Tíminn - 23.04.1927, Blaðsíða 2

60
TlMlNN
Frá úílöndum,
Stórveldin vígbúast aftur og af
meira kappi en nokkru sinni og
nýr ófriður getur vofað yfir þá
og þegar. Herfræðingarnir skrifa
um næstu styrjöld og kemur þeim
saman um að hún verði nokkuð
frábrugðin því sem áður hefir
verið, eftir því sem hinar marg-
víslegu morðaðferðir verða full-
komnari. Frægur franskur her-
fræðingur segir meðal annars: 1
síðustu styrjöld voru daglega
framleiddar og notaðai’ 200000
gassprengjur. í næstu styrjöld
verða a. m. k. 2 miljónir gas-
sprengja framleiddar daglega,
miklu áhrifameiri en áður. Nýjar
gastegundir verða vafalaust
fundnar sem hafa ákveðin áhrif
á sérstaka líkamshluta t. d. heil-
ann. Með þeim hætti verða þús-
undir manna gerðar að fábján-
um æfilangt, á einu augnabliki.
Má . gera ráð fyrir að eitt af
helstu verkefnum stjórnanna eft-
ir næstu styrjöld verði að reisa
hundruð geðveikra- og fábjána-
hæla fyrir hina ungu og hraustu
menn þjóðannna. Annar herfræð-
ingur, enskur, gefur eftirfarandi
lýsingu af næstu styrjöld: Að
nóttu til, um það leyti sem frið-
slitum er lýst, koma 4—5 þús-
und flugvélar og fljúga yfir
Lundúnaborg með 2—300 kíló-
metra hraða á klukkustund. Þær
eru svo hátt í lofti upp að þær
ei’u ósýnilegar með berum aug-
um. Tæki þeirra eru svo fullkomin
að ofan úr 2000 metra hæð geta
þær óskeikullega hitt ofan í reyk-
háf á herskipi. Þær kasta
sprengjum yfir hina sofandi borg
og hver einstök getur lagt í eyði
nokkurn borgarhluta.
— Píus páfi ellefti varð sjö-
tugur um síðustu mánaðamót.
Eru rúm fimm ár liðin síðan hann
varð páfi, en þrátt fyrir hinn háa
aldur er talið að hann hafi með
rögg og vitsmunum stýrt hinni
miklu kirkjustofnun. Gagnvart
Mexíkóstjóm hefir hann komið
fram með hörku og hlífðarleysi,
en aftur á móti sýnt óvenjulegt
frjálslyndi xig samingalipurð
gagnvart frönsku og þýsku
stjórnunum og sérstaklega á
Þýskalandi er talið að hann hafi
komið ár kirkjunnar vel fyrir
borð. Og 1 heimalandinu hefir
honum tekist að umgangast
Úr bréfutn
Dalasýsla 31. jan. 1927.
„Vel má telja farið að bænda-
og samvinnuhéröð eins og Dala-
sýsla eigi Framsóknarfulltrúa á
þingi. Þó að atkvæðamunurinn
væri ekki mjög mikill, þá er þess
að gæta að bæði átti Framsókn-
arflokkurinn nokkuð af atkvæð-
um, sem ekki komu á kjörstað
í haust, og annað sem er enn-
þá betra að unga fólkið, sem vex
upp í kosningaherinn er alt
Framsóknarmegin. Eg kann illa
við vafstur bankastjóra í póli-
tík og það má segja okkur Dala-
mönnum til hróss, að á þing-
málafundi hér í vetur var sam-
þykt með öllum atkvæðum gegn
einu að banna öllum bankastjór-
um þingsetu. Bending í þessa átt
er það að Sig. Eggerz tók það
beinlínis fram á fundi í Saurbæn-
um að gott væri fyrir háttv.
kjósendur að eiga bankastjóra
fyrir þingmann. Vonandi man
þingið eftir okkur Dalamönnum,
sem erum í samgöngum einangr-
aðir á sjó og landi. Við þurfum
bæði að fá strandferðaskipið og
Dalsmynnisveginn.
Barðastr.sýslu 30. jaxi. 1927.
„Allir sem ekki hafa asklok
fyrir himinn hljóta að sjá hve
herfilega við sem búum við inn-
anverðan Breiðafjörð erum sett-
Mussólíni og Fascista með vin-
semd, án þess að vera á nokkum
hátt við þá bundinn — ef illan og
skjótan enda tæki æfintýri þeirra.
— Fjárhagsár enska ríkisins er
miðað. við 1. apríl. Samkvæmt
yfirliti er þá var gert verður
tekjuhalli ríkisins síðastliðið fjár-
hagsár rúmar 36 miljónir ster-
lingpunda, eða c. 800 miljónir
króna. Tekjuhallinn er 10 miljón-
um sterlingspunda meiri en búist
var við. Höfuðástæðan til þessar-
ar hörmulegu útkomu er vitan-
lega gengishækkunin á hinum
ensku peningum, sem leiddi af
sér kolaverkfallið.
— Talið er líklegt, að þjóðar-
atkvæðagreiðsla verði bráðlega
látin skera úr því á Grikklandi
hvoit stjórnarfyrirkomulagið
skuli vera lýðveldi eða konungs-
stjórn.
— Flokkur róttækra vinstri
manna í Danmörku hefir borið
fram frumvarp um það að þjóð-
aratkvæðagreiðsla skuli fara
fram um skipulag hermálanna.
En hitt er talið víst að frum-
varpið nái ekki fram að ganga.
— Enska stjórnin hefir lagt
fyrir þingið nýja löggjöf um
verkföll, sem þrengir mjög verk-
fallsréttinn, ef samþykt verður.
Er ætlast til að bannað verði að
hefja allsherjarverkföll og sömu-
leiðis samúðarverkföll. Er talið
víst að mjög hörð senna verði
háð um þessa löggjöf. Frjáls-
lyndi flokkurinn mun vera óskift-
ur á móti þessum tillögum.
-----o-----
Veðrið. Kaldari veðrátta en
undanfarið. Bleytuhríð nokkra
daga á Noröur- og Vesturlandi.
Gestir í bænum. Magnús Guð-
mundsson kaupstjóri á Önundar-
firði, Sigfús Bergmann kaupfé-
lagsstjóri í Flatey og Hallgrimur
hreppstj. á Grímsst. í Mýrasýslu.
Víðavangshlaup fór fram hér í
bænum fyrsta sumardag. Geir
Gígja kennari var fljótastur eins
og að undanförnu og rann skeið-
ið á 13 mín. 8,5 sek. Næstir urðu
Þorsteinn Jósefsson og Magnús
Guðbjartsson, allir úr Knatt-
spyrnufélagi Keykjavíkur. Vega-
lengdin er 4 km.
Sameinaða gufuskipafél. hefir
látið smíða skip, sem það ætlar til
ir með samgöngur, þær eru bein-
línis óþolandi. f fyrra fengum við
4 Suðurlandsferðir á Gilsfjörð og
urðum þess vegna að flytja mik-
ið með dýrum smábátum og þá
stundum með ránverði í farm-
gjöldum, einkum með bátum úr
Stykkishólmi. Landið þarf að
eignast strandferðaskip, sem
siglir inn á smáhafnimar, og þær
eru margar hér í sýslu, en þang-
að kemur nú engin fleyta. Það
er lífsnauðsyn að flutningar allir
til og frá landinu séu settir í
eitt heildarkerfi, þannig, að eng-
inn þurfi að greiða nema einfalt
fai-mgjald. Eg veit að fjárhagur
landsins er ekki góður, en annað
strandferðaskip, með kælirúmi til
innanlandsflutninga þarf að
koma og það strax, eins og
Framsóknarmenn hafa réttilega
skilið og beitt sér fyrir. Það má
síst skera við nögl framlög til
samgangna. Þá er ekki betur
farið með landveginn rnn Barða-
strandasýslu. Engin á brúuð á
allri póstleiðinni frá Króksfjarð-
arnesi að Bíldudal og eru þó
margar þeirra illur farartálmi, t.
d. Vatnsdalsá, fjarri mannabygð-
um. Sú á er margoft alveg ófær
og komi ferðamaðurinn að henni
um flóð, verður hann að híma
þar þangað til fjarar út ósinn
og hefir mörgum orðið það
heilsuraun“.
íslandsferða. Hljóp það af stokk-
unum 9. þ. m. Skipið heitir
„Drotning Alexandrina“. Það er
með dieselvjel rúml. 260 fet að
lengd og hefir rúm fyrir 140 far-
þega.
Vinnudeilunum í Hnífsdal er
lokið. Kaupgjald karla við venju-
lega vinnu er kr. 0,80 um klukku-
stund en kvenna kr. 0,55 og
hærra fyrir eftir- og helgidaga-
vinnu, alt að kr. 1,25 um klukku-
stund. Eins og áður var getið
hér í blaðinu var deilda þessi
mjög hörð. M. a. festu atvinnu-
rekendur upp auglýsingar um, að
búðum og íshúsum yrði lokað uns
samingar næðust, en minna mun
þó hafa orðið úr því en ætlað var.
Afli er að aukast í Vestmanna-
eyjum.
Kirkju veglega ætlá katólskir
menn að láta reisa í Rvík á þessu
ári. Er verkið þegar haíið, og
var hornsteinn kirkjunnar lagður
annan páskadag síðastliðinn. Var
fjölmenni viðstatt þá athöfn.
Guðjón Samúelsson húsameistari
hefir gjört uppdrátt að kirkjunni.
Verður hún bygð í gotneskum
stíl. Að lengd verður hún 40
metia, með afarháum tnrni, 50
metra. Mun hann þó eigi verða
bygður svo hár í fyrstu en topp-
inum 'bætt á hann síðar. Mjög
verður til kirkjunnar vandað og
er gjört ráð fyrir að þak og
veggir kosti um 300 þús. kr.
Kirkjan á að standa skamt frá
Landakotsspítalanum, á einum
fegursta stað í bænum. Verður
eflaust að henni mikil bæjar-
prýði, og er það ekkert einsdæmi,
að kirkjur katólskra manna sjeu
meðal legurstu stórhýsa. f skjali,
sem lagt var í hornsteininn stend-
ur, að kirkjan skuli falin vernd
himia heilögu íslensku biskupa,
Þorláks og Jóns Ögmundssonar.
Árekstur varð nýlega milli ísl.
togarans Hilmis -og færeyskrar
skútu, seih Victory heitir. Lask-
aðist skútan eitthvað, en eigi
mjög mikið.
Eldur kom upp 1 Laugarnes-
spítala á skírdag síðastl. Hafði
kviknað í gólfi út frá baðofni og
var slökkviliðið hvatt til aðstoð-
ar. Tókst því von bráðai’ að
slökkva eldinn og urðu skemdir
eigi miklar. Laugamessspítalinn
er úr tibmri eins og mörg gömul
hús hér í bæ, en nu mundi eng-
um koma til hugar að byggja
slíkt stórhýsi öðruvísi en úr
steini.
Mýrasýslu 2. febr. 1927.
„Þingmálafundur okkar nýaf- ;
staðinn mun lengi í minnum
hafður. Hann stóð í dægur, var
slitið um kl. 6 að morgni. 130 !
ræður voru haldnar um nóttina. i
Beitti íhaldið frekju og ofbeldi !
og þverbraut venjuleg fundar- |
sköp, en fundarstjórinn afstýrði 1
þó verstu svartliða-tökunum, og !
varð því ekki af að Framsóknar- •
menn gengju af fundi. Rétt er að !
geta þess, að fundarstjórinn var j
íhaldsmaður, en af betri tegund- j
inni, en að afglöpunum stóðu j
báðir „lögmenn" Borgarness og
hinn setti hreppstjóri. í gengis- j
málinu var fyrst borin upp til- !
laga að festa gengið. Voru marg-
ir með henni, en bannað að leita
mótatkvæða. Þá var borin upp
tillaga að hækka krónuna. Nokkr-
ir voru með henni, en ekki leitað
mótatkvæða og taldi fundarstjóri
báðar till. fallnar. Till. var sam-
þykt í býlafjölgunarmálinu, sem
fór í sömu átt og frv. Jónasar
frá Hriflu í því máli. Sömuleiðis
að lögfesta einkasölu á útlend-
um áburði og flytja hann bænd-
um að kostnaðarlausu eins og
Tr. Þ. hefir barist fyrir. Hert
var fast að þingi og stjóm að
verjast gin- og klaufnaveiki.
Kom glögt í ljós, að mönnum
fanst landsstjórnin hafa gengið
slælega fram í þessu máli og
tortrygði að eftirlit væri sæmi-
legt með vörum og mönnum til
Samvinnumál.
Sambandið hefir reist tvær
verksmiðjur til að bæta innlend-
ar vörur, vegna erlends markað-
ar. önnur er á Akureyri, til að
ná ull af gærum án þess að raka
þær. Hin er í Reykjavík, til að
hreinsa gamir.
Síðustu árin sem Hallgrímur
Kristinsson stýrði Sambandinu,
valdi hann ungan mann úr
Fnjóskadal, Þorstein Davíðsson,
til að fara til Ameríku og nema
þar nýjustu aðferðir við gæru-
rotun. Dvaldi Þorsteinn þar tvö
ár á vegum verslunarhúss, sem
Sambandið hafði skift við um
stund. Nam hann þar til fulln-
ustu þessa iðju.- Síðan reisti
Sambandið hentugt steinhús á
Akureyri og vinnur Þorsteinn
þar að gærurotun á hverjum
vetri. Hefir honum tekist vel og
varan þótt góð erlendis. Má
stundum fá jafnmikið fyrir ull-
ina af kindinni eins og fyrir
skinnið og ullina, ef fylgt er
gamla laginu. Næsta sporið er að
koma upp fullkominni sútun
skinna í landinu sjálfu, og hið
þriðja að vinna iðnaðarvörur
fyrir erlendan markað úr sútuð-
um skinnum. En tvent það síðar
talda bíður ókominna ára.
Um eða eftir stríðslokin kom
hingað erlendur maður, og var
um stund í samstarfi nokkru við
kaupfélögin um gamahreinsun.
Síðan hvarf hann burtu, en Sam-
bandið hélt starfseminni áfram.
Bygði það mikið og vandað stein-
hús skamt frá Rauðará við
Reykjavík fyrir þennan iðnað.
Stýrir því Ameríku-Íslendingur,
Ari Eyjólfsson, sem numið hefir
iðn þessa til fullnustu. Ari safn-
ar kindagömum svo að segja frá
hverri höfn á landinu og vinnur
að hreinsuninni með 40—50
stúlkum, frá því í sláturtíð og
fram á vetur. Þykja garnimar
fullverkaðar hin besta verslunar-
vara. Einstakir menn, einkum
Garðar Gíslason, hafa eitthvað
fengist við bæði gærurotun og
garnahreinsun,-en nú sem stend-
ur munu þeir menn hafa lagt þá
starfsemi á hilluna. Verður nið-
urstaðan líklega sú með flesta
vöruvöndun, að framleiðendur
sjálfir verða að hrinda henni í
lag.
----o—■—
varnar veikinni. Fyrirspum var
beint til sýslumanns og hrepp-
stjóra um eftirlit með umbúðum
í Borgamesi, en þeir þögðu við.
Ihaldið kom með till. um að spara
óþarfar umræður í þinginu. Vai’
þeim bent á að vel mætti Jón
Þorl. og Hákon spara sér fram-
vegis að hlaupa inn í þingið með
slúðursögur um einstaka menn
eins og þeir gerðu í fyrravetur.
Ekki komu fram aðrar sannanir
í málinu en þessar. Þá vildi íhald-
ið lengja kjörtímabilið upp í 6
ár og hætta að prenta þingtíð-
indin, en báðar féllu við lítinn
orðstír. Magnús sparisjóðsforstj.
hér, einn af fundarmönnum, er
talinn frambjóðandi íhaldsmanna
við næstu kosningar. Hann hélt á
þessum eina næturfundi milli
20—30 ræður. Komist hann ein-
hvemtíma á þing, þarf væntan-
lega að unna Borgnesingum að
geta notið þingmælsku hans á
prenti“.
Vestur-ísaf jarðarsýsla 14. apríl.
Fyrir nokkrum árum kyntist
eg gömlum verslunarstjóra, gáf-
uðum guðfræðingi, sem aldrei
hafði þó „stígið í stól“. Hann var
kjarnakarl, ramíslenskur í anda
og háttum og karlmenni á ís-
lenska vísu. Sagði hann mér
margt og dró ekki dulur á þá
skoðun sína, að íslensku lífi væri
að verða hætta búin. Deildum við
oft um þetta o. m. fl. og sé eg
Búnaðarbálkur.
Vorhret.
(Grein þessa ritar þýskur bú-
fræðingur. Ifann hefir dvalið hér
um stund).
Það er mál manna hér í landi,
að vænta megi vorhreta á eftir
mildum vetri. Við þessari hættu
verða bændur nú og jafnan að
vera búnir. Veltur á mjög miklu
fyrir grassprettuna á komanda
sumri, að þeir taki réttilega á
móti vorfrostunum.
Ef einhverjum kynni að vera
ókunnugt um örugg ráð gegn
þessari hættu, vil eg benda á eft-
irfarandi:
í vorfrostum verður grassvörð-
urinn laus og gljúpur; gras-
plönturnar dragast upp úr mold-
inni; losnar um rætumar og
slitna þær þráfaldlega. Sé ekk-
ert við þessu gert ná plöntumar
ekki í næga næringu úr jarð-
veginum, hvorki vatn né önnur
efni. Kemur þá kyrkingur í vor-
gróðurinn og sprettan verður rýr.
Einasta ráðið gegn þessu er að
valta túnin. Þrýstir þá valtarinn
grasplöntunum niður í moldina
svo að þau ná í næringuna.
Sérhver bóndi á að eiga valt-
ara til þessa; getur haim auð-
veldlega gert hann úr stein-
steypu. Þarf valtarinn ekki að
vera þungur; nægir að hann að-
eins geti þiýst niður þeim plönt-
um, sem losnað hefir um.
Eftir að valtað hefir verið, er
nauðsynlegt að bera vel á túnið.
En sé borið á það eftir vorfrost,
án þess að valta, kemur áburð-
urinn að harla litlum notum.
Ernst Fresenius.
----O*-<•—
Minni hltuinn (J. Á. og Tr. Þ.)
sá að ekki myndi hægt að komast
af með kæliskipið eitt. Megnið
af kjötinu yrði að frysta í sér-
stökum kælihúsum við helstu út-
flutningshafnir. Þetta hlaut að
vísu að auka kostnaðinn, en var
óhjákvæmilegt. Kalda kjötið
geymist skamma stund og slátur-
tíðin er stutt. G. Vilhjálmsson
benti á, að sennilega yrði jafnvel
að frysta í Englandi allmikið af
því sem flutt væri þangað kælt,
til að bíða eftir betri markaði.
nú hve raunsær hann var. Síðast
er við hittumst tjáði hann mér
að nú væri hann nýkominn úr
Rvík, hefði ekki komið þar í 30
ár. Kvaðst hann nú vera vissari
í sinni sök en nokkru sinni fyr
að vá væri fyrir dyrum, því
tildrið og hégómaskapurinn og ve-
sælt drabb réði þar öllum „tón“.
Og eftir höfðinu myndu limimir
dansa. „Jú, eg skal segja þér
eitt að gamni“, sagði hann að
lokum, „mér blöskraði mjög
breytingin í Rvík, ep þó einna
mest sú sem virtist koma fram í
látæði þessara námspeða þar, því
áður voru þar námsmenn. Þegar
við lásum, lásum við af kappi.
Þegar við skemtum okkur,, gerð-
um við það af kappi, glímdum af
kappi, flugumst á af kappi,
drukkum okkur fulla af kappi, ef
við á annað borð gerðum það.
En nú! Eg veitti þessu einmitt
nána eftirtekt og sá mér til sárr-
ar gremju ómenskuna sem sest
er í hásætið. Eg kom inn á kaffi-
hús sem full voru af ungu fólki.
Þar sat það yfir einum kaffi-
bolla eða ölglasi tímunum saman,
reykjandi pappírsvindla, auðsjá-
anlega sljóvt og aumt með það
eitt fyrir augum að drepa tím-
ann, nennandi engu sem áreynslu
þurfti til. Og yfirbragðið! hvítt
eða nábleikt, holdlaust og sjálf-
sagt margsvikið. Hvað heldurðu
að verði úr þessu fólki? Heldurðu
að það geti mætt íslenskri óblíðu