum um að
leggja viðskiftabarm á þennan
kaupmann. Sök hans kvað vera sú,
að hann selur ódýrara en aðrir
kaupmenn. Nú vil eg í allri vin-
semd spyrja, hvort þetta er hin
frjálsa samkepni, sem Mbl. á við?
Reykvíkingur.
Hörmulegt slys vildi til í Vest-
mannaeyjum þriðjudaginn 16. þ.
m. Bátur var að fara út í skip með
Halldór héraðslækni Gunnlaugsson
og voru 9 menn á bátnum. Fylti
bátinn skamt frá landi, var ilt í sjó
og báturinn lítill. Aðeins eixm
mannanna bjargaðist. þeir 8 sem
fórust voru: Halldór læknir, Ólaf-
ur elsti sonur Guxmars Ólafsson-
ar konsúls, Bjami Bjamason frá
Hoffelli, Snorri og Guðmundur,
bræðui', þórðarsynir, Kristján
Valdason, Guðmundur Guðjónsson
og Guðmundur Eyjólfsson.
Norðmenn og íslendingar. Sést
af mörgu, að vel vilja Norðmenn
rækja frændsemina við íslendinga.
Hefir félagið „Norden“ nýlega
byrjað bókaútgáfu um Island og
íslensk efni. Em tvö ritin koxnin
út. Annað heitir: Islandsk Folke-
tm og er eftir frú Theódóm Thor-
oddsen. Hitt Islansk Geografi eft-
ir doktor Helga Jónsson og fylgir
góður uppdráttur af Islandi. Fr.
Paasche prófessor hefir þýtt ritin
á norsku. Enn er von á nýjum rit-
um eftir þá prófessorana Sigurð
Nordal og Pál E. Ólason.
Látinn er vestanhafs Adam
prestur þorgrímsson á Lundum.
Hann fluttist vestur 1918, en var
áður kunnur orðiim hér heima fyr-
ir ritstörf, var íslenskumaður góð-
ur og gaf út meðal annars bækl-
inginn „Y og Z“. þingeyingur var
hann að ætt og kona hans, sem lif-
ir hann með 7 börnum þeiira, er
ættuð úr Bárðardal.
Ritstjóri: Tryggvi pórhallsaion.
Prentsmiðjan Acta.