Tíminn - 24.09.1927, Page 3

TlMINN
161
ir, enda var Norðtunga annálað
myndarheimili. Óvíða á landinu
mun hafa verið jafngestkvæmt og
í Norðtungu, og allir þeir mörgu
menn, sem kyntust Ingibjörgu
sálugu munu minnast hennar með
virðingu og þakklæti.
Prjöuauámssbeið
fer fram í Reykjavík í haust eins og
undanfarin ár.
Leiðrétting.
I heiðruðu blaði yðar, þ. 17. þ.
m., er í grein síra Björn Þor-
lákssonar — „Bannlögin og lækn-
amir“ — talið, að fulltrúi frá
Rauðakrossfélaginu hafi tekið
þátt í stofnun Bannbandalagsins.
Þetta er mishermt. Rauði kross
Islands hefir ekki átt tilhlutun
að umræddri félagsstofnun.
Gunnlaugur Claessen,
p. t. form. Rauða kr. íslands.
Kent verðui' að prjóna á prjónavélar, þar á meðal hinar heimsfrægu „Claes“-prjónavélar, sem
eg hefi umboð fyrir og sem alþektar eru hér á landi.
Kenslan hefst um mánaðamótin september og október og stendur yfir til áramóta og ef til vill lengur.
Hverjum nemanda eru ætlaðar 120 kenslustundir, en þeir geta fengið skemmri tíma eða lengri,
eftir þörfum og .samkomulagi; einnig má það vera eftir ástæðum nemanda, hve margar kenslustundir þeir
taka á degi hverjum.
Námskeiðið leggur til vélar þeim er þurfa, en nemendur leggja til band og eiga vinnu sína sjálfir.
Frú Valgerður Gísladóttir hefir á hendi yfirumsjón með kenslunni eins og að undanförnu. Þeir
sem hafa í hyggju að nota þetta tækifæri, til að læra að fara með prjóuavél, geri svo vel og tilkynni
þátttöku sína eða sendi umsóknir í verslun mína sem fyrst.
Svar.
Eg hefi í 41. tölublaði Tímans
sagt, að Bannbandalag hefði ver-
ið stoínað 22. 8. 1926 með fulltrú-
um frá og leiðtogum og leiðbein-
andi mönnum í 12 fylkjum, er
þar eru nefnd. í þessu fólst þó
ekki fuilyrðing frá minni hálfu
um það, að öli þessi félög hefðu
seinna gengið í Bannbandalagið.
Björn Þorláksson.
-----o----
Seljið ekki alla ullina út úr landinu, vinnið úr henni nærföt, sokka,
peysur, sjöl og fleira.
Góð prjónavél er hið mesta þarfaþing og nauðsynleg eign á hverju
sveitaheimili, ekki síður en skilvinda.
Jeg hefi ávalt til þær bastu prjónavélar, sem hingað flytjast sem sé
„Claes“-prjónavélar. — Þær hafa verið í stöðugri notkun hér á landi í yfir
40 ár og hlotið einróma lof allra notenda.
Ennfremur hefi eg nú til afbragðsgóða tegund af Hringprjónavélum
(Sokkavélum) eru þær mjög einfaldar í notkun og þægilegar í allri meðferð
og ódýrar.
Tveir skóiar.
Ef þér hafið í hyggju að eignast góða prjónavél þá gerið svo vel og leitið upplýsinga
hjá mér; öllum fyrirspurnum verður greiðlega svarað og pantanir afgreiddar um hæl.
Sigurður Greipsson, fræknasti
maðurinn af þeim sem nú stunda
íslenska glímu hér á landi hefir
nú efnt til íþróttaskóla í Hauka-
dal. Það er í einu djarft teflt og
lofsamlegt fyrirtæki. Til þess
þarf mikinn kjark af því að sú
leið að reka íþróttaskóla upp í
sveit er eins og nú hagar til,
miklu líklegri til að valda for-
stöðumanni fjártjóni, en fjár-
gróða. Hinsvegar er engin leið til
að íþróttaiðkanir hinnar yngri
kynslóðar nái þroska og festu,
nema með því eina móti, að byrja
á byrjuninni og feta sig síðan
áfram til meiri fullkomnunar.
Sigurður Greipsson er ekki ein-
göngu mikill glímumaður. Hann
er líka mjög vel að sér um aðrar
íþróttir. Síðastliðinn vetur var
hann á hinum nafntogaða íþrótta-
skóla í Ollerup.
Önnur nýjung hefir orðið við-
víkjandi skólahaldi ungmenna í
sveitum. Nú í sumar tók Ludvig
Guðmundsson við forstöðu Hvít-
árbakkaskólans. Hefir skóli sá átt
erfitt uppdráttar, en.þó haldið lífi
sökum fómfýsi nokkuri'a áhuga-
samra bænda í héraðinu. Hins-
vegar hefir skólinn haft lítinn og
ekki heppilegan húsakost. Komið
hefir til orða að; leiða heitt vatn
heim að Hvítárbakka, en það er
löng og dýr leiðsla. Verður senni-
lega fremur horfið að því ráði að
færa skólann á hverajörð ofar í
héraðinu.
Ludvig Guðmundsson er kunn-
ur maður fyrir dugnað sinn í fé-
lagsmálum stúdenta. Hann hefir
átt mestan þátt í því að koma
upp mötuneyti stúdenta, og safna
fé í stúdentaheimili. Jón Magnús-
son setti hann kennara við menta-
skólann, þegar dr. Helgi Jónsson
féll frá, og þótti hann þar fyrir-
takskennari. Má búast við að
Hvítárbakkaskólanum taki nú að
ganga betur, en verið hefir. Én
sérstaklega mundi Lúðvíg Guð-
mundsson geta stutt skólamál
héraðsins óvenjumikið, ef til þess
kemur að flytja stofnunina á
nýjan stað. Ilann er reyndur að
óvenjulegum dugnaði við að
koma skipulagi á slíka fjársöfnun
og framkvæmdir. J. J.
---o---
St. G. Stephánsson.
í nýútkominni Heimskringlu er
skýrt frá andláti og útför St. G.
Stephánssonar. Hann hélt nokk-
urnveginn heilsu og kröftum fram
H.f. J6n Sigmundsson & Ce
illur
og alt til upphluts
sérlega ódýrt.
Skúfholkar
úr gulli og silfri.
Sent með póstkröfu
út um land ef óskað er.
Jón Sigmundsaon gullsmi!5ur.
Sími 888. — Laugaveg 8.
Saumavélar
stignar og handsnúnar.
Fjölbreytt úrval.
Magnús Benjaminsson & Co.,
Veltusund 3.
að andlátinu, en dó skyndilega af
heilablóðfalli.
Útförin fór fram heima sunnu-
daginn 14. ágúst og hófst laust
upp úr hádegi. Var þar fjöl-
menni mikið saman komið, alt
bygðafólkið íslenska og auk þess
fjöldi innlendra manna og kvenna
úr smábæjunum þar í grendixmi.
Lengra að voru nokkrir Islend-
ingar komnir: frá Red Deer, Cal-
gary, Wynyard, Elfros og Winni-
peg.
Eftir ósk hins látna og ættingj-
anna var fylgt greftunarsiðum
hinnar Unitaiisku kirkju. Ræður
iíuttu síra Rögnv. Pétursson frá
Winnipeg, síra Friðrik A. Frið-
riksson frá Wynyard og sira Pét-
ur Hjálmsson frá Markerville.
Auk þess ílutti enskur Presbytera
prestur, er þar var stariHni', Rev.
Mr. Gray frá Markerville, nokkur
orð fyrir hönd hinna ensku sveit-
unga. — Líkið var jarðsett í ætt-
argrafreit fjölskyldunnai', á norð-
urbakka Medieine-árinnar í tæpr-
ar mílu fjarlægð frá heimilinu.
Liggur reiturinn inni í fögru
skógarrjóðri nær miðbiki bygðar-
innar.
Samúðar og hluttekningar-
skeyti bárust frá stjórn íslands,
Háskóla Islands, Ágúst Bjama-
son prófessor, Árna Pálssyni
bókaverði, Baldri Sveinssyni rit-
stjóra, Guðmundi Finnbogasyni
landsbókaverði, Sigurði Nordal
prófessor, frú Theodóru Thorodd-
sen og fleirum.
W
orkt í Danmörku. Slík kvæði
skapast naumast inni í afdalnum,
þar sem skáldið vantar olnboga-
rúm. Og það er engin tilviljun,
að íslendingar, sem aldrei hefði
fundist neitt til um land sitt, ef
þeir hefði ætíð setið heima, hafa
orðið eldheitir forsvarar þess og
þjóðar sinnar gegn smánaryrðum
útlendinga erlendis. —
II.
ísland er enn þá lítt bygt, þótt
það sé löngu numið. Hvað höf-
um vér landsmenn annars gjört
því til góða? Hvað er nú orðið
okkar starf í nærri því 1100
sumur? Skógum landsins höfum
vér eytt. Holtin höfum vér látið
blása upp. Þegar vér tölum um
Bláskóga og Bláskógaheiði, þá
eru það óeiginleg orð. Og aldrei
mun Island verða alskrýtt skógi,
eins og sagt er, að það hafi ver-
ið í fornöld. En þær skógarleifar,
sem enn eru til, á að varðveita
af alefli. Þær eiga að minna oss
é gæði þessa lands, sem ekki hef-
ir verið nægur sómi sýndur. Þær
eru minnisvarði fomrar gróður-
sældar. Og Islendingar sjá sér til
mikillar raunar, að þar sem aðr-.
ar þjóðir ruddu mörkina og
breyttu landinu samtímis í akur,
eyddist skógurinn hér og landið
lagðist í auðn.
— En saga skóganna á Islandi
þarf ekki að vera oss neitt rauna-
efni. 1 ræktun landsins verðum
vér að haga oss eftir loftslagi og
öðrum staðháttum. Fyrir innan
gluggarúður geta menn tjaldað
erlendu blómskrúði, en úti í ís-
lensku vornæðingunum deyr alt
nema það, sem vaxið er úr vor-
um eigin jarðvegi. Og fyrir það
eitt eigum vér að lifa. Danir geta
sungið lof um beykiskóga sína,
sem þeir dást að og miklast af.En
Islendingar eiga unffram alt að
vegsama mosann og taka starf-
semi hans sér til fyrirmyndar.-
Það er mosinn, sem aldrei gefst
upp. Hann klifrar upp brattar
fjallaskriður og breytir naktri
urðinni í græna breiðu, sem verð-
ur að jarðvegi og gróðurmold
fyrir grasfræin, sem kunna að
berast þangað.
Starfsemi hans minnir á starf-
semi hins íslenska bónda, sem
verður að láta sér nægja að sjá
jarðræktarstarf sitt þokast hægt
áleiðis og skila því hálfunnu í
hendur niðjum sínum. Ef þeim
auðnast að leiða það til farsæl-
legra lykta, er hann umfram alt
sáttur við tilveruna eins og mos-
inn, sem lifir og deyr fyrir það,
sem síðar kemur. —
III.
Það voru norrænir víkingar,
sem fyrstir manna vöktu athygli
á þessu landi. Eg hefi áður minst
lítillega eins þessara manna,
Hrafna-Flóka Vilgerðarsonar.
Hann var sá þriðji í röðinni, sem
sté hér á land og fyrsti maður
norrænn, sem fór hingað af fús-
um vilja. Kynni Hrafna-Flóka af
landi voru eru svo merkileg í
öllu tilliti, að eg verð að leyfa
mér að víkja hér nánara að
þeim. Landnáma lýsir þeim m. a.
svo:
„Þeir Flóki sigldu vestur yfir
Breiðafjörð og tóku þar land,
sem heitir Vatnsfjörður, við
Barðaströnd. Þá var fjörðurinn
fullur af veiðiskap, og gáðu þeir
eigi fyrir veiðum að fá heyjanna,
og dó alt kvikfé þeirra um vetur-
inn. Vor var heldur kalt. Þá gekk
Flóki upp á fjall eitt hátt og sá
norður yfir fjöllin fjörð fullan af
hafísum, því kölluðu þeir landið
Island, sem það hefir síðan heit-
ið“.
I þessari stuttu frásögu er
fólgin heil opinberun. Hún er sí-
gild lýsing á landsháttum vorum
og varpar jafnframt ljósi yfir
togstreitu Islendinga nú á síð-
ustu tímum, sem er að verða
geigvænleg. — Tveir höfuðat-
atvinnuvegir vorir, landbúnaður
og fiskveiðar, skifta þjóðinni nú
orðið í tvo meginflokka. Þessa
gætti ékki eins fyrr á tímum,
þegar báðir þessir atvinnuvegir
voru reknir af sömu mönnum. En
þessar atvinnugreinar eru geysi-
ólíkar. Fiskimiðin, ein hin bestu
í heimi og eftirsótt af öðrum
þjóðum, lofa gulli og grænum
skógum, ef vel lætur, en stundum
bera menn þar minna en ekkert
úr býtum. Þennan atvinnuveg
hafa menn lært að starfrækja á
síðustu tímum og það að þeim
mun, að margir hafa hans vegna
horfið til kauptúna og skilist við
sveitir og landbúnað. Um margar
aldir hafa fiskimiðin og fólkið
beðið eftir bættum útveg. Þegar
I
fólkinu leiddist að bíða og alt var
að fara í kalda kol, tók það til
bragðs að fara til Vesturheims
og stofna þar nýtt landnám. Til
allrar hamingju stöðvaðist það
flóð innan skamms. Þá kom röð-
in að Reykjavík, sem verða
skyldi umfram alt verslunar- og
fiskibær. Nú hafa íslendingar
eflt þennan bæ til höfuðstaðar og
fólkinu hefir fjölgað þar gífur-
lega. Þetta er æskilegt, ef það er
skoðað án orsaka og afleiðinga.
En hitt liggur í augum uppi, að
meðan Reykjavík er talin til Is-
lands og Reykvíkingar til íslend-
inga, verða hlutföllin milli alls
þessa að haldast nokkum veginn
í réttu horfi. 1 Reykjavík er nú
búsettur meira en Vs hluti allra
landsbúa. Og nokkuð stórt
mannshöfuð mundi það þykja,
sem væri meira en V5 bolsins að
þyngd og fyrirferð. Menn kunna
að segja, að Reykjavík varði ekk-
ert um sveitirnar og sveitirnar
ekkert um Reykjavík. Hvort-
tveggja geti vaxið og viðgengist
án tillits til hins. Svo taia þröng-
sýnir menn, sem skortir ást á
landinu í heild sinni. Menn sem
eru blindir fyrir framtíð þess, en
festa hugann við makræði og
stundarhagnað.
Hrafna-Flóki kemur hingað
öllu ókunnugur. Hann hefir með
sér kvikfé og hygst að nema
hér land. En fjörðurinn, sem er
fullur af fiski, villir honum sýn.
Hann sér aðeins stundarupp-
gripin. Afleiðingin er sú, að hann
gleymir að afla heyja og missir
bústofn sinn. Svo kemur hafísinn
og vorharðindin, sem hinir ís-
lensku bændur hafa barist við
öld eftir öld. Og hvað skeður?
Landnámsmaðurinn missir ást
sína á landinu og trúna á fram-
tíð sína hér. Og hann leysir land-
festar og flýr til Noregs, eftir að
hafa valið þessu landi rangnefni,
sem vér höfum orðið að búa við
til þessa dags.
Og nú kem eg að; því, sem er
höfuðatriði þessa máls. — Eigurp,
vér núlifandi Islendingar, sem
höfum hér um bil 11. alda kynni
af þessu landi að feta í fótspor
hundheiðins víkings, sem var hér
öllu ókunnugur og afrækja svo
annan atvinnuveg vorn, að ís-.
lensku sveitalífi sé hætta búin?
Eigum vér að gerast andlegir
frændur Hrafna-Flóka ? Nú hverfa
menn ekki lengur til Noregs eins
og Hrafna-Flóki, ef eitthvað bját-
ar á, en í stað þess til fiskiþorp-
anna og ef menn dagar þar uppi
einhverra hluta vegna, er öll
bjargræðisvon úti. — Það er
þetta, sem á að vera eitt alvar-
legasta umhugsunarefni stjórn-
málamanna vorra á komandi ár-
um: Að breyta þeirri hlutfalla-
skekkju, sem ætlar að sliga meg-
inhluta þjóðarinnar. Enda væri
það óheyrileg skömm, ef alt ætti
að snúast um deilur einar og per-
sónulegar meiðingar, eins og virð-
ist brydda á með hinum svo-
nefndu leiðandi mönnum hér á
landi, þegar þjóðinni hefir loks
verið ýtt á sæmilegan grundvöll
og eitthvað er hægt að fara að