Tíminn - 30.01.1926, Blaðsíða 1

©jaíbfeti
af9ret6sl«n,a&ur Cimaits er
Stgurgeir 5r'^r'í*íon-
Samban&s^úsinu, HeyffonH
S^fgteibeía
ílrnans er { Samí>an&*I|6shnt
Ol-ttt fcoalega 9—{2 f. þ. -
Shttt 996.
X. ár.
BejkjaTÍk 30. janúar 1926
5. blað
Gengishækkun dönsku krónunn-
ar veldur því að alvarlegri fjár-
hagskreppa er að koma yfir þar
í landi og er þegar komin, en
komið hefir í áratugi. öll inn-
lend framleiðsla orðin afardýr.
Ef leitað er opinberra tilboða um
að leysa af hendi hverskonar
framkvæmdir verða útlendu til-
boðin, t. d. frá Svíþjóð og þýska-
landi, venjulega miklu lægri. —
Undantekning- er ekki smíði strand
varnaskipsins íslenska, sem smíð-
að er í Danmörku, því að danska
tilboðið var ekki lægst, þó að ráð-
herranum litist rétt að taka þvíj
hvað sem veldur. — þessa vegna
hverfur mikil atvinna úr landi. í
annan stað hafa atvinnurekendur
dregið saman seglin, og minkað
framleiðsluna, í stórum stíl, því
að hún borgar sig alls ekki. Af-
leiðingin er hið gífurlega atvinnu-
leysi, sem frá hefir verið skýrt
hér í blaðinu og til þess að bæta
úr því verður ríkissjóðurinn að
snara út miljónum króna og láta
vinna ýms verk, þau er vel gætu
beðið.
Langalvarlegast er þó ástandið
að verða hjá dönsku bændunum.
Hafa þeir verið skattlagðir gífur-
lega með gengishækkuninni. Stór-
kostleg verðlækkun, í dönskum
krónum, hefir orðið á landbún-
aðarafurðunum, sem seldar eru í
aðalmarkaðslandinu, Englandi —
í enn stæri stil en fram hefir
komið á frosna kjötinu íslenska.
Og svo bætist það ofan á að
þjóðverjar hafa lagt háan vemd-
toll á landbúnaðarafurðir, en
þýskaland hefir verið næststærsta
markaðslandið fyrir danskar
landbúnaðarafurðir. Má heita að
því sé nú lokað, nema dönsku
bændurnir vilji selja framleiðslu-
vörur sínar fyrir hálfvirði.
Er svo mikii kreppa komin yfir
landbúnaðinn danska að henni
verður helst líkt við hina miklu
kreppu sem yfir hann kom á öld-
inni sem leið, er danskir bændur
neyddust til að breyta alveg um
búskaparlag.
Svo grátt eru nú leiknir hag-
sýnustu bændur í heimi, sem
mestri fullkomnun hafa náð í
rekstri landbúnaðar. Jafnvel þá
getur gálaus gengishækkun beygt
á kné á tiltölulega stuttum tíma.
Hvernig mun þá fara um hið
visna tré — þá bændur sem erfið-
ari aðstöðu eiga við framleiðslu
sína?
Stjórnmálamennirnir dönsku
standa ráðþrota. Jafnaðarmenn og
Ihaldsmenn sameinaðir — eins og
á íslandi — hafa einkum barið
hækkunarbumbuna, og ráða nú
ekkert við afleiðingamar.
Er ekki að efa að tillaga rót-
tækra vinstri manna, um að festa
verðgildi krónunnar, fær nú byr
undir báða vængi. Hefir margt
ólíklegra borið við en það, að sú
fregn komi frá Danmörku von
bráðar að ráðið verði að festa
verðgildi krónunnar endanlega,
enda hefir það þegar verið ráðið
að reyna að gera það í bili. —
Um fjárhagsmál Frakklands
hefir nokkuð verið rítað hér í
blaðinu áður, og eru ekki einungis
áhyggjumál Frakklands, heldur
allrar Norðurálfunnar. Verður
nánar að þeim vikið síðar. En þess
getið nú að frægustu fjármála-
menn Frakklands og Englanda
hafa alveg nýleg-a látið í ljós þá
skoðun að eina björg Frakklands
út úr vandræðunum sé sú að
festa verðgildi frankans nálægt
því verði sem er á honum nú.
Nafnfrægasti fjánnálamaður
Englands, Keynes, ritar fjár-
málaráðheiTa Frakklands opið
bréf um þetta nýlega. Og
Cailleux, fjármálaráðherra Frakk-
lands fyrverandi, sem talinn er
mestur fjármálamaður þar í
landi, heldur hinu sama fram í
grein sem hann hefir ritað í
heimsblöðin
— Loks hefir blöðunum borist
svohljóðandi símskeyti dagsett í
gær: „Símað er frá Oslo, að geng-
isnefndin telji enga ástæðu til
þess að hækka krónuna upp í gull-
gengi sem stendur, og heldur enga
ástæðu til þess að koma á gull-
innlausn með lækkuðu krónugildi.
Leggur nefndin til, að fyrst um
sinn sé reynt að verðfesta krón-
una í núverandi gildi, þannig,- að
Noregsbanki ábyrgist fast doll-
aralán, ef mauðsyn krefur, til þess
að festa gengið, en bíða síðan
átekta“. Má telja mjög líklegt af
því, að norska krónan verði end-
anlega fest í verði nálægt nú-
verandi verðgildi.
----------
Kvalseyjar i Mýrasýslu
oni tll sölu hálfar. Þar er mikið æðarvarp, dúntekja, selveiði
haust og vor. Sömuleiðis mikið kríuvarp, slægjur, kindaganga sumar
og vetur og lundaveiði. Flutningur á mótorbát frá eyjunum til Reykja-
víkur liggur vel við.
Komið geta til mála skifti á húseign í Reykjavík.
Jóu Magnússon
Njálsg. 13B.
Heimilisiðnaðarfjelag Islands
Hið árlega vefnaðarnámskeið fjelagsins verður haldið í Reykjavík frá
1. okt. til 30. nóv. 1926. Kent verður eins og að undanförnu í 8 stund-
ir á dag, á fullkomnustu vefstóla. Æskilegt væri að nemendur hefðu
með sjer sem mest af íslensku bandi, einkum einþættu fyrirvafi. Um-
sóknir sendist sem fyrst til undirritaðrar, sem einnig veitir allar nán-
ari upplýsingar.
Karólína Guðmundsdóttir (forseti fjelagsins).
Sími 1509. Skólavörðustíg 43. Reykjavík.
Leiðbeiningar í húsagerð til sveita.
Þeir sem óska eftir verklegum leiðbeiningum við húsagerð á n.
k. sumri og hafa ekki þegar gert mjer aðvart, gjöri svo vel, að senda
mjer beiðni um það hið allra fyrsta. Ferðir ókeypis.
Reykjavík, 28. jan. 1926.
Jóhann Fr. Kristjánsson.
Bændur! — My bók!
í byrjun þessa árs kemur út Handbók fyrir bændur.
E f n i: Ýmsar nauðsynlegar upplýsingar um búnaðarmál og fleira
er bændur varðar.
Á þingmálafundum í Mýrarsýslu
hefir á fleiri en einum stað verið
bomar fram og samþyktar tillög-
ur um að skora á stjómina að gæta
þess, að fulltrúar landsins erlend-
is væm starfinu vaxnir og kæmu
fram landinu til sóma. Einn af
ræðuömnnum íhaldsmanna vildi
fella niður setninguna um sóm-
ann. Honum þótti frjálslegra, að
sendimenn erlendis- þyrftu ekki að
koma fram landinu til sóma.
Hann hefði mátt lengja bæru sína
og bdðja, að hvorki sendiherrar
íhaldsins eða ritstjórar þess
þyrftu ekki að leggja nein bönd á
sig, vegna sóma landsins.
Eg er ekki vanur að eyða miklu
púðri á Valtý garminn Stefáns-
son, þó að hann fylli blað sitt
með rógburði og ósannindum um
mig persónulega. En nú nýlega
hefir hann ráðist tilefnislaust á
nemendur mína, og nota eg þá til-
efnið til að segja fleira af þeim
skiftum.
Valtýr hefir alloft reynt að
gera nemendum Samvinnuskólans
ógagn og hneisu. Fyrsta skiftið,
fyrir nokkrum árum, laumaðist
hann slampfullur inn á skólahátíð
þeirra, og var þeim til skapraun-
ar, og setti blett á samkomuna
með ástandi sínu og nærveru.
Valtýr er eini maðurinn, sem hefir
stolist undir svikahjúp falskrar
vináttu inn á skemtanir skólapilta
í Samvinnuskólanum. Hann er
líka eini víndrukni maðurinn, sem
slangrað hefir inn fyrír dyrastaf
skólans.
1 næsta akifti skrifaði Valtýr
skammir í Mbl. um nokkrar
sveitastúlkur, sem höfðu áður
fengið tungumálakenslu í skólan-
um. Hann var þá búinn að svíkja
málstað bændanna og kaupfélag-
anna, og fyrir fasta mánaðai’-
borgun farinn að leigja sig út til
að skaða, að því litla leyti, sem
vit hans náði til, báða þessa að-
ila. Hann dylgjaði í Mbl. um að
þessír nemendur væru eitthvað að
Höfundar ritgerðanna í bókinni eru allflestir sjerfróðir í þeim efn-
um, sem þeir rita um.
Þeir, sem safnað hafa áskriftum að bók þessari eru vinsamlega
beðnir að senda skýrslur sínar til Pálma Einarasonar jarðabótaráðu-
nauts Búnaðarfjelags íslands í Reykjavik sem fyrst.
Þeir, sem eigi hafa gerst áskrifendur en óska að fá bókina snúi
sjer til hans.
Bókin innbundin kostar um 5 krónur, og verður sennilega yfir
200 bls. í 8 blaða broti.
r
Ardalur í Andakílshreppi í Borgarfj.sýslu
fæst til kaups og ábúðar frá næstu fardögum. Jörðin er vel í sveit
og sjerlega hæg.
Semja ber við Guðmund Jónsson á Skeljabrekku, sem gefur allar
nánari upplýsingar.
Áradal 21. jan. 1926.
Sigurdur Þórdarson.
sýsla við byltingar og ofbeldi.
Honum var þá í allri vinsemd bent
á, að stúlkur þessar myndu aldrei
hafa komist í nánari kynni við
„byltingar" en það, að heyra
„fjólupabbann“ „byltast“ eftir
stigum og göngum hússins, meðan
hann taldist eiga heima í Sam-
bandshúsinu.
Valtýr skammaðist sín um
stund 0g lét nemendur mína hlut-
lausa að kalla. Næsta árásin kom
í sumar. pá hafði Valtýr frétt að
unglingspiltur úr sveit, sem átt’
nákomin ættmenni í hóp íhalds-
manna, hefði sótt um skólann.
Undireins byrja skammir í Mbl.,
sennilega í því skyni að hræða
manninn frá að standa við um-
sókn sína og fyrirætlun. Mbl.
brást bogalistin, bæði með þann
mann og fleiri. þrátt fyrír endur-
tekinn róg Valtýs og hans hús-
bænda um Samvinnuskólann, hef-
ir aðsóknin orðið svo mikil, að
húsrúm leyfði ekki að taka móti
þeim öllum, sem vildu koma.
1 vetur var tekin upp sú ný-
breytni í Samvinnuskólanum, að
hafa einn frídag í mánuði, eins
0g tíðkast í flestum skólum í
bænum. Var þess því fremur þörf,
sem nemendur hafa margar
kenslustundir hversdagslega og
vinna dyggilega að námi sínu. 1
janúai' var mánaðarfríið síðastlið-
inn laugardag. þann sama dag var
frí í sumurn bekkjum mentaskól-
ans, og auk þess höfðu allmargir
nemendur þar tekið sér frí, svo
að lítið varð úr kenslu hjá sum-
um kennui’um þar þann daginn.
Valtýr talar ekkert um fríið í
mentaskólanum. En hann ræðst á
Samvinnuskólann fyrir sitt mán-
aðarfrí! Og hann dylgjar um, að
piltárnir þaðan muni verða til
vandræða í átthögum sínum.
I Samvinnuskólanum er enginn
óreglumaður. Hver einasti nem-
andi þar hefir unnið af kappi að
námi sínu. Hjá engum nemanda
þar hafa komið fram svo mikið
sem frumdrög að þeirri mann-
spilling, sem hefir gert Valtý
Stefánsson að orðtaki meðal sam-
landa sinna.
Valtý er ekki nóg að víta mán-
aðarfríið. Hann skrökvar líka að
frí hafi verið frá hádegi daginn
áður, og að nemendur hafi notað
þann tíma sér til dómsáfellis. Svo
óvandur er þessi mannræfill að
heimildum, að hann svifst ekki að
bera skólavanrækslu á brýn nem-
endum á þeim degi er þeir hafa
8 tíma kenslu í skólanum, og taka
þar að auki einmitt þennan dag,
tvo aukatíma í skólanum í sænsku
og frönsku, af því þeir vilja nota
tímann sem best.
Ef Valtýr gerir ráð fyrir aö
nemendur úr Samvinnuskólanum
hafi litlar mætur á honum og
starfi hans, þá eiga þeir að því
leyti sammerkt við alla aðra
heiðariega menn í landinu. En
Valtýr getur tæplega búist við,
að vinna sér aðdáun þeirra skóla-
pilta, sem hann byrjai’ að ofsækja
með ósannindum og rógi, bæði
meðan þeir eru í skólanum, og
jafnvel um leið og þeir ákveða
að koma í skólann.
Valtýr hefir einn meðal íslend-
inga framið þá svívirðingu, að
setja klámgrein um útlenda konu
í blað sitt. Hann er líka einn um
þá óvenjulegu vansæmd að stel-
ast annan daginn með júdasar-
brosi inn í einkasamkomur náms-
pilta í skóla, og hinn daginn
dreifa út dylgjum og rógi um
nemendur sama skólans í opin-
beru blaði og ganga þá jafnvel
svo langt að láta eins og sveitun-
um væri háski búinn að fá heim
aftur duglega og reglusama náms-
menn.
Mbl.-menn ættu að laga bæn
íhaldsmannsins í Borgamesi og
segja: Gef oss að geta jafnan
haft þá sendimenn erlendis og
þá ritstjóra heima fyrir sem ekki
eru landinu til sóma.
Jónas Jónsson.
----o----
Jarðarför Sigurðar Jónssonar
fyrv. ráðherra, fer fram 5. og 6.
febr. n. k. Húskveðja heima fyrri
daginn og jarðsett að Ljósavatni
síðari daginn.
Aldarafmæli Benedikts Alþing-
isforseta Sveinssonar var 20 þ. m.
Var hans rækilega minst í dag-
blöðunum — nema í íhaldsblað-
ina, sem líklegt var, enda var
Benedikt einhver hinn stórhug-
aðasti framfaramaður, sem uppi
var á síðasta fjórðungi aldarinnr
sem leið.
Bæjarstjónarkosning fór fram í
Hafnarfirði um síðustu helgi.
Fengu Alþýðuflokksmenn mikinn
meirihluta atkvæða og komu að
þrem fulltrúum, en íhaldsmenn
aðeins einum. Hafa Alþýðuflokks-
menn nú 6 sætin í bæjarstjóm-
inni af 9.
5000 kr. gaf Jóhannes Jóhannes-
son bæjarfógeti Stúdentagarðin-
um á sextugsafmæli sínu, með því
fororði að stúdent frá Seyðisfirði,
eða Norður-Múlasýslu, hafi for-
gangsrétt að herbergi þar.
Látinn er 27. þ. m. Halldór Jóns-
son bóndi og kaupmaður í Vík í
Mýrdal. Hann var hinn mesti
merkismaður, fyrírmyndaribóndi
um framkvæmdir og snyrtilegan
búskap og forgöngumaður um að
flytja vörur sjóleiðina til Víkur
og veitti þá forstöðu pöntunarfé-
lagi bænda. Síðar rak hann versl-
u-n sjálfur.
Heimilisiðnaðarfélag Islands aug
lýsir vefnaðamámskeið í blaðinu
í dag, sem á að fara fram hér
í bænum á hausti komandi. Er
það í fimta sinn sem félagið held-
ur slík námskeið og hafa jafnan
verið til sóma og gagns. Ættu
sveitarfélög, utan af landi, að
kosta stúlkur á námskeiðin og á
síðan gætu þær kent frá sér
heimafyrir og vakið áhuga fyrir
auknum vefnaði. Er hér um að
ræða mál, sem er hvorttveggja í
senn menningar- og gagnsemdar-
mál.
----«----