Tíminn - 23.12.1927, Blaðsíða 3

TÍMINM
Bækur og listlr.
„Æfintýri úr eyjum“.
Bækur Jóns Sveinssonar hafa
náð miklum vinsældum, ekki að-
eins hjá bömum og unglingum
heldur og hjá fullorðnu fólki.
Og er það síst undarlegt, því að
lestur bóka séra Jóns hlýtur að
vekja hjá hverjum manni ljúfar
endurminningar um bemsku-
stundirnar, þegar alt var séð í
ljósi - fagurra vona og lífið var
undur og æfintýr. „Æfintýri úr
eyjum“ er nýjasta bók séra Jóns
og þó að höfundurinn sé sjötug-
ur maður, verða ekki séð nein
ellimörk á bókinni.
Nonni og kunningi hans fara í
ferðalag með mal á baki og lenda
í mörgum æfintýmm, komast í
tæri við apa og fíl í dýragarðin-
um í Kaupmannahöfn, eiga við
að etja grimma hunda og reiða
bændur, hitta prinsessu, sem býr
óþekt uppi í sveit, og lenda í
flokk tartara, sem stela þeim. Er
best að segja ekki frá því, hvem-
ig æfintýrinu þeirra lýkur, svo
að ekki sé skert nautn lesend-
anna. Yfir bókinni er sami æfin-
týrs- og æskuljóminn og yfir
öðmm bókum séra Jóns. Hvert
smáatvik verður í barnssálunum
að stórviðburði og alt, sem fyrir
augun ber, verður óvenjulegt og
vert sérstakrar eftirtektar. I-
myndunaraflið og æfintýraþráin
haldast í hendur og bregða gliti
yfir alt.
Freysteinn Gunnarsson hefir
þýtt þessa eins og hinar fyrri
bækur sr. Jóns og leyst verk sitt
ágætlega af hendi. Málið er ís-
lenskt, lipurt og laust við tilgerð
— og vel hefir teki«t ná stíl-
einkennum höfunda^ Frá útgef-
andans hendi, Ársæls Ámasonar,
er bókin mjög vel úr garði gerð.
1 henni em margar óg góðar
myndir. Hafa þeir útgefandi og
þýðandi gefið íslensku þjóðinni
með bókum Jóns Sveinssonar,
kost betri ellilyfja en ennþá eru
af læknum fundin.
Guðmundur Gíslason Hagalín.
ólafur Túbals
frá Múlakoti í Fljótshlíð hefir
nú undanfama daga haft mál-
verkasýningu í húsi K. F. U. M.
við báða skólana í Reykjavík og
á Akureyri, en
4. hafa aftur á móti 4 ára lær-
dómsdeild í báðum skólunum,
þannig að 3. bekkur gagnfræða-
deildar, sem áður var, verði not-
aður sem undirbúningsbekkur
undir lærdómsdeild og aðeins
þeim leyft að halda áfram, er fái
háar einkunnir í aðalnámsgrein-
unum þar, t. d. stærðfræði og
latínu, skriflegri og munnlegri, og
að öðru leyti sæmilegt próf, t. d.
5.67 eins og nú er heimtað; en
þá yrði að nota Örstedsstigann
með nokkuð háum er dragi
mikið af nemanda fyrir lélega
frammistöðu, hvort heldur væri í
skriflegu eða munnlegu.
Nefndin sá sér ekki fært, kostn-
aðarins vegna, að leggja það til,
að stofnaðir verði nú tveir sam-
feldir 6 ára lærðir skólar í land-
inu, þar sem og þar af myndi
leiða, að stofna þyrfti 2 sjálf-
stæða gagnfræðaskóla; því gat
hún ekki aðhylst tillögumar und-
ir tölul. 1 og 2 (þær feldar með
4:1). Sá hún því það ráð vænst
að reyna, að minsta kosti fyrst
um sinn, að þjappa gagnfræða-
deild saman í 2 ár 9 mánaða og
hafa þann bekk, sem þannig
sparaðist, sem einskonar tilrauna-
bekk, er leiddi það í ljós ótvírætt,
hverjum væri vel sýnt um nám
og hverjum ekki. (Till. 3 og 4
voru þvi samþ. með 4:1). Með
þessum undirbúningsbekk undir
lærdómsdeild væri skólastjóm og
kennurum í lófa lagið að hleypa
ekki öðrum upp í lærdómsdeild en
þeim, sem ættu það fyllilega skil-
ið, og þeir vseru þá miklu betur
Var þettað sumarvinna Ólafs og
myndirnar allmargar að tölu. En
um hitt var þó meira vert, að
hér var um svo greinilega fram-
för að ræða hjá þessum unga
málara, að sýning þessi vakti
talsverða eftirtekt.
Ólafur Túbals er að ná fastari
tökum á formi og litum en áður
hefir verið og margar myndir
sem þama voru báru þess vott
hve alvarlega hann hefir unnið
að þeim.
Hérumbil allar voru myndirnar
landlagsmyndir og sumar prýði-
lega gerðar, eins og t. d. „Barna-
foss“ og tvær myndir af Baulu.
Það er eitthvað ljóðrænt og
bjart yfir flestum myndum ólafs
og má vænta góðs af honum
þegar hann hefir náð fullkomnum
tökum á meðferð litanna og feng-
ið meiri leikni í teikningunni.
Eins og áður er sagt leitar C/
T. til landsins sjálfs eftir við-
fangsefnum, og vóru m. a. á
sýningu hans nokkrar myndir af
hinum tignarlega nábúa Fljóts-
hlíðarinnar, Eyjafjallajökli. Var
ein þeirra, sem málarinn nefnir
„Óveður“ alleftirtektarverð og
bendir til að ó. T. muni einnig
geta lýst því dökka og dranga-
lega. Góð mynd var þar og af
„Merkjárfossi", sem er svipmik-
ill og sérkennilegur, þótt hvorki
sé hann hár né vatnsmikill.
Alt að 30 myndir seldust á
sýningunni og héreftir mun
verða tekið eftir því sem ó. T.
málar, og vonandi er að honum
takist að halda þau góðu loforð
sem hann hefir gefið með þess-
.ari sýningu sinni. R. Á.
„Dropar“.
Útkomu þeirra hefir áður ver-
ið getið hér í blaðinu, en rétt er
að geta þeirra nokkuð nánar, því
þar er um að ræða besta og fall-
egasta jólaheftið, sem völ er á
fyrir hátíðamar. Pi'entunin er
frábærlega smekkleg, myndir vel
valdar og efnið sérstætt — því
alt er ritið samið af konum. Eru
sumar þeirra góðkunnar í íslensk-
um bókmentum svo sem ólöf frá
Hlöðum, Kristín Sigfúsdóttir,
Herdís og Ólína. Aðrar era ný-
liðar — og draga þar sumar ekki
síst að sér athyglina. Margrét
Jónsdóttir birtir þrjú kvæði af-
bragðsgóð, Jólaþulu, Kveld í
skógi og Hvert fórstu sveinn. Eru
þau kvæði full af fyrírheitum,
Svanfríður Þorsteinsdóttir ritar
æfintýri, er nefnist „Kongsdóttir-
in kveður“; það hefir þá tvo
höfuðkosti æfintýra, að það er
vel fallið til upplestrar og til að
gera myndir við það. Það er svo
einfalt og óbrotið að hvert bam
getur notið þess, og þó um leið
íhugunarefni fyrir fullorðna. I
frásögninni er hvergi lykkjufall,
málið hreint og tært. Má vænta
: mikils af þessum tveim stúlkum,
er nú voru nefndar. Sérstaklega
j má og geta tveggja kvæða eftir
Guðrúnu Stefánsdóttur frá
Fagraskógi og kvæðis eftir Höllu
i Loftsdóttur. Þess munu vart
| dæmi, að konur einar hafi safn-
j að til svo góðs jólaheftis, sem
! hér um ræðir og á Guðrún Er-
I lings þökk skilið fyrir útgáfuna.
Ber efni og ytrí frágangur jafnt
vott um smekk hennar og ást á
bókmentum. Z.
(»
„Gömul saga“.
Kristín Sigfúsdóttir hefir ný-
; lega gefið út fyrri hluta skáld-
j sögu með ofangreindu nafni. Kall-
j ast sá hluti „í meinum“. — Hún
! leiðir lesandann á þær stöðvar,
þar sem bygðin er að falla inst
í „Skuggadal" og segir upphafið
á þungri örlagasögu fólksins, sem
bjó þar fyrir löngu. — Rannveig
á Hnjúki býr þar, ekkja, með
tveimur sonum sínum, Jóni og
Helga. Hún er nokkuð harðlynd i
kona og ríkilát og býr óvægilega !
að Guðrúnu mágkonu sinni, er
húsfreyja verður að Ási. Síðan
falla atvik þannig að dóttir Guð-
rúnar flyst að Hnjúki sem heit-
mey Jóns. Hefst þá harmleikur í
ætt þessari, sem ekki er stiginn
til efstu marka um það er þess-
um fyrri þætti lýkur. — Ekki er
laust við að fyrri hluti frásagn-
arinnar sé dálítið þyngslalegur og
þreytukendur. En þrótturinn
eykst eftir því sem meir hitnar
og vandast söguefnið og er það
háttur þeirra höfunda, sem mikið
er gefið, að reynast því betur
sem meir reynir á. — Engu verð-
ur spáð um áframhaldið, en þeir
sem lesa fyrri hlutann bíða með
eftirvæntingu, því að þar liggur
fyrir gamalt og flókið viðfangs-
undir hana búnir. En þessi ný-
breytni hefði ekki eyris kostnað-
arauka fyrir landið og hlyti þó að
draga allmjög úr stúdentavið-
komunni.
III. Aðstreymið að Háskólanum.
Enginn getur fundið að því í
sjálfu sér, þótt menn vilji afla
sér stúdentsmentunar. Hitt er
aftur á móti viðsjárvert, hversu
aðstreymið að embættadeildum
Háskólans eykst ár frá ári og
hversu margir þar af leiðandi
hiúgast inn á embættismanna-
brautina. Er við því búið, ef
þessu heldur áfram, að hér mynd-
ist hópur atvinnulausra menta-
manna af guðfræðingum, lækn-
um og lögfræðingum. Er þetta
engu síður skaðlegt fyrir ein-
staklingana sjálfa og stétt þá,
er þeir teljast til, en fyrir þjóð-
ina í heild sinni.
Háskólinn hóf göngu sína 1911
með 45 nemendum; nú era þeir
orðnir réttir 150. Eins og áður er
drepið á, er það talið hæfilegt
1 annarsstaðar, að aðeins séu l°/oo
1 stúderandi manna í landinu. Eft-
; ir því mætti ekki vera mikið meira
1 en 100 manns í háskólanum, og
dygði þó, samkvæmt því, sem nú
! skal sýnt, rúmur helmingur þeirr-
! ar tölu.
' Samkvæmt útreikningi núver-
j andi deildarforseta þyrfti til þess
að fullnægja kröfum þjóðfélags-
ins til embættismannaefna:
! í guðfræðid. 4 á ári eða 16 alls
! í læknadeild 4 - — — 20 —
; í lagadeild 3 - — — 15 —
; í ísl. fræðum 1 3. hvert ár 2 —
Samtals 12 á ári eða 53 ails
En nú eru innritaðir í ár:
í guðfræðid. 4 og alls í deildinni 29
í læknad. 13 —.-----------— 64
í lagadeild 12----------- — 41
í ísl. fræðum 5-----------— 12
í heimspeki 4-------------— 4
Innritaðir 38 í ár; alls í hásk. 150
Ef menn nú athuga fjölsóttustu
deildirnar, læknadeild og lagadeild
þá mundu þeir nemendur, sem nú
eru í læknadeild, nægja landinu í
16 ár, er þeir hefðu lokið prófi,
þótt enginn nýr nemandi bættist
við; og með nemendum þeim, sem
nú eru í lagadeild, mætti tvískipa
í öll sýslumanna- og bæjarfógeta-
embætti landsins. Það er því sýni-
legt, að það er nú þegar of mikið
af embættismannaefnum og þarf
því á einhvern hátt að draga úr
aðsókninni að embættadeildunum.
IV. Ráð við aðsókninni að em-
bættadeildum háskólans.
Ef skólunum í Reykjavík og á
Akureyri verður komið svo fyrir,
sem nú er gert ráð fyrir, má ætla
að þeir útskrifi árlega:
Mentaskóhnn hér alt að 30
málastúdentum og 12 stærðfræð-
isstúdentum.
t
Akureyrarskólinn alt að 20 mála
stúdentum.
Það gerir samtals 62 stúdenta á
ári.
Ef ennfremur má gera ráð fyrir
að 10—12 stúdentar sigli til er-
lendra háskóla, eins og átt hefir
sér stað 2 undanfarin ár, þá má
óhætt gera ráð fyrir 50 stúdenta
árlegri viðbót hér heima. Og ef
að vanda lætur, þá hætta þeir
iii
Philips gellar
Til þess að ná góðum árangri með útvarpstækjum, er nauðsyn-
legt að saman"|fari gott tæki og góður gellir (hátalari). Ekki er einhlitt
að tækið sé gott, ef gellirinn er slæmur, Svo er og gagnslaust að hafa
góðan gellir, ef tækið er lélegt.
Frá PHILIPS eru komnar tvær gerðir af gellum á markaðinu. í
raun og veru er aðeins urn eina tegund að ræða að gæðum til, en
i'itlitið er mismunandi.
önnur gerðin, sern lieitir PHILPS 2003, er mjög skrautleg, ogfæst
í níu mismunandi litum, eftir vali kaupandans. Hin gerðin sem er kölluð
PHILPS 2015, fæst aðeins í einum lit, rauðbrúnum, og er 4 cm. minni
að þvermáli en ski'autgerðin, sem er 40 cm.
Gellar þessir, cru af hinni svonefndu „keilisu gerð, (konus). Keilirirm
er úr sérstaklega gerðum pappfr, sem verður ekki fyi'ir áhrifum
raka. Utan yfir honum er sterk hlrf, sem ver hairn fyrir utan að kom-
andi áhrifum. Þessi hlíf er gerð úr efni sem nefnist „bakelite11, og er
það mjög góður rafmagnseinangrari. Lögunin á hlífinni er þannig, að
hún afbakar ekki hljóðið.
Eins og alt arrnað frá PHILIPS, hafa gellar þessir reynst rajög
vel, og þeim verið tekið tveim höndum, alstaðar, er það ennþá einu
sinni sönnun fyrir vattdvirkni PHILIPS.
Með PHILIPS gellum er best að nota Philips radiolanrpa, til þess
að ná sem besturn árartgri.
Fjrrir eyi’að: — PHILIPS radio-lampinn.
Fyrir augað: — PHILIPS gló-Iampinn.
Umboðsmenn fyrir PHILIPS RADIO A/S.
Július Bjðrnsson
Raftækjaverslun. Rafvirkjun.
Reykjavík. — Sími 837.
Snorri P. B. Arnar
Box 354,
Reykjavík.
Piano, Harmonium,
Fiðlur, Cello, Guitarar, Mandolin, Munnhörpur, Harmonikur, Flaut-
ur, Trommur, Grammofónar, Grammofónplötur í miklu úrvali, m.
a. allar íslenskar plötur og nýjustu danslög. Nótur fyrir planó,
harmoníum, söng, fiðlu, cello, guitar. —
Vörur sendar gegn eftirkröfu út um alt Land.
KATRÍH TIDAR
Hljóðfæraverslun Lækjargötu 2. Sími 1815.
efni til úrlausnar. Takist áfram-
haidið eigi síður eða betur en
upphafið, verður bókin hin eigu-
legasta.
-----o----
Innflutningur nam í nóvember
3 milj. 855 þús. kr. Þar af koma
í hlut Rvíkur einnar 2 milj. 638
þús. kr.
fæstir námi, heldur láta þeir inn-
rita sig í einhverja deild Háskól-
ans. Hér er því sýnilegur voði á
ferðum, bæði fyrir mennina sjálfa
og afkomu þeirra síðarmeir, stétt
þá sem þeir ætla sér að tilheyra,
Háskólann og landið.
En hvernig mætti þá draga úr
þessum voða?
Hugsa mætti ýmisleg ráð til
þess og meðal annars þessi:
1. að takmarka sjálfa stúdenta-
töluna.
2. að takmarka tölu þá, sem
hver deild tæki á móti árlega.
3. að þyngja námið og lengja
námstímann,
4. að stofna til nýrra kenslu-
greina við Háskólann og draga
þannig úr aðsókninni að embætta-
deildunum.
Takmarka mætti stúdentatöl-
una á tvennan hátt: a„ með því
að ákveða, að aðeins ákveðin tala
stúdentaefna mætti taka próf á
hverju ári; en það væri ranglátt
gagnvart þeim, sem væru færir
um að lúka prófi á sæmilegan
hátt, en fengju það ekki alt að
einu. b„ með því að takmarka
tölu þeirra, er vildu láta innrita
sig við Háskólann; en það væri
brot á háskólalögunum, því að úr
því að þeir einu sinni eru orðnir
stúdentar, hafa þeir rétt til að
láta innrita sig. Fyrsta leiðin
virðist því útilokuð, á meðan eins
stendur á og nú.
önnur leiðin virðist aftur á
móti fær. Ef fara ætti eftir þörf-
um þjóðfélagsins til embættis-
mannaefna, ættu allar deildir Há-
skólans, sem nú eru, ekki að taka
við nema samtals tæpum 12 nýj-
..... ■" ........... ■ ....
B. P. KALMAN
hæstaréttarmálaflutningsmaöur.
JÓN ÓLAFSSON
cand. juris.
Málflutningur,
skuldainnheimta.
Hafnarstræti 15. Rvík.
------------ -*
um nemendum á ári. En þá kem-
ur að því vandamáli, hvernig
velja skuli í deildirnar og hverjir
skuli sitja fyrir. Hér yrði að
sjálfsögðu farið nokkuð eftir
stúdentsprófi hvers eins; en að
öðru leyti mundi sennilega reynt
að velja úr nemendum með skrif-
legu prófi innan hverrar deildar
eftir skemmri eða lengri reynslu-
tíma og á þann hátt, sem hver
deild kynni að ákveða. Þannig
væri þá séð fyrir þörfum lands-
ins, að valdir væru 12 menn úr
hverjum árgangi. En hvað ætti
þá að gera við þá 38, sem eftir
yrðu, og annaðhvort hefðu ekki
tekið þetta reynslupróf eða ekki
staðist það?
Tæplega væri unt að vísa þeim
á bug úr Háskólanum, þar sem
þeir bæði hafa rétt til að láta
innrita sig og njóta kenslu þar.
Ætti kannske að þyngja svo nám-
ið og lengja svo námstímann, að
allflestir gæfust upp við það ? Það
væri næsta ómannúðlegt, enda
mun það vera álit flestra Há-
skólakennara, að námið í flestum
deildum sé orðið full-þungt og
námstíminn all-langur, þegar lit-
ið er til kjara þeirra, sem stúd-
entar alment eiga við að búa eða
eiga í vændum, er þeir loks hafa
lokið prófi. En hvað á þá að
gera?
Vér sjáum ekki önnur ráð en að
stofna til nýrra kenslugreina við
Háskólann. Höfum vér helst hugs-
að oss, að gefa mætti stúdentum,
eftir því sem efni og ástæður
leyfðu, kost á að stunda þar eitt-
hvert hagnýtt nám um skemmri
tíma, er kennarar Háskólans