Tíminn - 27.12.1926, Blaðsíða 2

216
TlMINN
vetrardag. í kauptúnunum er
fólki í lófa lagið að sækja kjör-
fund á öllum tímum árs. 1 sveit-
unum er alt af erfiðara með
kjörsókn, og oft langræði. Ofan á
það er svo bætt því, að ákveða
kjördag á þeim tíma árs, þegar
hér er von hríða og djúpra snjóa.
Það hlaut að koifia að því áður
en langt um liði, að bændur
iandsins fengju að kenna á af-
leiðingum hinnar fráleitu ráð-
stöfunar Sjálfstæðis- og Heima-
stjórnarmanna kauptúnunum í
vii. Augnablikshagnaðurinn af
því að náttúran tók í taumana fá
„Templar“ og „Stonnur“. Þeir
tvímenna báðir á varamanni Jóns
Magnússonar, þeim sem stórhríð-
in, krapárnar og ófærðin hafa
falið umboð til fjögurra ára.
J. J.
■
Bókalregn.
Freysteinn Gunnarsson: —
Uönsk orðabók með ísl. þýð-
ingum. Útgefandi ísafoldar-
prentsmiðja. Verð 18 kr. i
bandi.
Fyrir 30 árum kom út orðabók
þeirra Jónasar heitins á Hrafna-
gili og Björns Jónssonar rítstjóra
fsafoldar. Var hún gott verk og
gagnlegt á sinni tíð, en hefir nú
verið uppseld og ófáanleg í mörg
ár til hins mesta baga fyrír náms-
fólk í skólunum og fleiri er fást
við þýðingar úr dönsku á ís-
lensku.
Nú hefir Freysteinn Gunnars-
son málfræðiskennari við Kenn-
araskólann unnið það þrekvirki á
hálfu öðru ári, samhliða mikilli
kensiu, að endurskoða auka og
bæta þessa orðabók og gera hana
nálega þriðjungi orðauðugrí en
hún áður var, og laga hana eftir
þörfum samtíðarinnar. Síðustu
30 árín hafa borist hingað margs-
konar erlendir hlutir og hugtök er
áður voru óþekt. Hafa myndast
ný fjölmörg ný heiti, sum góð,
en önnur miður góð. Freysteinn
hefir leitast við að láta orðabók-
ina vaxa í hlutfalli við þróun
þjóðlífsins og málsins. Við notk-
un hennar kemur í ljós hve vel
það hefir tekist. En við fyrstu
sýn yirðist bókin uppfylla allar
sanngjainar kröfur, venjulegra
orðabókamotenda. Þýðingarnar
virðast vera glöggar, tilgerðar-
lausar og smekklegar. Ytri frá-
gangur er góður, pappírinn vand-
Jeif, n drotlii mif.
Athugasemd eftir
Benjamín Kristjánsson,
stúd. theol.
V.
Satt er það að vísu, að Páll
talar um réttlætingu án verð-
skuidunar af náð fyrir endur-
lausnina sem er í Kristi Jesú og
guð hafi framsett hann í blóði
hans sem friðþægingarfóm fyrír
trúna, hann hafi dáið vegna vorra
synda, til að sætta oss við guð o.
s. frv. En að hve miklu leyti
þetta kynni að vera aðeins lík-
ingamál hjá Páli, eða hinar rót-
grónu fórnarhugmyndir Gyðinga
koma hér fram í annari mynd,
eða hér gætir áhrifa frá trú-
arbrögðum, sem Páll kann að
•» hafa kynst í Tarsus og víðar,
hefir guðfræðingum víst enn ekki
komið fyllilega saman um. En
hvorttveggja er, að engar stórlík-
ur eru fyrir því, að Páll hafi get-
að skilið Krist til nokkurrar hlít-
ar, þar sem menn vita t, d. ekki
til, að hann hafi nokkurn tíma
séð hann eða heyrt til hans í lif-
anda lífi, enda hafa guðfræðing-
ar vafalaust fyrr og síðar stór-
misskilið Pál. Hér fer eins og
allsstaðar, að hver túlkar eftir
sínu höfði, eftir því sem skiln-
ingur og vitsmunir ná — og þann-
......... «
B. P. KALMAN
hæstaréttarmálaflutn-
ingsmaður.
JÓN ÓLAFSSON
cand. juris.
Málflutningur,
skuldainnheimta.
Hafnarstræti 15. Rvík.
.............1. n ■ii... ■ t
aður, en stíllinn í smærra lagi,
eftir því sem títt hefir verið um
slíkar bækur hér. Bókin er um
750 bls. og bandið: í betra lagi.
Bókin er að vísu. nokkuð dýr, en
ekki svo að tiltökumál muni
þykja, ef miðað er við aðrar
samskonar bækur. J. J.
——• ■
Embættismenn hér í bænum
áttu með sér fjölmennan fund
íyrir stuttu tii að ræða um
lækkun dýrtíðaruppbótarinnar. —
Samþyktu þeir í einu hljóði til-
iögu þess efnis aö fara þess á leit
að dýrtíðaruppbótin yrði reiknuð
af öllum launum. Varatillögur
voru samþyktar, að uppbótin værí
miðuð við ómagafjölda og að
fengin væri sérstök uppbót fyrir
embættismenn í Reykjavík. Og
enn voru samþyktar tiliögur um
að íá grundvelii dýrtíðaruppbót-
arinnar breytt, þannig, að einn-
ig kæmi til greina húsaleiga, ljós,
hiti, fatnaður, skattar o. fl. og að
uppbótin yrði reiknuð út oftar en
einu sinni á ári. I umræðunum
hafði komið fram rödd um það
að embættismenn ættu, eins og
eitt sinn áður, að hóta að gera
verkfail, ef launakröfunum yrði
ekki sint, en aí öðrum var því
mótmælt.
Magnús Grönvold. Hans hefir
áður verið getið hér í blaðinu, er
hann varð kunnur af því á ætt-
landi sínu að þýða af spönsku á
norsku hina heimsfrægu skáld-
sögu Don Quijote. Þótti þá þegar
bera á að hann hefði mikla hæfi-
leika til slíkrar starfsemi. Er nú
enn komin útí í norskri þýðingu
eftir hann, fræg spönsk skáld-
saga: Rabagastene i Cadiz. Eru
dómarnir um þýðingu Magnúsar
frábærlega góðir, svo að af þeim
má það hiklaust ráða, að hann er
sestur á bekk með þeim Norð-
mönnum, sem vinna að því öðr-
um íremur, að kynna löndum sín-
um bókmentir annara þjóða. Mun
það gleðja frændur Magnúsar
ig verður svo að lokum hin „bjarg-
fasta trú“ á „orð drottins“, aðeins
trú mannanna á sín eigin orð.
Allir ofstækismenn, hvort held-
ur sem þeir eru Brahmatrúar,
Múhamedstrúar eða nefnast
kristnir, eru með því marki
brendir, að þeir gera kröfu til að
vera taldir óskeikulir. Ef þeir eru
,of mikhr hræsnarar, til að vaða
hreinskilnislega upp úr með slíkt
ofdramb, og þeir hyggja, að guði
sínum muni geðjast betur aðþví,að
þeir látist vera fávísir og skeik-
uhr frammi fyrir augliti hans, þá
haga þeir málinu þannig, að þeir
! fullyrða, að einhver bók sé óskeik-
ul og tala síðan og dæma í nafni
hennar. En þetta ber alt að sama
brunni. Til þess að geta fullyrt,
að bókin sé óskeikul, verða þeir
að vera vissir um, að allir þeir, er
að samningi hennar hafa starfað,
hafi verið óskeikuhr menn; en
þetta geta þeir fyrst og fremst
ekki verið vissir um, nema þeir
séu óskeikulir sjálfir. Til þess að
geta úrskurðað rit óskeikult, sem
fjallar um eðli guðs, tilorðning
heimsins o. s. frv., og til þess enn-
fremur að vera viss um að skilja
og útskýra rétt þetta óskeikula
orð, þarf vitanlega einnig óskeik-
ulan mann. — Þannig er trúin á
óskeikulleik ritningarinnar, í raun
og veru sama sem trúin á sinn
eigin óskeikulleik. Þessum mönn-
Sój- og bruna-
vátryggingar.
Bimar:
Sjótrygging .... 542
Brunatrygging . . . 254
Framkvæmdarstjóri . 309
Vátryggið
hjá
íslensku
félagí.
ijöknarga hérienda, en hann er
ems og Kunnugt er, dóttursonur
sira iviagnúsar Thorlacíusar á
ilaisteinsstööum, Hahgrímssonar
'i’horiacmsar prófasts á Hrafna-
giii, iiahgrímssonar Thorlacíusal•
prests í Miklagarði, Einarssonar
piests í Kálfhaga. Frú Anna
Grönvold, móðir Magnúsar, lifir
enn viö góða heilsu á Haim’i við
Mjörs.
Þúsund lausavísum, gömlum og
nýjum, eftir nai'ngreinda menn
og ónafngreinda hefir Pétur G.
Guömundsson safnað og hefir til
sölu (1U ki-.). Er safnið fjölritað,
en visa á seðli, og seðlamir í kassa.
I safninu er rnargar fallegar og
smellnar vísur.
Úrvalsrit síra Magnúsar Gríms-
sonar, hefir Guðmundur Gamar
líeisson bóksali gefið út, í minn-
ingu þess, að 100 ár eru hðin frá
l'æðing hans. Hallgrímur Ilah-
grímsson sögumeistari hefir séð
um útgáfuna og ritar æfiminningu
skáldsins. Hefir síra Magnús ver-
ið með afbrigðum fjölhæfur mað-
ur, en skift sér mjög. Eru þarna
birt bæði kvæði, leikrit, blaða-
greinar og þjóðsögur eftir hann.
Munu þjóðsögurnar lengst halda
minningu hans á lofti. — Morg-
unblaðið gat bókar þessai-ai-. Tví-
vegis var þar sagt að 200 ár
um, sem þannig trúa hlýtur því
að vera eitthvað annað betur gef-
ið en dýrindis-auðmýktin, enda
hafa þeir jafnan sleggjudóma um
náungaim á reiðum höndum, sem
þeir fella óspart í nafni guðs
síns.
Séra Gunnar segir, að sá sem
hafi bjargfasta trú á orðum
drottins sé aldrei í vandræðum
með, að „kenna, fræða og
áminna“. Þama hittir hann ein-
mitt naglann á höfuðið, er hann
bendir á hina hallkvæmu og hand-
hægu hlið þessarar trúar fyrir
prestinn. Vandinn er auðvitað
enginn, að tyggja upp það, sem
einhversstaðar stendur skrifað,
með sömu skýringum og einhver
hefir látið sér sæma að gefa —
og segja síðan að þetta sé alt
satt, af því að einhver hefir sagt
að það væri satt — en sjálfur
hefir maður hvorki menningu eða
meiningu að brjóta til mergjar
hversvegna það er satt. I fljótu
bragði virðist það að minsta
kosti vandaminst að varpa þann-
ig af sjer ábyrgð sinnar eigin
sáluhjálpar upp á aðra menn eða
dauðan bókstaf. En spumingin
er, hvort það er í rauninni hægt,
ef vjer lítum svo á, að „sáluhjálp-
in“ sé fyrst og fremst fólgin í
vakandi siðgæðisbaráttu hverrar
einstakrar sálar. Frá því sjónar-
miði verður þessi undrasáluhjálp,
væru liðin frá fæðingu síra Magn-
úsar Grímssonar, svo að ekki gat
verið um prentviilu að ræða.
Eftir því mun blaðið halda að
þjóðsögum þeirra Jóns Ámasonar
og síra Magnúsai- Grímssonar hafi
verið safnað á 18. öld, eða að
öðrum kosti að síra M. Gr. hafi
orðið töluvert á annað hundrað
ára gamall. Ritar þetta sá Mbl.
ritstjórinn, sem hefir svarið fyr-
ir: krukkamar, Dúdúfughnn og
Tizian.
„Bændai'lokksstjórn“. Einu sinni
rataðist Morgunblaðinu satt á
munn. Það segir svo frá, að það
sé „bændaflokksstjórn“, sem tek-
ið hafi við völdum í Danmörku.
En hingað til hefir Mbl. ekki
viljað kannast við það með neinu
móti að Vinstrimennirnir dönsku
væru bændaflokkur og yfirleitt
sem menn þykjast fá fyrir bjarg-
fasta trú á dauðan bókstaf og
skorðaðar kennisetningai’ eigi
aðeins bábilja ein, heldui' getur
hún Aiðveldlega orðið siðspillandi.
En það er gróflega vandalaust
starf fyrir presta, ef þeir geta
fengið sig til, að kenna með jafn-
samviskulitlu ábyrgðarleysi —
álíka fyrirhafnarlítið og sú inni-
haldslausa röksemd að segja, að
,orð drottins“ verði ekki hrakin,
af því að þau beri sér sjálf þann
vitnisburð að þau standi óhögguð
að eilífu. Hitt er sönnu nær, að
mennirnir leggja drotni sínum svo
oft orð í munn, af því að drottinn
(þ. e. guðshugmyndin) er býsna
oft „sínu fólki líkur“ og „heimt-
ar sömu sætt og það“, eins og
St. G. segir. Mennirnir skynja
eigi guð nema gegn um sjálfa
sig. Því verður guðshugmynd
þeirra jafnaðarlegast sem líkust
stækkaðri mynd af sjálfum þeim,
og trúarofstækið er ekkert annað
en persónulegur kenningahroki og
óbilgimi.
Þessir menp sem eru svo ríg-
montnir af því að „standa stöð-
ugir“ og kvika eigi frá því, sem
þeim var kent, þurfa eigi að hafa
annað en sauðþráann einn að
eðlisdygð, og standa þá venjuleg-
ast stöðugir í vanþroskanum af
eintómum heigulslegum trúar-
ótta. Nl. næst.
Vagnhjól
frá Moelven Brug, Moelven.
Fyrirligg-jandi
Samband ísl. samvinnufél.
H.f. Jón Sigmondsson & Co.
JCsÆ illnr
og alt til upphluts sér-
lega ódýrt. Skúfhólkar
úr gulli og silfri. Sent
með póstkröfu út um
land, ef óskað er.
Jón Sigmundaaon goUsmiOar.
Sími 38S. — Laugaveg 8.
hefir blaðið helst ekki viljað kann-
ast við, að bændaílokkur væri til
í neinu landi. Hefir þessi heimsku-
lega neitun verið framin vegna
þess, að blaðið neitar því alveg
að Framsóknaiflokkurinn eigi til-
verurétt, sem íslenskur bænda-
flokkur, og því hefir blaðið hing-
að til fullyrt, að bændaflokkar
væru hvergi til. — Nú er það þá
játað, að bændaflokkur er til í
Danmörku. Og einhvemtíma skal
Morgunblaðið og kaupmannakáss-
an útlenda, sem að því stendur
reka sig rækilega á það, að til
er líka íslenskur bændaflokkur.
Ársþing Alþýðusambands Is-
lands var háð hér í bænum fyr-
ir stuttu. Sóttu það fulltrúar víða
að af landinu og getur það ekki
leikið á tveim tungum að þessi
félagsskapur er vjög vaxandi. Af
samþyktum þingsins er sú merk-
ust sem sýnir hver er aðalstefna
þess. Hefir verið nokkur deila um
það innan félaganna hvort heldur
ætti að fylgja að málum hægfara
Jafnaðarmönnum, eða byltinga-
stefnu Kommunista, svo sem hún
var framkvæmd á Rússlandi. Eru
hinir fymefndu í svonefndu öðm
alþjóðasambandi verkamanna, er
hefir stjómaraðsetur sitt í Ziirich
í Sviss og eru í því sambandi ná-
lega öll verkamannafélög í vestur-
hluta álfunnai'. En Rússar stofn-
uðu þriðja alþjóðasambandið, sem
í eru Kommunistar. Með 2837 at-
kvæðum gegn 640 var, það sam-
þykt, að ganga í annað alþjóðar
sambandið. Voru fulltrúum talin
jafnmörg atkvæði og félagar em
í félögum þeim er þeir vom fyr-
ir. Er þetta því mjög skýr yfir-
lýsing um að verkamannafélögin
íslensku ætla að starfa fullkom-
lega á þingræðisgmndvelli, en
hafna byltingakenningum Komm-
unista.
-----o----
Ritstjóri: Tryggvi Þórhallsson.
Prentam. Acta.