Tíminn - 21.03.1925, Blaðsíða 1

©fctfbfeti
oo, afgreidslur'aöur íiman^ er
Sigurgeir ^ri&rifsfon,
Sambanbsbúsiriu, Kerpfjautf.
5^fgteibsía
íimans er i SaTnbanbs^ústwu
©pin öaglega 9—f2 f. f>.
Simi 496.
IX. ár.
Reykjavík 21. mars 1925
Ræða Ásgeirs Ásgeiissonar, þm. V.-ísi'., viö 1. umr.
í neðri deild.
Niðurl.
Líftryggingafél. ANDVAKA h.f.
Ósló — Noregi
íslazxc5Lsca.©±lc5Lin.
Allar teguiidir líftrygginga. — Fljót og refja-
laus viðskifti! — Reynslan er ólýgnust:
ísafirði 28/8 ’24. - Jeg' kvitta með bréfi þessu fyrir greiðslu
5000,- ki'óna líftiyggingar N. N. sál. frá ísafirði. Greiðsla
h'yg'ííiugai'fjái'sins geklc fljótt og greiðlega, og var að öllu leyti
fullnægjandi. . . . (Undirskrift. — Frumritið til sýnis).
Læknir félagsins í Reykjavík er Sœmundur próf. Bjarnhjebinsson.
Lögfræðis-ráðunautur Björn Þórðarson, hæstaréttarritari.
Forstjóri: H e 1 g-i V altýsson,
Pósthólf 533 — Reykjavíh — Heima: Hrundarstíg 15 — Sími 1250
A.V. Þeir sem panta tryggingar skriflega sendi forstjóra umsókn og
láti getið aldurs sins.
Niðursuðuvörurnar
i'rá síðasta hausti, eru nú tilbúnar á markaðinn, og erum vér því
aftur vel birgðir af:
Beinlausu kindakjöti í 1 og l/, kgr. dósum
Ðilkakjötskæfu í 1 og V2 kgr. dósum
Fiskbollum í 1 kgr. dósum.
Þrátt fyrir hækkað kjötverð, hefir oss — með bættri aðstöðu
— tekist að framleiða vörur þessar svo ódýrt, að útsöluverðið er
sama.o'g síðasta ár.
Kaupmenn og kaupfélög, styðjið innlendan iðnað og innlenda
framleiðslu með því, að versla fyrst og fremst með íslenskar vörur. í
þessu tilfelli er óhætt að treysta því, að vörugæðin standast allan
samanburð.
Gjörið svo vel að spyrja um heildsöluverðið.
I hverjum kassa eru 48 dósir.
Sláturfélag Suðurlands
Símar 249 & 250.
Vagnhjól
£rá Moelven. IBruLg*
fást hjá
Sanibandí isl. samvínnufélaga.
Hitt annað atriðið viðvíkjandi
því uppþotinu, ,sem frv. er aöal-
lega bygt á, sem eg vildi spyrja
hæstv. íorsætisráðh. um er það,
hvernig á því hafi staöið, að lög-
reglan gat ekki komið fram vilja
sinum? Vai' það af því hún var
of mannfá? Eða var það af því
hún dignaði þegar á hólminn
kom? Plæstv. ráðh. hefir kveðið
upp úr um það, að uppþot þetta
sé aðalorsök frv. Mér er því næst
að halda, að ef lögreflan hefði
dugað en ekki dignað í það skifti,
þá hefði þetta varhugaverða frv.
aldrei komið fram. það er al-
mennings álit hér í bæ, að lög-
reglustjórinn hafi ekki verið vax-
inn því verkefni, sem hann í
þetta sinni átti að leysa af hendi.
Eg segi þetta ekki til að gera
honum svívirðing það þarf engin
minkun að vera þó hann sé til
annars betur fallinn en stýra hði
og standa í mamiraunum. Við
erum svo gerðir margir nútíðar-
menn. þetta er auk þess staðfest
af forsætisráðherranum sjálfum,
sem sá sér ekki annað fært en
setja annan í hans stað. þannig
skýrði hæstv. ráðh. þá magnleysi
reykvísku lögreglunnar. Og mun
ekki sama skýringin rétt enn
þann dag í daig? það dugar ekki
annað en hreinskilni og einurð ef
leysa á slík mál sem þessi. það
er of dýrkeyft að ætla að bjarga
Reykjavík frá einurðarlítilli lög-
reglustjórn með jafnumfangs-
mikilli heimild og felst í frv.
stjórnarinnar. Ráðið er ofurein-
falt og verður tekið fyr eða síð-
ar: að gera skifti milli lögreglu-
stjómarinnar og tollgæslu eða
innheimtumannsstarfans. það er
vissulega nóg starf fyrir einn
mann að eiga að bera ábyrgð á
innheimtu um 5 mill. kr. fyrir
landssjóð. I sama mund gæti hann
verið tollstjóri landsins á líkan
hátt og póstmeistari er yfirmað-
ur póstmálanna. Núverandi lög-
reglustjóri mun vera hinn dugleg-
asti skrifstofumaður og skyldu-
xækinn innheimtumaður — og
væri ekki nema hagur fyrir land-
ið, að hann nyti sinna krafta
ótruflað á því sviði, sem hæfi-
leikar hans best njóta sín. Lög-
reglustjóri þarf aftur að vera
einarður, ótrauður og þó gætinn.
Eg hefi trú á því, að hægt væri
að fá slíkan mann, sem borgar-
arnir bæru fult traust til. Hann
þyrfti að kynna sér erlendis lög-
gæslu, svo hann gæti komið góðu
skipulagi á lögreglu bæjarins og
verið sjálfur foi’ingi hennar.
Reykjavíkurlögregluna þarf að
gera svo úr. garði að hún standi
á sporði útlendri lögr. Lögr.stj.
þyrfti að kynna sér meðíerð
kaupdeilumála í nágrannalöndun-
um — því við slík mál mun frv.
að nokkru leyti miðað — og er
þess að vænta, að einkum reyni
á -lögreglustjóra, lægni hans og
festu í slíkum málum. En eg er
ekki hræddur við kaupdeilumálin
hér í bæ, ef samþykt verður fi’v.
um sáttasemjara, sem við tveir
deildarmenn munum bera fram
hér í deildinni, og einarður en
gætinn lögreglustjóri fæst til að
fara með framkvæmdavald ríkis-
ins. það er sennilega einskis
manns ætlan, að neinum ílokki
manna sé leyft að stofna hér ríki
í ríkinu; landslögum verða aliir
að hlíta, en þar fyrir ber skylda
til að fara með x'íkisvaldið gæti-
lega eins og hvert annað vald, og
beita því ekki við fyrsta tækiíæri,
er ógætinn atvinnurekandi heimt-
ar vernd fyrir „skrúfu“-brjóta,
kanske í þeim tilgangi einum að
koma af stað uppþoti — heldui'
bíða þess að sáttasemjari hafi
unnið sitt starf og vera síðan á
verði fyrir hagsmuni þjóðfélags-
ins og gæta þess, að engum hald-
ist ólög uppi Eg er ekki hræddur
við þessi mál ef skynsamlega er
að farið, en þá væi'i ástæða að
óttast, ef frv. stjórnax’innar væri
samþykt eins og það er fram bor-
ið — og eng-inn sáttasemjari lög-
skipaður. Eg tel það ekki ofmælt
hjá hv. þm. Strandamanna, að
ekki væri óttalaust um,- að það
gæti orðið upphaf nýrrar Sturl-
unga-aldar. Mér virðist bæði af
frv. og sumum ummælum jafnað-
armanna, ekkert hóf á tortrygn-
inni í garð andstæðinganna, en
hún er hér rót alls ills. Alþýðu-
blaðið hefir talað um „að myrða
saklausa verkamenn“ og frv. er
því líkast, sem það væri borið
fram eftir samskonar atburði og
rauðu byltinguna á Finnlandi eða
þrælastríðið í Bandaríkjunum. Og
þó er hin göfgasta barátta á slík-
um stöðum eftir þessháttar at-
burði jafnan í því fólgin, að
treysta friðinn með því að berja
niður alla ofstjórn, sem ætíð
reynist sama og óstjóm, og
hverfa aftur til þess skipulags,
sem byggir öryggi þjóðfélagsins
aðallega á innræti þegnanna en
ekki ofríki. En hér í þingdeild-
inni er svona frv. flutt undir yf-
irskyni friðarins, þó vitanlegt sé,
að allur liðsdráttur miðar til
ófriðar. það hefir verið sagt,
að þetta sé að byrgja brunninn
áður en bamið detti ofan í —
þó það sé miklu líkara hinu, að
hér sé grafinn brunnur — sem
betur færi að ekki aðrir en
stjórnin dytti ofan í.
Sú þjóð er á heljar þröm, sem
ætlar að búa um sig rétt eins og
bylting sé á hverju augnabragði
að brjótast út. Kósakkalöggæsla
er undanfari bolshevismans. það
á hvorttveggja jafnlítið erindi
hingað til okkar lands. Mér»er
sama hvað svona liðsdráttur er
kallaður: varalögregla, herlið eða
hvað — hann er brot á okkar
erfðavenjum, hættuleg braut að
halda út á. Slíkir liðsflokkar hafa
það eðli að stækka og stækka, það
hleðst utan á þá, þeir vekja mót-
þróa og er beitt oftar og oftar —
hver svo sem tilætlunin er í upp-
hafi. það eru engar ýkjur að
líkja þeim við málalið á friðartím-
um í löndum, sem enga hei’skyldu
höfðu, svo sem Englandi og
Bandai’íkjum. Slíkar herdeildir
voru jafnan varðar með nauðsyn-
inni á að halda uppi lögum í
landinu og tryggja borgarana. Og
þó var af ákafa barist á móti
aukning „friðar“-hersins í þessum
löndum, á Englandi í margar und
anfarnar aldir, alt frá dögum Stu-
artanna og í Ameríku alla síðast-
liðna öld. I Bandaríkjunum vai
málalið um aldamótin ekki nema
um 27 þús. manns — í landi sem
hafði 70 mill. íbúa, stóriðnað og
fólk af öllum þjóðum! það er
ólíku saman að líkja Bandai’íkj-
unum og voru litla bændalandi,
þar sem flestir eru frændur og
rásin milli stéttanna svo öi’, að
stéttamunur getur hér varla heit-
ið nokkur. Og þó var þessi vara-
lögregla Bandaríkj anna hér um
bil 1 maður á hverja 2500 íbúa.
En hér í Reykjavík á að setja 1
á hverja 200 til að byrja með —
og mun það þó fljótt aukast ef á
kemst. Og þó á ekkert land jafn-
mikið undir að góður friður hald-
ist eins og þetta litla land, og
sennilega ekkei-t land betur trygt
af innræti þegnanna og góðu ná-
grenni en okkar land. Við eigum
að standa eins fast á móti öllum
liðsdi’ætti og England og Banda-
ríkin stóðu áður á móti herskyld-
unni og ti’eysta mest þeirri vernd,
sem liggur í bx’jósti hvers góðs
borgara. það er eðli „demokratis-
ins“ að treysta á borgarana, en
liarðstjórnar að treysta á hei’afla.
það er enginn barnaskapui' að
treysta á borgarana — því jafn-
vel þó menn séu hlaðnir vopnum,
þá þarf samt að treysta inni’æt-
inu, til þess, að þeim verði rétti-
lega beitt. En þó vopnum eða
liðsafnaði væri beitt — beitt með
fullum árangi’i — þá skapar það
aldrei meiri frið en er í Kötlu —
þar sem ólgan neðan að kastar af
sér farginu að ofan með ósköpum
þegar ísinn er oi’ðinn hvað þykk-
astur. þetta er eðli allrar of-
stjórnar. Spekt og friður fæst
ekki með liðsafnaði í þessu landi,
heldur er það þrek og atoi’ka
lögreglustj órnar og dómsmálax’áð-
herra, sem heldur við friðnum og
vii’ðingu þegnanna fyrir réttvís-
inni. Enn bíða hæstv. ráðh. mikil
verkefni. því það er ekki það, sem
15. blað
að hefir vei’ið á seinni árum, að
framkv.valdið hafi ekki verið
nægil. liðsterkt — eins og haldið
er fram í aðstæðunum fyrir frv.
— heldur hitt, að því er of slæl.
beitt. þess munu finnast mörg
dæmi þó eg hirði ekki hér að
telja. í því starfi mundi ráðherr-
ann hafa samúð og fylgi alli’ar
þjóðarinnar, að styrkja og efla
framkv.valdið og dómsvaldið tii
aó gegna skyldu sinni. það er
fleira en kaupdeilur, sem igefa
þai’f gætur. Til þessai’ar umbóta-
starfsemi þarf engan liðsafla,
heldur þrek og festu og umsjón
í sínu starfi.
þjóðskipulagi voru er engin
hætta búin af þegnunum — þó
sumir séu farnir að lýsa því eins
og það sé einhver hjallur, sem
sífelt sé að hrynja. Ef Framsókn-
ai’maður beitir sér rnóti afnámi tó
bskseinkasölunnar gefur það hv.
þm. V.-Sk. tilefni til að ásaka
Framsóknarflokkinn um, að hann
vilji kollvarpa þjóðskipulaginu.
þeir hafa ekki mikið traust á
þjóðskipulaginu, sem svo tala!
þeir hafa ekki komið auga á, að
sá grundvöllur, sem demokrat-
iskt stjóx-nskipulag er bygt á, er
ekki aflið í vöðvanum né eggin í
vopnunum ■— heldur er það trú-
in á manneðlið. Við sitjum hér á
rökstólum, kosnir af þegnum rík-
isins. Skynsemi þeirra og sam-
visku er treyst til að vera upp-
spretta holli’ar löggjafar — og
svo er einnig um framkvæmda-
vald og löggæslu, að það byggist
mest á ágæti þegnanna og því
næst á festu og einbeitni lögregl-
unnai', sem skamt mundi annars
hi'ökkva. Hin mikla varalögregla
þessarar þjóðar, her hennar og
floti, sem hingað til hefir dugað,
er: dómgreind, drengskapur og
ættjarðai’ást þeirra manna, sem
sent hafa okkur á þetta þing,
hvort sem þeir teljast íhalds-,
jafnaðar- eða fi'amsóknannenn.
þeirri varalögi’eglu ber oss að
treysta hér eftir eins og hingað
til.
;----O—---
Látinn er, aðfai’anótt 16. þ. m.,
þorleifur Guðmundsson ráðsmað-
ur á Vífilsstaðahæli og vai’ð
bei'klaveikin honum að bana, er
hann hafði gengið með í langan
tíma. Er þar til moldar hniginn
einn hinn mesti fi’amkvæmda-
maður um jarðrækt á Islandi hin
síðari árin, og hefir nokkuð ver-
ið sagt frá því starfi hans fyr
hér í blaðinu.
Innlenda framleiðslan. Frá Slát-
urfélagi Suðui’lands eru nú aftur
að koma niðursuðuvörur á mark-
aðinn, hinar sörnu og í fyrra:
Lskbollui’, kindakjöt, kæfa og til
tili’aunar í þetta sinn hefir vei’ið
soðið niður nokkuð af laxi og
tekist prýðilega. Allar þessar nið-
ursuðuvörur Slátui'félagsins eru
fyrsta flokks vörur. Ætti að mega
vænta þess af öllum almenningi að
fremur sé keypt þessi innlenda
framleiðsla, en innflutti dósamat-
urinn.
Bjax-ni Matthíasson hringjari,
alkunnur og ágætur borgari hér í
bænum átti áttræðisafmæli í vik-
unni og igaf þá 500 kr. í húsa-
gei’ðarsjóð Elliheimilisins.