Tíminn - 17.12.1927, Blaðsíða 4

208
TlMINN
greiddn í Hnífsdal. Var lagður fram
i réttiniim listi yfir utankjörstaðar-
greidd atkvœði afhent bœjarfógetan-
um. Ber hann með sér að 8. júli hafa
verið fœrð inn atkvæðin frá nr. 40
73. Eru þar innan um önnur at-
kvæði, einnig þau, er greidd voru í
Hnifsdal. Lagði þá dómarinn fyrir
yfirheyrðan Jón Grímsson, að gefa
sér lista yfir þau atkvæði, er hann
mintist að hafa afhent á bæjarfó-
getaskrifstofunni. Urðu 20 nöfn á
þeim lista en þar af ekkert þelrra,
er atkvæðl greiddn hjá hreppstjór-
annm 1 Hnífsdal, nema Sigríðar Egg-
ertsdóttur. Benti dómarinn þá yfir-
heyrðum á, að svo kynlega vildi til,
að ef nöfnum Hnífsdalsgreiddra at-
kvæða væri bætt við lista hans
fengist því sem næst sú atkvæðatala,
er hann hafði upphaflega gefið upp.
— Ekki gat yfirheyrður gefið nánari
skýringar á því fyrirbrigði. Og þrátt
fyrir ítarlega prófun reyndist minni
þessara manna allra svo áfátt, að
eigi fengust upplýsingar um feril at-
kvæðanna úr Hnifsdal og til skrif-
stofu bæjarfógetans á ísafirði.
Dómarinn hélt ítarleg próf yfir
Vemharði Einarssynl hreppstjóra 1
Hvítanesi og öðrum þeim mönnum,
sem voru viðstaddir, er Jens Aðal-
steinsson greiddi atkvæði i ögri. |
Kom ekkert fram í málinu, er styddi
grunsemdir á hendur Vemharði
hreppstjóra.
Eins og frá var greint í yfirliti um
rannsókn Steindórs Gunnlaugssonar
hér að framan, þóttust fjórir menn,
er atkvæði höfðu greitt í Hnffsdal,
finna seðla sína í seðlafúlgu N.-ísa-
fjarðarsýslu. Mennimir vom þessir:
Einar Ó. Eyjólfsson, Gísli Jón Hjalta-
son, Bæringur Einarsson og Ámi
Jónsson. Ekki tók dómarinn þá jafn-
framt rithandarsýnishom þessara
manna, til fullvissu um, að mönn-
unum missýndist ekki í þessu efni.
Mun dómarinn hafa talið, að með
þessu væri fengin vissa um, að ekk-
ert hefði verið athugavert við kosn-
ingu þessara manna.
í réttarhaldi á ísafirði 1. nóvem-
ber kom fyrir atvik, sem raskaði
þessari niðurstöðu og opnaði nýja
útsýn um máiið. Dómarinn, Halldór
Kr. Júlíusson, kallaði fyrir rétt upp-
haflega kærendur í málinu, tók af
þeim æfiferilsskýrslur og yfirheyrði
þá rækilega. Meðal annars lét hann
þá finna atkvæðaseðla sina í seðla-
bunkanum. Höfðu þá dómarinn og
yfirheyrðir rithandarsýnishom yfir-
heyrðra ti) samanburðar. Höfðu allir
kærendumir greitt atkvæði hjá
bæjarfógetanum á ísafirði, eftir að
atkvæðaumslögin frá Hnífsdal höfðu
verið opnuð og áttu því ótvíræðlega
að eiga seðla sina í seðlafúlgunni.
Fundu og allir greiðlega sína seðla
nema Sumarliði Hjálmarsson. Hans
seðill fanst ekki. Hugkvæmdist þá
dómaranum að athuga seðla þá, er
teknir höfðu verið frá og þingmerkt-
ir undir rannsókn St. Gunnl. í rétt-
arhöldum 22. júlí. þótti þá koma í
ljós við nákvæman samanburð rit-
handa að Sumarliði Hjálmarsson eigl
atkvæðaseðil þann, er Bæring Ein-
arsson hafði talið vera sinn atkvæða-
seðiL — Lá nú fyrir nýtt rannsókn-
arefni og kom í ljós við rannsóknir
og rithandasamanburð, að enginn
hinna fjðgurra manna telst hafa
fundið sinn rétta seðil. Hafði Einar
Ó. Eyjólfsson eignað sér seðil, er
Einar Sigurðsson telst eiga, Gísli
Jón Hjaltason seðil, sem hann telst
ekki eiga og eigi finst eigandi að,
Bæring Einarsson seðil Sumarliða
Hjálmarssonar og Ámi Jónsson seðil
Halldórs Mariusar þorsteinssonar.
Sjá prentm. nr. 11—21.
En er hér var komið varð ljóst,
að menn þeir, er vom látnir kannast
við seðla sína i réttarhöldum 22.
júli og sem kosið höfðu i Hnífsdal,
voru aftur orðnir atkvæðaseðla-
lausir. Taldi þá dómarinn einsætt,
að eigi yrði komist til botns i mál-
inu á annan hátt en þann, að hver
utankjörstaðar atkvæðaseðill í Norð-
ur-ísafjarðarsýslu yrði heimfærður
til síns kjósanda. Og við frekari
rannsókn málsins kom í ljós, að hin-
ir umtöluðu fjórir menn, er atkvæði
greiddu í Hnífsdal og töldust finna
aína seðla 22. júlí, íundu nú eigi
' seðla sína í atkvæðaseðlunum. Auk
þessara fjögurra verður talinn Sig.
: Kristóbert Sigurðsson, er eigi fann
sinn seðil 22. júlí með þeirri vissu,
að seðillinn yrði þingmerktur.
þessi staðreynd, auk hinnar, að
tala utankjörstaðargreiddra atkvæða
í N.-ísafjarðarsýslu stendur heima,
þótti nú gefa ótvírætt til kynna, að
5 falsaðir seðlar hlytu að vera i
seðlafúlgunni. Og samkvæmt eðlileg-
um rökum málsins taldi dómarinn
ótvírætt að þeir væru íalsaðir til
nafns Jóns A. Jónssonar. Gerðist
nú rannsóknin næsta torveid, því
að eigi fundust nema tveir slíkir
seðlar. Hinir er að lokum hlutu að
verða afgangs voru með nafni Finns
Jónssonar. Tafði þetta rannsókn
dómarans stórkostlega. þóttu til þess
engar líkur, að í Hnífsdal hefðu ver-
ið fölsuð atkvæði til nafns Finns
Jónssonar.
Kom þá næst til álita, að miklar
líkur þykja styðja grunsemdir um,
að atkvæði Jónu Jónsdóttur, greitt í
Hnifsdal, hafi verið endurfalsað. Eru
líkurnar taldar þær, að um aðra
handskrift sé að ræða, sjá prentm.
nr. 34 og 35, og að atkvæðið kom
innra umslagslaust upp úr ytra um-
slaginu, en vitnið kveðst þess full-
viss að lögl.ega hafi verið gengið frá
kjörplagginu í upphafi.
Við rannsókn málsins hefir orðið
ljóst um atvik er þykja styðja grun-
semdir um, að þeir þrir fölsuðu
seðlar, er bera nafn Finns Jónssonar,
hafi verið meðal þeirra seðla, er
dómarinn tók úr vörslum Hálfdánar
Hálfdánarsonar þann 5. júlí, þ. e.
seðlar þeirra Sig. Kristóberts Sig-
urðssonar, Áma Jónssonar og Gisla
Jóns Hjaltasonar, er enginn telst
finna sinn rétta seðil, og að seðlar
þeir hafi verið endurfalsaðir fyrri
hluta dags 5. Júlí, eftir að kvittur
var kominn upp um atkvæðafölsun í
kjörplöggum upphaflegra kærenda í
málinu. þykja og fleiri stoðir renna
undir þessar grunsemdir. Tveir at'
þeim mönnum er nú teljast vanta
sína seðla, sendu kjörplögg sín með
Kristjáni Jónssyni bónda í Nesi norð-
ur í Grunnavíkurhrepp. Samkvæmt
framangreindu hefir Kristján borið
það fyrir rétti 22. júlí, að Hálfdán
hafi talað utan að því, að nógu gam-
an væri að1 fá að sjá utan á þessi
tvö atkvæðaumslög, en það tal síðan
fallið niður. þykja líkur benda til,
að í þessum tveimur kjörplöggum,
þeirra Einars Ó. Eyjólfssonar og
Bærings Einarssonar, hafi verið hin-
ir tveir fölsuðu seðlar til nafns Jóns
A. Jónssonar. prentm. nr. 25 og 26.
Bolungavíkurþáttur Hnífsdalsmáls-
ins hefst með þeim hætti, að er
dómarinn leiðir menn að seðlafúlgu
utankjörstaðargreiddra atkvæða í
Norður-ísafjarðarsýslu koma fram
tveir seðlar með nafni frambjóðand-
ans Jóns A. Jónssonar, ritaðir sömu
hendi, án þess að vottorð beri með
sér, að um aðstoð hafi verið að ræða.
Og við nánari rannsókn kom í ljós
að seðlamir voru með rithendi
Kristjáns Ásgeirs Ólafssonar hrepp
stjóra Hólshrepps í Bolungavík.
jtingaði dómarinn í málinu í Bol-
ungavík 7. nóvember. Mætir þar fyr-
ir réttinum Kristján Ólafsson hrepp
stjóri. Aðspurður kveðst hann hafa
aðstoðað við utankjörstaðaratkvæða-
greiðslu þrjá kjósendur, þau Odd
Oddsson úr ísafjarðarkaupstað, Sig-
urð Vagn Magnússon og Friðbjörgu
Friðriksdóttur úr Norður-ísafjarðar-
sýslu. Var þá yfirheyrðum fenginn
seðlabunki N.-ísafjarðarsýslu og fann
hann greiðlega seðla þá, er hann
hafði skrifað.
Við nánari prófun í málinu mættu
fyrir réttinum hjónin Sigurður Vagn
Magnússon og Friðbjörg Friðriks-
dóttir, þau er Kristján Ólafsson
kvaðst hafa aðstoðað. Bám þau það
bæði að þau hefðu sjálf skrifað á
atkvæðaseðla sína. En við ítarlega
prófun féll þó Sigurður Vagn frá
þeim framburði þegar i fyrsta rétt-
arhaldi og bar það aö hreppstjórinn
hefði veitt sér aðstoð og skrifað
fyrir sig. Friðbjörg hélt aftur á móti
fast við sinn framburð í þvi réttar-
haldi. En síðar undir rannsókn máls-
ip.s breytti hún einnig framburði
sínum og kvað Kristján Ólafsson
! hafa aðstoðað sig og ritað fyrir sig
nafn frambjóðandans á kjörseðilinn.
Dómarinn tók rithandasýnishom
vitnanna Sigurðar Vagns og Frið-
bjargar Friðriksdóttur, prentm. nr.
37 og 36. Og við samanburð á rit-
höndum þeirra og tveimur öðrum
seðlum í seðlabunka N.-ísafjarðar-
sýslu, prentm. nr. 39 og 38, taldi
hann svo mikla líkingu með hand-
skriftum vitnanna og rithöndunum á
seðlunum, að miklar líkur væri til
að fyrsti framburður vitnanna væri
réttur og að þau hefðu sjálf ritað á
atkvæðaseðla sína.
Dómarinn yfirheyrði nú Kristján
Ólafsson að nýju og benti honum á,
að eigi væri nægileg grein gerð fyr
ir handskrift hans á þessum tveim-
ur seðlum úr N.-ísafjarðarsýslu.
Ennfremur lýsti hann fyrir yfir-
heyrðum þeim ástæðum málsins, að
samkvæmt niðurstöðum fyrri rann-
sóknar væru fimm kjósendur í sýsl-
unni, er greitt hefðu atkvæði utan |
kjörstaðar og sem eigi fyndu at-
kvæðaseðla sína. Og þar sem tala
seðlanna stæði heima hlytu að vera
5 falsaðir seðlar í seðlafúigunni.
Kvað dómarinn, að af þessum ástæð-
um bæri brýna nauðsyn til að rann-
saka málið í botn niður og taldi eigi
nægilega grein gerða fyrir hand-
skrift hans á seðlunum. En Kristján
Ólafsson hélt óbifanlega fast við
sinn framburð.
þann 8. nóv. þingaði dómarinn enn
í málinu í Bolungavík. Voru þá, |
meðal annara, leidd vitnin, er við-
stödd voru kosningu þeirra Sigurðar
Vagns og Friðbjargar Friðriksdóttur.
Að loknu því réttarhaldi var dóm-
arinn enn sömu skoðunar um, að
eigi væri nægileg grein gerð fyrir
handskrift Kristjáns Ólafssonar á
hinum tveim kjörseðlum. Talfærði
, hann þá við Kristján, hvort hann
væri fil meö að setja tryggingu fyrir
nærveru slnnl. Tók Kristján því
! ekki fjarri. En er frá því máli skyldi
! ganga kom þangað Pétur Oddsson
; kaupmaður í Bolungavík, og afhenti
; dómaranum skjal, undirritað af
[ Pétri sjálfum, þar sem hann fyrir
I sína hönd og margra borgara i Bol-
ungavik, neitar að setja tryggingu
fyrir nærveru Kristjáns Ólafssonar.
„Sömuleiðis neita eg því ásamt
sömu borgurum, að hreppstjórinn
verði settur í gæsluvarðhald, að
ekki meira rannsökuðu máli en orð-
ið er, því álit okkar er að hrepp-
stjórinn sé algerlega saklaus“. —
þessari yfirlýsingu fylgdu svo marg-
ir borgarar í Bolungavík eftir með
því að gera aðsúg að dómaranum.
Hvarf hann til ísafjarðar um kvöldið
og hélt áfram rannsókn málsins með
sama hætti og áður. þingaði hann
aftur í Bolungavík þann 14. sama
mánaðar.
Skal nú í fáum orðum greint með
hverjum hætti niðurstaða fékst í
þessum þætti málsins. Grunsemdir
dómarans á hendur Kristjáni Ólafs-
syni voru risnar af því í fyrsta lagi,
að þau Sigurður Vagn og Friðbjörg
Friðriksdóttir báru það fyrst að þau
iiefðu sjálf ritað á seðla sína og í
öðru lagi að rithandir þeirra þóttu
líkjast rithöndum á tveimur seðl-
um, prentm. nr. 39 og 38. Væri þetta
rétt á litið var enn óupplýst, hvers-
vegna rithönd Kr. Ólafssonar stóð á
tveimur atkvæðaseðlum.
En undir frekari rannsókn máls-
ins fékst sú lausn á þessu, að dóm-
arinn fann tvo kjósendur, er ótví-
ræðlega teljast eigendur að atkv.-
seðlunum nr. 38 og 39.
Á réttarhaldi í Hnífsdal 18. nóv.
telur dómarinn síg fá, við saman-
burð handskrifta, vissu um að vitnið
Finnbogi Jónsson eigi atkvæðaseðil-
inn, prentm. nr. 39 og á réttarhaldi
á Ögri 21. nóv., þar sem dómarinn
tók rithandarsýnishorn margra
vitna, telur hann sig hafa á sama
hátt fengið vissu um, að vitnið
Guðni BJamason eigi atkvæðaseðil-
inn prentm. nr. 38.
Er hér nú brátt lokið yfirliti um
rannsókn Halldórs Júlíussonar. Er
rannsókn hans stórkostlega um-
fangsmikil og margþætt. Skal hér
drepið á þessi helstu atriði úr
skýrslu dómarans um rannsóknina,
er hann sendi stjómarráðinu. Hann
Framsóknarfélag Reykjavíkur
heldur fund þriðjudaginn 20. desember kl. 9 í Sambandshúsinu.
Tryg’gvi Þórhallsson forsætisráðherra flytur erindi
Stjórnin
Góð bók er góð tækifærisgjöf
kessar bækur eru ölluin kærkomnar.
Fjórtán dagar hjá afa og Ilóngsdóttiriu fagra eru barnabækur,
Stillur og Kyljur eru kvæði eftir Jakob Tborarensen.
Kreðjur, kvæði eftir Davið Stefánsson frá Fagraskógi.
Jeg lofa . . . ! er afbragsgóð bók hahda drengjum.
Um saltan sjá er öllum holl til lestrar, en einkum sjómönnum.
Bí, bí og blaka, kvæði eftir Jóhannes úr Kötlum hafa hlotið allra lof.
Abdallah er Ijómandi falleg apsturlensk skáldsaga.
Bræðurnir (ágæt saga) gerist á krossferðatímunum.
Minningar og Ferfætlingar eflir Einar Þorkelson lofa allir — og sjald"
an lýgur almannarómur.
Allar bækurnar fást hjá bóksölum.
kom til ísafjarðar 12. október og
hóf réttarhöld næsta dag. Hélt hann
alls 41 réttarhald á 35 virkum. dög
um. Yfirheyrðir voru 105 manns og
auk þess 28 sinnum ýmsir þeir, er
áður höfðu mætt fyrir rétti. — A
þessu tímabili hafði dómarinn aðal-
aðsetur á ísafirði en fór 11 ferðir í
Hnifsdal, 2 ferðir í Bolungavík, 1
ferð norður í Jökulfjörðu, 2 ferðir
inn í Ögur, 1 ferð í Æðey og til
Snæfjallastrandar.
þann 10. nóv. úrskurðaði dómarinn
að þeir Hálfdán og Eggert skyldu
lausir látnir úr varðhaldi og ein-
angrun, enda hafði þá verið sett
fjárhæð að upphæð kr. 7.100.00 til
tryggingar fyrir nærvern þeirra.
Niðurstaða af rannsókn Halldórs
Júliussonar verður talin i aðalefnum
sú, að málið er þrautskoðað og rann-
sakað, eftir því sem hann hefir fram-
ast mátt við koma. Mun því margt
verða ljósara e.n áður um atvik og
samhengi atburða. En í einstökum
efnum má telja að upplýst hafi
verið:
1. Að auk falsaðra seðla fjögurra
upphaflegu kærenda málsins og
seðils Aðalst. Aðalsteinssonar úr
Strandasýslu, hafa komið fram 5
seðlar í Norður-ísafjarðarsýslu,
sem engir eigendur finnast að og
teljast því falsaðir. — Jafnframt
vanta 5 menn: Sig. Kristóbert,
Árna, Gísla Jón, Bæring og Einar
Ólaf sína réttu seðla.
2. Að nokkrir kjósendur búsettir í
ísafjarðarkaupstað hafa gert sér
ferðir eða verið fluttir út i Hnífs-
dal, til þess að greiða þar utan-
kjörstaðar atkvæði.
3. Að miklar líkur séu til þess að
seðill Jónu Jónsdóttur hafi verið
endurfalsaður.
Grunsemdir á hendur þeim Hálf-
dáni Hálfdánarsyni og Eggert Hall-
dórssyni munu þykja vera studdar
meðal annars af eftirtöldum líkum:
1. Að neitun þeirra er í ýmsum
greinum í beinni mótsögn við
framburð margra vitna og hafa
sum þeirra unnið eið að fram-
burði sínum.
2. Að atvik málsins og rannsókn öll
þykir hníga til þeirrar niðurstöðu,
að þeir hafi framið fölsunina og
að þeir cinir hafi haft aðstöðu til
þess að geta framið hana.
3. Að samanburður rithanda hinna
grunuðu manna við handskriftir
á hinum fölsuðu seðlum þyki
hníga til sömu niðurstöðu.
Um rithandarsýnishornin hér að
framan ei’ fátt að segja. Til þeirra
er visað í skýrslunni og þau skýrð
livert fyrir sig í skýringargreinum
undir myndunum. Um nr. 28 skal
það tekið fram, að eigi liggur fyrir
játning Hálfdánar Hálfdánarsonar
um að hann hafi ritað kvittunina,
heidur umsögn þess manns er kvitt-
unina hafði í höndum. Hefir og
ekki kvittunin enn verið lögð fyrir
Hálfdán til umsagnar.
Rithandarsýnishorn þau, er mestu
máli skifta, hafa nú verið send til
Scotland Yard, sem mun vera meðal
nafnkunnustu stofnana, er hafa með
höndum rannsóknir í glæpamálum.
Verða rithandafræðingar látnir at-
liuga handskriftimar og gefa um-
sögn sína um þær, áður dómur verð-
ur kveðinn upp í Hnífsdalsmálinu.
Eftirmáli.
I framanritaðri skýrslu hefir
blaðið gert sér far um, að rekja
atburði málsins í samfeldri röð
pannig að yfirlit fáist frá upp-
hafi til loka rannsóknarinnar.
Jafnframt hefir verið reynt að
koma með nokkurri nákvæmni
inn á flest atriði er mestu máli
þykja skifta. Væntir blaðið að
mönnum sé með þessari tilraun
gert hægra fyrir að átta sig á
málinu, heldur en kostur hefir
verið á eftir sundurleitum frétta-
burði menguðum af pólitísku
fiokksofstæki. t inngangi þessar-
ar skýrslu var þess getið að
fréttaburður Vesturlands á tsa-
firði og framkoma þess blaðs
gagnvart fulltrúa réttvísinnar
hefði verið ósæmileg. Við yfir-
lestur rannsóknarplagga málsins
verður framkoma blaðsins ekki
torskilin. Það verður sem sé ljóst
að forsprakkar Ihaldsflokksins í
[ Norður-ísafjarðarsýslu með þing-
mann kjördæmisins sjálfan í
broddi fylkingar hafa haft fullan
vilja og nokkura viðleytni að
hindra starf dómarans. Auk upp-
reista þeirra, er gerðar voru í
Hnífsdal og í Bolungavík og um
getur í skýrslunni hefir sjálfur
þingmaðurinn Jón Auðunn Jóns-
son sýnt rannsóknardómaranum
fulla lítilsvirðingu og tortrygni.
Skal hér þessu til staðfestingar
tekinn upp orðréttur kafli úr
réttarbókinni, bls. 148.
t réttarhaldi á Isafirði 11. nóv.
| var Jón A. Jónsson alþm., kall-
aður fyrir rétt. Eftir að dómar-
inn hafði spurt hann tveggja
! spurninga viðkomandi tölu utan-
j kjörstaðargreiddra atkvæða, bað
vitnið bókað:
„Eg vil þegar taka þaö fram, að
það er til þess að hlýðnast fyrirmæl-
um laganna að eg mæti fyrir þess-
um rétti. Hinsvegar dylst mér ekki,
að í rannsókn þessa máls eru farnar
mjög óvenjulegar leiðir og svo virð-
ist sem rannsóknin beri fullkominn
blæ hinna pólitísku skoðana ráðu-
nauta rannsóknardómarans. Af þessu
leiðir að eg hefi styrkst í þvi áliti
[ mínu, að málið sé hafið og þvi fram-
haldið til þess að reyna að fá ein-
hverja átyllu til þess að kæra kosn-
! inguna í Norður-ísafjarðarsýslu ...“
Eigi er unt, vegna rúmleysis,
i að taka hér upp orðaskifti vitnis-
ins og dómarans, sem þó væri
fróðlegt, með því af þeim verður
ljóst, að vitnið fór rislægra en
það kom í réttinn. Verður og hér
látið staðar numið, þó margt sé
enn ógreint um þetta mál, það
j sem fróðleikur væri í og myndi
varpa ljósi yfir stjórnmálalífið í
Norður-Isafjarðarsýslu og á Isa-
firði um síðast gengnar kosn-
ingar.
----o----
Tíminn. Vegna greina og aug-
lýsinga er bíða kemur Tíminn út
næst fyrrihluta næstu viku.
Ritstjóri: Jónas Þorbergsson,
Lokastíg 19. Sími 2219.
Prentsmiðjan Acta.