Tíminn - 18.12.1926, Blaðsíða 2

212
TlMINN
Frá útlöndum.
Miklar fregnir hafa gengið ár-
um saman um ástandið í Kína og
borgarastyrjöidina >ar í landi, en
fiestar heldur óljósar. Um síðustu
mánaðamót kom til Kaupmanna-
halnar danskur maðui’, sem dvai-
ist hefir nálega alla æfi í Kína
og nu síðast um mörg ár verið
sendiherra Dana þar. Af Norðui-
landabúum mundi hann því
þekkja einna best til ástandsins
og fer hér á eftir útdráttur úr
þeim fregnum, sem hann flutti
dönsku blöðunum: í höfuðborg-
inni, iJeking, er alt með friði og
spekt og eins og stendur, mega
menn þar vera jaínóhultir um líf
og limi og í borgum á Norður-
iöndum. En engu að síður getur
engum duhst glundroðinn, sem er
á stjórnaríarinu. Raunverulega
er engiim stjómari, engin stjórn
og ekkert þing til. Að vísu er
svo iátið heita, sem Weliington
Koo, fyrverandi sendiherra Kín-
verja í London, sé forsætisráð-
herra, en enginn annar ráðherra
er til, og enginn flokkur stendur
að honum. Hershöfðinginn Tsang
Tso Lin, er sá, sem raunverulega
ræður yfir Peking, hefir engan
^ráðherra skipað. Ekkert er og í
aðra hönd fyrir að vera ráðherra,
því að ríkisfjárhirslan er tóm.
Ungir Kínverjar, sem hugsa til
írama, láta sér ekki detta í hug
að verða stjómmálamenn. Þeir
vilja allir verða hershöfðingjar
og þess vegna er yfirfult af Kín-
verjum í herfoiingjaskólunum í
Japan. Hershöíðingjamir skifta
landinu í milli sín og herir þeirra
berjast að staðaldri, eða þá ganga
í bili í samband. Tsang Tso Lin
mun í bili vera einna sterkastur
og búa um 100 miljónir manna í
því landi, sem hann ræður yfir.
Eins og stendur, er hann banda-
maður tveggja annara frægra
herforingja. Heitir annar Sun
Tshuan Fang, sem ræður yfir
héraðinu kring um Yangtsheki-
ang, en hinn Wu Pei Fu. Er sám-
bandi þessu beint gegn hinum
kristna hershöfðingja, Fu Yung
llsiang, sem hefir aðalaðsetur sitt
í Mongolíu og nýtur styrks frá
Rússum'. Verður engu spáð um
það, hvernig fara muni sú viður-
eign. En vegna þessara bardaga,
JfiÍf, Sfilil ttilifl SfiliÉ".
Athugasemd eftir
Benjamín Krist jánsson,
stúd. theol.
Séra Gunnar Árnason frá
Skútustöðum hefir birt allfyrir-
ferðarmikinn lestur um þá, „sem
drottinn sendir“, í 19. og 20. tbl.
Bjarma þ. á. Fjallar ræða þessi
aðallega um það, hyerjir sé hæfir
þjónar drottins (þ. e. prestar)
skoðunum samkvæmt, innræti og
dygðum.
Með því að séra Gunnar virð-
ist vera mjög brennandi í andan-
'um og áhugamikill um það, að
þjóna drottni sínum sem best og
hefir auk þess farið víða um
heim til að kynna sér klerklegar
íþróttir, þá mætti ætla að rök-
semdir hans væri eigi harla létt-
vægar eða gripnar úr lausu lofti.
Enginn efast heldur um það, sem
þekkir séra Gunnar, að hann hef-
ir mikla þi’á til að verða guðsríki
til gagns og honum er kristin-
dómur ekkert léttúðarmál. Þess
veg-na má ganga að því vísu,
að honum sé einnig mjög kært,
að orðum hans sé gaumur gefinn
og þau hugleidd eftir því sem tök
eru á, enda snýr hann mjög
máli sínu að prestum og guð-
fræðinemum, og ekki síst nú-
verandi ástandi guðfræðideildar
Háskólans.
Þótt hér verði nú í eftirfarandi
línum væntanlega litið nokkuð
<
<
<
►
►
f
C I T R 0 É N vöru- og fólks-flutningabifreiðarnar eru
smiðaðar. sérstaklega með þarfir bænda fyrir augum. Að
útliti til eru bifreiðar þessar eins og venjulegar fólksflutn-
ingabifreiðar, en á nokkrum mínútum má taka aftursætið
burt og bifreiðin er þá hentug vöruflutningabifreið með
400 kílóa burðarmagni.
C I T R O É N bifreiðarnar eru ótrúlega ódýrar í rekstri,
eyða aðeins 8 til 10 lítrum af bensíni á’hverjum 100 kíló-
metrum og skattu^inn er ekki nema kr. 88,00 á ári. Allar
frekari upplýsingar fást hjá umboðsmönnum verksmiðjunnar
Sambandi ísl. samvinnufélaga.

i
i
i
<
4
Vestari hálflenda
Bkálholts er laus til ábúðar.
Hannes Thorsteinson.
er alt á ringulreið í landinu.
Hershöíðingjarnir hafa tekið
jámbrautirnar til sérnotkunar
fyrir herina, láta hermennina búa
í járnbrautavögnunum og senda
þá í þeim i allár áttir. Og svo
breytist aðstaöan nálega frá degi
til dags. Þeir hershöfðingjar sem
eru bandamenn í dag berjast á
morgun. — Munu nú margir
halda að Kína sé í þann veginn að
lióast í sundui', en ekki vill hinn
kuimugi maður telja víst að svo
fari. Shk stjórnleysistímabil hafi
oft áður komið fyrir í sögu Kína-
veldis og jafnvel stundum staðið
í alt að 200 ár, en svo hafi kom-
ið sá sem aítur kom á skipulagi
og náði landið sér aftur furðu-
lega fíjótt. lVlá búast við að svo
færi enn, þó að jaínvel dragist
lengi, enda eni Kínverjar merki-
legir menn og þolgóðir, og vart
er nokkurt land til í heiminum
þai- sem enn eru ónotaðir jafn-
miklir frámfaramöguleikar.
— Uppreisn hefir verið hafin
í Brasilíu. Mikinn hluta af suður-
hluta landsins höfðu uppreisnar-
menn á valdi sínu um síðustu
mánaðamót. Foringi uppreisnar-
manna er da Rocha hershöfðingi.
Hafa þegar mörg hundruð manna
týnt lífi í baráttunni og hefir
uppreisnarmönnum hingað til
gengið stórum betur en stjórnar-
liðinu.
— Kolaverkfalhnu er lokið á
Englandi og fá skip, sem þangað
koma nú orðið öll þau kol, sem
þau þurfa. Mac Donald, foringi
Jafnaðarmannaflokksins enska,
kom heim úr utanför um það
leyti sem séð var fyrir endann á
verkfallinu og gat þess þá opin-
berlega, að ekki mætti lengur
loka augum fyrir því að námu-
mennirnir hefðu tapað. Hann ráð-
lagði þeim að treysta félagsskap-
inn á ný „til þess að vinna aftur,
það sem þeir aldrei hefðu átt að
missa“. Jafnframt gat hann þess,
að enda þyrfti að binda á skipu-
lagsleysið um stjórn námanna og
er búist við því að Jafnaðar-
mannaflokkurinn láti næstu kosn-
ingar á Englandi snúast um þjóð-
nýting. kolanámanna.
— Madsen Mygdal hefir mynd-
að einlita Vinstrimannastjórn 1
Danmörku, sem nánar verður frá
sagt í næsta blaði.
. . —q.---
Bréf úr sveit.
Eitt með því betra, sem blöð-
in flytja, eru fregngreinar úr
ýmsum bygðum landsins, er geta
um alt hið markverðasta, sem
þar hefir við borið á þeim tíma,
sem skýrslan nær yfir. En slíkar
fregngreinar úr þeim bygðarlög-
um, sem næst eru útkomustöðum
blaðanna, eru sjaldsénar. Getur
þó ýmislegt við borið þar, sem
þeim, er fjær búa, þætti fróðlegt
að kynnast. — Á ferðum mínum
hefi eg veitt mörgu eftirtekt, og
spurst fyrir um búnaðarháttu í
ýmsum sveitum. Allmikil breyting
hefir í þeim efnum átt sér stað á
síðustu áratugum nokkuð víða á
landinu. En af þeim sveitum, sem
eg hefi kynst, virðist mér Mos-
fellssveit í Kjósarsýslu hafa tekið
einna mestum breytingum á síð-
astliðnum 20—30 árum. Og hefir
þó mest að því kveðið síðustu 5
—6 árin, einkum að því er við-
kemur ræktun og öðrum jarða-
bótum. Nokkrar tölur úr búnaðar-
skýrsiunum eru settar hér til
skýringar.
1895 1910 1926
Búendur .... 41 41 36
Eigendur .... 14 ' 18 20
Leigul..... 27 23 16
Nautp..... 170 232 466
Sauðfé.... 3094 2296 2298
Hross..... 265 167 220
Taða...... 4997 5260 13705
Úthey.........1057710010 6460
„Garðáv.... 376 530 968
1917 1926
Húsamat ............ 1471 4394
Búendaíækkunin er svo til kom-
in, að á býlum var áður tvíbýli,
en er einbýli nú, 3 býli hafa
lagst niður, en 4 nýbýli verið upp
tekin. Nú eru búendur því jafn-
margir og býli, sem bygð eru.
Hlutfallið milli sjálfseignarbænda
og leiguliða fer batnandi, og er
þó ekki hlaupið að því að eignast
ábýh sitt í þeirri sveit. Af naut-
peningi eru árið 1895 kýrnar 116
en 1926 eru þær 369. Ær eru
fyrra árið 1555 en hitt 1725.
Sauð’ir og hrútar f. á. 660, síðara
116; fækkun sauðfjárins er eink-
um afnám sauðanna. Af hross-
unum eru f. á. 165 fullorðin
(1910 er fátt annað en gagns-
hross), og síðara árið (1926) eru
168 roskin; þá er aftur nokkuð í
viðkomu.
Eftirtektarvert er hlutfallið
milli nautpenings og hrossa; það
fer stórum batnandi; hér um bil
3:5, 3:2, 2:1; svo að nautgripir
eru nú í þessari sveit orðnir
hálfu fleiri en hross, eða rúmlega
það. Að þessu þurfa margar
sveitir landsins að keppa. Það
eru jafnvel heil héruð til, þar
sem hlutfallið er 1:5 (Húna-
vatnssýsla) og þó enn óálitlegra,
1:8 í einstakri sveit. En það er
óvíða á landi hér, að hrossafram-
leiðsla borgi sig, umfram það sem
þarf til vinnu. Víðast á það við,
að hrossin eru að eins landbúnað-
arverkfæri. Og svo mun nú kom-
ið í Mosfellssveit, að þar sé þau
ekki fleiri en þarf til vinnu.
Eftir búnaðarskýrslum frá
1923 eru hlutföll milli nautgr. og
hrossa nálægt þessu:
í Gullbr. og Kjósarsýslu . . l:s/4
1 Borgarfjarðarsýslu .. .. 1:2
í Mýrasýslu..................1:3
I Snæfellsnesssýslu..........1:2
I Dalasýslu..................1:2
í Barðastrandarsýslu . . . . 1:1
I Isafjarðarsýslu............1:1
1 Strandasýslu...............1:2
1 Húnavatnssýslu.............1:5
í Skagafjarðarsýslu..........1:4
1 Eyjafjarðarsýslu ..........1:1
í Þingeyjarsýslu...........l:lVs
1 Norður-Múlasýslu...........1:2
í Suður-Múlasýslú ...........1:1
í Skaftafellssýslu.........l:lVa
I Rangárvallásýslu.........1:2*4
í Árnessýslu...............1:1*4
I kaupstöðunum...............1:1
í flestum þeim héruðum, sem
hafa fleira af hrossunum en af
nautgripum, munu hrossin vera
fleiri en góðu hófi gegnir. Þeim
5 grpðursælu héruðum, sem hafa
meir én hálfu fleiri hross en
öðruvísi á málin en séra Gunnar
gerir, þá vil eg straks taka það
fram, til að koma í veg fyrir
misskilning, sem oft verður, þeg-
ar tvo menn greinir á um skoð-
anir — að það fer fjarri því, að
þessi grein sé skrifuð af nokkr-
um persónulegum kala eða til að
ófrægja séra Gunnar. Heldur er
hún skrifuð af fullkomnum bróð-
urhug, til þess, ef verða mætti,
að örlítið yrði þokast nær sann-
leikanum, ef við Gunnar legðum
visku okkar saman, til að finna
út hvemig einumj presti sæmi að
vera.
Hvorki ætla eg mér, eins og
séra Gunnar gerir, að biðja guð
eða menn fyrirgefningar á því,
sem eg vildi segja, því að hvað
menn snertir, þá þykist eg hafa
fullkomna heimild til að hafa
hverja þá skoðun á málinu, sem
mér virðist sönnust, og réttust, en
hvað guð snertir, þá er tvent til:
Annaðhvort hefir hann gefið mér
vitið eða hann hefir ekki gert
það. Ef hann hefir ekki gert það,
þá skil eg ekki hvaða rétt .harin
hefir til að skifta sér af mínum
skoðunum. Hafi hann flinsvegar
gefið mér vitglóruna og hún
reynist harla skeikul, þegar eg vil
vera einlægastur í því að leita
sannleikans, þá veit eg ekkert
hvor okkar ber meiri ábyrgð og
hefi ekki hugmynd um hvorum
beri frekar að fyrirgefa: guð
mér eða eg guði.
Eg er þess fullviss, að fjölda
mörgum muni virðast þessi orð,
sem eg hefi nú sagt, vera töluð
af hóflausum hroka og ganga
guðlasti næst. En eg hefi sagt þau
af ráðnum hug til þess að sýna
fram á, að hægt er að hafa þann-
ig hugmyndir um guð — að mað-
ur hugsi að hann geri sér ekki
andvökunætur út af því, hvemig
orð falla, ef töluð eru af fullri
sannleiksást eða hann móðgist af
því, að maður hugsi einhverja
hugsun á enda — eftir því sem
vitið leyfir. Þess vegna virðist
mér það harla spaugilegt af presti,
að fara að biðja fyrirfram um
fyrirgefningu á því, sem hann
ætlar að gera samkvæmt bestu
vitund, og varla geti því legið þar
annað til grundvallar en furðu-
mikið vantraust á réttlæti og um-
burðarlyndi guðs. Heilladrýgra
væri til sannleiksþjónustunnar, en
slíkar bænir, ef við séra G. gæt-
um báðir, í fullri einlægni tekið
undir þessi orð Ara fróða: „En
hvatki es missagt es í fræðum
þessum þá es skylt at hafa þat
heldr es sannara reynisk“.
I.
Séra Gunnar gengur að því sem
stórmiklu vandamáli að skera úr
um það, hvernig prestar eigi að
vera. Vandinn liggur í því, segir
hann, að það verði ekki gert nema
með orðum Jesú sjálfs og við að
virða fyrir oss einkenni þeirra,
sem við vitum, að hann valdi
sjálfur. Samkvæmt þessari rök-
semd væri öldungis ómögulegt að
skera úr um þetta atriði. Engar
sögur höfum vjer af því, að Jesús
hafi nokkum tíma lýst dygðum
presta-sem sérstakrar stéttar —
né nokkum tíma vahð nokkum
ppst í nútímamerkingu þess orðs.
’ En sr. Gunnar leysir vandann á
þann hátt, að hann telur starf
prestanna sama 'eðlis og starf post-
ulanna og þeirra 70 (Lúk. 10) (er
raunar voru aðeins að því er séð
verður, trúboðar kenningar Jesú
um guðsríkið, sbr. Lúk. 9. 2. og
hliðst,—en ekki sendir til að boða
kenninguna um endurlausnina
fyrir trúna á friðþægingu Jesú,
sem verið hefir þungamiðja allr-
ar síðari tíma guðfræði). Sam-
kvæmt þeim forsendum leitar
hann í frásögnunum um köllun
þeirra og útsendingu, en þær
reynast honum gagnslausar, því
að þær segja aðeins til hvers
postularnir em sendir og hvern-
ig þeir eigi að starfa. Ekki hvers
vegna þeir voru kallaðir, eða hvað
þeir eigi að yera. Hér reynir þvi
enn þéttingsmikið á g'uðfræði-
vitið.
Mörgum mundi nú virðast að
þetta kynni að mega álykta ofur-
lítið hvað af öðm. Ef frá-
sagnirnar um útsendinguna væri
teknar sem einskonar hústafla
fyrir presta nútímans — til bók-
staflegrar eftirbreytni — þá
mætti fyrst og fremst krefjast af
þeim, „sem drottiim sendir“, að
þeir geti læknað með handayfir-
lagningu og rekið út illa anda.
Þeir mættu ekkert eiga, nema
einungis staf, klæðist eigi tveim
kyrtlum, bera ekki eirpeninga við
belti sér en vera þó skóaðir il-
skóm. Þeir ættu að predika iðr-
un og skíra iðrunarskím (sbr.
Jóh. 4. 2.) o. s. frv.
Svo mætti virðast að þeir, sem
þykjast hafa „bjargfasta trú á
orðum drottins“ (þ. e. trúa á
óskeikulleik og bókstaf ritningar-
innar), hljóti að taká þessi um-
mæli allmjög til greina og telja
þá prestshæfileikana fólgna í því,
að hlutaðeigandi sé fær um að
uppfylla þessi skilyrði. En séra
.Gunnar kemst að þeirri furðulegu
niðurstöðu, að „æ muni það hafa
leitt til öfga“ að finna meginregl-
umar fyrir þjónsstarfinu í þágu
Krists, eftir þessum hans eigin
fyrirskipunum.
Sjálfur dettur hann niður á
mælikvarðann í 21. kap. Jóh. —
sögu, sem getur verið sönn, en er
þó öllu líkari því, að kaþólska
kirkjan hafi samið hana, til að
veita Pétri föður sínum uppreisn
fyrir hina þreföldu afneitun hans.
Einkum yirðist honum þó heppi-
legt til klerklegrar fyrirmyndar,
að skapa sér „heildarmynd af
postulunum". En til þess að geta
það, slær hann því að sjálfsögðu
föstu um leið, að Jóhannesarritin
og bréf Péturs sé réttfeðrað sam-
kv. arfsögninni, enda hrista „trú-
aðir“ menn slíkt smáræði auðveld-
lega út af ermi sér. Þannig er þá