Tíminn - 29.05.1926, Page 3

TIMINN
99
íslanciscieilciixx.
(XJtd.ráttu.r ixr slfýrslxx *y£Lr 19í3B)_
1&3
i-M Nýtryggingar: Tryggingarskjöl skráð samtals á
árinu 405. — Tryggingarupphæð samttals 1501,000
krónur (1924: kr. 1341,000). — Iðgjöld nýtrygginga
þessara um kr. 30,000. önnur iðgjöld um 51,000 kr.
— Greiddar dánarbætur kr. 20,000. — Keypt íslensk verðbréf fyrir
05,000 kr. .
íslaiidsdeildin hefir nú samtals liðug 1200 tryggingar, og er
tryggingarupphæð þeirra liðugar 4000,000 króna samtals. Skiftast
tryggingar þessar því sem næst þannig milli stétta (fyrri talan er fjöldi
trygginga, en hin síðari tryggingarupphæðin í hundraðstölu, °/0):
kvæði. í Ed. voru þeir sr. Eggert
og annar íhaldskaupmaðurinn úr
Eyjum með þessari einkasölu, en
Fenger tókst að fá Ingibjörgu,
Eggerz og fimm aðrar Mbl.-sálir
til að drepa frv. og hjálpa honum
til að halda „einkasölu" sinni
eitt árið enn.
5. Seint á þingi komu þrír Mbl.-
menn, ólafur Thors, Líndal og
Sigurjón (og einn Framsóknarm-,
Sv. Ól.) með frv. um einkasölu á
síld.
Ólafi var mjög hugleikið að
koma þessu fram, og gekk með
þessum félögum sínum þrásinnis á
: íðkvöldum í myrkri til Magnúsar
Guðmundssonar til að fá hans
hjálp til að unga út einokun þess-
ari. Meginhluti íhaldsmanna i
báðum deildum samþykti „einok-
un“ þessa. Veslings B. Kr. og
Jóhann í Eyjum stóðu þrútnir í
andliti, með svitadropa á enni
og stamandi tungur við að verja
„einkasöluna" og sögðu þá, út úr
neyð, það sem satt er, að þegar
mikið liggur við, verður að grípa
til einksölu bæði í baráttu við
,.leppa“ og „hringa".
Munurinn á aðstöðu Framsókn-
ar og íhalds til einkasölu er sá,
að þó að báðir flokkamir gripu
til einkasölu undir hér um bil
sömu kringumstæðum, þ. e. þeg-
ar mikið liggur við, þá viðurkenn-
h Framsókn þetta hreinskilnislega
og skoðar einkasölu með- vissar
vörutegundir, alveg sjálfsagt úr-
ræði. En íhaldsmenn eru svo
hræddir við milliliðina að þeir af-
neita öllu sínu einkasölubraski,
annan daginn, en skoða það sem
Iffakkeri hinn daginn. Ólafur
Thors og Jón þorl. bjóða sig
fram til að granda allri einkasölu,
en berjast svo fyrir einkasölu
um leið og skórinn kreppir að
þeim.
En yfirburðir M. Kr. fram yfir
aðra ísl. einkasölumenn eru þeir,
að hann hefir hugsað skarpast
um málið, veit best um eðli og
takmark einkasölunnar. Auk þess
er hann einn af þeim fáu Islend-
ingum, sem hefir kunnað að reka
landsverslun fyrir almenning eins
og þegar góðir búmenn stunda
eigin atvinnu.
X.
——e------
laldið sleikir tinífinn.
þar sem viðvaningar í kurteisi
eða dónamenni sitja að snæðingi
saman, kemur það ekki ósjaldan
fyrir að þeir bregða upp í sig
hnífnum, sem þeir nota jöfnum
höndum til að draga að sér af
sameiginlegum vistum. þegar ein-
hver sleikir hnífinn tekur það
venjulega af lyst til matarins hjá
Heiðurslaun
síra Kjartans Helgasonar.
fBrot úr ræðu Jónasar Jónssonar
frá Hriflu við 2. umr. fjárlaganna í
Ed., er hann svaraði sr. E. P., sem
vildi fella tillöguna um heiðurslaun
og um leið hindra, að héraðsskóli
Sunnlen'dinga fengi að njóta sr. K.
H. sem forstöðumanns].
Eg var ekki við þegar hv. frsm.
(E. P.) hélt. ræðu sína og mælti á
móti þeirri till. fjvn. að greiða sr.
Kjartani Helgasyni í Hruna full
prestlaun, þó að hann tæki við skóla-
stjórastarfi við Suðurlandsslcólann.
Eg hefi þó haft veður af helstu rök-
um hv. frsm. Satt að segja finst mér
þessi mótmæli koma úr hörðustu átt,
þar sem um er að ræða stéttarbróð-
ur þingmannsins, prófastinn i ná-
grannasýslu hans. Maður þessi hefir
nú verið svo lengi i þjónustu lands-
ins, að ekki væri um neina goðgá að
ræða, þó að honum væri veitt lausn
frá embætti með fullum launum. Nú
er það ekki tilætlunin, heldur gengur
till. í þá átt, að sr. Kjartan fái að
halda fullum iaunum, þó að hann
1. Bændur og sveitam. 20,37% (17,8)
2. Sjómenn ..........18,11% (23,8)
3. Verkam. í kaupt. .. 4,42% ( 4,8)
4. Handiðnarmenn.. .. 4,26% ( 5,0)
5. Opinb. starfsmenn .. 2,42% ( 3,0)
betur mentum borðfélögum. Og
þeir sem sleikja hnífinn þykja
ekki vel hæfir til að sitja við borð,
sem betur mentir menn eru við.
Fyrir íhaldið íslenska hafa
komið í vetur og vor nokkur
brot á almennum velsæmisreglum,
hliðstæð því þegar borðgestir
sleikja hnífinn.
1. Einn af þingmönnum flokks-
fiytjist að öðru starfi. Máli þessu er
þannig varið, að reynt hefir verið
undanfarin ár að fá samstarf um
skóla í Árnes- og Rangárvallasýslu.
]>etta hefir samt ekki tekist, þvi að
hvor sýslan um sig vill hafa skólann
hjá sér. þegar rætt var um styrk
handa þessum slcóla á þinginu í
fyrra, var nokkurnveginn ljóst, að
ekki mundi fást samstarf þessara
sýslna um skóla, og hallaðist þingið
þvi réttilega á þá sveif, að sú sýslan
sem fyrri yrði til þess að koma upp
skóla skyldi fá styrk. Var bent á, að
rétt væri að setja engin skilyrði fyrir
styrkveitingunni, sem orðið gætu til
að tefja skólamálið. Nú hefir það
gerst í málinu ■ síðan, að sýslunefnd
Árnessýslu hefir samþ. að setja skól-
ann á stofn, og þó að nú sé nokkur
sveitardráttur um, hvar skólinn skuli
standa, er því þegar slegið föstu, að
Árnessýsla byggi skóla fyrir sig, sem
sennilega verður þá sóttur úr Rangár-
vallasýslu líka og líklega víðsvegar af
landinu eins og venjulegt er um slíka
skóla.
Nú er það vilji skólavinanna i Ár-
nessýslu að fá þennan merka pró-
fast til að taka að sér forstöðu skól-
6. Nemendur.......... 2,92% ( 3,3)
7. Kaupsýslumenn.. .. 5,18% ( 8,7)
8. „Lausamenn" .. .. 7,18% ('8,0)
9. Kvenmenn.......... 4,51% ( 4,0)
10. Börn............. 30,72% (21,60)
ins liggur í ófremdarástandi í öðru
landi vikum saman, sem sendi-
rnaður tslands til erlendrar stór-
þjóðar. Maðurinn, sem fann af-
brot sitt mun hafa viljað segja
af sér þingmensku, en flokks-
bræðurnir vildu ekki missa at-
kvæðið og tóku með opinberri at-
kvæðagreiðslu sekt hans á bak
flokksins.
ans. það er líka vilji sr. Kjartans að
taka þetta starf að sér, og það er
víst, að hann gerir það. En nú mun
fiárhagur skólans ekki verða betri
en það, að laun skólastjórans hljóta
uð verða mun lægri en prestlaun sr.
Kjartans. pað mun hinsvegar álit
margra, að skemtilegra sé fyrir þá,
sem vilja njóta hæfileika sr. Kjart-
ans til að móta skólann, að hann liði
ekki verulegan halla við að skifta um
starf. En það væri óhjákvæmilegt, eí
hann ætti að sæta venjulegum launa-
kjörum við svona skóla, launakjörum
sem ungir menn geta miklu fremur
sætt sig við. Skólastjórinn á Laugum
t. d. hefir miklu lægri laun en aldr-
aðir prestar hafa.
Eg held, að þegar hv. frsm. (E. P.)
athugar, að þetta er ekki borið fram
eítir ósk sr. Kjartans, að hann veit
víst ekki um að það er borið fram,
og að hann er ákveðinn í að taka
við forstöðu skólans án þess að spyrja
um laun, þá sér hann, að upp úr því
að fella þetta hefst ekki annað en
það, að gera lakari lífskjör þessa
manns síðustu ár æfinnar, þessa
merka manns, sem gengur í eldinn
til þess að vinna að hugsjónamáli
Með hinni gömlu, viðurkendu
og ágætu gæðavöru
Herkulesþakpappa
sem lTamleidd er á verksmiðju
vorri .„Dortheasmindeu frá því
1896 — þ. e. : 30 ár — liafa
nú verið þaktir í Danmörku og
^.slandi.
ca. 30 milj. fermetra þaka.
Fæst alstaðar á Islaudi.
Hlutafélagið
}m laússis FÉier
Köbenhavn K.
2. Um sama leyti kemur út
bók, eftir íhaldsmann, þar sem
verið er jöfnum höndum að espa
erlenda þjóð til að ná pólitísku
valdi yfir þjóðinni, og hinsvegar
freistað að lokka íslendinga til
að gefa sig undir vald þessarar
þjóðar. Höf. var þegar í stað
stimplaður sem landráðamaður í
víðlesnasta bæjai’blaðinu. En í
stað þess að hegna honum, lét
landsstjórnin sitt viðurkenda mál-
gagn hæla manni, sem hafði fram-
Sunnlendinga. Eg veit að hann gerir
það glaður, en mér finst ekki rétt
| að nota sér fórnfýsi hans. það hefir
i verið minst á, að með þessu væri
| skapað óheppilegt fordæmi. En svona
| t.ilefni eru mjög sjaldgæf. Sr. Kjartan
er valinn til þessa starfs með þegj-
andi samkomulagi, enginn annar er
tilnefndur. Hann er búinn að þjóna
prestembætti með sæmd í 30 ár, og
þessi laun ber í raun og veru ekki
að skoða nema sem samúð-
armerki fyrir það sem hann er búinn
að gera og í trausti þess sem hann
aitlar að gera. En til þess að sýna
að þetta er ekki neitt fordæmi, skal
eg minna á, að fyrir skömmu hefir
ágætum manni, Bjarna Sæmunds-
syni, verið veitt lausn frá embætti
með fullum launum, svo að hann gæti
starfað hetur að hjartfólgnasta áhuga-
máli sínu, náttúrufræðinni. Enginn ef-
aðist um að hann mundi vinna öllum
stundum að þessu áhugamáli sínu
ems og áður. Lík-t er ástatt með sr.
Kjartan. Hann hefir verið prestur og
kennari í 30 ár og unnið sér ágætan
orðstír. það er því engin hætta fyrir
Alþingi að láta hann halda fullum
launum, þar sem hann heldur áfram
ið þyngsta brotið sem hægt er að
vinna móti þjóð sinni, fyrir
sterka og hreina föðurlandsásfr.
3. í Nd. spyr ritstjóri Tímans
þegar rætt var um verslun opin-
berra starfsmanna, hvernig sé
háttað verslun Jóns þorl. í þeim
efnum. Spurt var með mikilli hæ-
versku og á þinglegan hátt. Jón
þorl. reiðist yfir sig, og biður um
leyfi deildarinnai' að mega lög-
sæikja Tr. þ. þá bauð Tr. þ., til
að gera Jón sem berastan að
bjánaskap, að endurtaka spurn-
inguna utanþings í blaði sínu. En
það var Jóni ekki nóg. þá bað Tr.
deildina að leyfa Jóni að fara í
mál út af hverju einasta orði sem
hann hefði sagt í garð ráðherra
í vetur. Ekki vildi Jón þetta, held-
ur bað um að mega fara í mál
eftir óleiðréttu handriti einhvers
þingskrifara. þá ofbauð deildinni
jafnt frekja og heimska Jóns.
Var hann þá settur á hné margra
deildarmanna eins og óþægur, illa
vaninn og ósiðaður götupiltur,
sem þarf að kenna mannasiði og
tók Jón þá plagg sitt aftur.
4. Um sama leyti var Ihaldið í
Ed. í standandi vanda með Sig.
gamla þórðavson. Mbl. hafði
heimtað mál á hann, þó ekki fyrir
landráðakenningarnar. En þó
hann hefði brúgðið Jóni M. og
Jóh. um hina mestu spillingu og
s agt í Mogga, að það stappaði
nærri æruleysi, að ráðast ekki á
réttarfarsmeðferð þeirra, þá vildu
þeir ekki fara í mál. En í örvingl-
an sinni fær Jón þorláksson þeim
dagskrá, þar sem tekin voru upp
fúkyrði úr skammagrein í stjórn-
arblaðinu, um einn af þingmönn-
um í deildinni. Hver einasti sið-
aður maður í forsetastól hefði
vísað frá þingskjali með skræl-
ingjalegum blaðaskömmum í. En
íhaldið sleikti enn um hnífinn og
framdi brot á mannasiðum, sem
jafnvel hið auma blað Fengers
varð að viðurkenna að hvergi gæti
komið fyrir nema hjá Ihaldinu ís-
lenska. Steinsen forseti má eiga
það, að hann var skömmustulegur,
það sem eftir var þingsins, eins
og vel ættaður sauðaþjófur, sem
er búinn að meðganga. Honum er
það ljóst, að hans verður jafnan
minst sem þess eina íslenska for-
eta, sem ekki hefir kunnað manna-
siði — sem forseti hefir hann
sleikt hnífinn. Og fjórum sinnum
á vetrinum hefir íhaldsflokkurinn
sleikt hnífinn. J. J.
Morgunblaðið dylgjar um að
Danir, stjórn þeirra og sendiherra
í Reykjavík blandi sér í störf Al-
þingis með húsbóndavaldi. Blaðið
er skyldugt að sanna þetta eða eta
það ofan í sig.
svipuðu starfi. Fordæmið er komið
þar sem Bjami Sæmundsson er, óg
það hlýtur að koma fyrir um nýta
menn, við og við, að svona ráðstaf-
anir séu gerðar. því miður eru slíkar
menn svo sjaldgæfir, að það er engin
hætta á að þeir þyngi á fjárlögunum,
þó að þeir séu metnir að verðleikum,
þá sjaldan þeir koma fram.
----o----
Krónuseðlarnir. Eins og áður
hefir verið auglýst falla krónu-
seðlamir úr gildi 1. ágúst næst-
komandi. En endurheimt þeirra
gengur seint. Eru enn úti, meðal
almennings, eða í verslunum um
120000 krónur. Er hérmeð vakin
athygli almennings á því, að
losna við seðlana áður en það er
um seinan, er þeir verða verð-
lausir. Liggur beinast við að losna
við þá í verslanir nú í vorkaup-
tíðinni, en þeim er síðan hægur-
inn hjá að koma þeim rétta leið.
„Thórsfjólan“ í næstsíðasta
blaði Tímans um „svikulan hund“
var sýnishorn af orðbragði Jóh.
Jóh. í þingi og í Morgunblaðinu.
A.V. íslandsdeildin leggur öll iögjöld imi i Landsbankann og
skiftir eingöngu við hann.
Reykjavík 1. janúar 1926.
Helgi Valtýsson, forstjórí.
Póstliólf 533. Heima: Grundarstíg 15. Sími 1250.
P. W. Jacobsen&Sön
Timburverslun.
Símnefni: Granfuru*. Carl Lundsgade
Stofnað 1824. Köbenhavn
Afgreiðum frá Kaupmannahöfn bæði stórar og litlar pantanic og
heila skipsfarmu frá Svíþjóð. — Sís og umboðssalar annast pantanir.
.- Eik og efni i þilfar til skipa. —
Sparið. Kaupíð.